Wielrennen moet toerisme en relaties met Arabische buurlanden normaliseren
Op toer in Israël: ‘Wielersport helpt om ons een positief imago te geven’
Professionele wielrenners van het Israëlische team Israel-Premier Tech aan de start van wielerevent Gran Fondo Eilat (16 december 2022). De profploeg ondersteunt de uitstraling van het wielertoerisme in Israël. © Ofer Eavri
De annexatie van Palestijns en Syrisch grondgebied, de relaties met Arabische buurlanden: Israël wil maar al te graag dat de wereld die zaken als ‘normaal’ gaat beschouwen. En daarvoor gebruikt het… het wielrennen. MO* sprak in Israël met verschillende spelers in die jonge sector. ‘Als wielertoeristen naar Israël komen, delen ze mooie dingen over ons op hun sociale media.’
Eilat is een stad in het meest zuidelijke puntje van Israël, in de Negev-woestijn. Voor 1948 bestond ze niet. Het veel oudere Jordaanse Akaba was toen de enige stad in de omgeving. Maar in de oorlog van 1948 veroverden zionistische troepen de Britse militaire controlepost in de buurt van Akaba. Op het punt waar ze een Israëlische vlag plantten, groeide Eilat.
Aanvankelijk was het een dorp van een paar honderd mensen. Maar in de jaren ’50 vestigde de Israëlische regering er joodse immigranten uit Marokko en groeide de bevolking van Eilat tot een paar duizend mensen. Vandaag, 70 jaar later, is Eilat vooral een vakantieoord voor toeristen, vol mastodonten van hotels.
Israël hunkert naar erkenning als land. De wielersport is een relatief nieuw instrument om dat politieke doel te bevorderen.
De Israëlische regering en toeristische organisaties bouwen Eilat bovendien steeds meer uit als een belangrijk centrum van het wielertoerisme en de professionele wielersport. 2018 was op dat vlak een beslissend moment. Voor de eerste keer stonden Israëlische professionele wielrenners aan de start van een grote ronde, met hun ploeg Israel Start Up Nation (vandaag heet die Israel-Premier Tech). Mét een licentie van de WorldTour, de “eerste klasse” van het wielrennen.
Bovendien vond die ronde plaats ín Israël, in Eilat. Het ging om de — jawel — Italiaanse rittenkoers Giro d’Italia, een van de drie Grote Rondes naast de Ronde van Frankrijk en de Vuelta a España. Hij begon in Jeruzalem en passeerde Eilat.
Drie jaar later volgde ook het wielertoerisme, met de introductie van een jaarlijkse Gran Fondo Eilat. Een Gran Fondo is een wedstrijd voor wielerliefhebbers. De organisatoren daarvan zijn Gran Fondo Israel, de Israëlische regering, de stad Eilat en de Eilat Tourism Corporation.
Zionistische troepen grepen de Britse militaire controlepost in de buurt van Akaba in de oorlog van 1948. Op het punt waar ze een Israëlische vlag plantten, groeide Eilat.
© Pieter Stockmans
‘Vrede promoten’
‘De Gran Fondo Eilat is deel van de bredere strategie om Israël te promoten via de sport en om vrede te promoten’, zegt Ron Baron, oprichter van Israel-Premier Tech, tijdens de persconferentie van de tweede editie in december 2022. Op die uitspraak volgde applaus.
Met ‘vrede’ verwees Baron naar het streven van Israël om erkend te worden door de Arabische buurlanden. Israël hunkert naar erkenning en normalisering als staat.
De wielersport is een relatief nieuw instrument om dat politieke doel te bevorderen. ‘Zo dromen we ervan de route van de Gran Fondo Eilat door Jordanië en Egypte te laten lopen’, zegt Baron. Als teken van de normalisering van de Israëlische relaties met deze buurlanden. Een normalisering die in 1978 ingezet werd met de Camp David-akkoorden, het vredesakkoord tussen Israël en Egypte, en in 1994 met het vredesakkoord met Jordanië.
‘We dromen van een tour door Israël en de Golfstaten.’
Wanneer we zelf met Baron praten, blijkt hij nog meer wielerdromen te hebben. Zoals ‘een “Abraham Tour” door Israël en de Golfstaten, genoemd naar de Abraham-akkoorden’. Die akkoorden, tussen Israël, de VAE en Bahrein, waren in 2020 de eerste akkoorden van normalisering van relaties tussen Israël en een Arabisch land sinds 1994.
De Gran Fondo Eilat was in 2022 nog maar aan zijn tweede editie toe. Maar ‘de ambitie is om een belangrijk evenement te worden op de internationale wielerkalender en er een UCI-wedstrijd van te maken’, zegt een vertegenwoordiger van de Israel Cycling Federation.
Het imago van Israël
Wielerorganisatie Gran Fondo Israel bracht het georganiseerde wielertoerisme naar Israël in 2012, met verschillende evenementen op spectaculaire locaties: Gran Fondo Gilboa Hermon op de Golanhoogtes, Gran Fondo Dead Sea aan de Dode Zee en Gran Fondo Arava in de Negev-woestijn.
Ook profploeg Israel-Premier Tech vergroot de uitstraling van het wielertoerisme in Israël. ‘De voorgaande jaren gaven we financiële steun om Gran Fondo Israel te laten groeien. Dit jaar zetten we in op promotie via zichtbaarheid’, zegt Baron. ‘We laten onze beste renners deelnemen. Jongeren, mannen en vrouwen van de Israel Cycling Academy. En Itamar Einhorn, de bekendste Israëlische renner van ons profteam.’
Sportevenementen moeten toeristen naar Israël lokken en het land voorstellen als een normale staat. ‘Als een normaal westers land’, zegt Dani Shahar van het Israëlische ministerie van Toerisme. ‘Veel mensen hebben een verkeerd beeld van Israël omdat we in het Midden-Oosten liggen. Maar Israël is zoals eender welk ander westers land. We hebben nog altijd het imago dat Israël dominant is in de politiek in de conflictueuze omgeving waarin we leven.’
‘Als wielertoeristen naar Israël komen, delen ze mooie dingen over Israël op hun sociale media.’
‘Als toeristen en wielertoeristen naar Israël komen, delen ze mooie dingen over Israël op hun sociale media. Dat helpt om ons land een positief, levendig, modern en actief imago te geven. Religie is al veel langer een toerismepromotor, maar als sportbestemming is Israël nog jong. Daarom willen dat uitbouwen.’
De stad Eilat wordt een speerpunt in die strategie en stapt daar graag in mee. Want ze heeft het toerisme nodig. Wielerevenementen helpen om de naam Eilat bekender te maken. ‘We hadden goede gesprekken met de burgemeester van Eilat samen met Sylvan Adams, de financier van Israel-Premier Tech’, zegt Harel Nahmani van Gran Fondo Israël.
Om Eilat te promoten als wielerbestemming, moeten de wielersport en de fietscultuur in Israël zelf ook groeien. ‘Een Gran Fondo organiseren in Israël is nog steeds een uitdaging’, zegt Nahmani. ‘De fietscultuur is nog niet breed gedragen. En het land is opgedeeld in aan de ene kant een liberale wereld waarin sport normaal is en aan de andere kant een meer strikte, religieus-conservatieve wereld.’
De Gran Fondo Eilat (foto: december 2022) loopt vandaag naast de grens met Jordanië én die met Egypte. Zal het evenement voor wielertoeristen ooit dóór die buurlanden trekken, als teken van een verbeterde relatie met de Arabische landen?
© Pieter Stockmans
Syrische Golanhoogten
Zal de Gran Fondo Eilat ooit door buurlanden Egypte en Jordanië trekken? Dat valt af te wachten. Voorlopig loopt een deel van de route gewoon naast grens met Jordanië. En naast die met Egypte, langs Mount Hezekiah, een scherpe bergtop pal óp die grens, op 838 meter hoogte. De route bevat hier een beklimming naast prikkeldraad en patrouillewegen. Die bouwde Israël in 2013 na aanslagen vanuit de Sinaïwoestijn.
Op Syrisch grondgebied bestaat wel al een Israëlische Gran Fondo: de Gran Fondo Gilboa Hermon. Gran Fondo Israel organiseerde die dwars door de Golanhoogten naar de Hermonberg, op meer dan 2000 meter hoogte.
‘De Golanhoogtes zijn deel van Israël. De Verenigde Naties? Fuck de Verenigde Naties.’
Het doel is daarbij niet om de relaties met Syrië te normaliseren. Want de Golanhoogten werden in de oorlog van 1967 door Israël veroverd op Syrië. In 1981 annexeerde Israël het gebied officieel als deel van het Israëlische grondgebied. Maar: volgens verschillende resoluties van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties zijn de Golanhoogten nog steeds Syrisch grondgebied.
Het doel van sportevenementen op deze plek is om die annexatie zelf te normaliseren: ervoor zorgen dat het ‘normaal’ wordt dat de Golanhoogten “Israëlisch” zijn. Zo werd de Hermonberg tijdens de Gran Fondo Gilboa Hermon voorgesteld als ‘hoogste punt van Israël’.
Ook de professionele wielerploeg Israel-Premier Tech werkt mee aan de voorstelling van de Golanhoogtes als Israëlisch grondgebied. Ze organiseert er trainingskampen en gebruikt de hashtag #VisitIsrael op sociale media, op vraag van het Israëlische ministerie van Toerisme.
‘Of onze trainingskampen op de Golanhoogten in geannexeerd gebied zijn? Dat is aan de politiek om te beslissen. Wij zijn wielrenners’, reageert Ron Baron. Maar hij voegt daar zelf aan toe: ‘De Golanhoogtes zijn geannexeerd door Israël. Ze zijn deel van Israël.’ En wat dan met de VN-resoluties die het internationaal recht bevestigen?, vragen we. ‘De Verenigde Naties? Fuck de Verenigde Naties.’
Samenwerking met Palestijnen
‘Als je samen op de fiets zit en niet over politiek praat, kan je de beste vrienden worden over conflicten heen.
Met ‘vrede’ bedoelt Ron Baron, de oprichter van Israel-Premier Tech, ook ontmoeting: ‘Als je samen op de fiets zit en je niet over politiek praat, kan je de beste vrienden worden over conflicten heen. Als je begint met de kleine, positieve dingen, leer je elkaar kennen. Dan raak je over de angst voor elkaar heen. Fietsen is een manier om te communiceren met mensen waarmee je een conflict hebt.’
Maar Palestijnen van de bezette gebieden kunnen niet deelnemen aan Gran Fondo-evenementen in Israël. ‘In principe kan dat wel’, zegt Baron. ‘Maar zij moeten alle veiligheidseisen vervullen en vergunningen aanvragen.’ En dat is een bureaucratische nachtmerrie.
Ron Baron en Harel Nahmani, van Gran Fondo Israel, willen graag wielerevenementen organiseren samen met Palestijnse wielerclubs.
‘Maar dat kunnen wij niet’, zegt Suhaib Samara, oprichter van wielerclub Cycling Palestine uit Ramallah. ‘Overdag fietsen ze met ons en ’s avonds doden ze ons? Israëli’s zoeken zulke samenwerking om te tonen dat ze vreedzaam zijn. We kunnen niet samenwerken met Israël zolang zij Palestijns land innemen. Als Palestina vrij en gelijk is, dan kunnen we zeker samenwerken.’
Samara verwijst naar de Palestijnse BDS-campagne, wat staat voor ‘Boycot, Desinvestering en Sancties’, een internationale oproep tot verzet tegen Israël.
‘Palestina’ of ‘Judea en Samaria’?
‘Onze professionele wielerploeg traint soms ook in Judea en Samaria’, zegt Ron Baron nog.
Het is veelzeggend dat hij die bezette Palestijnse gebieden niet ‘Palestina’ noemt, maar ‘Judea en Samaria’. In de officiële bestuurlijke indeling van Israël is dat de naam van deze Palestijnse gebieden. De joodse kolonisten die, volgens internationaal recht, illegaal in bezet Palestijns gebied wonen, zijn volgens het Israëlische recht gewoon inwoners van het Israëlische district “Judea en Samaria”.
De Palestijnse gebieden ‘Judea en Samaria’ noemen, duidt niet op de bereidheid tot samenwerking als gelijken.
Maar volgens het internationaal recht zijn dit de Palestijnse gebieden die Israël militair bezet sinds 1967 en die het sindsdien koloniseert. Het laat er Israëlische burgers naartoe verhuizen en lijft deze Joodse nederzettingen de facto in bij Israël.
De Palestijnen leven er tot vandaag onder militair bestuur en in enclaves gecontroleerd door het Israëlische leger. Er zijn militaire controleposten, wegversperringen, aparte wegen, militaire invallen in dorpen en steden, vergunningensystemen.
De Palestijnse gebieden ‘Judea en Samaria’ noemen, duidt niet op de bereidheid tot samenwerking als gelijken. Wat het wel toont, is hoe de Israëlische kolonisatie van Palestina in de geesten van gewone Israëli’s genormaliseerd wordt.