“‘Bevrijdingstheoloog in korte broek in Brazilië’
Dom Pedro Casaldáliga, geboren in 1922, is een Catalaanse bisschop afkomstig uit een extreem-rechts gezin die zich vestigde in Mato Grosso, Brazilië. Als missionaris stond hij aan de kant van de armen en middenin de bevrijdingstheologie. Hierdoor kwam hij in conflict met de grootgrondbezitters in Mato Grosso, de militaire dictatuur in Brazilië en later met het Vaticaan.
Casaldáliga kwam in 1968 aan in Brazilië en ging aan het werk in São Felix in Mato Grosso. Hij werd er de bisschop van een streek even groot als twee derde van Spanje met slechts 60.000 inwoners.
Lees ook: Van rebellerend priester tot bankier in Brazilië
Een deel van deze inwoners waren grootgrondbezitters uit het zuiden van Brazilië die er voor een bepaalde som een terrein honderd keer groter dan in het zuiden konden kopen. Dan waren er ook nog de indianenstammen, die steeds minder land in handen hadden omwille van de grootgrondbezitters.
De strijd van de indianen draaide om meer autonomie en vrijheid van cultuurbeleving. Dan was er ook nog een groep Afro-Braziliaanse vluchtelingen uit het noordoosten die door droogte moesten vluchten om in São Felix zonder bezittingen een nieuw leven te beginnen.
Casaldáliga was niet aan zijn proefstuk toe, hij was eerder leraar in Montjuc in Barcelona. Helse jaren waren het, vijftig uur per week lesgeven. Hier kwam hij tot de vaststelling dat hij liever naar het buitenland wou gaan. Na een bezoek aan Afrika, trok hij naar Brazilië.
Bisschop
Casaldáliga is een groot voorstander van bewegingen van landloze boeren.
In Brazilië werd hij de eerste dag ontvangen met vier baby-lijkjes voor zijn deur. Hij werd onmiddellijk met zijn neus op de feiten gedrukt en kwam tot de vaststelling dat hij zich in een zeer arm gebied bevond.
Zijn eerste activiteit was een grote alfabetiseringscampagne opzetten naar het model van Paulo Freire, de bekende Braziliaanse pedagoog. Daarna kwam hij tot de vaststelling dat hét probleem van Latijns-Amerika rond land en het bezit ervan draaide.
Landhervorming
Casaldáliga besloot met alle stakeholders gesprekken aan te knopen om een landherverdeling te realiseren. Als laatste sprak hij met de grootgrondbezitters die een grote barbecue organiseerden voor honderden mensen en de minister van Landbouw van de militaire dictatuur.
Op het moment van de barbecue was er zo’n machtsvertoon aan de gang dat sommige dorpsbewoners zelfmoord dreigden te plegen door de angst en druk die ze voelden. Hierdoor kwam hij tot de vaststelling dat hij helemaal niet kon samenwerken met de grootgrondbezitters in zijn project voor een landherverdeling.
Zijn besluit was dat hij via een geweldloos conflict een landherverdeling moest forceren. Tot op de dag van vandaag is hij een groot voorstander van bewegingen van landloze boeren zoals Via Campesina en de MST.
Casaldáliga legt zijn leven in de schaal
Door het afdwingen van de rechten van de armen ten aanzien van de grootgrondbezitters kwam hij steeds meer in de problemen en werd hij met de dood bedreigd. Hij kon al verscheidene keren ontsnappen aan aanslagen.
Casaldáliga liep rond met een korte broek en flip-flops.
Hij werkte als een normale missionaris die het Evangelie volgde, hij stond bekend als goede preker en de mis deed hij volgens de voorschriften van het Vaticaan. Zijn verschijning was een ander verhaal. Hij liep rond in korte broek en flip-flops.
Hij was een groot voorvechter van niet-gewelddadig verzet. Het enige wapen om druk uit te oefenen tegen de grootgrondbezitters was zijn pen, hierdoor kon hij zich bekend maken over heel Brazilië en ver daarbuiten.
Met de boeken die hij schreef over politiek, religie en sociologie vergaarde hij nog meer faam. Elk misbruik documenteerde hij in zijn journalistieke artikels die over heel Brazilië gelezen werden. Hij gebruikte ‘naming and shaming’ als wapen tegen de grootgrondbezitters en het militaire bewind.
Casaldáliga’s revolte
Casaldáliga was steeds bang gedeporteerd te worden uit Brazilië.
Toen in 1980 Oscár Romero, de bekende aartsbisschop van El Salvador werd vermoord, revolteerde hij en begon hij zijn strijd internationaal te zien. Casaldáliga kwam hierdoor in opspraak bij het Vaticaan.
Hij ging voor de eerste keer sinds twaalf jaar op reis buiten Brazilië. Eerder had hij dit nooit gedaan uit angst uitgewezen te worden. Een Franse collega overkwam dit lot nadat hij in conflict was gekomen met de Militaire Dictatuur.
Casaldáliga trok naar Nicaragua met Bevrijdingstheoloog Leonardo Boff, die aan de oorsprong lag van de bevrijdingstheologie in Brazilië, om zich bij hongerstakers voor de vrede in het land te gaan voegen. Casaldálinga schreef een publieke oproep die werd onderschreven door tweehonderd bekende Brazilianen en de belangrijkste Bisschoppen van het land.
‘Op de Koffie’ bij Castro
Hij reisde twee maanden door El Salvador, Nicaragua en Cuba, waar hij officieel werd ontvangen door Fidel Castro. Fidel en Casaldálinga praatten er over religie en marxisme. Hier verklaarde Casaldáliga dat de bevrijdingstheologie meer voor Latijns-Amerika heeft gedaan dan al die in Latijns-Amerika verspreide boeken over het Marxisme.
De VS werd bang van de bevrijdingstheologie vanwege de marxistische elementen.
De VS werd bang van de bevrijdingstheologie vanwege de marxistische elementen terwijl deze leer eigenlijk gewoon een ‘Evangelie voor de Armen’ is.
Lees ook: Rubem Cesar Fernandes, surfen op de golven van de geschiedenis
Casaldálinga moest vervolgens naar Rome om zijn gedrag nader te verklaren aan Kardinaal Ratzinger, die later Paus werd en de bevrijdingstheologie verbood in Brazilië én Latijns-Amerika in 1983. De huidige Argentijnse Paus Franciscus was in de jaren zeventig ook een beducht tegenstander van de bevrijdingstheologie zodra deze opriep tot gewapende strijd.
Toen in 1992 Casaldáliga werd voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede en een doctoraat Honnoris Causa in Barcelona zou ontvangen, werd dit tegengehouden door het Vaticaan.
In 2005 werd hij emmeritus-Bisschop en werd een grote tegenstander van het celibaat. Later kreeg hij van de universiteit van Campinas in Brazilië een doctoraat Honnoris Causa. Hij werd een grote tegenstander van de linkse ex-president van Brazilië, Lula, omdat deze volgens hem niet meer met de armen sprak. Nu is hij zwaar ziek, maar hij strijdt nog steeds voor de armen.
Bron: Descalço sobre a terra vermelha - Fransesc Escribano. Willemjan is fotograaf, sociaal tolk en blogger, bekijk zijn werk op www.willemjanvandenplasphotography.com.