India: media spreken over corona-jihad, agressie tegen moslims neemt toe

© REUTERS/Amit Dave

Onzekerheid en maatschappelijke hoogspanning troef in India, met dank aan de dreiging van het nieuwe coronavirus en de ongeziene maatregelen om een echte explosie van het virus te voorkomen. De hindoenationalistische meerderheid probeert het falen van de overheid af te wentelen op haar geliefkoosde zondebok: de moslimminderheid. Dat kost levens.

De hoogzwangere Parveena Khan kwam op 4 april met haar man Irfan aan bij het Zenana-ziekenhuis in Bharatpur, deelstaat Rajasthan. Toen ze bevestigden dat ze moslim waren, vetelt Irfan Khan, werd hen de toegang geweigerd. ‘Ze zouden als moslim het coronavirus kunnen hebben.’ Onderweg naar een ander ziekenhuis beviel de vrouw. De baby stierf.

Sinds corona ook India in zijn greep heeft, richten hindoenationalisten hun beschuldigende vingers op moslims

Het verhaal van de Khans is dramatisch, maar niet uitzonderlijk. Sinds het nieuwe coronavirus ook India in zijn greep heeft, richten hindoenationalisten hun beschuldigende vingers op moslims. En een bijeenkomst in een moskee in Nizamuddin speelt een belangrijke rol in dat verhaal.

Die internationale bijeenkomst vond plaats midden maart, in de moslimwijk Nizamuddin van de hoofdstad Delhi. Met medeweten van de lokale autoriteiten kwamen zo’n 3000 leden van de islamitische beweging Tablighi Jamaat bijeen. Die beweging is gericht op terugbrengen van de “ware”, gestrenge leer onder moslims. Zeg maar: het zijn predikanten van een soort islamitische Born-Agains, de bekende beweging van conservatieve christenen.

Enkele Tablighi Jamaat-leden, vermoedelijk uit Maleisië, bleken besmet met het coronavirus. Honderden leden gingen na afloop terug naar hun huis, veelal elders in India, en besmetten daar mensen in hun omgeving. Toen op 24 maart de lockdown werd uitgeroepen in India en mensen dus moesten thuisblijven, bleek dat honderden leden waren achtergebleven in de moskee, vermoedelijk gestrand vanwege de plotse lockdown. Een deel van hen was ziek.

Lokale autoriteiten grepen in. Zieken werden geïsoleerd en maar liefst 25.000 mensen werden getest: iedereen die de bijeenkomst had bijgewoond en die in aanraking was gekomen met leden. Op basis daarvan stelde de overheid dat een derde van alle huidige besmettingen in India gerelateerd is aan deze specifieke bijeenkomst. Volgens de politie heeft hoofdprediker Mohammed Saad Khandalvi een corona-gerelateerd samenscholingsverbod genegeerd. Hij is aangeklaagd voor doodslag.

Hashtag #coronajihad

Mainstreammedia sprongen op het nieuws en brachten non-stop updates over “de jacht” op moslims die de bijeenkomst hadden bijgewoond. Elke dag verschenen berichten over het aantal besmettingen gerelateerd aan Tablighi Jamaat, alsof een criminele bende moest worden opgerold.

Het duurde niet lang of veelbekeken zenders als Republic TV en ZEE TV suggereerden dat moslims de Indiase samenleving ondermijnen door met opzet het coronavirus te verspreiden. Zo gingen alle berichten gepaard met de hashtag #coronajihad, een verwijzing naar gewapende strijd tegen vijanden van de islam.

Zender India Today toonde een grafiek van de besmettingen in de vorm van een persoon met een islamitisch hoofddeksel op. Zelfs de prominente Indiase krant The Hindu publiceerde een cartoon waarop het coronavirus werd afgebeeld als een islamitische terrorist.

Deze criminalisering van moslims leidt tot steeds extremere discriminatie.

Activist en voormalig overheidsambtenaar Harsh Mander stelt dat bestaande en door de regeringspartij (BJP) gecultiveerde anti-moslimgevoelens een nieuw dieptepunt bereikt hebben. ‘Zelfs gewone Indiërs raken ervan overtuigd dat moslims met opzet het virus verspreiden. Veel Indiërs vinden het steeds normaler om te denken dat hun islamitische landgenoten hen willen doden.’

‘Deze criminalisering van moslims leidt tot steeds extremere discriminatie.’ De organisatie van Mander deelt voedsel uit aan gestrande arbeidsmigranten. ‘We hebben nu al een paar keer meegemaakt dat mensen geen voedsel van moslims accepteren, omdat ze bang zijn dat de moslims het eten hebben besmet.’

Een stroom berichten, het topje van de ijsberg

Manders ervaring is geen alleenstaand geval.

In Punjab moest een moslimgemeenschap melk die ze wilde verkopen in de rivier gooien, omdat mensen bang waren dat de melk besmet zou zijn. In Delhi weigerden wijkbewoners uit de middenklasse islamitische groenteverkopers in hun straten. En een BJP-politicus deed een hindoeritueel om de straten van zijn wijk te “zuiveren van anti-India- en anti-mensheid”-energie, die Tablighi Jamaat-leden zouden hebben achtergelaten. De leden hadden in een naburige wijk in quarantaine gezeten.

Bijna alle aantijgingen werden bij navraag ontkend door betrokken artsen of agenten.

Ook zijn er berichten van gewelddaden. Zo viel in Karnataka een groep mannen islamitische vissers aan omdat ze als moslim het virus zouden verspreiden. En op 16 april circuleerde op sociale media een filmpje van een man uit Kasganj die zijn buurvrouw doodschoot, omdat zij haar huis aan een moslim zou willen verkopen en niet aan hem.

‘Ik denk dat slechts een deel van de agressie in de media verschijnt,’ zegt Mander. ‘Ik vrees dat er veel gewelddadige incidenten verborgen blijven door de lockdown.’

Op sociale media verschenen berichten dat Tablighi-leden zich zouden misdragen tegenover verpleegkundigen. Ze zouden naakt rondlopen in ziekenhuizen. Ook zouden ze agenten die hen moesten evacueren in het gezicht hebben gespuugd. Bijna alle aantijgingen werden bij navraag ontkend door debetrokken artsen of agenten, maar dat kwam niet op de voorpagina’s.

Ook verschenen talloze valse filmpjes van moslims die in eten spugen en die mensen in het gezicht spugen, zogenaamd omdat ze met opzet het virus zouden willen verspreiden. De Indiase website AltNews heeft een dagtaak aan het debunken of doorprikken van antimoslimfilmpjes. In bijna alle gevallen kwamen de filmpjes niet uit India en waren ze uit hun oorspronkelijke context gehaald.

Regeringspartij zit achter valse filmpjes

Verschillende Indiase journalisten signaleerden dat veel van dergelijke berichten worden verspreid door hoofd sociale media van de BJP, Amit Malviya.

‘De focus op antimoslimnieuws is een afleidingsmanoeuvre. Niemand heeft het nog over het falende beleid.’

‘Deze filmpjes komen niet uit het niets,’ beaamt activist Harsh Mander. ‘Integendeel, veel antimoslimpjes worden verspreid door de IT-afdeling van de BJP (de hindoenationalistische partij van premier Modi, red.). Het is opzet.’

‘Het is geen toeval dat een stroom van antimoslimfilmpjes wordt verspreid midden in een pandemie, op het moment dat India te kampen heeft een exodus van arbeidsmigranten uit de steden terug naar hun dorpen. Natuurlijk zit de regeringspartij hier achter. Anders zou de overheid wel actie hebben ondernomen om de verspreiders van deze filmpjes te arresteren.’

Ook Umar Khalid, activist en oprichter van de organisatie United Against Hate, ziet een strategie: ‘Het is niet toevallig dat alle nieuwszenders regelmatig het nieuws openen met dezelfde antimoslimkoppen. Opvallend vaak gebruiken ze exact dezelfde woorden die de socialmedialeider van de BJP naar buiten brengt.’

Testen met vooringenomenheid

‘De focus op het nieuws over Tablighi Jamaat was een afleidingsmanoeuvre van de overheid’, vervolgt Harsh Mander. ‘Niemand had het nog over het falende beleid. Alle media richtten zich op het wangedrag van het islamitische centrum in Nizamuddin. Maar de autoriteiten wisten af van de bijeenkomst en gaven hun goedkeuring.’

Dat neemt niet weg dat het onverantwoord was om op dat moment zo’n grote internationale bijeenkomst te houden. Maar, zegt Mander: ‘Midden maart vonden ook talloze hindoebijeenkomsten plaats, die mogelijk net zo goed besmettingen hebben verspreid. Door te focussen op deze moskee was het mogelijk om alle schuld bij de moslims te leggen.’

Door te focussen op deze moskee was het mogelijk om alle schuld bij de moslims te leggen

Slechts één journalist wees op de manier waarop de valse beeldvorming in elkaar gezet werd. Shoaib Daniyal van het online magazine Scroll.in publiceerde een artikel over de vooringenomenheid van het testen. Want als je massaal en gericht gaat testen onder Tablighi Jamaat-leden en hun contacten, dan krijg je vanzelf een hoog aantal vastgestelde besmettingen onder moslims.

‘In een pandemie is de rol van een vrije pers cruciaal’, stelt Umar Khalid. ‘Maar de Indiase mainstreammedia zijn helemaal op de hand van de regering. Ze applaudisseren bij alle besluiten en verbergen fouten. Problemen komen niet aan de orde, omdat dat anti-nationaal zou zijn. En als er een probleem is, krijgen de moslims de schuld.’

Angst voor vervolging

Umar Khalid vindt dat de gebeurtenissen van de voorbije weken duidelijk laten zien waar de prioriteiten van de overheid liggen: ‘Bij het implementeren van hun ideologie, en niet bij gezondheidszorg. De antimoslimcampagne staat het bestrijden van het coronavirus in de weg. Want als je mensen die ziek worden criminaliseert, durven ze geen hulp meer vragen. Dan zullen ze dat verbergen uit angst voor geweld.’

Een regionale krant riep op tot uitroeien van ‘rotte appels, voordat ze de hele mand infecteren’.

De verspreiding van het coronavirus vanuit de moskee in Nizamuddin heeft een overdonderende lawine aan moslimhaat losgemaakt. Zo overdonderend, stelde Thenmozhi Soundararajan, directeur van mensenrechtenorganisatie Equality Lab in The Guardian, dat de kans op een nieuwe golf van vervolging toeneemt.

Een regionale krant in de staat Karnataka riep op tot het uitroeien van ‘rotte appels, voordat ze de hele mand infecteren’, verwijzend naar de ‘ziekteverspreidende’ moslims. Toen enkele mensen protesteerden, trok de krant haar editoriaal in. Maar het feit dat het bericht geplaatst werd, geeft aan hoe breed gedragen zulke antimoslimgevoelens zijn.

De lange aanloop

Wat waarnemers “het antimoslimvirus” noemen, viert al langer hoogtij in India. En dat heeft alles te maken met de ideologische agenda van de hindoenationalistische regeringspartij Bharatiya Janata-partij (BJP), namelijk het creëren van een hindoestaat.

Waar premier Narendra Modi in zijn eerste termijn vooral economische ontwikkeling benadrukte, begon hij zijn tweede termijn met de afschaffing van de speciale autonome status van Kashmir, de enige deelstaat met een moslimmeerderheid.

Onmiddellijk daarna werd een andere controversiële hindoenationalistische wens ingelost: in Ayodhya, op de plek waar hindoe-extremisten in 1992 een eeuwenoude moskee vernietigden, komt een hindoetempel. En eind vorig jaar leidde de invoering van een staatsburgerschapswet, die moslims uit de buurlanden uitsluit, tot grootschalig verzet.

Minderheden, vooral moslims, vrezen dat ze tweederangsburger zullen worden. En masse ging men de straat op. Het epicentrum van de protesten was de moslimwijk Shaheen Bagh in Delhi. Vrouwen hielden wekenlang een sit-in. Pro-overheidsmedia schilderden de wijk af als een jihadistisch broeinest, dat met steun van Pakistan de Indiase samenleving wil ondermijnen. BJP-politici riepen slogans als: ‘Schiet ze neer, die verraders.’

Het verzet werd begin februari beantwoord met geweld in Oost-Delhi. 53 mensen, waarvan de meerderheid moslims, kwamen om het leven. Huizen en winkels werden in brand gestoken, veelal onder het roepen van hindoenationalistische leuzen. De bewoners zijn nu dakloos.

Zelfs na deze gewelddadigheden gingen groepen hindoenationalisten triomfantelijk de straat op en scandeerden ze leuzen als ‘Lang leve god Ram’. Volgens experts hadden de rellen alle kenmerken van een pogrom.

Overheidsstrategie met steun van multinationals

‘De protesten tegen de burgerschapswet hebben een maatschappelijke beweging van solidariteit op touw gebracht, voor het eerst sinds deze regering is aangetreden’, zegt Harsh Mander aan de telefoon. ‘De overheid gebruikt de coronacrisis om moslimhaat aan te zwengelen, om daarmee deze solidariteit te breken. Ik sluit niet uit dat de overheid door het opstuwen van moslimhaat haar verantwoordelijkheid zal proberen te ontlopen, naarmate de corona-epidemie zich verspreidt en er meer doden vallen.’

‘Niet alleen voor moslims, vooral ook voor arme Indiërs komen zware tijden.’

Ook activist Umar Khalid vreest dat India een zware periode tegemoet gaat. ‘Niet alleen voor moslims, vooral ook voor arme Indiërs komen zware tijden. De huidige lockdown heeft blootgelegd hoe groot het verschil tussen arm en rijk is. Onze organisatie vecht tegen haat. Maar dat gevecht is deel van een groter doel, namelijk sociale gelijkheid, rechtvaardigheid en een waar burgerschap. Voor goed onderwijs en een publieke gezondheidszorg.’

‘We moeten niet vergeten,’ zegt Khalid, ‘dat de overheidsstrategie die we nu zien wordt gesteund door de multinationals achter de huidige overheid. Beide hebben baat bij verdeeldheid, zodat ze de macht behouden. Het aloude koloniale verdeel- en heersprincipe. Ik vrees dat ons doel nog lang niet binnen handbereik is.’

‘De schade die nu aan de maatschappij wordt berokkend, trekt diepe sporen’, vreest Khalid. ‘Het zal lang duren om deze schade ongedaan te maken. Maar ik heb tijd. Er is geen ander alternatief dan volhouden.’