“‘Als arts ben ik verontwaardigd’

Op het Griekse eiland Lesbos is werkelijk alles veranderd. Vorig jaar zetten meer dan 500.000 vluchtelingen en migranten er voet aan wal. In de zomer van 2015, toen de crisis haar hoogtepunt bereikte, zaten 15.000 mensen vast op het eiland, als gevolg van de beslissing van de autoriteiten om de overtocht per ferry naar het vasteland te staken.

Vandaag ligt alles er echter proper en netjes bij, klaar voor het toeristische seizoen. De kampen die door vrijwilligers en ngo’s werden opgetrokken om gezinnen die op het eiland aankomen een tijdelijk onderkomen te bieden, liggen er verlaten bij. De duizenden oranje reddingsvesten langs de kustlijn zijn weggehaald. De stranden zien er weer uit als vanouds. Maar schijn bedriegt. Er zijn nog steeds mensen op de vlucht voor de oorlog! De mannen, vrouwen en kinderen die hun leven wagen op rubberbootjes, worden achter traliewerk opgesloten, ver weg van de blikken van Europeanen. Anderen zitten vast aan de andere kant van de Middellandse Zee, in uitzichtloze omstandigheden.

Het zijn mensen

Europa koos ervoor om de migranten en asielzoekers ‘onder het tapijt te vegen’, alsof ze niet meer zijn dan een beetje stof. Als een slechte heer des huizes probeert de Europese Unie (EU) het probleem te verdoezelen en uit het zicht van de burgers te houden. Maar het gaat om mensen, niet om stof! Het gaat om mannen en vrouwen van alle leeftijden en kinderen die hun leven op het spel zetten om aan geweld, instabiliteit en armoede te ontkomen. Ondanks de gevaren leek het hen zelfs beter om hun land te ontvluchten dan constant met de dreiging te moeten leven.

Het schandelijke akkoord tussen de EU en Turkije was nog maar pas ondertekend, of het crisiscentrum van Moria was al in een heus detentiecentrum omgetoverd. Daarom koos de organisatie waarvoor ik werk, met name AZG, ervoor om er haar activiteiten stop te zetten. Door de omstandigheden kunnen we immers niet langer op een onpartijdige en onafhankelijke manier verzorging en hulp bieden aan de bevolking. Het was niet alleen een erg omstreden beslissing, maar ook een bijzonder moeilijke.

Europa laat kinderen geen kind meer zijn

Enkele dagen geleden trok ik naar het centrum. Wat ik er aantrof, heeft me diep geraakt. Er worden kinderen opgesloten, waardoor ze geen kind meer kunnen zijn. Vandaag zit het kamp van Moria overvol, en heel wat mensen kunnen niet anders dan de nacht buiten doorbrengen, met alleen een plastic zeil of stuk karton als bescherming. Een wanhopige man vroeg me waar hij met zijn gezin kon slapen. Ze waren de vorige dag aangekomen, en hadden al één nacht op het asfalt doorgebracht.

Wat mij nog het meest aangreep, was het aantal kinderen dat hier opgesloten leeft.

Verschillende mensen vertelden me dat ze geen eten hadden gekregen. Ik ontmoette een vrouw die luiers nodig had voor haar kind, maar telkens opnieuw kwam ze met lege handen terug. Een hartpatiënt met diabetes toonde mij het litteken dat op zijn borstkas achterbleef na een chirurgische ingreep, net als de zweren op een van zijn benen. Een van zijn kinderen, zo’n twee jaar oud, is verlamd. Toch moest het hele gezin de nacht buiten doorbrengen. Niemand ontfermde zich over hen, gaf hen informatie over hun rechten of hielp hen aan een degelijk onderkomen. In het centrum zag ik ook twee mensen in een rolstoel, die samen met een oude vrouw een steile weg op probeerden te geraken. Daarnaast waren er ook jonge vrouwen en oudere mannen.

Maar wat mij nog het meest aangreep, was het aantal kinderen dat hier opgesloten leeft, in erbarmelijke en niet-aangepaste omstandigheden, zonder toegang tot gepast voedsel of onderwijs, en zelfs zonder enige mogelijkheid om – zoals kinderen doen – te spelen. Overal zag ik kinderen lopen of al zittend slapen in kinderwagens. Ik kon me gewoon niet inbeelden dat kinderen, zwangere vrouwen en senioren die op de vlucht zijn voor de oorlog – de meesten althans – voor een gesloten deur staan en achter prikkeldraad worden opgesloten in Europa. Geen enkel excuus van Europa kan dat rechtvaardigen.

Verraden

De EU slaagde er niet in een plan uit te werken om vluchtelingen in de crisiscentra naar de Europese landen over te brengen, wat erop wijst dat er tussen de lidstaten onderling onenigheid heerst over de te volgen strategie. Bijgevolg probeert de EU het probleem te verdoezelen door de vluchtelingen terug te sturen en de verantwoordelijkheid naar Turkije door te schuiven. Ik vrees dat de Europeanen de omvang van dit schandelijke akkoord niet vatten, dat in hun naam door de lidstaten werd ondertekend. Als ze zich ervan bewust zouden zijn, zouden ze zich schamen, zich slecht voelen en woedend zijn. Ze zouden zich verraden voelen, net als ik.