“‘Als de staat niet weet te beschermen…’

Aangezien sociale leiders en mensenrechtenactivisten in een land als Colombia vaak het doelwit van bedreigingen en aanslagen vormen, is een organisatie als de UNP broodnodig. Dit wordt onderschreven door recent bekend gemaakte cijfers, waaruit blijkt dat in 2014 626 incidenten gemeld zijn waarbij sociale leiders of mensenrechtenactivisten het slachtoffer zijn geweest.

In het merendeel van de gevallen ging het om bedreigingen, maar onder dit aantal vallen ook 55 moorden. Dit aantal moorden zorgt zelfs voor meer bezorgdheid als blijkt dat in 60% van deze gevallen (31 stuks) de staat op te hoogte was van eerdere bedreigingen aan het adres van deze personen…

La Unidad Nacional de Protección

Want precies hiervoor is de UNP opgericht. Het doel van de organisatie is het beschermen van hen die zich door zijn- of haar activiteiten, overtuigingen of positie in een situatie van buitengewoon risico bevinden en moeten vrezen voor hun persoonlijke veiligheid. Dat Colombia een dergelijke organisatie nodig heeft, is duidelijk. In een kleine drie jaar tijd heeft het UNP 17.000 aanvragen ontvangen van personen die zich bedreigd voelen, waarvan er 10.200 gehonoreerd werden en op het moment bevinden zich 7519 personen in het programma.

in 2014 zijn 626 incidenten gemeld waarbij sociale leiders of mensenrechtenactivisten het slachtoffer zijn.

Hoewel het UNP voor doet komen dat het merendeel van de personen in het programma mensenrechtenactivisten zijn, blijkt dat het vooral overheidsfunctionarissen zijn als rechters, burgemeesters en senatoren die bescherming genieten (56%). ´Slechts´ 5872 aanvragen werden gedaan door mensenrechtenactivisten en sociale leiders en minder dan de helft van deze aanvragen werden gehonoreerd: 2611 stuks.

Dit betekent dat ruim 3000 aanvragen door het UNP door dergelijke personen werden verworpen. Wat voor gevolgen dit heeft voor personen is onbekend, aangezien dit volgens het UNP om ´vertrouwelijke informatie´ gaat. We zullen dan ook nooit weten of deze personen überhaupt nog in leven zijn en of de bedreigingen aan hun adres, die de overheid niet als groot genoeg risico inschatte, uitgevoerd zijn.

Wat we echter wel weten, is dat 31 van de 55 vermoorde mensenrechtenactivisten bedreigingen gerapporteerd hebben bij de staat, dat één hen op antwoord wachtte van de UNP en dat drie van de vermoorde personen zelfs binnen het programma vielen. Uit deze cijfers blijkt dan ook dat de UNP niet in staat blijkt de bescherming te bieden die noodzakelijk is.

Een dikke onvoldoende voor de UNP

Dat één van de mensenrechtenactivisten vermoord werd terwijl hij op antwoord wachtte van de UNP toont een van de grote problemen van de organisatie. Juist met delicate kwesties waarbij mensenlevens op het spel staan, is snelle actie vereist. De talloze procedures en voorschriften die een persoon dient te doorlopen om in het programma opgenomen te worden, zorgen voor vertragingen die in 2014 hebben geleid tot een overlijden.

Juist met delicate kwesties waarbij mensenlevens op het spel staan, is snelle actie vereist.

Misschien nog wel schokkender is dat sociale leiders en mensenrechtenactivisten ook binnen het programma niet zeker zijn van hun leven. Zo hebben foute inschattingen van de UNP dit jaar aan drie personen het leven gekost.

Juan Alberto Causado Priolo kreeg slechts een kogelvrij vest en een telefoon van de UNP, wat volgens directeur Andrés Villamizar een passende bescherming was, maar dit wist hem niet te beschermen tegen de aanslag op zijn leven.

Ook in het geval van Jesús Adán Quinto lijkt de UNP schuldig. Twee maanden voor de moord werd de beveiliging op hem teruggeschroefd. In plaats van twee bewakers, een kogelvrij vest, een telefoon en een auto, diende hij het vanaf dat moment met een bewaker en economische ondersteuning voor transport te stellen. Hoewel hij twee dagen voor de aanslag nog naar Bogotá toog om het UNP te spreken om aan te geven dat hij in levensgevaar verkeerde, kreeg hij hen niet te spreken. Hij wist dat ze hem gingen vermoorden, maar vond niet de steun en beveiliging die hij op dat moment nodig had. De daders maakten gretig gebruik van de verminderde beveiliging en ontnamen zijn leven.

Deze grove inschattingsfouten van het UNP laten zien dat de organisatie de risico´s niet duidelijk in kan schatten.

Het meest typerende voorbeeld is de moord op Luis Carlos Cervantes. Cervantes stond bekend als de journalist met de meeste doodsbedreigingen in Colombia. Sinds 2010 bevond hij zich in het programma van de UNP, maar in juni 2014 werd hij uit het programma verwijderd doordat hij met zijn huidige werkzaamheden geen gevaar meer liep.

Ondanks het feit dat Cervantes bleef benadrukken dat ze hem zouden vermoorden, diende hij vanaf dat moment zonder beveiliging te leven. Twee maanden na dit besluit werd hij voor zijn deur, naast het politiebureau, geliquideerd.

Geldtekort en corruptie

Deze grove inschattingsfouten van het UNP laten zien dat de organisatie de risico´s niet duidelijk in kan schatten. Bovendien kampt het de UNP ook met andere problemen. Allereerst de financiële problemen veroorzaakt door mismanagement. Het feit dat het tekort toeneemt, terwijl elk jaar meer geld naar de UNP stroomt en er minder personen beveiliging genieten, kan opmerkelijk genoemd worden. Dit oplopende tekort kan vooral verklaard worden doordat de UNP met particuliere beveiligingsbedrijven werkt, voor wie contracten met de UNP een `goudmijn` zijn.  Tevens kampt het UNP sinds haar oprichting met grote corruptieschandalen. Zo werd afgelopen jaar bekend dat acht topmannen binnen de organisatie een bedrag van ongeveer 260 000 dollar (waarschijnlijk ligt het bedrag vele malen hoger) ontvreemden door rekeningen hoger te maken en een deel van het geld in eigen zak te steken.

Een fout leidt niet slechts tot het verlies van geld of tijd, maar tot het verlies van een mensenleven.

De vraag die dan ook opkomt is of de UNP wel de geschikte organisatie is voor het beschermen van activisten. De bureaucratie,  de (onterecht) afgewezen aanvragen, de corruptie, de grote uitgaven en het verkeerd inschatten van de risico´s plaatsen vraagtekens bij het functioneren van de organisatie.

De vraag is dan ook of het beveiligen van mensen niet goedkoper, effectiever en vooral veiliger uit zou pakken als het niet in exclusieve handen van de staat zou liggen?

We moeten namelijk niet vergeten dat het beschermen van mensen niet vergelijkbaar is met het aanbieden van een ander product. Een fout leidt niet slechts tot het verlies van geld of tijd, maar tot het verlies van een mensenleven. Zeker in het geval van een sociaal leider of een mensenrechtenactivist verliest men hiermee jaren van werk, vertrouwen en ervaring met gemeenschappen. Dat zijn precies de elementen die Colombia nodig heeft voor een betere toekomst.