Tussen wanhoop en verlangen. Zo reageren de Colombianen op sociale media

Bij een analyse van reacties op sociale media lijkt het alsof -ondanks de Nee-stemmen, en de meer dan zestig procent van zij die hun stem niet uitbrachten- de meerderheid van de Colombianen vrede verlangt.

De Ja-stemmers denken aan hun kinderen en kleinkinderen en zijn teleurgesteld in hun land.

De Nee-stemmers vieren hun overwinning, maar tonen tegelijkertijd de wil om verder aan de vrede te bouwen.

Colombia blijft niet bij de pakken zitten. Uit beide kampen gaan er op sociale media stemmen op voor de dialoog.

‘Doe iets’

De dag van het referendum, wanneer beetje bij beetje duidelijk wordt dat een groot deel van de Colombianen niet gaat stemmen en dat de Nee-stem het haalt, komt hier en daar de onmacht naar boven.

Grote teleurstelling bij het Ja-kamp op 2 oktober de dag van het referendum voor het vredesakkoord.

© Nelson Cárdenas​

‘Bel je familie, je vrienden… stuur hen er op uit om te stemmen. Doe iets… huilen… wat een vernedering.’

‘Sorry’

‘Ik kan het niet nalaten aan de toekomst te denken waarin ik mijn kleinkinderen in de ogen kijk en hen vertel dat er in 2016 een referendum was over het vredesakkoord en de Colombiaanse bevolking “Nee” stemde. Ik beeld me hun verbijstering in, zich afvragend hoe de zaken er voor stonden om deze kans te verspelen. Ik vraag hen nu al vergiffenis.’

‘Ik hoop dat die 6.428.487 (die tegen het vredesakkoord stemden) hun kinderen naar voor schuiven om te vechten, of dat ze zelf gaan.’

Nog honderd jaar eenzaamheid

In het Si-kamp leeft een diepe teleurstelling.

‘Oneindig verdriet.’

‘Nog honderd jaar eenzaamheid, nog een generatie in oorlog.’

Velen zijn streng voor hun land.

‘Teleurstelling en schaamte.’

‘De resultaten van het referendum zijn een weerspiegeling van de historische verwaarlozing in het onderwijs. De onwetendheid verandert in haat en wrok, beïnvloed door elites met economische en politieke voordelen in de oorlog.’

‘Het is verdrietig om te zien dat in Colombia het persoonlijke belang overheerst. We denken alleen aan onszelf, we hebben geen gemeenschapsgevoel. Op deze manier is het moeilijk aan een gezamenlijke toekomst te bouwen.’

‘Ik voel leegte, onmacht.’

‘Voor zij die Nee stemden, ik respecteer hun keuze, maar hoop dat ze de gevolgen van hun beslissing op zich nemen. En dat ze aan meneer oorlog vragen hun geliefden in bescherming te nemen.’

‘Ik hoop dat zij die Nee stemden aan meneer oorlog vragen hun geliefden in bescherming te nemen.’

‘Het land van de “haatdragenden”.’

‘De Nee-stem is onze Brexit en onze Trump. De Colombianen stemden Nee uit angst, manipulatie en onwetendheid. Hoe kunnen we dit aan onze kinderen uitleggen. Pijn, vaderland.’

‘Vaderland van grief. Dit is de reden van tweeënvijftig jaar oorlog.’

‘Ik hoop dat zij die Nee stemden het met trots deden en de duidelijke gevolgen aanvaarden. De echte mogelijkheden om een nieuwe koers te beginnen zijn weggevaagd.’

Muurschildering in Montevideo in Uruguay

Cassie (CC BY-NC 2.0)​

Colombia met rechtvaardige vrede

En er is die — minieme — meerderheid van de Colombianen die tegen het vredesakkoord stemden en de overwinning vieren.

‘Omdat we een Colombia in rechtvaardige vrede willen…. Ik hou van mijn prachtige Colombia… leve de “Nee”.’

‘De Ja-stemmers zullen wel zien dat dit het beste is wat ons had kunnen overkomen. Dank zij God voor het resultaat van het referendum. Ik ben er zeker van dat God de Vader Uribe en de andere onderhandelaars, de FARC en de regering, de wijsheid zal geven om echte vrede te bekomen voor ons prachtige land Colombia.’

Veel Colombianen stemden tegen het vredesakkoord, omdat ze vonden dat er te veel toegevingen waren gedaan aan de FARC. Mensenrechtenschendingen zouden betaald worden met alternatieve straffen en acht jaar beperkte vrijheid in plaats van gevangenisstraf. Ook de politieke participatie van ex-guerrillaleden werd niet goed ontvangen.

‘Ik ben geen Uribist. Ik ben een Colombiaan die echte vrede wil. Ik stemde Nee, omdat we een rechtvaardige vrede verdienen en dit vredesakkoord synoniem van straffeloosheid, ongelijkheid en onrechtvaardigheid is. Wij willen geen oorlog, maar ook geen omgekochte vrede.’

Cijfers en catharsis

En het besef dat de overwinning van de Nee-stem nipt was en tegelijkertijd heel weinig Colombianen hun stem uitbrachten.

‘Laten we stoppen met de overwinning van die zes miljoen Colombianen te overdrijven.’

‘Laat ons de schok verwerken. Laat de rouw toe… Ik weet dat we verder moeten, maar de wanhoop is zo sterk.’

Ondanks de moeilijke tijden vinden Colombianen elkaar in de liefde voor hun land en de zoektocht naar een toekomst via de democratie.

‘Ik stemde Ja, maar aangezien ik in de democratie geloof zal ik alles van mezelf geven zodat dit akkoord nog beter kan zijn en we allemaal Ja zeggen.’

‘Laat ons de schok verwerken. Laat de rouw toe… Ik weet dat we verder moeten, maar de wanhoop is zo sterk.’

‘We hebben, daar ben ik zeker van, tijd nodig, catharsis, kunnen huilen, om opnieuw te beginnen. Ik wens dat de positieve resultaten (Ja) vooral in die plaatsen waar ze het meest hebben geleden onder het geweld onze hoop en horizon zijn.’

Voetbalshirtjes voor de vrede

Fotos de Camisetas de SANTI OCHOA Follow (CC BY-NC-ND 2.0)​

‘Vooruit’

Na de teleurstelling is er plaats voor hoop. Soms in één en dezelfde post.

‘We geven ons niet gewonnen. In het verleden waren onze verliezen groter en met meer bloedvergieten. Dit proces heeft al levens gered en blijft ons aanmoedigen de dag van morgen.’

‘Nee, we geven de hoop niet op.’

Colombianen proberen het concept vrede in te vullen en bij te dragen aan een toekomst.

‘Vrede is meer dan het neerleggen van de wapens. Vrede ontstaat uit sociale gerechtigheid en de erkenning van de andere als gelijke. Geen stap achteruit, vooruit!’

Heronderhandelen

Met de blik op de toekomst, en de voeten op de grond, is de werkelijkheid voor velen het heronderhandelen van de voorgestelde vrede.

‘Na enkele minuten van pijn en verdriet voel ik dat we ons niet mogen laten overwinnen. Als we allemaal op zoek gaan naar vrede denk ik dat wij die Ja stemden de heronderhandeling van de akkoorden moeten aanmoedigen. Dit gaat verder dan individuele personen. Dit is het moment waarin we vooral niet in scepticisme mogen vervallen. Laten we onze tranen drogen. Nu moeten we aan het werk zodat deze vier jaar van inspanningen niet verloren gaan. Dit gaat niet om wie gelijk heeft. Vrede is belangrijker dan ruzie maken om wie gelijk heeft. Dit gaat om meer dan ego’s en trots.’

‘Ten minste de helft van de Colombianen heeft verzoening als prioriteit.’

‘Het is niet het moment om weg te zakken, maar voor leiderschap en verbintenis. Ten minste de helft van de Colombianen heeft verzoening als prioriteit. Daarbij komen zij die het verstandig vinden terug te keren naar de onderhandelingstafel en een akkoord te zoeken dat rechtvaardiger is.’

‘Hoewel ik Ja stemde, na het zien van het resultaat, is het beter zo dan aan vijftig procent van de bevolking een vrede op te leggen waarmee ze het niet eens zijn. (Ik probeer de goede kant van het resultaat in te zien.)’

‘Het is eenvoudig. Als er opnieuw onderhandeld wordt, moet niet alleen het Céntro Democratico van Uribe er bij zijn, de regering Santos en de FARC, maar ook een vierde deelnemer: de bevolking en slachtoffers van het Colombiaanse conflict. Vier actoren voor een akkoord dat niet in algemene termen verandert, maar van vorm. Dit moet voor eind 2016 plaatsvinden.’

‘Met waardigheid en hoop, ondanks de pijn, gaan we vooruit. Met de kans op een onderhandelde uitkomst.’

‘Laten we de uitslag aanvaarden met waardigheid. De geschiedenis blijft zich ontplooien.’

‘In deze nieuwe situatie kan een rechtvaardiger akkoord, dat we allemaal in rust en zonder wrok delen, een stabiele en duurzame vrede verzekeren.’

Álvaro Uribe moet zich bewijzen

Álvaro Uribe, het gezicht van de Nee-campagne, is onderwerp van grote bewondering bij stemmers van het Nee-kamp, en afwijzing bij het Ja-kamp. Tegelijkertijd verwachten zowel Ja-stemmers als Nee-stemmers van Álvaro Uribe dat hij zijn roep om een andere vrede waarmaakt.

‘De aarzelingen van het uribismo wanneer het er op aankomt een voorstel te doen om het vredesakkoord opnieuw samen te stellen, toont dat ze niet voorbereid waren om de gevolgen van hun Nee-campagne aan te gaan.’

‘Uribe vertegenwoordigt alles wat er mis is met dit land: de dubbele moraal, de leugens, de hypocrisie, het fanatisme. Op de meest onverantwoordelijke manier saboteerden ze de vredesakkoorden, polariseerden ze het land en nu dat ze “gewonnen hebben” (het is duidelijk dat ze het niet verwacht hadden), hebben ze geen idee wat te doen. Ze hebben niets anders dan haat voor het ander deel van Colombia, en zin om alles naar de verdommenis te helpen.’

‘Wie Nee stemde en zich bedot voelt door Uribe: Welkom in de club voor het leven en de hoop.’

‘Álvaro Uribe heeft de uitdaging te tonen dat hij niet alleen een man van oorlog is. Erkennen dat de roep van een groot deel van de Colombianen, vooral de landelijke bevolking, de zoektocht naar vrede is in een proces van nationale verzoening.’

Van vredesretoriek naar echte vrede

En toen kwam er de Nobelprijs voor de Vrede voor president Santos en het Colombiaanse volk. Voor sommigen moeilijk te begrijpen een week nadat de Colombiaanse bevolking nog tegen het vredesakkoord stemde. Voor anderen een aanmoediging voor vrede.

‘De paradox, een Nobelprijs voor de Literatuur in een land dat niet leest en een Nobelprijs voor Vrede in een land dat voor de Oorlog stemt.’

‘De paradox, een Nobelprijs voor de Literatuur in een land dat niet leest en een Nobelprijs voor de Vrede in een land dat voor de Oorlog stemt.’

‘Ik vier de Nobelprijs voor de Vrede van president Santos. Hoewel wij slachtoffers tegelijkertijd in het centrum en buiten het gebeuren blijven. De Nobelprijs verwijst naar de slachtoffers, maar het had mooier geweest ons helemaal deel te maken. Zonder ons op te hemelen, maar ons ook niet te gebruiken. Hopelijk stapt Santos over van een retoriek van vrede op echte vrede.’

‘Ik voel beperkte vreugde.’

Zwaaien met de Colombiaanse vlag

Een Colombiaanse vluchteling in Zweden, die zijn vader verloor aan een confrontatie tussen de FARC en de regeringstroepen, mag deze verzameling van Colombiaanse stemmen afsluiten. Met een foto van zijn dochtertje dat met de Colombiaanse vlag zwaait post hij op Facebook: ‘We zijn geboren zonder tijd om de moed te laten zakken en ons te laten overwinnen door angst.’