Thaise activist en boegbeeld van protestbeweging voorlopig op vrije voeten

foto: Activist Parit “Penguin” Chiwarak (22) na zijn vrijlating in augustus 2020: ‘We hebben het plafond verhoogd en we zullen het niet meer verlagen. Mijn arrestatie zal niet voor niets geweest zijn.’
©Prachatai / Flickr (CC BY-NC-ND 2.0)

Parit wordt beschuldigd van majesteitsschennis omdat hij pleit voor een aangepaste monarchie in zijn land. In minder dan een jaar tijd groeide hij uit tot één van de bekendste gezichten van het protest tegen de overheid in Thailand.

Thaise etiquette

‘Het voelt onnatuurlijk om met vreemden te praten, zeker over politiek. Dat is Thaise etiquette. Je praat enkel met iemand die je vertrouwt.’ Het zijn woorden van Parit Chiwarak tijdens een ontmoeting die ik met hem heb in december 2018. Thailand leeft op dat moment al vier jaar onder militair bestuur en de beloofde verkiezingen worden telkens uitgesteld.

Parit is dan 20 jaar en zijn generatie is opgegroeid met staatsgrepen en junta’s. Hij is een intelligente jongeman, corpulent en met een licht spraakgebrek, maar rad van tong. Op de campus van zijn universiteit in Bangkok organiseert hij politieke bijeenkomsten. Maar hij zegt dat de politie hem voortdurend in de gaten houdt. ‘Zelfs mijn moeder is al gevolgd tot aan haar huis.’ Wanneer ik nog maar een opmerking over de koning maak, zelfs zonder er een vraag over te stellen, maken Parit en zijn vrienden meteen duidelijk dat dit een taboeonderwerp is.

Nog een opvallende uitspraak uit dat interview: ‘Dit is niet het goeie moment om te betogen. Teveel protest kan voor de junta een argument zijn om nòg langer aan de macht te blijven.’

Groeiend ongenoegen

Ruim drie maanden later, in maart 2019 komt er dan toch een burgerregering. Dankzij een (gecontesteerde) grondwetswijziging kan coupleider Prayuth op post blijven als premier. Later laat hij de populaire oppositiepartij Future Forward Party (FFP) buiten de wet plaatsen. Het kiespubliek van FFP, hoofdzakelijk jongeren, houden hun ongenoegen niet langer stil.

Als de pandemie losbarst, wordt in Thailand de noodtoestand afgekondigd en zakt de toeristische sector in elkaar. Maar de koning verblijft op dat moment in een Duits luxehotel met twintig jonge gezelschapsdames. Rama X, die in 2016 zijn populaire vader Bhumibol opvolgde, had al een kwalijke reputatie. Maar met dit gedrag steekt hij de lont in het kruitvat.

Tienpuntenmanifest

Er komt nu niet alleen kritiek op de regering, maar ook op de monarchie, hoewel er in Thailand strenge straffen staan op majesteitsschennis. Het protest verplaatst zich van sociale media, waar het nog enigszins anoniem verliep, naar de straat. En daar duikt Parit Chiwarak op als studentenleider.

Hij komt voor het eerst in het vizier als hij in augustus 2020 wordt opgepakt. Aan journalisten verklaart hij dat zijn arrestatie te maken heeft met het “tienpuntenmanifest”, een eisenbundel waarin onomwonden een hervorming van de monarchie en het ontslag van de regering gevraagd wordt. Als hij een dag later vrijkomt, zegt hij aan de pers: ‘We hebben het plafond verhoogd en we zullen het niet meer verlagen. Mijn arrestatie zal niet voor niets geweest zijn.’ Van de voorzichtige en bedeesde jongeman uit 2018 is geen sprake meer.

Hunger Games

In het najaar van 2020 worden verschillende manifestaties georganiseerd, op het hoogtepunt dagen tienduizenden betogers op in hoofdstad Bangkok, en telkens staat Parit op de barricade. Hij is één van de jongeren die op het podium het woord neemt of de pers toespreekt en hij verschijnt in het openbaar met een crop top, om de draak te steken met de voorliefde van de koning voor dit minuscule kledingstuk.

Met als bijnaam “Penguin” en geholpen door zijn opvallende postuur en zijn taalvaardigheid, wordt Parit één van de gezichten van het protest. Hij laat zich vaak fotograferen met drie vingers in de lucht, een saluut dat oorspronkelijk uit de boeken- en filmreeks The Hunger Games komt en dat hét symbool wordt van de Thaise strijd voor democratie.

‘De studenten zullen nu moeten bewijzen dat ze het ongenoegen écht kunnen kanaliseren’, zegt gerenommeerd journalist Pravit Rojanaphruk in een opiniestuk van zijn krant Khaosod English in september 2020. Hij stelt vast dat het protest vooral gedragen wordt door jongeren, die vinden dat hun toekomst gehypothekeerd wordt door het huidige systeem. De Thaise elite, aanhangers van het leger en de koning, zijn eerder gebaat bij een status quo. Die diepe generatiekloof verdeelt het huidige Thailand en speelt een belangrijke rol in dit conflict.

Opgepakt

In februari van dit jaar wordt Parit samen met andere activisten opgepakt op beschuldiging van majesteitsschennis. De nu 22-jarige jongeman wordt in voorlopige hechtenis genomen. Op 16 maart gaat hij in hongerstaking om te protesteren tegen zijn situatie. Eind april moet hij voor verzorging naar het ziekenhuis omdat zijn gezondheidstoestand achteruit gaat. Volgens zijn advocaat bestond het risico dat hij ‘in shock’ zou gaan.

Parits moeder, Sureerat Chiwarak, heeft de overheid verschillende keren gesmeekt om haar zoon vrij te laten. Ze liet zich zelfs kaalscheren om haar eis kracht bij te zetten. ‘Ik ben een moeder die haar kind heel erg graag ziet’, zegt ze aan de pers. ‘Mijn zoon heeft niets verkeerd gedaan, hij denkt alleen anders …. Mijn zoon wordt vastgehouden zonder dat zijn schuld bewezen is.’

Borgtocht

Het Strafhof heeft verschillende keren geweigerd om Parit op borgtocht vrij te laten, omdat hij een gevaar zou zijn voor de openbare veiligheid.

Nu wordt de eis dus wel ingewilligd, maar hij moet zich beschikbaar houden en hij mag niet deelnemen aan activiteiten ‘die onrust veroorzaken’.

Sureerat Chiwarak kan haar zoon opnieuw in haar armen sluiten, maar binnenkort zal hij zich voor de rechtbank moeten verantwoorden. Volgens de aanklacht heeft Parit de wet op de majesteitsschennis meer dan tien keer overtreden. Elke belediging van de koning kan hem tot 15 jaar cel opleveren.