Klimaattop Dubai: onenigheid over uitfaseren van fossiele brandstoffen

Protest op COP28 in Dubai tegen fossiele brandstoffen.

Babawale Obayanju, Friends of the Earth Nigeria/Africa (CC BY-NC-ND 2.0 DEED)

Voor het eerst op een klimaattop wordt in Dubai openlijk onderhandeld over het uitfaseren van fossiele brandstoffen: een geleidelijke afbouw van steenkool, olie en gas. Maar in een interview met nieuwsagentschap Bloomberg eerder deze week was de Saudische minister van Energie nog erg duidelijk over dat idee: ‘Absoluut nee.’

En hij is niet alleen, zeggen verschillende waarnemers. ‘De landen die hun standpunt daarover erg duidelijk hebben gemaakt, zijn met name Saudi-Arabië, Irak en Turkije’, zegt Romain Ioualalen, campagnevoerder bij Oil Change International.

Uitfasering

De belangrijkste onderhandelingstekst op de klimaattop omvat een ‘energiepakket’, met daarin bepalingen rond de geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen, een verdrievoudiging van hernieuwbare energie en een verdubbeling van de de energie-efficiëntie.

China en India zijn niet specifiek gekant tegen bepalingen rond een uitfasering, maar protesteren wel tegen doelstellingen die gegroepeerd zijn per sector, zegt Ioualalen.

Op de klimaattop in Glasgow in 2021 werd steenkool geviseerd in de finale tekst, en dat is hun belangrijkste energiebron. Beide landen ondertekenden eerder dit jaar al een G20-verklaring waarin werd ingestemd met een verdrievoudiging van de capaciteit voor hernieuwbare energie, maar ze weigerden de bepalingen over fossiele brandstoffen.

Grabbelton

Na de eerste week van gesprekken gaat de tekst van de onderhandelaars naar de ministers om de knopen door te hakken: er zijn nog altijd bijna negentig opties om uit te kiezen.

‘Een grabbelton vol wenslijstjes’, noemde VN-klimaatchef Simon Stiell de tekst woensdag. ‘Nu komt het erop aan om het kaf van het koren te scheiden.’

De slottekst zal het klimaatbeleid voor de rest van dit decennium bepalen, omdat ook de krijtlijnen worden uitgezet voor de volgende ronde van de klimaatplannen van de lidstaten in 2025.

‘Verdomd goede week’

De Amerikaanse klimaatgezant John Kerry is een pak positiever en spreekt van ‘een verdomd goede week’ van onderhandelingen. Hij verwijst onder meer naar goedkeuring van het Verlies- en Schadefonds – dat hij nadrukkelijk het ‘klimaatimpactresponsfonds’ blijft noemen – en is blij met acht informele toezeggingen, onder meer op het gebied van hernieuwbare energiebronnen en gezondheidszorg.

‘Het is tijd voor volwassenen om zich als volwassenen te gedragen en de klus te klaren.’

Kerry voegt eraan toe dat de onderhandelaars ‘hard zullen werken’ om in de tweede week tot overeenstemming te komen. ‘Als je de uitstoot wil terugdringen en de doelstelling van een netto nuluitstoot in 2050 daadwerkelijk wil halen, dan moet je nadenken over uitfaseren’, zegt hij. ‘Er is geen andere manier om dat doel te bereiken.’

Gevraagd naar de mogelijke obstakels om daarover een akkoord te bereiken, zegt Kerry: ‘Het is tijd voor volwassenen om zich als volwassenen te gedragen en de klus te klaren.’

Belangrijkste strijdpunt

Eerder deze week riepen ook meer dan honderd Europese en Afrikaanse landen en eilandstaten op tot een geleidelijke afschaffing van fossiele brandstoffen, die nog dit decennium moet beginnen. Het is het belangrijkste strijdpunt van het maatschappelijk middenveld op deze top.

De 24 pagina’s tellende ontwerptekst voor het akkoord, die dinsdag is vrijgegeven, bevat twee versies van bepalingen over de uitfasering van fossiele brandstoffen, en als derde optie om die bepaling volledig te schrappen.

Het compromisvoorstel gebruikt bepalingen als ‘inspanningen versnellen’ om ‘ongebreideld gebruik van fossiele brandstoffen’ te verminderen - zonder het over de productiekant te hebben.

Aanpassing

Tot nog toe heeft het debat rond fossiele brandstoffen de top beheerst. Tijdens de afsluitende plenaire vergadering van de eerste week klaagden ontwikkelingslanden dat er daardoor minder is gepraat over maatregelen om de landen te helpen zich aan te passen aan de gevolgen van de klimaatcrisis.

De onderhandelaars zullen de komende week ook die gesprekken - die in aanloop naar de top al dreigden te mislukken - moeten afronden en de financiering moeten verhogen.

De Afrikaanse en Latijns-Amerikaanse landen, kleine eilandstaten, en ontwikkelingslanden hebben allemaal al hun bezorgdheid geuit over het trage verloop van de onderhandelingen rond financiering. En, niet onbelangrijk: ook de groep van Arabische landen ziet dat als een prioriteit.

‘De vooruitgang die op deze klimaattop is geboekt, voldoet niet’, zegt een Saudische onderhandelaar. ‘We verwachtten een ambitieus resultaat in alle agendapunten rond adaptatie. We moeten in de laatste week samenwerken aan een ambitieus en inclusief resultaat.’

Deze analyse is eerder verschenen bij IPS-partner Climate Change News.