‘Als je ouders rijk zijn en je woont in een blanke buurt, dan valt de politie je niet lastig’
Nyles Fort en Derecka Purnell, twee leden van de Amerikaanse beweging Black Lives Matter waren vorige week in België op uitnodiging van IFOR, een internationale christelijke vredesbeweging waar Martin Luther King lid van was. Ze spraken over de strijd van de zwarte gemeenschap in de Verenigde Staten.
De #BlackLivesMatter campagne begon in de VS als een hashtag op twitter nadat buurtwachter George Zimmerman werd vrijgesproken voor de dood op Trayvon Martin, een ongewapende zwarte tiener. Alicia Garza, Patrisse Cullors en Opal Tometi, drie Afro-Amerikaanse vrouwen wilden met deze campagne het politiegeweld tegen Afro-Amerikanen aanklagen.
Ondertussen is de campagne uitgegroeid tot een beweging waarin een nieuwe generatie Afro-Amerikanen de strijd voor gerechtigdheid, gelijkheid en menselijke behandeling nieuw leven inblaast.
Derecka en Nyle leerden elkaar kennen tijdens een protestmars in Ferguson waar ze beiden functioneerden als juridische waarnemers om toezicht te houden op het politiegedrag. Toen de politie via de microfoons aankondigde dat ze traangas ging inzetten, besloten ze melk te gaan kopen. Ze verzorgden gewonde demonstranten met water, pleisters, olië en melk.
Nyle: ‘Als je te maken hebt met traangas gebruik je melk en geen water, dat hebben we van de Palestijnen geleerd via twitter. Onderdrukking schept banden, zo is onze vriendschap begonnen.’
De juiste kant van de geschiedenis
Derecka groeide op in een arme wijk in St Louis, Missouri, niet ver van Ferguson waar veel mensen op straat kwamen na de fatale schietpartij waarbij de blanke politieagent Darren Wilson de zwarte tiener Michael Brown doodschoot. Ze besloot rechten te studeren om haar gemeenschap te helpen. Derecka: ‘Ik wilde het proces dat dit land gebruikt om zwarte mensen en armen te benadelen, leren kennen en het gebruiken om sociale rechtvaardigheid te realiseren.’
Het lichaam van Michael Brown lag meer dan vier uur op straat voordat hij werd weggevoerd.
Als lid van de #BLM beweging organiseerde ze protesten op de universiteit. Ze leidde library shut-downs, classroom walk-outs en stille demonstraties. ‘Harvard zou de beste opleiding rechten hebben van de hele wereld en toch bleef het daar erg stil. Dat verbaasde me niet gezien het feit dat de campus gesticht werd met opbrengsten uit de slavernij. Maar als je de kans krijgt om aan de juiste kant van de geschiedenis te staan, moet je die grijpen.’
De protesten gingen niet onopgemerkt voorbij. De universiteit kwam met lezingen en panelgesprekken over politiegeweld in de zwarte en gekleurde gemeenschappen. Studenten moesten verplicht aanwezig zijn op deze evenementen.
‘In Harvard kwam ik in contact met een netwerk van vrijwilligers die demonstranten steunden op verschillende manieren. We gingen op straat tijdens protesten als juridische waarnemers om politiegedrag te monitoren. Alles werd genoteerd: hoeveel bewapende politieagenten en gepantserde voertuigen, hoeveel politieagenten dragen er handschoenen – want we weten dat zij meer slagen toedienen aan demonstranten… We schreven de namen op van gearresteerde demonstranten om die daarna uit de cel te krijgen. Popsterren als Beyoncé en Jay-Z doneerden grote sommen geld om de borg te betalen. We werkten samen met advocaten om ervoor te zorgen dat deze mensen hun rechten niet verloren. In de VS verlies je namelijk je stemrecht als je in de gevangenis belandt, en aangezien zwarten disproportioneel worden opgesloten, zijn het vooral zwarte mensen die niet mogen stemmen.’
Vorig jaar in augustus bracht Derecka dit netwerk van politici, studenten, leerkrachten, psychologen en advocaten samen en was mede-oprichter van Young Citizens Council. De organisatie houdt zich bezig met projecten die de gemeenschap versterken. Zo zijn er mensen die het politiegedrag in de stad monitoren en filmen bij een verdachte handeling. Dit materiaal wordt op zijn beurt door advocaten gebruikt bij een rechtzaak, terwijl de psycologen therapie geven aan mensen die een trauma hebben opgelopen. Ze begeleidden bijvoorbeeld de buurtbewoners die de dode Michael Brown op straat zagen liggen. Zijn lichaam lag meer dan vier uur op straat voordat hij werd weggevoerd naar het mortuarium.
White Supremacy
De zwarte bevolking in de VS wordt systematisch benadeeld door de politie, vindt Nyles. Het onderscheid tussen de witte en zwarte bevolkingsgroepen is enorm. ‘Ik woonde in een appartementsgebouw in Newark, New Jersey, toen ik in Princeton studeerde. Ik pendelde elke dag naar het rijke, blanke Princeton. In ons appartementsgebouw kwam de politie bijna elke dag – ik overdrijf niet – langs om huiszoekingen te doen voor drugs. Dezelfde drugs werden gebruikt door universiteitsstudenten in Princeton. Iedereen, inclusief de politie, wist dat. Maar de ene gemeenschap wordt daarop meer afgerekend dan de andere. Als je ouders rijk zijn en je woont in een blanke buurt, dan komt de politie jou niet lastigvallen.’
‘Je hoeft niet door een politieagent doodgeschoten te worden om een slachtoffer te zijn.’
Nyles: ‘Het is belangrijk om white supremacy te herkennen, het is een systeem dat de zwarte persoon elke dag onderdrukt. Je hoeft niet door een politieagent doodgeschoten te worden om een slachtoffer ervan te zijn. In Newark worden zwarten niet alleen aan politiegeweld onderworpen, er zijn zwarte kinderen die naar scholen gaan zonder tekstboeken, jonge mensen die naar school willen gaan maar geen middelen hebben om zich te voeden of oude en jonge mensen die niet behandeld kunnen worden als ze ziek zijn omdat ze geen ziekteverzekering hebben.’
‘Wat #BlackLivesMatter wil doen is deze dingen bespreekbaar maken. We willen zeggen dat onze levens er ook toe doen. Sinds we een zwarte president hebben, zegt men dat er geen racisme meer is in de VS en dat alles goed gaat. Dat is natuurlijk niet waar.’
Laatste woorden
De #BLM beweging werkt ook aan de emancipatie van zwarte jongeren. Geïnspireerd door de Black Panthers uit de jaren 1960 startte Nyles het project Books & Breakfast. De Black Panthers voerden in het verleden sociale projecten uit, zoals gratis ontbijt voor kinderen. Maandelijks faciliteert Books & Breakfast boeken en gezond ontbijt voor jongeren en hun ouders.
De missie van Books & Breakfast is om de literaire geesten van jongeren te voeden zodat ze kunnen denken aan een betere wereld voor zichzelf en hun gemeenschap in de toekomst.
Nyles: ‘We willen hen boeken laten lezen die voor hen relevant zijn. Als zwarte persoon in de VS leer je niets over je eigen geschiedenis. Op een lege maag kan je niet lezen, daarom bieden we tijdens die sessies ontbijt aan. Het project is zo succesvol dat het intussen in verschillende steden is overgenomen. Tijdens die ontmoetingen moedigen we open dialoog en betrokkenheid aan.’
Als pastor in een zwarte kerk kwam hij met het idee om de laatste woorden van zwarte slachtoffers in de kerk te herhalen in zijn homilie en parallellen te trekken met de bijbel. Na de zoveelste geweldpleging te aanhoren zocht hij een manier om zijn woede op een goede manier in te zetten. Zo ontstond het project Seven Last Words: Strange Fruit Speaks.
‘Er zijn een aantal namen die de televisie halen, maar wat met de slachtoffers van politiegeweld die dat niet doen? Met dit project wilden we hen ook herdenken. Deze verhalen doen er toe, ze maken deel uit van onze strijd, van ons verzet en onze nood aan bevrijding. Het zijn niet alleen namen die hashtags worden. Door hun laatste woorden luidop te zeggen, willen we onze menselijkheid terug opeisen’, zegt Nyles.
Waarom zwarte levens er toe doen
Lees ook: De erfenis van #BlackLivesMatter
BLM wordt gezien als een activistenbeweging die streeft naar mensenrechten voor een diverse groep zwarten. Derecka: ‘#BLM is een beweging voor elk type zwarte persoon. Wij komen op voor de rechten van de vrouwen, homoseksuelen, transgenders enz. Dit is de reden waarom we tegen respectability politics zijn. Tijdens de burgerrechtenbeweging droegen zwarten mooie pakken om sympathie te krijgen van de niet-zwarte gemeenschap tijdens protesten. Voor Rosa Parks had je Claudette Colvin, een vijftienjarige zwarte moeder die werd gearresteerd omdat ze in een bus in Montgomery, Alabama, weigerde haar plaats af te staan aan een blanke. Rosa Parks werd gekozen voor deze strijd omdat ze leek op het soort zwarte persoon dat er deftig genoeg uitzag voor de blanke ogen, Claudette niet.’
We gaan ons niet gedragen naar wat anderen respectabel achten, om als mensen beschouwd te worden. Ik hoef geen pak te dragen om goed behandeld te worden. #BLM vecht voor de rechten van alle zwarten omdat zwarte levens er ook toedoen.’