Arabische landen nemen van oudsher een cruciale plek in op de tweeduizend jaar oude Zijderoute tussen China en het Midden-Oosten en het Middellandse Zeegebied. De Chinese-Arabische relaties kwamen echter op een laag pitje te staan, onder meer door de opkomst van vroeg moderne maritieme Europese machten – zoals Portugal – en het onderwerpen van de Arabische landen aan het Ottomaanse Rijk.
Tijdens de Koude Oorlog namen Arabische staten verschillende standpunten in tegenover de Chinese Volksrepubliek. Toen het Egypte van Nasser in 1956 de Chinese Volksrepubliek erkende, liepen de spanningen tussen Caïro en Washington hoog op.
Andere Arabische staten, zoals Saoedi-Arabië en andere golfstaten, wachtten tot 1990 om diplomatieke relaties op te bouwen met Peking.
Vandaag heeft China diplomatieke betrekkingen met alle 22 Arabische staten en strategische partnerschappen met 8 staten.
Nadat de Chinese president Xi Jinping de regio in januari bezocht, publiceerde China een beleidsnota die de krijtlijnen uittekent over betere samenwerking met de Arabische landen. Die bleef vaag en er is weinig geweten over concrete akkoorden.
Belangrijk om weten is dat de drie landen die Xi bezocht – Egypte, Iran, Saoedi-Arabië- lid zijn van de Aziatische Infrastructuur- en investeringsbank AIIB die China vorig jaar oprichtte.
China heeft er ook alle belang bij om de banden aan te halen met de golflanden, een belangrijke mondiale financiële hub cruciaal voor de globalisering van de Chinese munteenheid, de yuan.
David Dennis (CC BY-SA 2.0)
Financiële hub
Uiteraard hoopt China de Arabische landen beter te betrekken in het traject van de nieuwe Zijderoute, als doorgeefluik van olie en gas (uit Saoedi-Arabië en Iran) en omwille van de strategische ligging. Maar China heeft er ook alle belang bij om de banden aan te halen met de golflanden, een belangrijke mondiale financiële hub cruciaal voor de globalisering van de Chinese munteenheid, de yuan. Bovendien vormen de golflanden een sleutelspeler als financieel centrum het Afrikaanse continent, waar China grote belangen heeft.
In de energiesector wil China de samenwerking uitbreiden zowel voor olie als voor nieuwe energieën.
China wil ook meewerken aan de industrialisering van de Arabische staten. Investeringen in beide richtingen moeten worden aangemoedigd en ondersteund met leningen en kredietverzekeringen. Vooral de uitvoer van Arabische goederen, andere dan olie, moet aangemoedigd worden, onder meer via een vrijhandelsakkoord met de Golfstaten.
In de energiesector wil China de samenwerking uitbreiden zowel voor olie als voor nieuwe energieën. Chinese bouwbedrijven en financiële instellingen willen actief betrokken worden bij de verdere uitbouw van de infrastructuur in de Arabische staten.
Ruimtevaarttechnologie, inclusief het Chinese navigatiesysteem Beidou is een ander toepassingsdomein, evenals het ontwikkelen van kerntechnologie uitsluitend voor burgerlijke toepassingen. De vestiging van filialen van belangrijke financiële instellingen in elkaars land zal ondersteund worden.
Saoedi-Arabië
Vandaag importeert China twee derde van zijn olie uit het Midden-Oosten.
Vooral Saoedi-Arabië is een belangrijke strategische handelspartner. Riad alleen levert 17 procent van de Chinese olie, en dat vertaalt zich in groeiende handelsrelaties en samenwerkingsverbanden op gebied van de petrochemie.
Bij zijn bezoek aan het Midden-Oosten in januari, tekenden Xi Jinping en de Saoedische koning Salman maar liefst veertien nieuwe akkoorden, die een basis moeten vormen om beter samen te werken op vlak onder meer energie, industriële samenwerking, veiligheid, cultuur.
Salman en Xi wijdden ook samen de raffinaderij van Yasref-Yanbu, aan de Westkust van Saoedi-Arabië, in. Het is de eerste raffinaderij die de Chinese oliemaatschappij Sinopec in het buitenland bouwt.
Voorlopig echter blijft Saoedi-Arabië meer investeren op Chinese grond dan omgekeerd. Saoedi-Arabië investeerde onder meer in Yasref-raffinaderijen op Chinees grondgebied.
En in 2009 haalde het Chinese Treinbedrijf een contract van 1,8 miljard dollar binnen om in Mekka een monorail te bouwen op de bedevaartroute.
China investeert onder andere in de bouw van metrolijnen in Teheran.
Michael Bumann (CC BY-SA 2.0)
Iran
Iran exporteert ongeveer 10 procent olie naar China (2011). Verder exporteert Iran nog 20 procent minerale en chemische producten. China consolideert zijn afhankelijkheid van Iraanse olie en gas door te investeren in de modernisering van de Iraanse olie- en gassector.
China steunt ook de Iraanse ambities voor extra pijpleidingen voor olie en gas uit de Kaspische Zee naar Zuid-Iraanse havens en zo verder naar Europa en Azië.
In 2011 tekenden Iran en China gas- en oliecontracten die de Chinese bevoorrading tot 2024 moeten consolideren.
Op gebied van handel heeft China in de voorbije jaren Japan voorbijgestoken als een van de belangrijkste exporteur naar Iran. Reeds in 1988 opende Teheran zijn markt voor Chinese producten en vandaag is China goed voor meer dan 9 procent van de Iraanse import.
China investeert voorts ook in de bouw van metrolijnen in Teheran, maar evengoed in de bouw van dammen en cementfabrieken.
Egypte
Zoals gezegd was Egypte het eerste Arabische land waarmee China diplomatieke betrekkingen had tijdens Koude Oorlogsperiode. China is al langer een gretig afnemer van Egypte, onder meer via investeringen in Egyptische steengroeven.
Het Chinese staatsbouwbedrijf CSCEC tekende ook contracten voor 2,7 miljard dollar voor constructiewerken in het nieuwe administratieve centrum in Caïro. De Chinezen zullen een nationaal conferentiecentrum, een nieuw parlement en kantoren voor twaalf regeringsdepartementen voor rekening nemen.
Het Chinese spoorwegconstructiebedrijf haalde onder meer een contract – het zou gaan om een bedrag van 3,5 miljard dollar – binnen om de 24 kilometer lange metrolijn van Caïro te bouwen.
Verder werd ook aangekondigd dat China zal deelnemen in de prestigieuze Egyptische ontwikkelingsplannen van het Suez Kanaal.
In ruil belooft China financiële samenwerking, de creatie van 10.000 jobs voor de Egyptenaren, er wordt gesproken van Chinese investeringen in productiesectoren als textiel, olieproducten, zonne-energie. Bovendien zal China in dat kader ook investeren in menselijk kapitaal en 2.000 Egyptenaren opleiden in de komende vijf jaar.
Turkije
Uiteraard speelt Turkije een sleutelrol in het Zijderouteplan van China, vanwege zijn cruciale geografische ligging tussen China en het Westen. Iets waar de Turken zich uiteraard zeer goed van bewust zijn.
‘Turkije krijgt spoorwegen van China, geen wapens’, kopte Asia Times in november na de G20-top in Antalya (november 2015). Daarmee doelde de krant enerzijds op de fel besproken wapendeal die Turkije met China wou aangaan, tot grote ontsteltenis van de NAVO en Europa.
Ankara ziet in Peking een partner om de Turkse achterstand in infrastructuur en technologie in te halen.
Intussen annuleerde Turkije de deal, al lijkt Ankara echter opnieuw in de richting van Peking te kijken.
Anderzijds wordt gerefereerd aan de spoorlijn die van Kars, het uiterste oosten van Turkije, naar Edirne, het meest westelijke punt van het land, zal aangelegd worden met Chinese fondsen en technologie.
De spoorlijn linkt Turkije perfect met One Belt, One Road (OBOR) en was al langer gepland in het kader van de Turkse revival van de oude zijderoute.
De spoorlijn zal een verbinding vormen tussen Bakoe (Azerbeidzjan), Tbilisi (Georgië) en Kars die Turkije via de zuidelijke Kaukasus – via een ferry over de Kaspische Zee – met China verbindt.
De spoorlijn, begonnen in 2007, zou dit jaar voltooid moeten zijn.
Turkije tekende in 2014 een groot en stijgend handelsdeficit op met China. Turkije wil anticiperen door meer Chinese investering in het land aan te trekken. Ankara ziet in Peking bovendien ook een partner om de Turkse achterstand in infrastructuur en technologie in te halen.
#button{ display: inline-block; } .myButton { -moz-box-shadow: 0px 1px 0px 0px #ababab; -webkit-box-shadow: 0px 1px 0px 0px #ababab; box-shadow: 0px 1px 0px 0px #ababab; background-color:#dc000f; <!-- border:2px solid #545454;--> display:inline-block; cursor:pointer; color:#ffffff; <!-- font-family:Georgia;--> font-size:17px; font-weight:bold; padding:16px 31px; text-decoration:none; } .myButton:hover { background-color:#f23a46; text-decoration: none; } .myButton:active { position:relative; top:1px; }
Dit artikel werd geschreven voor het lentenummer van MO*magazine. Voor slechts €20 kan u hier een jaarabonnement nemen!