Wat zou een presidentschap van Kamala Harris betekenen voor het klimaat?

Na weken van speculatie en toegenomen druk bij de Democraten, belangrijke donoren en adviseurs, kondigde president Joe Biden zijn terugtrekking uit de presidentiële race aan. Voor het eerst zette een zittende president zo dicht bij de verkiezingsdag een stap terug. In een brief schreef hij dat te doen ‘in het belang van mijn partij en het land’ en om zich ‘te focussen op het vervolledigen van mijn verplichtingen als president voor de rest van de termijn’.

Hij sprak vervolgens zijn steun uit voor zijn vicepresident Kamala Harris om zijn plek in de race over te nemen. Niet lang daarna kondigde Harris aan dat te willen doen. ‘Ik ben vereerd met de steun van de president. Ik wil deze nominatie verdienen en winnen.’

De grootste klimaatwet

Ondanks de flinterdunne Democratische meerderheid in de Senaat slaagde Biden erin een verrassend aantal belangrijke beleidsmaatregelen door te voeren. De belangrijkste daarvan is de Inflation Reduction Act (IRA), de grootste klimaatwet uit de Amerikaanse geschiedenis. De wet heeft het potentieel om de uitstoot van broeikasgassen in de VS met 42% te doen afnemen tegen 2030 ten opzichte van het niveau van 2005. Biden zelf noemde het ‘de belangrijkste klimaatwet in de wereldwijde geschiedenis’.

Maar ondanks deze successen tijdens zijn ambtstermijn kon de 81-jarige Democraat niet meer om de wijdverspreide kritiek heen. In navolging van het debat in juni, waarin hij zwak overkwam, achtten ook vele partijgenoten hem niet meer bekwaam om het land nog eens vier jaar te leiden. Een deel van zijn vooropgestelde klimaatagenda zal niet meer worden aangenomen voor zijn ambtstermijn eindigt. Daardoor zal zijn regering de doelstelling om tegen 2030 de uitstoot met minstens 50% te verminderen waarschijnlijk niet halen.

Voormalig president Donald Trump zwoer veel van Bidens beleid weer ongedaan te maken, waaronder ook delen van de IRA. Er ligt al een blauwdruk klaar, die mee werd opgesteld door enkelen van Trumps belangrijkste adviseurs en voormalige leden van zijn regering. Die pleit voor het schrappen van de meerderheid van nationale klimaat- en milieubeschermingsmaatregelen. Eender welke Democratische kandidaat die tegenover Trump uitkomt, wacht een moeilijke taak: de VS, dat al een zwakke klimaat- en milieu-erfenis heeft, beschermen tegen de Republikeinse aanvallen.

De steun van Biden maakte van Harris, voormalig senator uit Californië, de favoriete Democratische kandidaat. Maar de nominatie moet ze nog krijgen. De Democratische conventie die op 19 augustus van start zou gaan, zou het moment zijn waarop duizenden Democratische afgevaardigden beslissen wie de genomineerde kandidaat wordt of dat er een open conventie gehouden wordt om een nieuwe kandidaat te vinden, iets wat niet meer gebeurde sinds 1968.

(Intussen besliste het Democratisch Nationaal Comité dat vandaag, 1 augustus, al een virtuele stemming plaatsvindt om de nominatie van Harris te bevestigen. Verwacht wordt dat ze die ook effectief zal binnenhalen, red.)

Voorvechter

Als vicepresident pleitte Harris voor de toewijzing van 20 miljard dollar aan het Greenhouse Gas Reduction Fund van het Amerikaanse milieubeschermingsagentschap. Dat fonds is bedoeld om gemeenschappen te helpen die direct geraakt worden door de gevolgen van de klimaatverandering.

Daarnaast promoot ze geregeld de IRA tijdens evenementen, waarbij ze de investeringen in de wet aanprijst in groene energie, zoals de installatie van energie-efficiënte verlichting en de vervanging van gasovens door elektrische warmtepompen.

Harris was op de COP28 in Dubai in 2023 de hoogst geplaatste Amerikaanse functionaris bij de klimaatonderhandelingen. Daar kondigde ze aan dat de VS zich engageren om energie-efficiëntie te verdubbelen en hun capaciteit van hernieuwbare energie tegen 2030 te verdrievoudigen.

Op dezelfde conferentie kondigde Harris ook aan 3 miljard dollar te zullen doneren aan het klimaatfonds om ontwikkelingslanden te helpen zich te wapenen tegen klimaatuitdagingen. Politico meldde daarbij wel dat het ministerie van Financiën nuanceerde dat die som ‘afhankelijk is van de beschikbaarheid van fondsen’.

10 biljoen dollar

‘Vicepresident Harris maakte een integraal deel uit van de belangrijkste klimaatresultaten van de regering-Biden. Ze heeft een lange staat van dienst als invloedrijke voorvechter van het klimaat’, klinkt het bij de ngo Evergreen Action.

Maar Harris kreeg ook kritiek omdat ze mogelijk overdreef met het cijfer van ‘1 biljoen dollar verspreid over 10 jaar’ waarmee ze naar de klimaatinvesteringen van de regering-Biden verwees. Alleen telde ze daarbij alle grote investeringen van de regering van de afgelopen 4 jaar samen om tot dat cijfer te komen. Maar sommige van die investeringen zijn maar vaag verbonden met klimaatverandering.

Als presidentskandidaat in 2019 stelde Harris een klimaatplan voor van 10 biljoen dollar om koolstofneutraliteit tegen 2045 te bereiken, met 100% koolstofneutrale elektriciteit tegen 2030. Volgens het plan zou 50% van de verkochte wagens tegen 2030 emissievrij zijn en 100% tegen 2035.

Maar tijdens diezelfde presidentscampagne waren gelijkaardige ambitieuze klimaatvoorstellen te horen bij de Democraten, wat dat niet meer dan een verlanglijst maakte. Een betere indicator van een klimaatbeleid onder Harris is te vinden bij haar staat van dienst als justitieofficier in San Francisco (2004-2011) en als procureur-generaal van Californië (2011-2017). Haar trackrecord als vicepresident werd vooral bepaald door de regering-Biden.

Als officier van justitie richtte Harris een eenheid voor milieu- en klimaatrechtvaardigheid op. Daarmee werden milieudelicten aangepakt die de armste inwoners van San Francisco treffen. Harris vervolgde eveneens verschillende bedrijven, zoals U-Haul, voor overtredingen met gevaarlijk afval.

Later prees Harris haar opgerichte milieu-eenheid aan als de eerste in het land. Maar een onderzoek wees uit dat de eenheid slechts een handvol rechtszaken aanspande, waarvan geen enkele tegen de grootste industriële vervuilers van de stad.

Als procureur-generaal kwam Harris tot een schikking van 86 miljoen dollar met Volkswagen voor het manipuleren van voertuigen met software die emissie-gegevens vervalste. Ze deed onderzoek naar Exxon Mobil en zijn verklaringen over klimaatverandering. Ze spande ook een civiele rechtszaak aan tegen Philips 66 en Conoco Philips voor milieuovertredingen bij tankstations, wat resulteerde in een schikking van 11,5 miljoen dollar. Ten slotte voerde ze ook een strafrechtelijk onderzoek naar een olielek in Santa Barbara in 2015 door een oliebedrijf. Het bedrijf werd schuldig bevonden en veroordeeld voor negen criminele feiten.

‘We moeten meer doen’, zei Harris tijdens de klimaattop in Dubai. ‘Onze collectieve actie, of erger, passief gedrag, zal nog decennialang een impact hebben op miljarden mensen.’

Clayton Aldern droeg bij aan dit artikel.