Groeiende middenklasse heeft geen baat bij een opstand of politieke instabiliteit
Waarom Cambodjanen niet op democratische verkiezingen zitten te wachten
De verkiezingen in Cambodja van 23 juli zullen niet democratisch verlopen. De oppositie is buitenspel gezet en de zoon van de premier zal sowieso zijn vader opvolgen. Een opmerkelijke vaststelling: de Cambodjanen liggen daar zelf niet echt wakker van.
Een markt in Pnom Penh. De verkiezingen in Cambodja van 23 juli zullen niet democratisch verlopen. De oppositie is buiten spel gezet en de zoon van de premier zal sowieso zijn vader opvolgen. Een opmerkelijke vaststelling is dat de Cambodjanen er zelf niet echt wakker van liggen.
© Abel Tan Jun Yang / Pexels (CC0)
In Cambodja zijn er op 23 juli verkiezingen, en die zullen niet democratisch verlopen. De oppositie is buitenspel gezet en de zoon van de premier zal sowieso zijn vader opvolgen. Een opmerkelijke vaststelling: de Cambodjanen liggen daar zelf niet echt wakker van.
De kiescampagne draait op volle toeren. Grote parades met scooters en tuktuks rijden door de straten van hoofdstad Phnom Penh. Overal zie je de vlag van de regerende Volkspartij.
Die Cambodian People’s Party (CPP) bezit àlle zitjes in het parlement en heeft tentakels in alle lagen van de samenleving. Van de lokale dorpschef over de elektriciteitsmaatschappij, tot de hoogste rechter.
Premier Hun Sen (70) regeert het land al 38 jaar met ijzeren hand. Hij heeft onafhankelijke media monddood gemaakt en de enige geloofwaardige oppositiepartij uitgesloten van verkiezingsdeelname.
‘Tandeloze verkiezingscommissie’
Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) maakt zich bovendien zorgen over mogelijke verkiezingsfraude. HRW zegt dat er onregelmatigheden gebeurd zijn tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van vorig jaar en dat het kiescomité (National Election Committee of NEC) niet geantwoord heeft op vragen van HRW over deze kwestie.
‘Hoewel het al duidelijk is dat de nationale verkiezingen in juli een aanfluiting zullen zijn van het democratisch proces, maakt een tandeloze en incompetente Nationale Verkiezingscommissie de zaken alleen maar erger’, zegt HRW-directeur voor Azië Phil Robertson in een mededeling.
Gewone Cambodjanen zijn wel misnoegd, maar ze komen niet zo makkelijk in opstand.
Deze gang van zaken doet denken aan het toneeltje dat de Russische president Vladimir Poetin opvoerde in het najaar van 2022. In een zogenaamd referendum stemde ruim 90 procent van de Oekraïners in bezette gebieden voor aanhechting bij Rusland.
Hoe groot hun machtshonger ook is, het lijkt erop dat leiders van dat kaliber toch ook een soort schijnbevestiging van hun beleidsdaden willen zien.
Geen opstand
En wat met de Cambodjanen? Die staan erbij en kijken ernaar. In buurland Thailand is in mei duidelijk voor “verandering” gestemd. Maar hier lijkt de zwijgende massa te zweren bij het status quo. Oudere mensen, die het schrikbewind van Pol Pot uit de jaren 1970 hebben meegemaakt, zijn blij dat er nu vrede en stabiliteit is.
De groeiende middenklasse heeft geen baat bij een opstand of politieke instabiliteit. Dat zou investeerders afschrikken en de moeizame groei van de toeristische sector afremmen, die tijdens de coronajaren al flinke klappen heeft gekregen.
Gewone Cambodjanen zijn wel misnoegd, maar ze komen niet zo makkelijk in opstand. In 2014 werd het voorlopig laatste protest bloedig neergeslagen door de politie.
Opgelegde democratie
Maar er is meer aan de hand. Cambodjanen vragen niet om democratie. Jongeren hebben nog nooit een écht parlement aan het werk gezien, met een kritische oppositie die een minister het vuur aan de schenen kan leggen.
Op school wordt niet geleerd om kritisch na te denken over samenleving en politiek of om een eigen mening te vormen.
Het volstaat niet om éénmalig verkiezingen te organiseren en daarna te vertrekken.
Het verschil met Europa is ook dat democratie in Cambodja van bovenaf is opgelegd. De Verenigde Naties hebben het bestuur van het land begin jaren 1990 tijdelijk overgenomen. Dat VN-interimgezag (‘United Nations Transitional Authority in Cambodia’ of UNTAC) moest toen een einde maken aan een verbeten strijd tussen het Vietnamese bezettingsleger, verslagen Rode Khmersoldaten die zich bleven verzetten, en andere guerillabendes die aasden op de macht.
Precies dertig jaar geleden, in 1993, keken VN-blauwhelmen toe op een veilig verloop van een historische stembusgang.
Maar het volstaat niet om éénmalig verkiezingen te organiseren en daarna te vertrekken. Dergelijke grote veranderingen moeten vanuit de basis komen en vragen tijd.
Toekomst
Dat het Cambodjaanse premierschap na de verkiezingen van deze zomer van vader op zoon zal worden doorgegeven, doet vooral wenkbrauwen fronsen in Europa en de VS -waar democratie en eerlijke verkiezingen in het DNA van het politieke systeem zitten ingebakken. In een land als Cambodja wordt er gelaten op gereageerd, tenzij zoon Hun Manet zijn rol niet zou kunnen waarmaken.
Maar Manet heeft onder meer aan de gerenommeerde universiteit van Bristol een master Economie behaald. Die kennis zal de toekomstige Cambodjaanse premier wellicht van pas komen bij het uitstippelen van zijn beleid. Vooral omdat de corruptie van de overheidspartij een goed draaiende economie in de weg zit. De helft van de Cambodjanen is jonger dan 25 jaar en er zijn niet voldoende jobs voor zo’n vat vol ambitie en toekomstverwachtingen.
Toch verwachten analisten niet dat Hun Manet op korte tijd voor ingrijpende veranderingen zal kùnnen zorgen. Vader Hun Sen zal hoe dan ook over de schouder van zoonlief blijven meekijken.
Nu eerst nog even (met de vingers in de neus) die vermaledijde verkiezingen winnen.