Analyse

She Decides: Laat meisjes en vrouwen zelf beslissen over hun lichaam

Lisa Couderé

09 maart 2017

Donderdag 2 maart, Brussel. Een mannelijke en drie vrouwelijke ministers openen de internationale conferentie ‘She Decides’. Zoals het een internationale conferentie past, zijn er veel prominente figuren aanwezig. Maar wie zijn de meisjes en vrouwen waar de deelnemers over debatteren? En wat doen we met al die mooie woorden en hoop van de conferentie eenmaal terug in de wereld?

En wat voor een wereld.

20 januari. Donald Trump legt na een schreeuwerige campagne de eed af als president van de Verenigde Staten.

21 januari. Vrouwen wereldwijd komen de straten op met een boodschap van eenheid in de diversiteit.

In de dagen die volgen zwaait Trump met de scepter en tekent decreet na decreet.

Voor velen even schrikken. Voor zij die rechtstreeks getroffen zijn door de politiek van Trump breekt een bange periode aan. Inwoners uit zeven landen van het Midden Oosten mogen de VS (even) niet meer binnen. Latino-immigranten in de VS houden zich gedeisd in hun huizen en nieuwe thuis.

Op 27 januari voert Trump de zogenaamde Mexico City Policy, of Global Gag Rule, opnieuw in. Sociale bewegingen benadrukken dat de specifieke details nog niet gekend zijn, maar zijn uiterst bezorgd.

Ngo’s die informatie geven over abortus of doorverwijzen naar abortusklinieken, zelfs al realiseren ze dit met hun eigen geldmiddelen, zullen onder de Mexico City Policy hun fondsen van de Amerikaanse ontwikkelingshulp verliezen. Hierdoor dreigt zo’n 600 miljoen dollar (570 miljoen euro) per jaar weg te vallen aan hulp voor vrouwen in ontwikkelingslanden.

Deze vrouwen lopen het risico geen toegang meer te hebben tot seksuele voorlichting, anticonceptie, kraamhulp en veilige abortus.

Miljoenen meisjes en vrouwen wereldwijd zien hun recht op reproductieve en seksuele gezondheid, en bijgevolg hun leven en toekomst, in gevaar.

Het is een maatregel die sinds Reagan in 1984 elke Republikeinse president neemt en elke Democratische president opnieuw ongedaan maakt. Maar het decreet van Trump gaat verder dan familieplanning en heeft het over ‘alle globale gezondheidsassistentie aangeboden door alle departementen en agentschappen’.

Miljoenen meisjes en vrouwen wereldwijd zien hun recht op reproductieve en seksuele gezondheid, en bijgevolg hun leven en toekomst, in gevaar. En dat geldt voor een groot deel van de Globale Gezondheidssector.

Ngo’s die in het domein van de reproductieve en seksuele gezondheid werken, zullen immers ook geen fondsen meer ontvangen voor andere gezondheidsondersteuning zoals prenatale zorg, strijd tegen gynaecologische kankers, preventie en behandeling van seksueel overdraagbare ziektes zoals HIV, tuberculose, malaria, zika, en het vermijden van kinder- en moedersterfte bij ongewilde zwangerschap.

SRHR

Gelukkig is de wereld geen apathische ronde bol. Dat deel van de wereldbevolking dat het niet eens is met het racisme en de misogynie van Trump laat van zich horen.

Gelukkig is de wereld geen apathische ronde bol.

Op 28 januari lanceert de Nederlandse minister van Ontwikkelingssamenwerking Lilianne Ploumen een voorstel dat als een lopende (sociale) media-boodschap de wereld rondgaat. De Belgische overheid twijfelt niet en zet zich meteen achter het voorstel.

Minister van Ontwikkelingssamenwerking De Croo zet samen met zijn Nederlandse, Deense en Zweedse collega’s in drie weken tijd de internationale conferentie She Decides op poten.

Meer dan vierhonderd vertegenwoordigers van regeringen, internationale organisaties en ngo’s nemen het samen op voor vrouwen en hun Seksuele en Reproductieve Gezondheid en Rechten (SRGR).

Dat wordt in een Engels panelgesprek over Sexual and Reproductive Health and Rights de ingewikkelde afkorting SRHR.

Verregaande gevolgen

De dag voor de conferentie, op woensdagnamiddag 1 maart, organiseert de groep Parlementairen voor de 2030 Agenda een She Decides pre-meeting met experts, mensenrechten en parlementairen.

Dat vrouwenrechten mensenrechten zijn, klinkt het. De herhaling van deze voor de hand liggende uitspraak, maakt de noodzaak duidelijk.

Caroline Hickson, Directeur van het IPPF European Network, vertelt hoe het was om als student in Ierland te wonen, waar anticonceptiemiddelen verboden waren. Ze beschrijft de steeds aanwezige angst om zwanger te worden. Haar vriendin Ane Lovits bloedde dood. Voor haar en de nog zoveel andere Ane Lovits’ doet Hickson dit werk.

Verhalen uit het Europa van enkele decennia geleden geven de cijfers zo een choquant gezicht. Maar het roept ook een een vechtsfeer op: ‘Excuse me my passion.’ Nee nee dit is wat we willen horen: thank you.

Het enthousiasme van de vrouwelijke sprekers werkt aanstekelijk: ‘We blijven strijden.’

Via twee onderzoekers krijgen we ook inzicht in de anti-gender en anti-choice movement tegen gelijkheid en vrouwenrechten.

Het zal onmogelijk zijn de Duurzame Ontwikkelingsdoelen te bereiken als de SRGR van vrouwen niet gerespecteerd worden.

Verschillende sprekers halen aan dat het onmogelijk zal zijn de Duurzame Ontwikkelingsdoelen – afgekort in het Engels tot SDG’s (sustainable development goals) – te halen als de SRGR van vrouwen niet gerespecteerd worden.

Een waardevol moment is wanneer parlementsleden uit Afrika en Latijns-Amerika aan het woord zijn.

Of een kleine reality check. Delia Back Alvarado, Guatemalteeks parlementslid, neemt het woord bij de vragenronde. Ze zegt dat ze zeventien uur heeft gevlogen omdat ze heel bezorgd is over de gevolgen van de maatregel van Trump.

Na de presentaties van de parlementaire groep vertelt ze mij dat het Ministerie van Gezondheid in Guatemala wel budget voorziet voor de SRGR, maar wanneer er ergens anders geld te kort is dit gewoon wordt weggenomen.

Veel meisjes worden heel jong zwanger in Guatemala. Zullen zij nu niet meer geholpen worden? In de landelijke gebieden is er malaria en tuberculose, ook met beperkte budgetten.

Geld en politiek

De sfeer bij vertegenwoordigers van de Belgische ngo-sector is dubbel. Minister De Croo pakt dan wel uit met deze conferentie, maar enkele weken geleden werd bekend dat de sector zwaar moet besparen. De ngo’s krijgen over de periode 2017-2021 minstens 136 miljoen euro minder dan gevraagd.

‘Deze conferentie is een mooi staaltje pr, maar wij moeten programma’s specifiek voor vrouwenrechten schrappen. Dat is een beetje wrang.’

‘Deze conferentie is een mooi staaltje pr, maar wij moeten programma’s, onder andere specifiek voor vrouwenrechten, schrappen. Dat is een beetje wrang’, zegt een ngo-vertegenwoordiger.

Link

Lees hier het artikel van Gie Goris over de besparingen in de ontwikkelingssector.

Ook in Nederland kwamen de forse bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking van 2010 slecht uit het evaluatieplaatje. Het door de overheid aangemoedigde creatiever omgaan met budgetten voor ontwikkelingssamenwerking heeft zowel voor België als Nederland niet het gehoopte effect.

Iedereen is het er niettemin over eens dat She Decides een lovenswaardige initiatief is. Vooral het politieke signaal is belangrijk.

Een man en drie vrouwen

De vier ministers die de She Decides conferentie organiseerden spreken bij aanvang van de conferentie de pers toe. Een man en drie vrouwen nemen het woord: de Belgische minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo, zijn vrouwelijke Nederlandse collega Lilianne Ploumen, de Zweedse minister van Ontwikkelingssamenwerking en Klimaat Isabella Lövin, en de Deense Ulla Tornaes, eveneens minister van Ontwikkelingssamenwerking.

persconferentie met de ministers van ontwikkelingssamenwerking van de organiserende landen.

De Zweedse minister Lövin vertelt trots dat haar regering een feministische regering is.

De Zweedse minister Lövin vertelt trots dat haar regering een feministische regering is. Dankzij een quotum zetelen er in de Zweedse regering voor de helft vrouwen. Daar kunnen we in België met onze nationale regering met veertien mannen en vier vrouwen nog wat van leren.

De Zweedse minister kwam internationaal in de aandacht bij het ondertekenen van een klimaatwet omringd door vrouwelijke collega’s. Lövin refereert naar Trump die decreten ondertekent over vrouwen omringd door mannen.

Een voor een vertellen de ministers wat er op het spel staat. En ze openen hun portefeuilles. België, Nederland en Denemarken geven ieder tien miljoen euro aan de She Decides campagne. Ook hier spant Zweden de kroon met eenentwintig miljoen euro.

Na de ministers krijgen de meisjes en vrouwen waar de conferentie om draait indirect een stem. Axelle Red zingt in Sold to the man in gold over een meisje dat ze in Niger leerde kennen. Het meisje was verkocht aan een blanke man en raakte zwanger. Voor familie en maatschappij was het meisje een schande.

Getuigenissen uit Pakistan, Colombia en Mali leggen uit hoe het is om geen toegang tot gezondheidszorg te hebben.

Ngarmbatina Djimbeye Soukate uit Tsjaad en Yifr Behran Mitke uit Ethiopië, beide ministers van Gezondheid, praten over de uitdagingen voor vrouwen in hun land.

Onderzoeksinstituten en internationale instellingen gespecialiseerd in seksuele en reproductieve gezondheid en familieplanning, zoals het IPPF en het Guttmacher zetten cijfers en onderzoeksresultaten op een rij.

Show me the money

Er hangt een gevoel van samen sterk in de zaal. Het is zeker niet alleen een “mooie woorden-conferentie”. Alleen wanneer op het einde van de voormiddag de verschillende delegaties hun steun uitdrukken in geldsommen of mooie beloftes gaat het wel even die richting uit.

Regeringsvertegenwoordigers en internationale organisaties herhalen steeds weer cijfers en waarom het zo belangrijk is in SRHR te investeren.

Plaatsvervangend Hoge Commissaris voor Mensenrechten Kate Gilmore doet een prachtige job in een poging de sprekers hun mooie praatjes te laten beperken tot de acties die ze daadwerkelijk willen ondernemen.

Penalgesprek met experten.

Gates Foundation belooft een bijdrage van 20 miljoen dollar (19 miljoen euro) en een een anonieme donor schenkt 50 miljoen dollar (48 miljoen euro).

De minister van Buitenlandse Zaken van Kaapverdië heeft geen geld, maar deelt met het publiek het voornemen om in zijn politieke partij even veel zetels te verdelen onder vrouwen en mannen. Groot applaus.

De vertegenwoordigster van België en Nederland van UN Youth neemt het woord en er is weer wat meer aandacht. Het is duidelijk dat de aanwezigen, meer dan politici, de vrouwen en meisjes waar het om gaat aan het woord willen zien.

De pers mag nog een kiekje nemen van de excellenties en krijgt meteen een overzicht mee van de verwezenlijkingen: Meer dan 45 overheidsvertegenwoordigers van alle continenten, 400 parlementairen en vertegenwoordigers van de civiele maatschappij kwamen samen in Brussel om hun steun te betuigen aan vrouwenrechten. Ze verzamelden in totaal 181 miljoen euro voor het Global Fundraising Initiative.

De excellenties op de foto.

Hier en daar valt bij afloop de vraag waar dat geld dan specifiek naar toe zal gaan.

Who is she and what does she decide?

Hoeveel (te) mooie woorden als ‘kans’, ’buzz’, ‘enthousiasme’ en ‘happy’ er ook gevallen zijn, het lijkt er wel op dat Trump voor een momentum heeft gezorgd. Er hing oprecht optimisme in de zaal, de energie was inspirerend en er zijn politieke beloftes gemaakt.

Er hing oprecht optimisme in de zaal, de energie was inspirerend, en er zijn politieke beloftes gemaakt.

Toch blijft de vraag hangen wie het meisje of de vrouw is die volgens de conferentie mag beslissen? She decides…

Adama Dicko gaf tijdens de conferentie een getuigenis en biedt de MO* lezers nog een inkijk in de situatie van de Malinese vrouwen.

De jonge Malinese rechtenstudente is via haar basisorganisatie lid van de International Planned Parenthood Federation (IPPF) en leidt de National Youth Action Movement.

Volgens Dicko is de “zij” van de conferentie wel aan bod gekomen, zelfs al was ze fysiek niet aanwezig. De engagementen vertalen volgens haar de toewijding van organisaties en politici voor alle jonge meisjes die zich in moeilijke situaties bevinden.

De Malinese Adama Dicko gaf op de conferentie een getuigenis.

Wie is “zij” in Mali? ‘In Mali is het nog meer een politiek discussie dan een werkelijke toepassing van de rechten. De meerderheid van de meisjes in Mali hebben maar drie keuzes: leven of niet leven, eten of niet eten, slapen of niet slapen. Alle andere keuzes behoren toe aan de maatschappij, hun ouders of hun echtgenoot.’

‘Je hebt niet de keuze over je eigen lichaam, zelfs niet aan wie je je lichaam geeft. Je hebt niet het recht om te beslissen hoeveel kinderen je krijgt.’

‘Je familie zoekt een man voor jou, iemand die je nog niet kent. Jouw echtgenoot beslist wanneer hij seksuele betrekkingen met jou heeft en wanneer niet. Je hebt niet de keuze over je eigen lichaam, zelfs niet aan wie je je lichaam geeft. Je hebt niet het recht om te beslissen hoeveel kinderen je krijgt, het is de keuze van jouw man, de keuze van de natuur.’

‘We moeten dit veranderen, we moeten meisjes zelf laten beslissen, zelf hun toekomst laten bepalen.’

‘In het leven kiezen we niet zelf wanneer we geboren worden, we kiezen niet zelf wanneer we sterven. Het enige wat we zelf kunnen beslissen is de dag waarop we trouwen.’

_‘_She Decides moet zich verheffen boven het politieke concept en iets tastbaar worden. De beloftes in actie omzetten. We moeten denken aan die jonge meisjes die in de dorpen wonen en geen toegang hebben tot onderwijs, gezondheidszorg en drinkbaar water. Hoe kunnen we er voor zorgen dat deze meisjes zich het concept She Decides eigen kunnen maken? Hoe kunnen we er voor zorgen dat zij op de hoogte is van de keuze die ze kan maken?’

‘We moeten naar de gemeenschappen gaan om deze jonge meisjes te vertellen dat ze het recht hebben om te beslissen over hun leven.’

‘We moeten ze betrekken op alle beslissingsniveaus.’

‘She Decides is niet voor mij, is niet voor jou, is niet voor de Belgische overheid, maar voor de jonge meisjes die zich hun seksuele en reproductieve rechten nog niet eigen hebben gemaakt.

‘She Decides is niet voor mij, is niet voor jou, is niet voor de Belgische overheid, maar is voor de jonge meisjes die zich hun seksuele en reproductieve rechten nog niet eigen hebben gemaakt, om zo al hun potentieel te ontwikkelen.’

Wat kunnen wij echt doen? ‘Het is niet alleen geld dat de verandering teweeg zal brengen. Geld zal helpen. De politiek maakt mooie beloftes. Maar het middenveld moet tussenkomen als de politiek deze beloftes niet nakomt.’

‘Het gaat niet alleen om de statistieken. Het moet echt zijn. Zij die in de dorpen, in de afgelegen gebieden wonen zijn dan wel de slachtoffers, maar eigenlijk zijn zij de actoren.’

‘Zij die slachtoffer zijn van geweld, geen toegang hebben tot anticonceptie. Laten we naar hen toe gaan en er voor zorgen dat deze campagne anders is. Nu moeten we er voor zorgen dat de campagne in gang schiet en slaagt.’

‘En dit zijn niet gewoon de doelen van de campagne, maar heeft te maken met menselijke waardigheid.’

Is Trump echt een katalysator geweest voor dit alles, of proberen we het gewoon positief te houden? ‘Ja natuurlijk, zonder het decreet van Trump zou deze conferentie er nooit geweest zijn. Het decreet van Trump was een alarm om te tonen aan de wereld dat we niet zo beschermd zijn als we dachten.’

‘Het decreet van Trump was een alarm om te tonen aan de wereld dat we niet zo beschermd zijn als we dachten.’

‘We dachten dat het allemaal in orde was, maar nu is iedereen wakker geschud en de mensen willen samenwerken.’

Hoe werkt deze synergie? ‘De overheid en het middenveld moeten samenwerken, de overheid heeft politieke doelen, en het middenveld is de stem van het volk. Het middenveld moet daarom samenwerken, maar niet het spel van de overheid spelen. Samenwerken, maar met één voet op wacht staan, altijd voorzichtig zijn.

‘Wat kunnen wij doen? Naar de gemeenschappen gaan en met de meisjes praten. En de regeringen in het oog houden.’ Bij deze: Minister De Croo, ga hier na de buzz alsjeblieft mee verder. Wordt opgevolgd.

Meer informatie vind je op de website van She Decides.

Dit artikel delen

Steun ons Blijf op de hoogte

Moedige, menselijke en mondiale verhalen