In Afrika is een strijd om invloed aan de gang tussen de francofone en de Angelsaksische wereld. In die strijd lijkt Rwanda naar de Angelsaksische kant over te hellen.
In zekere zin zuigt het ook Oost-Congo mee, dat in economisch opzicht immers sterk op Oost-Afrika gericht is. Het westen van Congo is dan weer door en door Franstalig. De bestuurstaal van Congo is overal Frans. Als Congo Franstalig blijft, dan zal het over enkele decennia veruit het volkrijkste francofone land van de wereld zijn.
De “taalstrijd” speelt op allerlei niveaus, ook het juridische. Als Congo eind juni het OHADA-handelsrecht invoert, verankert het land zich verder in de Franstalige wereld. OHADA staat voor Organisation pour l’Harmonisation en Afrique du Droit des Affaires (Organisatie voor de harmonisering van het zakenrecht in Afrika) en wil het handels- en zakenrecht in verschillende landen uniform maken, om zo ondernemen in de betrokken landen te vergemakkelijken. OHADA is geïnspireerd op het Franse recht en regelt het vennootschapsrecht, de arbitrage bij geschillen, het boekhoudrecht, de inning van vorderingen…
OHADA startte in 1993 en verbindt ondertussen zestien Franstalige landen in West-Afrika. Alleen de Engelstalige landen Ghana, Nigeria, Liberia en Sierra Leone doen niet mee. Ivan Verougstrate, oud-voorzitter van het Belgische Hof van Cassatie: ‘Als Congo met zijn 70 miljoen inwoners erbij komt, dan geeft dat het blok een andere dimensie. Die stap zal in Congo een oud en chaotisch geheel van wetten uit de negentiende eeuw of de eerste helft van de twintigste eeuw vervangen. Het wordt een enorme opgave voor Congo om dat te verteren.’ De rechtbanken, advocaten en rechtsfaculteiten moeten die nieuwe wetten leren kennen en hanteren. ‘In Kinshasa, Kisangani en Lubumbashi, die universiteiten hebben, kan dat nog enigszins vlot gebeuren, maar in het binnenland is de uitdaging veel groter’, erkent Verougstrate.
Dat Congo nood heeft aan meer rechtszekerheid, staat buiten kijf. Vraag is of de invoering van nieuw recht daar voor kan zorgen. Het probleem zit hem immers vooral in de beïnvloeding van de rechtbanken door de politiek en de grote bedrijven. Verougstrate: ‘OHADA kan een hefboom zijn. Vergeet niet dat de rechtspraak na eerste aanleg en beroep naar het gemeenschappelijke cassatiehof in de Kameroense hoofdstad Yaoendé gaat. Daar zetelen negen rechters die echt onafhankelijk zijn. De nationale cassatiehoven waren woest over die transfer naar Yaoendé maar ik denk dat het een goeie zaak is. Het kan ertoe bijdragen dat de rechtspraak onafhankelijker wordt.’