Echo’s uit 2008: kan het klimaat een nieuwe financiële crisis veroorzaken?

Bethan CC BY-NC-ND 2.0

Terwijl het klimaat niet meer uit de krantenkoppen is weg te slaan, is er heel wat minder aandacht voor de impact ervan op de verzekeringssector. Nochtans doen bepaalde evoluties in die sector sterk denken aan mechanismen die de financiële crisis van 2008 veroorzaakten, waarschuwt Korey Pasch, politicoloog aan de Queens University in Ontario.

De prangende klimaatsituatie waarin de wereld zich bevindt, blijft de krantenkoppen overheersen. Onlangs nog lanceerden de Amerikaanse volksvertegenwoordiger Alexandria Ocasio-Cortez en haar collega in de Senaat Ed Markey een oproep voor een ‘Green New Deal’ om de Amerikaanse economie te hervormen. Het plan kan al rekenen op de steun van enkele Democratische presidentskandidaten, onder wie de senatoren Bernie Sanders en Elizabeth Warren.

Voorstanders van de deal wijzen terecht op de hoogdringendheid van de strijd tegen de klimaatverandering. Ocasio-Cortez vergelijkt het plan met andere enorme Amerikaanse uitdagingen in het verleden, zoals de maanlanding en de burgerrechtenbeweging.

Maar hoewel er in de media heel wat aandacht is voor het klimaatprobleem, blijft de impact op de verzekeringsindustrie tot nog toe grotendeels onderbelicht. Dat is vreemd, gezien het belang van risicobeheersing voor die industrie. Daar komt nog bovenop dat de verzekeraars, met name in de VS, volop investeren in de fossiele brandstofsector en die ook verzekeren. Alle grote Amerikaanse verzekeraars, waaronder AIG en Berkshire Hathaway, blijven dat doen.

Botsing van verzekering en klimaat

Een recent rapport van de Universiteit van Cambridge onderstreept hoe belangrijk het debat is over de botsing tussen klimaat en verzekeringswereld. Dat rapport werd geschreven in nauwe samenwerking met enkele van ’s werelds grootste verzekeringsmaatschappijen en herverzekeraars.

Het rapport waarschuwt dat de snel toenemende verliezen voor de verzekeraars als gevolg van de klimaatverandering kunnen resulteren in een nieuwe wereldwijde financiële crisis. Gezien de geschiedenis leert dat dergelijke verzekeringsverliezen eerder al financiële crisissen veroorzaakten, is het begrijpelijk dat de sector zich zorgen maakt.

In de nasleep van de orkanen Harvey, Irma en Maria werden inspanningen gedaan om verzekeringsmaatschappijen beter te isoleren van rampenrisico’s

In feite is de geschiedenis van de verzekeringssector er een van crisissen. Sinds haar ontstaan heeft de sector het moeilijk gehad met haar blootstelling aan rampen. De traditionele manier voor verzekeringsmaatschappijen om daarmee om te gaan is dat risico over te hevelen naar zogenaamde herverzekeraars. Dat zijn bedrijven die ‘de verzekeraars verzekeren’ en zo het risico wereldwijd spreiden en de impact van een bepaalde ramp doen verwateren.

Die aanpak heeft echter beperkingen, en grootschalige rampen kunnen nog altijd leiden tot het failliet van verzekeraars.

In de nasleep van de orkanen Harvey, Irma en Maria werden daarom inspanningen gedaan binnen de verzekeringssector om verzekeringsmaatschappijen beter te isoleren van rampenrisico’s. Die veranderingen richten zich voornamelijk op wat het ‘reinsurance capital’ genoemd wordt: de middelen die beschikbaar zijn om de blootstelling van de verzekeraar aan een ramp te vergoeden.

Verzekeraars proberen dat kapitaal onder meer te vergroten door beleggers aan te trekken. Ze doen dat door risico te verpakken in financiële producten en die te verkopen aan institutionele investeerders zoals staats- en pensioenfondsen en speciale hedgefondsen die gespecialiseerd zijn in rampenrisico.

Patroon herhaalt zich

De scenario’s waarvan sprake in het Cambridge-rapport, over de botsing tussen de klimaatverandering en verzekeringen, passen in de historische patronen van de industrie.

Veranderingen in die industrie sinds midden de jaren 1990, samen met de proliferatie van alternatieve herverzekeringsbronnen via de integratie van kapitaalmarken en institutionele investeerders, zijn significant. Daarom moeten initiatieven zoals de Green New Deal rekening houden met die veranderingen in de sector.

De primaire bron van systemisch risico in het Cambridge-rapport is afkomstig van de stijgende wereldwijde temperatuur en de onhoudbare verliezen voor investeerders als gevolg daarvan. De auteurs waarschuwen bijvoorbeeld dat, als de klimaatverandering niet wordt gestopt, de sector in de komende dertig jaar aankijkt tegen een wereldwijde verdrievoudiging van de verzekerde verliezen op het vlak van vastgoedinvesteringen.

Hoewel dat een schokkende en extreem zorgwekkende bevinding is, zijn er nog andere manieren waarop de botsing tussen verzekering en klimaatverandering het wereldwijde financiële systeem in gevaar kunnen brengen.

Dat komt door de omvorming van risico in beleggingsproducten die vervolgens verkocht worden op de kapitaalmarkten.

De vorming van verzekeringsgerelateerde beleggingsproducten om meer kapitaal beschikbaar te maken -en verzekeringsmaatschappijen dus beter te beschermen tegen de risico’s van rampen- creëert tegelijk een perverse structuur van incentives. Die vertoont veel gelijkenissen met de hypotheek-effecten die de oorzaak vormden voor de financiële crisis van 2008.

Nieuwe crisis?

De groei van alternatieve bronnen voor herverzekeringskapitaal en de betrokkenheid van internationale instellingen die beleggen in klimaatrisico’s, maken dat een nieuwe wereldwijde financiële crisis zeker mogelijk is, zoals het Cambridge-rapport ook stelt.

Terwijl grootschalige en moedige transformaties van onze economieën en samenlevingen, zoals de Green New Deal, nodig zijn om de klimaatverandering het hoofd te bieden, moeten we ook het debat verbreden en durven praten over de toenemende integratie van de financiële wereld en het verzekeringswezen.

Doen we dat niet, dan kunnen de strategieën om de klimaatverandering het hoofd te bieden, zoals het kopen en verkopen van rampenrisico, op zichzelf catastrofale gevolgen hebben.