Vergis je niet, Europese vrienden. Amerika zal de EU blijven ondermijnen

Orkaan Trump heeft de kusten van Europa geteisterd. Een aardbeving met epicentrum in Washington heeft bovendien een trans-Atlantische tsunami ingezet. De schade is niet te overzien: ontelbare heilige huizen werden met de grond gelijk gemaakt. Op het puin wordt een nieuwe wereld gebouwd.

Dit is geen weerbericht.

De orkaan is de Amerikaanse president Donald Trump. Met een paar uitspraken veroorzaakte hij een aardbeving. De tsunami is de steun die Trump biedt aan de golf van nationalistisch populisme in de Europese Unie. Die golf bedreigt het heiligste van alle huizen: de liberale, internationale orde van de EU en de trans-Atlantische alliantie tussen de VS en Europa (NAVO).

Velen waren zich ook al beginnen afvragen of het Westen nog wel bestond, na Trumps uitspraken waarin hij de NAVO “verouderd” noemde en de Brexit loofde als voorbeeld voor andere EU-lidstaten.

Vier dagen nadat vicepresident Pence de EU mocht geruststellen, spreekt Nigel Farage in Washington over ‘Brexit and what it means for the world’.

Dat was de zwaarste schok voor het oude continent: het vooruitzicht van een Amerikaanse regering die de desintegratie van de EU als beleidsdoelstelling heeft. Voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk zei het met zoveel woorden toen hij de vier grootste bedreigingen voor de EU opsomde: ‘Een assertief China, een agressief Rusland, de radicale islam, en verontrustende verklaringen van de nieuwe Amerikaanse regering.’

Zou Orkaan Trump echt de hele orde neerhalen waarop het naoorlogse Europa gebouwd is, een continent dat tot twee keer toe op een halve eeuw totaal vernield werd en daarna 72 jaar onafgebroken relatieve vrede kende? Vorige week was belangrijk voor de Europese geschiedenis: het was de week van het puin ruimen, de eerste ontmoetingen tussen de Europese elite en de nieuwe Amerikaanse politieke klasse na de passage van de orkaan.

• Op 13 februari waren de Amerikaanse minister van Defensie James Mattis en minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson op een NAVO-ontmoeting in Brussel en op 16 februari op de G20-top in Bonn.

• Op 17 februari had het Westen verzamelen geblazen op de jaarlijkse veiligheidsconferentie in München. De Amerikaanse vicepresident Michael Pence en Mattis waren op het appel, net zoals de Duitse Bondskanselier Angela Merkel en de leiders van de Oost-Europese landen die de trans-Atlantische schok van Trump het hardst hadden gevoeld: Oekraïne, Polen, Estland, Letland en Litouwen. Tijdens vorige veiligheidsconferenties was het altijd het verenigde Westen dat brokken probeerde te lijmen met de rest van de wereld, nu zagen we een verdeeld Westen dat brokken probeerde te lijmen met elkaar. De eerste ontmoeting tussen het nieuwe Amerika en het oude Europa leek wel een gearrangeerd huwelijk, eerder dan de vernieuwing van een decennialange sterke band.

• Op 19 februari ontmoette Pence de Belgische premier Charles Michel en op 20 februari de Europese leiders Jean-Claude Juncker en Donald Tusk.

Alles weer koek en ei? Not quite.

Europese Unie: falende constructie

Michael Pence, vicepresident van de Verenigde Staten, tijdens de veiligheidsconferentie in München

Image source: MSC / Kuhlmann​

Het puin – het vertrouwen van Europa in de VS – is niet zo snel geruimd. Wie denkt dat president Trump het EU-bashen na de geruststellende ontmoeting tussen vicepresident Pence en Europese leiders achter zich zou laten, is eraan voor de moeite.

Op dit moment (vrijdag 24 februari 2017) spreekt Brexit-architect Nigel Farage een half uur na Trump op de jaarlijkse Conservative Political Action Conference in Washington DC. De titel van zijn lezing: Brexit and what it means for the world.

Farage staat aangekondigd met deze boodschap: ‘Nigels onvermoeibare campagne resulteerde in zijn levenslange ambitie van een onafhankelijk Groot-Brittannië, een schok voor het politieke establishment van een heel continent. Nigel raakte betrokken bij de Trump-campagne en deelde met Trump een platform waar hij de Brexit-boodschap verspreidde.’

Bannon onderhoudt goede contacten met Farage, die getipt werd als Britse ambassadeur in de VS. In München verdedigde de Britse minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, nog een Brexit-architect, Trump meer dan Trumps eigen partijgenoot John McCain.

Bannon tegen de Duitse ambassadeur in de VS: ‘De EU is gebrekkig. Ik zou liever bilaterale relaties met Europese landen onderhouden in plaats van via de leiders van de EU te gaan.’

‘Wie heeft de EU nodig, als we de NAVO hebben? Veiligheid garanderen, zodat we onder die koepel van stabiliteit allemaal samen met elkaar handel kunnen drijven en welvarend kunnen worden’, zei Johnson een paar minuten nadat hij give Trump a chance had gezegd.

Hij stelde het Verenigd Koninkrijk voor als een schip varend naar een heldere horizon - de VS - weg van het schip dat zinkt in een storm van financiële crisis, terrorisme, immigratie, mondialisering en politiek correct denken. De EU, dus.

Johnson voelde zich aangesproken door de apocalyptische titel van het panel waarin hij samen met McCain zat: “De toekomst van het Westen: ineenstorting of comeback”. ‘Ik hoor het voortdurend in de wandelgangen: het einde van het Westen, en dat allemaal door de Brexit? Dat is even belachelijk als de stelling dat de maanlanding fake is’, zei hij.

Een dag later zat een hele zaal te wachten tot vicepresident Pence in zijn geruststellingsspeech twee woorden zou uitspreken: “Europese Unie”. Maar in München kwamen die er niet. In een jaar waarin Europese nationalisten, waarmee Trump samenwerkt, steeds meer macht verzamelen om het huis helemaal af te breken, is dat een teleurstelling.

Een dag later kwamen de bevrijdende woorden in Brussel. ‘We begrijpen de relaties tussen onze economieën en de diepe historische banden tussen lidstaten van de Europese Unie en mensen in de VS’, klonk het bij het bezoek van Pence aan Tusk. Een continent slaakte een zucht van verlichting. Het was haast de tweede Amerikaanse bevrijding van Europa. Dat Pence het begrijpt, was de geruststelling.

Maar gisteren lekten diplomatieke bronnen aan CNN en Reuters dat Bannon tegen de Duitse ambassadeur in de VS gezegd had, een week voor vicepresident Pence in Brussel zou beloven dat Amerika met de EU zou samenwerken, dat de EU een gebrekkige constructie is en dat hij liever bilaterale relaties met Europese landen aanknoopt in plaats van via de leiders van de EU te moeten gaan.

Naast pogingen van Russisch bilateralisme, zal de EU zich nu ook moeten hoeden voor pogingen van Amerikaans bilateralisme. Met één stem spreken wordt belangrijker dan ooit.

NAVO: overbodig

De Amerikaanse senator John McCain tijdens de veiligheidsconferentie in München

Image source: MSC / Koerner​

Toch was er in de dagen daarvoor al wat puin geruimd. Trump had tegen zijn zin nationale veiligheidsadviseur Michael Flynn ontslagen omdat was uitgelekt dat Flynn vicepresident Pence had misleid over zijn gesprekken met de Russische ambassadeur in de VS, nog voor hij officieel aangesteld was als veiligheidsadviseur.

In die gesprekken had Flynn gezegd dat Rusland geen probleem moest maken van de Amerikaanse sancties na de Russische hacking van de server van de Democratische Partij, omdat de sancties onder Trump toch zouden worden ingetrokken. Daar komt voorlopig dus niks van in huis. De FBI onderzoekt nu de contacten tussen Russische veiligheidsagenten en mensen binnen Trumps campagneteam.

Mattis’ en Tillersons harde lijn tegen Rusland was ongetwijfeld een domper op de Russische feestvreugde.

De afgelopen weken kwamen er ook geruststellende signalen dat Trump geen grote deal met Rusland zou sluiten en dat de VS de Russische annexatie van de Krim niet zouden erkennen. De nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson was een tijdlang zelf bron van Europese bezorgdheid omdat hij als CEO van Exxon Mobil nauwe relaties had met Poetin.

De vrees was dat Tillerson zou pleiten voor de opheffing van sancties tegen Rusland, omdat die ook zijn bedrijf treffen. Maar Tillerson ontpopte zich samen met defensieminister Mattis op korte tijd tot een figuur van de oude lijn, wat het oude continent geruststelde. Samenwerking tussen de Amerikaanse en Russische legers tegen IS in Syrië en Irak is voorlopig onwaarschijnlijk.

Dit stond allemaal op het Russische verlanglijstje. Mattis’ en Tillersons harde lijn tegen Rusland was ongetwijfeld een domper op de Russische feestvreugde.

De VS en de EU waren weer verenigd in hun afkeer voor Rusland. Rusland was weer teleurgesteld in de VS. De good old vertrouwde wereldorde was terug. Iedereen blij. Trans-Atlantische puinruimers Pence, Mattis en Tillerson hadden hun werk goed gedaan.

Maar vertegenwoordigen zij vandaag wel de échte Amerikaanse regering?

Trump: Pence of Bannon?

President Donald Trump ondertekent een uitvoerend decreet. Ook vicepresident Michael Pence en chief strategist Stephen Bannon kijken toe.

White House​

Er was één woord in de openingsspeech van Wolfgang Ischinger, de voormalige Duitse ambassadeur in de VS en voorzitter van de veiligheidsconferentie in München, dat de aandacht greep: “wie”. ‘Europese leiders zijn extreem ongeduldig om te achterhalen wie en wat het nieuwe Amerikaanse buitenlandse beleid zal aansturen’, zei Ischinger.

Ook de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders zei dat hij eindelijk duidelijkheid wilde over het Amerikaanse buitenlands beleid, ‘zodat wij vanuit ons nationaal belang kunnen weten hoe we ons moeten positioneren.’

Niet zonder reden stelde Ischinger de wie-vraag, en het was zeker een verwijzing naar de tweespalt tussen Trumps behoudsgezinde ministers en zijn radicale bulldozers in het Witte Huis.

De Amerikaanse republikeinse senator John McCain had zijn antwoord klaar: ‘Ik kon me geen beter nationaal veiligheidsteam rond Trump inbeelden, met James Mattis. Maar de zaak-Flynn toont wel aan dat het team in chaos verkeert.’

Link

Lees de analyse ‘Trump brengt Europees Nieuw Rechts in het Witte Huis. Wordt Vervolgd in 2017?’

Bannon zetelt in de Nationale Veiligheidsraad. Hij zoekt allianties met nationalistische pro-Russische populisten in Europa, niet met de oude trans-Atlantische alliantie.

Heeft die chaos iets te maken met een naam die McCain niet heeft uitgesproken: Stephen Bannon?

Bannon staat als Trumps chief strategist dichter bij de president dan ministers zoals Mattis. Bannon heeft bovendien dezelfde toegang tot de president en nationale veiligheidskwesties als Mattis en Tillerson. Een maand geleden nam Trump Bannon op als permanent lid van de Nationale Veiligheidsraad, het orgaan dat de Amerikaanse president adviseert op het gebied van buitenlandse zaken en nationale veiligheid.

Bannon is een ideoloog. Hij zoekt nieuwe allianties tussen soortgelijke nationalistische, illiberale, pro-Russische populisten in Europa, eerder dan de vertrouwde trans-Atlantische alliantie met de oude, liberale EU.

Ischinger had gehoopt dat de Europese vragen tegen zondagochtend, aan het einde van de veiligheidsconferentie in München, beantwoord zouden zijn. Dat was te optimistisch. Het zal meer vergen dan wat geruststellende woorden om de schade na de Trumps explosieve uitspraken te herstellen, gezien de diepe wonden die zijn woorden hebben geslagen en de aanhoudende onzekerheid over zijn buitenlands beleid.

En met Bannon in de Nationale Veiligheidsraad is de kans reëel dat die uitspraken ook in beleid worden omgezet.

Rusland: bondgenoot

De Duitse en Amerikaanse ministers van Defensie, Ursula von der Leyen en James N. Mattis tijdens de veiligheidsconferentie in München

Image source: MSC / Kuhlmann​

De Duitse minister van Defensie Ursula von der Leyen is er niet gerust in. Nadat ze nogal kruiperig had gezegd hoe blij ze was om haar Amerikaanse collega James Mattis te horen zeggen dat de VS de trans-Atlantische band niet zou opzeggen, zei ze ferm: ‘Er kan geen sprake zijn van neutrale, gelijke afstand tussen de EU en zij die onze grenzen en onafhankelijkheid bedreigen.’

Dat Amerika kant moet kiezen in het conflict tussen de EU en Rusland, bedoelde ze.

De vraag is ook wat republikeinse, anti-Russische haviken zoals John McCain zullen doen. Bannon is op een persoonlijke kruistocht tegen mainstream republikeinen zoals McCain, en zal er alles aan doen om hen buiten spel te zetten.

‘Vergis je niet, Europese vrienden. You should not count America out’, zei McCain in München. Applaus in de zaal, waarna hij alle registers van de westerse superioriteitsgevoelens opentrok, tot groot genoegen van de Europese elite in de zaal.

‘Twijfelen aan de juistheid en goedheid van het Westen is muziek voor de oren van onze vijanden’, zei McCain. ‘De vijand mengt zich onder ons, verdeelt ons, ondermijnt ons. We moeten blijven geloven in de morele superioriteit van onze eigen waarden, we mogen ze niet zelf uit angst gaan ondermijnen. Daarom komen we elk jaar naar München, om telkens opnieuw te herbevestigen dat we voor deze waarden willen vechten.’

Sociaaldemocraat Bert Koenders was zo bang dat hij blij was met McCain’s apocalyptische speech: ‘We vertegenwoordigen twee kanten van het politieke spectrum. Maar nu hebben we zulke speeches vol zelfvertrouwen nodig.’ Op zijn minst kunnen we zeggen dat Trump allianties door elkaar schudt.

McCain leek wel een sneer te geven naar zijn eigen president. Dit gesprek op Fox News had McCain en Europeanen zenuwachtig gemaakt:
- Fox News: ‘Maar hij is een moordenaar. Poetin is een moordenaar.’
- Trump: ‘Er zijn veel moordenaars. Wij hebben veel moordenaars. Wat denk je? Dat ons land zo onschuldig is?’

Trump eist geen morele superioriteit op. Dat is heel anders dan al zijn voorgangers. En of hij nu gelijk heeft of niet, het is ongezien dat een president de onderhandelingspositie van zijn eigen land ondermijnt door rechtstreeks in de kaarten te spelen van officiële Russische propaganda.

Link

Lees hier het interview met Mikhail Zygar.

‘Een belangrijke boodschap van Russische propaganda is dat democratische waarden nep zijn, dat corruptie universeel is zoals bewezen door de Panama Papers, dat verkiezingen overal worden vervalst, dat er geen verschil bestaat tussen de landen die zichzelf democratisch noemen en de landen die worden aangevallen door die democratieën’, zegt de Russische journalist en Kremlin-watcher Mikhail Zygar.

Gaf Trump hier blijk van incompetentie en onwetendheid? Of was het deel van een doelbewuste strategie? In ieder geval blijft Trump de EU consistent voorstellen als een verloren continent in chaos, door de “open grenzen”, liberale waarden en politieke correctheid, zoals onlangs nog toen hij sprak over ‘what’s happening in Sweden’. En dat is ook het opzet van de veelvuldige en overdreven Russische berichten over de ondergang van de EU.

McCain zei het niet uitdrukkelijk, maar zijn verwijzing naar Trumps uitspraken was duidelijk: ‘Ik weiger te aanvaarden dat onze waarden moreel gelijkwaardig zijn aan die van onze vijand.’

Trumps puinruimers Mattis en Tillerson zijn figuren van de harde lijn die in Europa nu als gematigd worden gezien omdat Europeanen hunkeren naar vertrouwde geluiden over Amerikaanse militaire supermacht.

De moderator vond het wel vreemd dat Trump, lid van dezelfde partij als McCain, in deze zaal in München gezien wordt als een afwijking van die waarden. ‘Soms spreekt Trump zichzelf tegen’, zei McCain. ‘Wij hebben geleerd om te kijken naar wat hij doet, eerder dan naar wat hij zegt. Maar ik zal me uitspreken als ik het niet met hem eens ben.’

Klopt het wel dat Trump zichzelf tegenspreekt? Of vertolkt hij gewoon nu eens de stem van Mattis en dan weer die van Bannon?

De stem van Bannon stemt meer overeen met de campagnebeloftes van Trump. Trumps kabinetschef Reince Priebus zei gisteren tijdens de Conservative Political Action Conference over Bannon, die naast hem zat, het volgende: ‘Stephens aanwezigheid in het Witte Huis is van levensbelang. Hij zorgt ervoor dat de president niet afwijkt van zijn agenda als anderen hem daartoe proberen te bewegen.’

Bannon’s agenda voor de EU: desintegratie. En die anderen, dat kunnen Trumps puinruimers James Mattis en Rex Tillerson zijn, establishment figuren van de harde lijn die in Europa nu als gematigd worden gezien omdat ze met een radicaal en ongeleid projectiel als Trump hunkeren naar wat vertrouwde geluiden over Amerikaanse militaire supermacht. En over Rusland, niet als vriend waarmee je zaken kan doen, maar als vijand waartegen je je moet beschermen.

De komende vier jaar zal Europa nooit weten wie doorweegt. De échte Trump bestaat niet. De duidelijkheid die Koenders, Von der Leyen en vele andere Europese ministers eisen, zal er niet komen.

Oost-Europa: eerste slachtoffer van verdeeld Westen

Panelgesprek tijdens de veiligheidsconferentie in München. Vlnr: John McCain, Andrzej Duda, Petro Porosjenko, Boris Johnson, Bert Koenders (moderator: Ian Bremmer)

Image source: MSC / Kuhlmann​

Twee presidenten die Trump de stuipen op het lijf joeg, zaten samen met Koenders en McCain in het panel in München: Andrzej Duda van Polen en Petro Porosjenko van Oekraïne. Porosjenko’s ergste nachtmerrie, Boris Johnson, zat aan zijn linkerkant.

Johnson wakkerde tijdens de Brexit-campagne de angst voor EU-uitbreiding aan, terwijl Oekraïne wil integreren in de Europese instellingen. Hij wakkerde ook de vooroordelen tegen buitenlandse arbeidsmigranten in het Verenigd Koninkrijk aan, waaronder vele Polen, waardoor sommige Polen na het Brexit-referendum doelwit werden van geweld.

En om het plaatje compleet te maken: ook het referendum in Nederland tegen het EU-Oekraïne Associatieakkoord was een diepe teleurstelling voor Porosjenko. Maar daarover repte Koenders met geen woord. Wel dat er in zijn land ‘bewegingen bestaan die de EU willen kapot maken’.

‘De politieke klasse van de EU is zoals de aristocratie van Lodewijk XVI aan de vooravond van de Franse revolutie.’

Zovele breuklijnen, conflicten en populistische momenten van de afgelopen jaren op één podium. Ook de verkiezingsoverwinning van de populistische regeringspartij PiS in Polen met een absolute meerderheid was historisch. De grootste uitdaging voor het Westen is volgens Duda dat we niet langer tegen de stroom van verandering in mogen varen en de conservatieve contrarevolutie, die hij beweert te leiden samen met Hongarije, moeten omarmen.

‘De politieke klasse van de EU is zoals de aristocratie van Lodewijk de Zestiende aan de vooravond van de Franse revolutie’, zei Duda. Hij is natuurlijk bezorgd dat hetzelfde populisme dat zijn Poolse regering aan de macht hielp, Marine Le Pen in Frankrijk aan de macht kan helpen. En zij wil dat Frankrijk uit de EU en de NAVO stapt, wat Polen als een ramp zou beschouwen.

Polen wil dus dat pro-EU en pro-NAVO mainstream partijen zoals de Franse Republikeinen en de Duitse christendemocraten zelf de illiberale democratie omarmen. Anders zullen zij weggevaagd worden door Front Nationale en Alternative für Deutschland, die allebei de militaire engagementen van Frankrijk en Duitsland in Oost-Europa willen opzeggen, en uit de EU en de NAVO willen stappen. Dat de Europese mainstream illiberaal wordt om anti-EU en anti-NAVO populisten af te stoppen, is dus een veiligheidskwestie voor Polen.

Koenders ziet dat niet zitten: ‘Britain First, America First, Nederland Eerst. Als iedereen eerst moet, hoe kunnen we dan nog samenwerken rond de nood aan enorme investeringen in het gemeenschappelijke goed? Altijd gaat het gepaard met protectionisme, xenofobie, en dalende investeringen in bijvoorbeeld het klimaat. We zijn niet dood, maar we zijn wel serieus ziek.’

Porosjenko sprak agressieve taal: ‘Een verzoenende politiek tegenover het rechtse revanchisme van Rusland is naïef, verkeerd en gevaarlijk. Er was een goede reden waarom er uiteindelijk geen deal met de nazi’s kwam.’

Porosjenko bedoelt dat Trump ook vandaag geen toenadering tot Rusland moet zoeken om een alomvattend akkoord over de verdeling van Oost-Europa in Westerse en Russische invloedssferen te sluiten. ‘Nooit zullen wij aanvaarden dat iemand anders over ons lot beslist. Niets over Oekraïne, zonder Oekraïne. We moeten Russisch revanchisme stoppen en Oekraïne is de plaats waar dat moet gebeuren.’

Ironisch genoeg was Oekraïne ook de plaats waar Russisch revanchisme werd wakkergemaakt. Na de Koude Oorlog namen de NAVO en de EU aan dat Rusland en de landen van de voormalige Sovjetunie zouden evolueren naar een liberale democratie, en dat ze hen daarom mochten “steunen” in dat proces.

De Russen begonnen de Europese en Amerikaanse uitbreiding van de NAVO te zien als een poging om Rusland te wurgen. De anti-Russische revoluties in Oekraïne (2004 en 2014) en Georgië (2008) waren breekpunten, net zoals de toetreding van de Baltische staten tot de NAVO.

Waarom was dat nodig, vroeg het Kremlin zich af. Want na 1991 had de NAVO haar missie volbracht: Europa beschermen tegen de Sovjetunie. Toch bleef de NAVO na 1991 bestaan en uitbreiden, ook al werd Europa niet meer bedreigd. John McCain behoort tot het soort Amerikaanse politici die tijdens de Oekraïense Maidan-opstand van 2014 pleitten voor een proactieve Amerikaanse rol om Oekraïne als geheel te integreren in de westerse invloedssfeer.

‘We moeten Russisch revanchisme stoppen en Oekraïne is de plaats waar dat moet gebeuren.’ Ironisch genoeg was Oekraïne ook de plaats waar de NAVO Russisch revanchisme heeft wakker gemaakt.

Dat was deel van de aanleiding voor een escalatie, voor de oorlog in Oost-Oekraïne en het voorwendsel voor de Russische annexatie van de Krim. Zo heeft de NAVO zichzelf weer relevant gemaakt. Rusland is weer de vijand, en de NAVO heeft zijn oorspronkelijke missie terug: collectieve verdediging en afschrikking van Rusland.

Porosjenko en McCain konden elkaar regelmatig bijtreden. ‘Eind vorig jaar was ik met president Porosjenko aan het front in Oost-Oekraïne en zag ik hoe de moedige troepen lijden onder een totaal gebrek aan Amerikaanse steun’, zei McCain emotioneel.

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov vindt net zoals Trump – het is niet duidelijk wat Trump écht vindt – dat de NAVO overbodig is en zegt dat Europese dialoog over veiligheid al mogelijk is binnen de OSCE en de Raad van Europa. Dan is het in ieder geval vreemd dat Rusland er niet voor zorgt dat de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne beter samenwerken met de OSCE. Dubbel zoveel incidenten tegen de bewegingsvrijheid van OSCE-medewerkers gebeuren in gebieden onder hun controle. Dat zijn geen alternatieve feiten.

Link

Lees de reportage ‘Zullen de Amerikanen Oekraïne aan Rusland overlaten?’

Stel dat er enkel nog een politiek veiligheidsforum zou zijn, zonder een militaire poot. Welke orde zou kunnen ontstaan? Een orde waarin regionale grootmachten de regels van het spel bepalen in hun invloedssferen, en waarin verafgelegen grootmachten zoals de VS niet meer tussenkomen in de bescherming en ondersteuning van regeringen in landen als Oekraïne, Georgië, de Baltische staten, Polen?

Wie wordt dan de grootmacht in Europa? Duitsland en Rusland? Hoe zou zo’n Europa eruit zien? Kijk naar de Britse premier Theresa May, die moest kruipen voor Trump omdat een alleenstaand Verenigd Koninkrijk economisch van de sterkere VS afhankelijk zal worden, meer dan van de EU waar het zelf sterk was.

Of kijk naar de Russische annexatie van de Krim in Oekraïne.

De schrik voor Amerikaans-Russisch bilateralisme zit er dik in. Multilateralisme stuurt al decennialang de relaties tussen het Westen en Rusland: Amerika en de EU gaan verenigd in gesprek met Rusland. Niet Amerika en Rusland die onder elkaar spreken over Europa.

MO* publiceert een reeks analyses over de eerste ontmoetingen tussen de nieuwe Amerikaanse regering en de Europese elite van 13 tot 20 februari 2017.
1. Vergis je niet, Europese vrienden. Amerika zal de EU blijven ondermijnen 
2. Trump dwingt Europa tot “grootste militaire opbouw ooit”