Egypte verbrandt vuilere stookolie om meer gas aan Europa te kunnen verkopen: ‘in alle opzichten schadelijk’

Caïro onder een deken van smog. Egyupte wil (een deel van) zijn fasproductie exporteren naar Europa en schakelt daarom zelf over op alternatieve fossiele brandstoffen. Actievoerders stellen dat de gasstrategie van Egypte ‘kortzichtig’ is en het land op die manier een kans verspeelt om het voortouw te nemen bij een snellere invoering van hernieuwbare energie in Afrika.

Sebastian Horndasch/ Flickr (CC BY 2.0)

COP27-gastland Egypte gaat meer van de vervuilende zware stookolie mazout gebruiken in twintig elektriciteitscentrales om gas vrij te maken voor uitvoer naar Europa.

In juni ondertekende het land een overeenkomst met de Europese Unie en Israël om de verkoop van LNG (vloeibaar aardgas) aan Europa op te krikken. Dat gebeurde in het kader van de Europese stormloop op gas om de verminderde invoer van Russische energie te vervangen.

De Egyptische regering kondigde daarop aan het gebruik van gas te rantsoeneren en thuis te vervangen door andere brandstoffen. Tijdens een persconferentie in augustus zei premier Moustafa Madbouly dat Egypte verwacht 15 procent van zijn gasproductie te exporteren.

De belangrijkste alternatieve brandstof is mazout, een mengsel van zware koolwaterstoffen dat giftige stoffen zoals sulfiden en zware metalen bevat. Het kan worden afgebroken om diesel te produceren.

Van 3 naar 20 procent

Een klokkenluider van het Egyptische ministerie van Elektriciteit en Hernieuwbare Energie vertelde de redactie dat mazout eerder werd uitgefaseerd vanwege de schadelijke gevolgen voor de gezondheid.

‘Hoe kan je praten over het klimaat en het verminderen van vervuiling, terwijl het percentage mazoutgebruik elke dag toeneemt?’

Uit officiële gegevens van het Egyptische agentschap voor elektriciteit en consumentenbescherming blijkt de trend. In oktober 2022 bereikte het percentage mazoutverbruik in elektriciteitscentrales 20,95 procent, terwijl dat in dezelfde maand in 2021 3,67 procent was.

‘Het gebruik van mazout of stookolie momenteel in centrales in plaats van aardgas is volledig in strijd met de klimaatconferentie’, zegt de klokkenluider, die spreekt op voorwaarde van anonimiteit. ‘Hoe kan je praten over het klimaat en het verminderen van vervuiling, terwijl het percentage mazoutgebruik elke dag toeneemt?’

Sluiting van centrales

Op vrijdag kondigden Duitsland en de VS tijdens de klimaatbesprekingen op COP27 aan dat Egypte steun krijgt om 12 ‘inefficiënte’ gascentrales met een geïnstalleerd vermogen van 5 gigawatt te sluiten. Dit betekent niet automatisch het einde van het gebruik van mazout, aangezien Egypte 28 megawatt geïnstalleerde capaciteit heeft die ontworpen is om op mazout of gas te draaien.

‘In ons nationale klimaatplan hebben we toezeggingen gedaan die we in alle opzichten willen nakomen: aanpassing, maar ook vermindering van de uitstoot… .’ , zegt Wael Aboulmagd, Egyptisch gezant van COP27.

‘Als ontwikkelingsland hebben we het voorrecht om te blijven groeien en onze emissies te blijven verhogen, maar we zijn ons bewust van de noodsituatie.’

Egypte heeft zijn kans gegrepen om de gasexport naar Europa op te voeren. Het land schoof gas naar voren als een ‘perfecte oplossing’ in de aanloop naar de VN-klimaatbesprekingen in Sharm el-Sheikh en bespreekt gasdeals in de marge van COP27.

Europa’s stormloop op gas zou kunnen leiden tot een overaanbod van ongeveer vijf keer de omvang van de Russische gasinvoer tegen 2030, zo schat Climate Action Tracker. Dit zou een ‘ernstige bedreiging’ vormen voor de klimaatdoelstelling om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken, waarschuwt het rapport.

Terugdraaien

De afgelopen vijf jaar heeft Egypte het gebruik van mazout verminderd, met als doel het in 2021 volledig af te schaffen. In september 2021 haalde het land minder dan 1 procent van zijn elektriciteit uit de verbranding van mazout.

‘Drie jaar geleden hielden we een bijeenkomst om de prestaties van elektriciteitsnetwerken en stations te verbeteren, en het meest negatieve punt dat naar voren werd gebracht was dat we nog steeds mazout gebruiken’, aldus de regeringsbron.

Het Egyptische elektriciteitsbedrijf is in ten minste 20 centrales overgeschakeld van mazout op gas. Gas is ook een fossiele brandstof met een aanzienlijk effect op het klimaat, maar is bij verbranding minder schadelijk voor de gezondheid. Nadat Rusland Oekraïne binnenviel, werd deze vooruitgang teruggedraaid.

Actievoerders stellen dat Egypte een kans verspeelt om het voortouw te nemen bij een snellere invoering van hernieuwbare energie in Afrika.

‘We waren verrast dat minder dan een jaar geleden het gebruik van mazout met een groot percentage toenam, en het bleek dat dit de strategie van Egypte is om gas naar Europa te kunnen exporteren’, zegt de bron.

De centrales worden niet volledig op mazout omgeschakeld, verklaarde de bron, maar slechts gedeeltelijk. In een centrale van 500 megawatt bijvoorbeeld ‘kan het zijn dat gas wordt gebruikt om 300 megawatt op te wekken en mazout om 200 megawatt op te wekken’.

Het andere element van het gasexportplan is de rantsoenering van het verbruik. De lokale belangengroep EgyptWatch zegt dat dit inhoudt dat er minder straatverlichting wordt gebruikt en dat de minimumtemperatuur voor airconditioning in openbare gelegenheden wordt opgekrikt tot 25 graden.

‘In alle opzichten schadelijk’

De terugkeer naar mazout brengt meer vervuiling met zich mee. Uit een studie van de Assiut Universiteit in 2019 bleek dat de centrales rook en radioactieve as uitstoten die op de grond neerslaat.

Uit een andere studie van de Ain Sharms Universiteit bleek dat luchtvervuiling door mazout ‘een negatief effect heeft op de luchtwegen en de lever’.

Mazout is ‘in alle opzichten schadelijk’, aldus de klokkenluider. ‘Het is vervuilend, oneconomisch en beschadigt machines en elektriciteitscentrales.’

Actievoerders stellen dat de gasstrategie van Egypte ‘kortzichtig’ is en het land op die manier een kans verspeelt om het voortouw te nemen bij een snellere invoering van hernieuwbare energie in Afrika.

‘Het is teleurstellend dat Egypte heeft besloten de eisen van de Europeanen voorrang te geven boven de legitieme behoeften van zijn burgers, die nog steeds worstelen om toegang te krijgen tot schone en betrouwbare energie’, aldus Landry Ninteretse, Afrika-expert bij milieuorganisatie 350.org.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Climate Home News