Shack Chic in Zuid-Afrikaanse sloppen
Craig Fraser
26 april 2005
'Een huis wordt gebouwd op fundamenten, het heeft muren en een dak. Een thuis wordt gebouwd op veel diepere dingen die minder tastbaar zijn', schrijft Sandile Dikeni. Het is de perfecte inleiding op de beelden die Craig Fraser maakte van de interieurs van krotten en haastige huizen -shacks genoemd in Zuid-Afrika.
In de Zuid-Afrikaanse volkstelling van 1996 worden shacks omschreven als ‘geïmproviseerde bebouwing’. Maar de bewoners zelf zeggen Mkhukhu (Zulu), blikhuis of hokkie (Afrikaans) en ityotyombe (Xhosa).
Shacks kunnen niet op enige zichtbare architectonische waarde bogen. Het is dan ook geen wonder dat er doorgaans weinig sociaal belang aan wordt gehecht. Bovendien worden de bewoners ervan beschouwd als squatters (krakers) en landjepikkers.
Zo spreekt Craig Fraser over Shack Chic.
Chic wijst op perfectie, elegantie en stijl, schoonheid en verfijning. Met andere woorden, op weloverwogen en wenselijke esthetische criteria.
Shack heeft daarentegen iets van tijdelijk, rommelig, illegaal, overbevolkt, vies, deprimerend enzovoort. Op veel shacks zijn al deze adjectieven ook van toepassing.
De foto’s van Craig Fraser bewijzen dat beide begrippen samen kunnen bestaan. Ze geven een beeld van het dagelijks leven zoals dat door velen van de anderhalf miljoen shackbewoners in Zuid-Afrika vormgegeven en ervaren wordt. De beelden documenteren het leven van personen die vroeger te boek stonden als achtergesteld en onderdrukt, maar die nu bezig zijn hun misère te boven te komen. Ze tonen de waardigheid die in de stoffige straten van de Zuid-Afrikaanse sloppenwijken te vinden is. Ze tonen creativiteit en vindingrijkheid.
‘Er zijn veel manieren om muziek te maken. Soms met een diepblauw aan de wand, een lichtgeel tegen de angst, nog wat rood als hommage aan de verbeelding, hopelijk ook oranje om slecht vibes tegen te gaan en mijn zwarte stem die zegt: mijn leven is verrukkelijk.’ (Sandile Dikeni)
‘Op die stoel daar werd Sipho verwekt, ons geschenk. Dat was nog voor we het bed hadden en een baan bij Airflex Recliners (Pty) Ltd.’ (Sandile Dikeni)
‘Na de regen komt de aarde, als een reuk, aankloppen aan mijn gammele deur. De aarde die als een geur de muskus omvat en de naakte adem ontmaskert van opnieuw een nacht met teder liefdesspel onder de ondeugende sterren die binnengluren door een doorzichtig, alles onthullend plastic dak.’ (Sandile Dikeni)
‘De tentakels van de wanhoop moeten wijken voor de zachte aanraking van onwankelbare vastberadenheid. Vaak zijn wij de enigen die tussen de ene leegte en de andere getuigen van een scheppende kern van hoop.’ (Sandile Dikeni)
‘Deze muren zijn vliesdun en houden niets buiten. Ze zijn er om onze schoonheid binnen te houden, weg van die eenzaamheid buiten.’ (Sandile Dikeni)
Teksten zijn afkomstig uit Shack Chic. De vitaliteit van Zuid-Afrika’s Shack-landschap. copyright Quivertree Publications. www.Quivertree
Publications.co.za. In het Nederlands uitgegeven door Fontaine uitgevers. ISBN 90-59-560-620
11.11.11 verkoopt een serie van 5 wenskaarten met beelden en citaten uit het boek. zie: www.11.be/winkel