Israël geeft Hamas de boodschap dat alleen geweld werkt

Al sinds maart 2018 protesteren Gazanen tegen de aanhoudende blokkade aan het Israëlische grenshek

© Israel Defense Forces (CC BY-NC 2.0)

Na drie dagen militaire escalatie tussen militanten in de Gazastrook en het Israëlisch leger ging op maandagochtend een staakt-het-vuren van start.

Op vrijdag 3 mei schoten Israëlische scherpschutters twee Palestijnen dood die protesteerden bij het scheidingshek tussen Gaza en Israël. Het was geen geïsoleerd feit, er vielen eerder Palestijnse doden en vele gewonden door Israëlische kogels bij de vrijdagprotesten. Die worden al meer dan een jaar georganiseerd bij het scheidingshek tussen Israël en Gaza, protesten waarop Israël reageert met dodelijk vuur.

Maar diezelfde dag schoot een Palestijnse scherpschutter ook op Israëlische soldaten. Twee soldaten raakten gewond, één door een schotwonde in de dij, en één door kogelscherven. Israël reageerde door een militaire post in Gaza te bombarderen, waarbij twee Hamasmilitanten werden gedood.

Op vrijdagavond begon Hamas een spervuur van raketten naar Israël te sturen. In de eerste twaalf uur werden volgens Twitterposts van het Israëlisch leger meer dan 200 raketten afgevuurd.

Abu Mohammed, een journalist uit Gaza, die anoniem wenst te blijven, schreef op zaterdagnamiddag: ‘de situatie is nu heel moeilijk. Het verzet stuurt op dit moment heel veel raketten. Israël heeft nog steeds niet hevig gebombardeerd.’

Een uur later volgt nog een bericht: ‘er zijn bombardementen! Veel bombardementen van overal!’ Zijn bericht wordt afgebroken door de waarschuwing van mensen rond hem. Er komen vliegtuigen aangevlogen.

Tot maandagochtend werd Gaza blootgesteld aan hevige Israëlische luchtaanvallen terwijl honderden raketten uit Gaza naar Israël werden gericht.

Mensenrechtenorganisatie Euromed schrijft dat tussen vrijdagavond en maandagochtend 27 Palestijnen, waaronder twee zwangere vrouwen, een peuter en een baby gedood werden door Israëlische bombardementen. Aan de Israëlische kant vielen vier doden, waaronder één vrachtwagenchauffeur die geraakt werd door antitankgeschut. Het waren de eerste Israëli’s die stierven door raketvuur uit Gaza sinds 2014.

Mohammed Haddad voor zijn vernielde winkel

© Ashraf Amra

‘Alles kwijt’

Israël bombardeerde niet alleen militaire doelwitten, maar ook residentiële en commerciële gebouwen. Het gebouw van het Turkse persagentschap Anadolu werd ook gebombardeerd.

Ook de kledingwinkel van Mohammed Haddad, een 33-jarige Palestijn uit Gaza, werd vernield. Zijn winkel voor kinderkleding bevond zich in het Khuzundar-gebouw, een commercieel gebouw van zes verdiepingen in Gaza-Stad, dat zaterdagnacht verwoest werd in een bombardement.

‘We wachten van jaar tot jaar op de periode van de Ramadan, maar nu zijn we alles kwijt’

De verwoesting van zijn winkel is een ramp voor hem. Aan de telefoon vertelt hij dat de periode van de Ramadan en het Suikerfeest hoogseizoen is. ‘We wachten elk jaar op deze periode.’ Hij had net de collectie voor het Suikerfeest in zijn winkel gehangen met de hoop op een extra klerenverkoop, ter waarde van 130.000 dollar. Daar blijft niets meer van over.

‘Ik ben getrouwd en heb vijf kinderen. Ik sta op straat.’ Haddad heeft ook vijf werknemers die eveneens hun bron van inkomen verliezen. ‘We kijken naar elkaar en weten niet wat doen, we zijn alles kwijt.’ Het gebouw was geen militair doelwit, meent Haddad. ‘Hier zijn winkels, een schoonheidssalon en liefdadigheidsorganisaties. Als hier wapens waren geweest, was er niets van het gebouw overgebleven.’

Yousef, een 27-jarige man uit Gaza, die ook anoniem wenste te blijven, vertelt aan de telefoon dat hij “in horror” leefde tijdens de laatste escalatie. ‘Iedereen was bang dat er een nieuwe oorlog zou komen, waarbij mensen sterven, kinderen sterven, die gewonden maakt die levenslange handicaps en letsels overhouden, waarbij infrastructuur wordt vernield. We wisten niet wat er ons te wachten stond. We zijn zo moe’, zegt hij. ‘We houden niet van oorlog en willen gewoon rustig leven, een toekomst hebben zoals andere mensen.’

Vrede in ruil voor imago

De meest recente escalatie en het staakt-het-vuren maken onderdeel uit van een politieke trend die in november vorig jaar begon. Israël wilde om verschillende redenen een nieuw conflict vermijden, en Hamas maakte daar gebruik van om Israël eraan te herinneren afspraken uit vorige overeenkomsten na te leven. Zo schoot Hamas op 14 maart twee langeafstandsraketten af naar Israël. Die landden in onbewoond gebied. Israël bombardeerde 100 doelwitten in de Gazastrook als reactie. Ondanks de vele doelwitten vielen er geen slachtoffers. Later beweerde het Israëlische leger dat Hamas de raketten “per ongeluk” had afgevuurd.

Op 25 maart schoot Hamas opnieuw een langeafstandsraket. Die landde op een huis in een buitenwijk van Tel Aviv. Het huis brandde af en zeven mensen raakten gewond. Als reactie bombardeerde Israël Gaza opnieuw. Deze keer werden ook grote hoeveelheden tanks en raketten naar de grens gestuurd. Even leek het of er weer een groot conflict zou uitbreken, maar een verdere escalatie werd opnieuw vermeden na tussenkomst van Egyptische onderhandelaars. Israël zag liever geen conflict twee weken voor de verkiezingen.

Intussen zijn die verkiezingen voorbij, maar is Israël’s bereidheid om ook na drie dagen toegevingen te doen waarschijnlijk gelinkt aan het Eurovisiesongfestival dat zal plaatsvinden in Tel Aviv van 14 tot 18 mei. Israël hoopt hiermee zijn internationaal imago op te poetsen, en een conflict tijdens het festival zou die poging schaden. Tegelijkertijd bevindt Netanyahu zich in een gevoelige positie terwijl hij coalitiegesprekken voert.

De raketten die uit Gaza worden afgevuurd, zijn onlosmakelijk verbonden met de blokkade, benadrukt Yara Hawari van Al Shabaka, een Palestijnse denktank. ‘Wat in Gaza gebeurt moet gekaderd worden in een context van meer dan twaalf jaar blokkade, een collectieve bestraffing.’

‘Door de blokkade bevindt Gaza zich in een wanhopige situatie’, gaat Hawari verder. ‘De Verenigde Naties zeggen dat Gaza onleefbaar zal zijn in 2020, maar volgens vele normen is Gaza nu al onleefbaar.’

Yousef zegt dat hij wel opgelucht was toen hij hoorde dat er een staakt-het-vuren was, maar tegelijkertijd dacht dat het leven in Gaza er niet beter op zou worden. ‘Eigenlijk is Gaza al vernield, met of zonder oorlog. Het dagelijkse leven is hier erg moeilijk door de blokkade. Er is geen werk, geen inkomen’, benadrukt hij. ‘Veel mensen leven van dag tot dag, weten niet waar hun volgende maaltijd vandaan zal komen. Bovendien is de infrastructuur zeer slecht, is er geen proper drinkwater, geen elektriciteit. Er is veel vervuiling, en de gezondheidszorg schiet tekort. Als je bijvoorbeeld röntgenfoto’s moet laten maken, moet je weken wachten omdat de ziekenhuizen enkel over heel oude machines beschikken die elke dag stuk gaan.”

Volgens Euromed zijn er in Gaza elke dag tussen de achttien en twintig uur stroomonderbrekingen, lijden zes op tien gezinnen aan voedselonzekerheid, en heeft vijftig procent van de kinderen psychologische begeleiding nodig. 97 procent van het water in Gaza is ondrinkbaar, 45 procent van basismedicijnen zijn volledig afwezig, en slechts iets meer dan de helft (54 procent) van de medische transfers naar ziekenhuizen in de Westelijke Jordaanoever of Israël worden toegestaan.

‘De media spreekt over een opflakkering van geweld waarbij Hamas raketten stuurt en Israël zichzelf verdedigt. Maar men weigert keer op keer te kijken naar de bredere realiteit van wat Israël Gaza al twaalf jaar aandoet’, zegt Hawari.

‘Ze begrijpen alleen geweld’

Sinds november voert Hamas indirecte onderhandelingen met Israël om de blokkade te verlichten, onder bemiddeling van de VN en Egypte. ‘De gesprekken zijn gebaseerd op het idee dat de steden in het zuiden van Israël geen rust zullen kennen tot het leed in Gaza verlicht wordt’, zei Tareq Baconi van de International Crisis Group (ICG) aan het Israëlische magazine +972 in maart.

In de onderhandelingen beloofde Hamas om de grensprotesten te beperken en geen raketten af te vuren in ruil voor de versoepeling de blokkade. Volgens de ICG hield Hamas zich grotendeels aan de afspraak: zo werden de grensprotesten volledig geannuleerd of stevig ingeperkt in maart. Hamas is er ook bijna volledig in geslaagd om brandende vliegers die betogers naar Israël stuurden tegen te houden.

‘Israël verliest de wil om de crisis in Gaza op te lossen zodra de dringendheid van de situatie verdwijnt na de staakt-het-vuren-overeenkomsten’

Israël hield zich echter slechts gedeeltelijk aan de afspraken: brandstof uit Qatar werd toegelaten, maar andere afspraken — zoals het openen van checkpoints voor verkeer van personen, werktoelatingen voor Gazanen, en structurele oplossingen voor de energiecrisis — werden niet nagekomen.

‘Jammer genoeg verliest Israël de wil om de crisis in Gaza op te lossen zodra de dringendheid van de situatie verdwijnt na de staakt-het-vuren-overeenkomsten’, zegt Baconi. ‘Wanneer Gaza geen bron is van raketvuur, wordt de collectieve bestraffing van twee miljoen mensen snel vergeten.’

De raketten uit Gaza moeten gezien worden als een poging om Israël te dwingen zich te houden aan afspraken van eerdere overeenkomsten, aldus Baconi.

Zo geeft Israël Gaza de boodschap dat alleen geweld werkt. In het kader van de Grote Mars van Terugkeer, vredevolle protesten georganiseerd bij het scheidingshek tussen Gaza en Israël, gebruiken Gazanen sinds meer dan een jaar vredevolle tactieken om hun situatie aan te kaarten. Israël reageerde met geweld: schieten op betogers. Sinds de mars van terugkeer op 30 maart 2018 begon, schoot Israël 275 deelnemende Palestijnen dood en verwondde het 17.000 Palestijnen.

‘Israël reageerde op de grootschalige mobilisatie met een open vuurbeleid. Alleen wanneer Hamas een grotere rol begon te spelen in de protesten, alleen wanneer de protesten gewelddadiger werden, kwam er een wil om te onderhandelen’, voegt Baconi toe in een gesprek met The New York Times. ‘Hamas en Islamic Jihad geloven dat Israël enkel reageert op geweld, en Israël doet alles om dat beeld te bevestigen.’