Lgbtq’ers in Oekraïne vrezen voor gevolgen Russische invasie: ‘Blijven zal onmogelijk zijn’

Deelnemers aan een gay pride in Kiev (2018). Het vooruitzicht van een Russische bezetting boezemt de gemeenschap angst in. Velen hebben zich al aangesloten bij de massale uittocht uit de hoofdstad van Oekraïne.

Arrideo Photography / Flickr (CC BY-ND 2.0)

De Oekraïense lgbtq-gemeenschap maakt zich grote zorgen, vertelt activiste Olena Shevchenko telefonisch vanuit Kiev, terwijl raketten de Oekraïense hoofdstad aanvallen. Het vooruitzicht van een Russische bezetting boezemt de gemeenschap angst in. Velen hebben zich al aangesloten bij de massale uittocht uit Kiev.

Terwijl Oekraïense lgbtq+-activisten regelmatig te maken krijgen met misbruik en intimidatie door extreemrechtse figuren, heeft de Russische lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgendergemeenschap het de afgelopen jaren nog zwaarder: de intimidatie en zelfs vervolging zijn flink toegenomen sinds het Kremlin in 2013 een ‘homopropagandawet’ aannam.

‘(Lgbtq+)mensen voelden zich voorheen al niet veilig, maar nu voelen ze zich nog veel verder bedreigd.’

‘Blijven zal [voor lgbtq’ers] onmogelijk zijn. Vooral als we te maken krijgen met een langdurige bezetting’, zegt Shevchenko, voorzitter van de lgbtq+-rechtenorganisatie Insight.

Op de tweede dag van de invasie van Oekraïne, afgelopen vrijdag, zijn er elke vijftien tot twintig minuten explosies te horen vanuit haar huis in Kiev, vertelt ze.

Weg uit Kiev

Donderdag ontketende Poetin de grootste aanval op een Europese staat sinds de Tweede Wereldoorlog. De aanval schokte de wereld en dwong tienduizenden mensen om hun huizen te ontvluchten. Veel mensen zoeken sindsdien hun toevlucht in het westen van het land, weg van de gevechten in de oostelijke omstreden regio’s en de gebieden rond Kiev.

Ook Tymur Levchuk, mede-oprichter van lgbtq+-rechtenorganisatie Fulcrum, kwam vrijdagochtend met zijn gezin aan in de westelijke stad Lviv. Ook zij verlieten hun huis in de hoofdstad.

‘Veel lgbtq+-personen proberen Kiev nu te verlaten om naar Lviv of Odessa (in het zuiden van het land), of verder, te trekken’, zegt Levchuk via WhatsApp. ‘(Lgbtq+)mensen voelden zich voorheen al niet veilig, maar nu voelen ze zich nog veel verder bedreigd.’

Afwijkende meningen

Officieel is homoseksualiteit legaal in Rusland, maar de staat dreigt lgbtq+-organisaties op regelmatige basis met sluiting. In 2013 werd daarbij een wet aangenomen die de verspreiding verbiedt van ‘propaganda over niet-traditionele seksuele relaties’ onder Russen onder de 18 jaar. Volgens president Vladimir Poetin is de wet onderdeel van het streven om ‘traditionele waarden’ te verdedigen.

Zowel Shevchenko als Levchuk zeggen te vrezen dat ze het doelwit zullen worden van de Russische autoriteiten.

Oekraïne decriminaliseerde homoseksualiteit in 1991, maar conservatieve krachten in de overwegend orthodox-christelijke samenleving spreken zich vaak uit tegen lgbtq-rechten. Ook richt extreemrechts regelmatig haar pijlen op groepen en evenementen die verbonden zijn met de gemeenschap.

Voorafgaand aan de Russische aanval citeerden buitenlandse media Amerikaanse functionarissen die zeiden dat Rusland na een invasie ‘afwijkende meningen’ zou proberen te onderdrukken door zich te richten op ‘kritische stemmen’. Daaronder zouden ook journalisten en (lgbtq-)activisten vallen.

Sancties

De Oekraïense president Volodymyr Zelenski heeft de internationale gemeenschap gesmeekt om meer te doen. Hij zegt dat de tot nu toe aangekondigde sancties niet voldoende zijn.

Zowel Shevchenko als Levchuk zeggen te vrezen dat ze het doelwit zullen worden van de Russische autoriteiten.

Andrii Kravchuk is verbonden aan het Nash Mir-centrum, dat anti-lgbtq-geweld in Oekraïne monitort. Ook hij denkt er, samen met zijn partner, over na om de hoofdstad te verlaten. ‘Mijn vriend en ik hebben al eerder ervaren hoe het is om onder beschietingen te leven, en we weten wat er hierna gaat gebeuren’, zegt Kravchuk per e-mail. ‘Het is zwaar om in de constante spanning te leven.’

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen bij IPS-partner Thomson Reuters News Foundation.