Moedersterfte blijft uitdaging voor gezondheidszorg in Afrikaanse landen

Een kersverse moeder toont haar kind aan een verpleegster, Mbanza Ngungu, Congo, augustus 2013.

H6 Partners (CC BY-NC-ND 2.0)

De gevolgen van covid-19 voor de Afrikaanse gezondheidssector worden steeds duidelijker. De uitval van prenatale en postnatale zorg voor vrouwen en pasgeborenen heeft voor ernstige verstoringen gezorgd. Door de pandemie is de winst die in het afgelopen decennium op het gebied van moedersterfte is geboekt, enigszins tenietgedaan.

65 procent van de geboorten in Afrika wordt begeleid door geschoold gezondheidspersoneel. Dat is het laagste percentage ter wereld.

Uit een recent rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) blijkt dat het continent een race tegen de klok moet aangaan om de duurzame ontwikkelingsdoelstelling van de Verenigde Naties - SDG in het jargon - te behalen. SDG 3 mikt op minder dan 70 gevallen van moedersterfte per 100.000 levend geborenen kinderen tegen 2030. Momenteel ligt dat cijfer voor Afrika maar liefst vijf keer hoger.

‘Nultolerantie voor Moedersterfte’

Volgens de Atlas van Afrikaanse Gezondheidsstatistieken 2022, moet er dringend meer geïnvesteerd worden in de Afrikaanse gezondheidszorg. Uit een doorlichting van 47 Afrikaanse landen bleek dat er gemiddeld 1,55 gezondheidswerkers - artsen, verpleegkundigen en vroedvrouwen - zijn per 1000 inwoners. Om een essentiële dienstverlening en universele toegang te kunnen bieden, zet de WHO de ondergrens op 4,45 gezondheidswerkers per 1000 mensen.

Uit het lijvig rapport blijkt ook dat 65 procent van de geboorten in Afrika wordt begeleid door geschoold gezondheidspersoneel. Dat is het laagste percentage ter wereld en ver verwijderd van de SDG-doelstelling van 90 procent tegen 2030.

De Ghanese autoriteiten merkten deze negatieve trend op en lanceerden vorig jaar een campagne om alle vermijdbare sterfgevallen in verband met zwangerschap af te wenden, onder de naam ‘Nultolerantie voor Moedersterfte’.

De directeur van de Ghana Health Service (GHS), Dr. Patrick Kuma-Aboagye, zegt dat de campagne bedoeld is om alle barrières weg te nemen die de kwetsbaarheid van zwangere vrouwen en meisjes voor moedersterfte vergroten. Het is volgens hem ook belangrijk om te vermijden dat vrouwen met een onbedoelde zwangerschap hun toevlucht zoeken tot onveilige abortussen en andere risicovolle handelingen.

Kuma-Aboagye zegt dat de campagne van cruciaal belang is om de moedersterfte van 308 op elke 1000 levend geborenen terug te brengen tot 70 in 2030. ‘De trage daling van de moedersterfte in Ghana baart het ministerie van Volksgezondheid, de GHS en haar partners grote zorgen’, aldus de Ghanese arts.

Kindersterfte

‘Dit betekent dat bevallen voor veel Afrikaanse vrouwen een hardnekkig risico blijft en dat miljoenen kinderen niet lang genoeg leven om hun vijfde verjaardag te vieren’, zegt WHO-regiodirecteur voor Afrika, Matshidiso Moeti, in een reactie op het Atlas-rapport.

‘Deze doelen zijn niet slechts mijlpalen, maar de fundamenten van een gezonder leven en welzijn voor miljoenen mensen.’

Het kindersterftecijfer in de regio bedraagt 72 per 1000 levend geborenen. Bij het huidige jaarlijkse dalingspercentage van 3,1 procent zullen er tegen 2030 naar verwachting 54 sterfgevallen per 1000 levend geborenen zijn. Dat is ver boven de SDG-doelstelling van minder dan 25 per 1000.

‘Het is cruciaal dat regeringen een radicale koerscorrectie doorvoeren, de uitdagingen overwinnen en meer vaart zetten achter de gezondheidsdoelstellingen. Deze doelen zijn niet slechts mijlpalen, maar de fundamenten van een gezonder leven en welzijn voor miljoenen mensen’, aldus Moeti.

Technologie en prenatale zorg

Arts en volksgezondheidsexpert Omotuyi Mebawondu zegt dat de toegang tot prenatale zorg vergroten de meest urgente maatregel is. Zo kunnen zorgwekkende signalen vroegtijdig opgemerkt worden en verhoogt de kans op een bevalling in het bijzijn van geschoolde verloskundigen.

Een andere manier om de moeder- en kindersterfte terug te dringen is het gebruik van technologie. ‘Er is nu eenmaal een tekort aan geschoolde gezondheidswerkers in Afrika ten zuiden van de Sahara, dus moeten beleidsmakers inzetten op technologie om gezondheidsdiensten te leveren aan moeilijk bereikbare bevolkingsgroepen’, aldus Mebawondu.

Hij legt uit dat voldoende internetpenetratie, vooral in plattelandsgebieden, hiervoor een vereiste is. Een verbetering van de internettoegang op zich kan al helpen om de vaardigheden van lokale gezondheidswerkers bij te schaven en de vrouwen zwangerschapsvoorlichting te bieden.

‘Een databank van alle zwangere vrouwen in arme plattelandsgebieden moet worden opgesteld en opgevolgd met behulp van dergelijke technologie. Bovendien kan technologie worden gebruikt om de noodhulp bij veel voorkomende oorzaken van moedersterfte, zoals bloedingen, sepsis en eclampsie, te verbeteren. Het kan ook worden gebruikt om diensten op vlak van gezinsplanning te leveren’, voegt Mebawondu eraan toe.