“‘Afrika zit niet te wachten op onze oude kledij’
Afrika zeg ik speciaal, niet Oeganda. Omdat het beeld in het Westen gaat over het continent Afrika, niet over één land specifiek. Bijna iedereen in het Westen heeft een bepaald idee over Afrika en de Afrikanen, een beeld dat grotendeels is gevormd door de algemene populaire media. Ik spreek uit ervaring. Ik had hetzelfde beeld toen ik de eerste keer als vrijwilliger naar Oeganda trok.
Ik woon hier nu 2,5 jaar, en dat beeld is drastisch veranderd.
Het gaat allemaal om loslaten van wat wij Westerlingen denken dat goed is. Onze standaard loslaten als het om een ander land met andere cultuur en ontwikkeling gaat. De standaard dat gescheurde kledij een teken van armoede is. Het geeft ons zulk een goed gevoel als we onze oude kledij kunnen weggeven. Een zak vol pennen en oud speelgoed mee kunnen geven met iemand die naar Afrika trekt. Het is een instant warm gevoel in ons hart en we zijn blij alweer iets van onze weelde te hebben kunnen delen met die arme Afrikaantjes die niets hebben. “Want er is zoveel waarmee je die mensen daar een deugd doet”.
Drie jaar geleden kwam ik voor het eerst in Oeganda en had hetzelfde idee en gevoel. Ik ging wel eens even de wereld voor hen wat beter maken. Ze zaten gewoon te wachten op mij en mijn kennis. Ik ging computerles geven en ze zouden direct meer weten en betere mogelijkheden op de arbeidsmarkt hebben.
Nou, dat ging wel even anders.
Na 2 maanden zeer gefrustreerd les te hebben gekregen, denk ik niet dat die vrouwen nu nog iéts herinneren van die lessen toen, laat staan er iets van gebruiken. Ze mochten niet eens oefenen buiten mijn lesuren, want dat kon niet zijn dat ongeschoolde matrons alleen in een computer lokaal zouden zitten, zonder leraar om hen te leiden.
Wat was ik een onwetende vrijwilliger. Onwetend over cultuur, lesgeven in deze andere cultuur, onwetend over andere waarden en normen. En hoe zeer herken ik het in élke vrijwilliger die mij aanschrijft of ze bij ons vrijwilligerswerk kunnen komen doen. Liefst iets met kindjes.
Na mijn vrijwilligerstijd ben ik met mijn vriend naar Oeganda verhuisd. We hebben hier een restaurant geopend en hebben verschillende sociale projecten lopen. Zoals zovelen zijn we gestart met het sponsoren van schoolkinderen. Dankzij donors uit Belgie gaan hier nu 7 kinderen naar een betere school dan daarvoor. Maar het zijn nog steeds scholen waar ze met 80 in één klaslokaal tegelijk het antwoord opdreunen dat ze aangeleerd krijgen.
Het énige antwoord dat ze aangeleerd krijgen.
Iedereen, in elke school, leert volgens het papegaai principe: van buiten blokken wat het antwoord op de vraag is. In exact de woorden die je genoteerd hebt in je schrift, gedicteerd door de leraar. Dus als de vraag is: waaruit wordt biogas gemaakt? Dan is het antwoord: van de uitwerpselen van een koe. Niet: het kan van de uitwerpselen van verschillende dieren gemaakt worden. Nee, dat is out of the box denken, een andere oplossing zoeken. Dat krijgen ze niet aangeleerd. En dat gemis merk ik zo hard in heel veel gesprekken met Oegandezen. Met mijn personeel, maar nog meer met de on- of slecht-geschoolde mensen in de projecten waar we werkzaam zijn. Ze weten niet hoe ze een antwoord / oplossing out of the box kunnen zoeken.
Wat ik wil proberen te zeggen is dit: Afrika heeft onze oude kledij niet gratis nodig. Het heeft kennis nodig. Kennis om probleem oplossend te denken, in verschillende richtingen, op verschillende manieren. De kinderen op school moeten probleemoplossend leren denken ipv 1 antwoord op een vraag vanbuiten te leren. Dat is een werk van zeer lange adem en zal ons Westerlingen veel minder de mogelijkheid geven om een instant warm gevoel te creeeren.
Het motto van onze organisatie hier is “bouwen aan een duurzame toekomst”. Voor mij houdt dat o.a. in dat ik wil proberen de visie in het Westen te veranderen naar een ander beeld van Oeganda, van Afrika. Ze zijn hier blij met onze oude kledij, maar het is niet duurzaam. Het ondermijnt de lokale economie van mensen die de kledij die wij weggeven hier zéér goedkoop verkopen.
En Afrika is niet arm. Het is rijk aan mensen en mogelijkheden. Het moet gewoon gestimuleerd worden, op verschillende manieren.
Het kind dat nu nog op school zit en deze stimulatie krijgt, is misschien de toekomstige president die andere mogelijkheden ziet om om te gaan met de herverkiezingsdruk. Andere mogelijkheden om om te gaan met de rechten van minderheden met andere voorkeuren dan de gevestigde (geloofs)orden.