Human Rights Watch rapport ‘toont hoe zwak de Palestijnse leiders zijn’

In juni en juli waren er grootschalige protesten in Ramallah die opriepen tot een einde van de sancties van de Palestijnse Autoriteit op Gaza.

© Annelies Verbeek​

Human Rights Watch (HRW) gaf dinsdagochtend een nieuw rapport uit met de titel ‘two authorities, one way zero dissent’. Daarin staat dat zowel de Palestijnse Autoriteit (PA) als Hamas ‘routinematig gebruik maken van arbitrair arrest en marteling tegen vreedzame critici en tegenstanders’.

Beide autoriteiten richten zich op voorstanders van de andere partij op sociale media, binnen de journalistiek, en op universiteitscampussen. Niet alleen politieke oppositie, maar ook burgers die hun leiders bekritiseren op sociale media, journalisten die corruptie blootleggen, lopen risico op arrest en marteling.

De Palestijnse Autoriteit, die gedomineerd is door Fatah, is aan de macht in de bezette Westelijke Jordaanoever, terwijl Hamas regeert over de Gazastrook. Hoewel hun mensenrechtenschendingen vergelijkbaar blijken, zijn de twee regimes radicaal verschillend als het aankomt op hun ontstaansgeschiedenis en houding naar Israël toe.

De Palestijnse Autoriteit werd gesticht binnen de Oslo-akkoorden, en kreeg een zekere macht binnen beperkte gebieden van de Westelijke Jordaanoever. Dit was een tijdelijke regeling, terwijl Israël stapsgewijs de volledige macht over zou dragen naar de Palestijnen. Israël heeft dit echter nooit gedaan. Dat betekent dat de macht van de PA nog steeds vrij beperkt is. De PA heeft jurisdictie in ongeveer 40% (gebied A en B volgens de verdeling van de Oslo-akkoorden) van de Westelijke Jordaanoever, terwijl Israël volledige controle heeft over 60% (gebied C).

Na een jaar conflict tussen Hamas en Fatah, nam Hamas de Gazastrook gewelddadig over in een staatsgreep in 2007.

Nadat Israël zich terugtrok uit de Gazastrook in 2005, werd Hamas democratisch verkozen in parlementsverkiezingen. Het westen, Israël en Fatah boycotten Hamas als het nieuwe hoofd van de Palestijnse Autoriteit. Dit omdat Hamas weigerde Israël te erkennen en het gewapend verzet op te geven. Na een jaar conflict tussen Hamas en Fatah, nam Hamas de Gazastrook gewelddadig over in een staatsgreep in 2007. Fatah werd verjaagd uit de Gazastrook, en sindsdien staat het gebied onder Israëlische blokkade. Israël controleert het luchtruim, en de land- en zeegrenzen. De blokkade heeft Gaza doorheen de jaren op de rand van een humanitaire crisis gebracht.

In juni en juli waren er grootschalige protesten in Ramallah die opriepen tot een einde van de sancties van de Palestijnse Autoriteit op Gaza.

© Annelies Verbeek​

Mensenrechtenschendingen

Dat neemt niet weg dat Hamas de Gazastrook met ijzeren hand regeert. Zo geeft HRW een voorbeeld waarbij de autoriteiten in Gaza een journalist in Gaza 15 dagen lang arresteerden omdat hij een status op Facebook had geschreven: ‘ik vraag me af of de kinderen van onze leiders op de vloer slapen zoals die van ons’.

Hamas arresteerde ook een man die een citaat van de Palestijnse schrijver Ghassan Kanafani had gedeeld, en beschuldigde hem van ‘religieuze sentimenten kwetsen’.

Het rapport geeft details van mensonterende ondervragingen door Hamas, waarbij gevangen regelmatig langdurig in isoleerkamers worden opgesloten, en een Fatah supporter met een kabel werd geslagen.

De Palestijnse Autoriteit komt er niet veel beter uit. Human Rights Watch zegt dat de PA ‘systematisch’ is in het arresteren van Hamas supporters.

Beide autoriteiten maken routine gebruik van ‘shabeh’, een marteltechniek die geen sporen nalaat, waarbij gevangenen in pijnlijke posities worden vastgebonden. Het is een techniek die ervoor bekend staat ook systematisch gebruikt te worden in Israëlische ondervragingscentra.

‘Het is heel algemeen bekend dat zowel de PA als Hamas gebruik maken van marteling en arbitrair arrest’

‘Misschien is dit rapport een schok voor de buitenwereld’, zegt Yousef Dawoud van mensenrechtenorganisatie voor gevangenen Addameer. ‘Maar voor degenen die hier in het “veld” werken, is er absoluut niets nieuws aan het rapport. Het is heel algemeen bekend dat zowel de PA als Hamas gebruik maken van marteling en arbitrair arrest.’

‘Er zijn zelfs geruchten dat de Palestijnse Autoriteit soms mensen martelt om dan de informatie door te geven aan de Israëli’s’, zegt hij.

In juni en juli waren er grootschalige protesten in Ramallah die opriepen tot een einde van de sancties van de Palestijnse Autoriteit op Gaza.

© Annelies Verbeek​

PA collaboratie

Die geruchten zijn niet zo gek. Terwijl Abbas en Netanyahu een diplomatieke strijd uitvechten op het internationaal toneel, is er een “veiligheidssamenwerking” tussen de PA politie en Israël. Dat is overeengekomen in de Oslo akkoorden.

Israëlische mensenrechtenorganisaties Hamoked en B’tselem gaven in 2015 een gedeeld rapport uit over misbruik en marteling in Israëlisch ondervragingscentrum Shikma. Daarbij zei één derde van de ondervraagden — ex-gevangenen — dat ze gearresteerd waren door de Palestijnse Autoriteit alvorens gearresteerd te worden door Israël.

De meesten van hen (72%) beweerden dat de PA hen vragen stelde over exact dezelfde onderwerpen als de Israëli’s. 56% zei dat de Israëlische ondervrager hen expliciet vertelde dat ze hun dossier van de Palestijnse Autoriteit hadden.

De Palestijnse Autoriteit wordt in Palestina vaak beschouwd als ‘onderaannemer’ voor de Israëlische bezetting.

De Palestijnse Autoriteit wordt in Palestina vaak beschouwd als ‘onderaannemer’ voor de Israëlische bezetting. Er is zelfs academisch werk dat suggereert dat Israël nooit toegevingen heeft gedaan tijdens de Oslo-akkoorden, maar dat de Palestijnse Autoriteit enkel en alleen werd opgericht om de ‘Israëlische macht over de Palestijnse gebieden te reorganiseren’.

‘Als de Palestijnse Autoriteit echt een organisatie zou zijn die zelfbeschikking van het Palestijnse volk nastreeft, zou het niet gesteund worden door Israël en het westen’, zegt Dawoud.

De Palestijnse politie krijgt sinds 2006 steun van EUPOL COPPS, een missie van de EU. Die heeft als doel de Palestijnse politie te trainen. De missie zou ook hervormingen binnen de Palestijnse politie nastreven, zoals respect voor de mensenrechten en gender mainstreaming.

In juni en juli waren er grootschalige protesten in Ramallah die opriepen tot een einde van de sancties van de Palestijnse Autoriteit op Gaza.

© Annelies Verbeek​

Toegenomen druk

Toch vertellen Palestijnen in de Westelijke Jordaanoever dat zij het gevoel hebben dat ze minder en minder ruimte hebben om hun democratische meningen te uiten.

‘Het is vooral erger geworden in de laatste twee jaar’, zegt Dawoud. Hij legt uit dat protesten tegen de Palestijnse Autoriteit toenamen nadat activist Basil Al Araj gedood werd door Israël.

Deze linkse intellectueel en militant kwam om in een vuurgevecht met het Israëlische leger maart 2017. Hij genoot een enorme populariteit onder de Palestijnse bevolking. Al Araj had in 2006 zes maanden doorgebracht in de Palestijnse gevangenis op beschuldiging van wapenbezit en ‘het plannen van een aanval tegen Israëli’s’. Hij werd pas vrijgelaten na een hongerstaking. Op het moment van zijn dood liep er nog een rechtszaak tegen hem in de rechtbank in Ramallah.

Velen zijn ervan overtuigd dat de Palestijnse Autoriteit informatie heeft doorgespeeld naar Israël die tot zijn dood leidde. Wanneer zijn rechtszaak zelfs na zijn dood doorging, protesteerden er 200 mensen voor de rechtbank in Ramallah. De Palestijnse politie viel betogers aan en brak het cameramateriaal van journalisten. De vader van Al Araj moest naar het ziekenhuis worden gevoerd.

Daarnaast is de de cyberwetgeving die de Palestijnse Autoriteit in december 2017 invoerde.

Die staat de PA toe om mensen te arresteren en te beboeten voor het bekritiseren van autoriteiten op het internet. Onder de wet werden critici gearresteerd, terwijl de PA websites neerhaalde die ‘de publieke orde van de staat verstoorden’.

Dan was er de reactie van de PA op grootschalige protesten die vorige juni en juli georganiseerd werden in Ramallah. Die riepen op tot een einde van de sancties van de Palestijnse Autoriteit op Gaza.

De Palestijnse Autoriteit betaalt nog steeds de lonen van voormalige Fatah ambtenaren in Gaza. Toen Hamas de macht overnam in Gaza in 2007, droeg de Palestijnse Autoriteit haar werknemers op om niet te werken voor Hamas. De PA zou hen betalen om thuis te blijven.

Hoe vreemd het concept ook is, de lonen zijn erg belangrijk voor de kreupele economie van Gaza, waar 80% van de bevolking afhankelijk is van bijstand.

Veel winkels in Gaza moesten gesloten worden omdat er niet genoeg koopkracht was. De humanitaire crisis in de belegerde kustenclave kwam steeds dichterbij.

Wanneer de Palestijnse Autoriteit in 2017 de lonen verminderde met 30 procent, om vervolgens de overgebleven 70 procent te halveren, was dit een ramp. Veel winkels in Gaza moesten gesloten worden omdat er niet genoeg koopkracht was. De humanitaire crisis in de belegerde kustenclave kwam steeds dichterbij.

De PA probeerde waarschijnlijk druk te zetten op Hamas. Abbas gebruikte dezelfde strategie als Israël: het leven in Gaza opzettelijk ondraaglijk maken in de hoop een volksopstand tegen Hamas uit te lokken.

Wanneer men tegen dit beleid protesteerde in Ramallah, reageerde de PA met bruut geweld. Betogers, inclusief meisjes en vrouwen, werden in elkaar geslagen. Vrouwen werden seksueel lastig gevallen, cameras vernield, en de ledematen van betogers gebroken. De oproerpolitie wachtte buiten het ziekenhuis van Ramallah om betogers te arresteren.

Palestijnen bevestigen dat ze gewend zijn aan geweld van de Palestijnse Autoriteit, maar dat ze het nooit zo erg zagen.

‘We hebben een verschuiving gezien van zachte repressie, naar het gebruik van massa arrestaties, het brutaal neerslagen van protest, en de controle van alle vormen van de media’, zegt Dawoud.

In juni en juli waren er grootschalige protesten in Ramallah die opriepen tot een einde van de sancties van de Palestijnse Autoriteit op Gaza.

© Annelies Verbeek​

Hamas

Hamas kan moeilijk beschuldigd worden van collaboratie met de Israëli’s. Toch blijkt uit het rapport dat ook zij zich ondemocratisch en gewelddadig gedragen tegenover eigen bevolking. ‘Het is moeilijker om Hamas te bekritiseren’, zegt activist en advocaat Mohannad Karajeh, ‘omdat mensen meer sympathie hebben voor het verzet. Hamas is de vijand van Israël, daarom lijkt kritiek op Hamas op steun voor Israël.’

Toch is volgens Yara Hawari van Al Shabaka: the Palestinian Policy Network, de onderdrukking van zowel Hamas als de PA een klap in het gezicht. ‘Alsof de mensen van Gaza, onder blokkade, nog niet genoeg lijden, hebben zij ook nog te maken met politieke repressie.’

Karajeh zegt dat hij erg blij is met het rapport, waar hij aan meewerkte, omdat hij denkt dat de internationale druk tot hervormingen kan leiden. ‘De sympathie van de internationale gemeenschap is erg belangrijk voor Hamas’, legt hij uit. ‘Misschien kan dit rapport de weinige politieke oppositie in Gaza beschermen.’

Kritiek op Palestijns leiderschap

De Palestijnse activisten die met MO* spraken zeggen erg blij te zijn met het rapport. ‘Human Rights Watch is een internationale organisatie die de ruimte heeft dingen te zeggen die wij niet kunnen zeggen’, zegt Hawari.

Ze legt uit dat het moeilijk is voor Palestijnen om kritische rapporten over de PA te schrijven omdat er angst is dat Israël de rapporten tegen hen zal gebruiken, maar ook omdat de PA en Hamas repressieve regimes zijn die geen kritiek toelaten.

Volgens Hawari is het erg waarschijnlijk dat Israël dit rapport zal gebruiken om de aandacht af te leiden van hun misdaden en een beeld te schetsen dat de Palestijnen niet voor zichzelf kunnen zorgen.

Volgens Hawari is het erg waarschijnlijk dat Israël dit rapport zal gebruiken om de aandacht af te leiden van hun misdaden en een beeld te schetsen dat de Palestijnen niet voor zichzelf kunnen zorgen.

‘Maar Israël heeft geen recht van spreken. Het huidig Palestijns leiderschap is erg goed voor hen. De PA en Hamas hebben niets kunnen waarmaken voor hun volk, en de PA werkt nauw samen met Israël’, stelt ze. ‘Terwijl ze de PA misschien wel bekritiseren, willen ze hen nog steeds aan de macht.’

‘We kunnen niet zwijgen over mensenrechtenschendingen van onze autoriteiten, omdat we bang zijn dat Israël dit tegen ons zal gebruiken’, zegt Karajeh. ‘Op die manier laten we ons nog steeds controleren door Israël.’

Hij zegt dat het feit dat de Palestijnen onder bezetting leven, niet mag betekenen dat de Palestijnse Autoriteit niet verantwoordelijk kan gehouden worden voor haar misdaden.

Volgens Karajeh zijn hervormingen noodzakelijk, en dit rapport zal helpen.

Hawari zegt dat het machtsmisbruik enkel toont dat de Palestijnse leiders erg zwak zijn en niet in staat zijn hun eigen volk te leiden.

‘Het rapport maakt me triestig’, zegt ze, ‘maar langs de andere kant is het ook een kans voor de Palestijnen om na te denken over welk soort leiderschap ze wel willen. We moeten nadenken over wat er komt na Abbas, eerder dan wie.’