“‘Betere heropbouw na natuurrampen is broodnodig’
Beeld u zich eens in: al uw landgenoten moeten hun huis verlaten voor een gigantische orkaan, en twee maanden later kunnen ze nog altijd niet terug naar huis. Probeert u zich in te beelden wat het is om nachtenlang in een opvangplaats te moeten slapen, en als u 's ochtends de straat op gaat, ziet u een apocalyptische ravage van wat ooit uw gemeente, stad of land was.
Voor velen is dit dagelijkse realiteit. Irma en Maria, de twee categorie 5-orkanen die elkaar in september opvolgden, zijn de hevigste die ooit zijn gemeten in de Atlantische oceaan. Ze kwamen aan land in de Caraïben, sloegen een pad van vernieling, maakten dodelijke slachtoffers, verwoestten infrastructuur en brachten ook de economieën van kleine klimaatgevoelige landen ernstige schade toe.
Ze trokken over volledige eilanden, zoals Barbuda (het kleinste van de tweeledige eilandstaat Antigua en Barbuda) en Dominica. Ook Anguilla en de Britse Maagdeneilanden werden vernield, en de Bahama’s en de Turks- en Caicoseilanden werden zwaar getroffen. Haïti en Saint Kitts en Nevis leden eveneens zware schade. Al deze eilanden zijn lid of geassocieerd lid van de Caribische gemeenschap Caricom.
Naast Puerto Rico en Florida in de Verenigde Staten, werden ook het eiland Sint-Maarten (verdeeld in Sint-Maarten, een apart land binnen het Koninkrijk der Nederlanden, en Saint-Martin, een gemeenschap van Frankrijk), Cuba en de Dominicaanse Republiek getroffen.
De belangrijkste economische sectoren zoals toerisme en agricultuur hebben zware klappen gehad. Werkloosheid komt voor velen nog eens bovenop het verlies van hun woning. Het gedetailleerde schadeonderzoek in Barbuda en Dominica is nog gaande, maar volgens de eerste schattingen zouden de herstelkosten meer dan 3 miljard USD kunnen bedragen.
Deze orkanen veranderden alles. Zelfs in het Caraïbische gebied, dat erom bekend staat het gevoeligste gebied ter wereld te zijn voor natuurrampen, hadden ze nog nooit een fenomeen van dergelijke schaal meegemaakt. Twee categorie 5-orkanen die elkaar in zulke korte tijd opvolgen, duiden op een gevaarlijke verandering in de intensiteit en frequentie van klimaatgerelateerde stormen, en verleggen de grens van het normale.
Volgens een verslag van de Wereldbank, met de titel “Turn down the Heat****” (letterlijk vertaald: “Zet de verwarming lager”), zou een globale temperatuurstijging van 2 °C het aantal ernstige orkanen doen stijgen met 40%, en tot 80% als de temperatuur 4° zou stijgen. Het onderzoek zegt ook dat de daarmee gepaard gaande stijging van de zeespiegel verwoestende gevolgen zou hebben voor alle kleine eilandstaten in ontwikkeling (SIDS), en in het bijzonder voor de eilanden in het Caraïbische gebied.
Sinds de orkanen toesloegen, werken de overheden van Antigua en Barbuda en Dominica, en het Caraïbische rampenbestrijdingsagentschap (CDEMA) nauw samen met de VN-teams ter plaatse, mede geleid door het VN-ontwikkelingsprogramma (UNDP) en het Bureau voor de coördinatie van humanitaire zaken van de VN (UNOCHA) met enige dringendheid. Ook andere lidstaten en gespecialiseerde instituten van Caricom werden erbij betrokken, net als Frankrijk en zijn departementen in het Caraïbische gebied, Venezuela, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en het Internationale Comité van het Rode Kruis. Iedereen zet zich dag en nacht in om beter herop te bouwen. De gemeenschappen moeten veerkrachtiger worden om het volgende orkaanseizoen - dat nog maar zeven maanden is verwijderd - het hoofd te kunnen bieden.
Echter, heropbouwen na frequentere en intensere natuurrampen wordt onmogelijk zonder internationale steun, zeker gezien de bijzondere klimaatgevoeligheid en invaliderende schuldenlast van deze kwetsbare SIDS.
De nood is hoog, en de redding ligt mogelijk in deze volgende drie cruciale kansen. Eerst is er de COP23, de VN-conferentie over klimaatverandering in het Duitse Bonn van 6 tot 17 november, een sleutelmoment waarop de wereld zich kan verenigen om samen klimaatverandering aan te pakken. Vervolgens houden Caricom en de VN op 21 november in het VN-hoofkwartier in New York een donorconferentie, waar de wereld de kans heeft om de getroffen Caraïbische landen te steunen om beter herop te bouwen, zonder daarbij te vergeten dat zij het zwaarst zijn getroffen door de klimaatverandering, terwijl ze eigenlijk niet eens deel uitmaken van de oorzaak.
Ten slotte is het nu meer dan ooit van belang dat de internationale gemeenschap de traditionele voorwaarden voor ontwikkelingsfinanciering op basis van het bbp per capita, hervormt. De getroffen landen wordt de volwaardige toegang tot dergelijke financiering ontzegd omdat ze worden beschouwd als middeninkomenslanden. Die voorwaarden zouden echter de omgeving en de economische kwetsbaarheid van de SIDS in beschouwing moeten nemen.
Het is nu het moment om te handelen. Als de Caraïbische landen hun Duurzame Ontwikkelings doelstellingen willen behalen tegen 2030, hebben ze dringend toegang nodig tot financiële middelen, waaronder ook middelen om zich te kunnen aanpassen aan de klimaatverandering. Een jaar geleden al deed het UNDP een oproep in zijn rapport “Multidimensional Progress: human resilience beyond income”, over de menselijke ontwikkeling in het Caraïbische gebied, voor betere normen die verschillende indicatoren in overweging nemen, of welzijnsgraadmeters die niet zijn gericht op inkomsten alleen.
Als armoede de wereld uit moet tegen 2030, is dat essentieel om de weerbaarheid van gemeenschappen, landen en hele regio’s te versterken op zowel sociaal als economisch vlak, als op het vlak van milieu.
Beter heropbouwen valt daar niet uit weg te denken. We vragen de wereld om de Caraïbische landen te steunen, door wereldwijde inspanningen voor het klimaat, en op de Caricom-VN-donorconferentie: Building a More Climate-Resilient Community. We moeten nu en samen handelen, voordat het te laat is.
Irwin LaRocque is de Secretarisgeneraal van de Caribische Gemeenschap (Caricom)
Achim Steiner is het Hoofd van het VN-ontwikkelingsprogramma (UNDP)