“‘Boeren verdeeld over landbouwcrisis’

Belgisch witblauw

Eric Forget CC BY 2.0​

Er zijn twee conflicterende visies op de huidige landbouwcrisis. Libramont en Neufchateau staan daar symbool voor.

Jaarlijks is er de grote landbouwbeurs in Libramont en een beetje verder, in Neufchateau, La Petite Foire. Het is een hele onderneming: reizen, zo diep in provincie Luxemburg! De meeste boeren doen dat met de auto, maar ik zit toch op de trein tussen een aantal oudere ‘gangbare’ boeren. Het is duidelijk dat ze op weg zijn naar het feest in Libramont. Zelf moet ik in Libramont van spoor veranderen. Zitten we letterlijk op en in een tweesporenlandbouw?

De staat van de boer

Als je twee uur en half moet treinen, dan kan een mens goed lezen. Eindelijk komt het er van om de knipsels van het grote landbouwdebat in het Nederlandse Dagblad Trouw te lezen: De staat van de boer. Een vriend uit Groningen stuurt me het debat namelijk al weken door. Met het onderzoek werden 15.000 Nederlandse bedrijven bereikt. Ondanks de drukke lente vulden 2200 boeren en boerinnen de vragenlijst in. Ruim 1000 persoonlijke verhalen werden ingestuurd. Professor Emeritus Jan-Douwe Van der Ploeg deed voor het laatst dit onderzoek in 1994. Deze keer was het hoogleraar Han Wiskerke van Wageningen, die het onderzoek leidde.

‘Beide visies overlappen elkaar ten dele. Maar in de kern staan ze lijnrecht tegenover elkaar. Ook omdat ze tot een totaal ander handelingsperspectief voeren’

Op 7 april 2018 nodigden we Jan Douwe uit voor het laatste Boerenforum (3) in de abdij van Park. Hij reflecteert nu in Trouw op wat hij in de vele verhalen opvangt.

‘Het onderzoek toont aan dat er twee, onderling sterk verschillende visies zijn. In de eerste benadering staat het idee centraal dat er iets fundamenteel mis is met de manier waarop de landbouw is georganiseerd en verder wordt ontwikkeld. Er is een crisis binnen de landbouw zelf. In de tweede visie komt de crisis van buiten. Met de landbouw zelf is niks mis. Het zijn de ànderen, van buiten de sector, die de crisis veroorzaken.

(…) Nu is het zo dat beide visies elkaar ten dele overlappen. Maar in de kern staan ze lijnrecht tegenover elkaar. Ook omdat ze tot een totaal ander handelingsperspectief voeren.

(…) In de eerste visie lijken boeren meer op eigen initiatieven en eigen oplossingen te vertrouwen. Dat heeft tot allerlei mooie, nieuwe bedrijven geleid die veel dichter bij samenleving en natuur staan. In dagblad Trouw is daar ook volop aandacht voor. Ironisch genoeg komen dergelijke initiatieven veelal in de knel door de regelgeving die vaak een reactie is op de vervuilende schaalvergroting en intensivering.’

Twee werelden. Twee visies.

Die twee werelden en twee visies zie je nu op enkele kilometers van elkaar. Het vreemde is dat beide “feesten” ondersteund worden door de Provincie Luxemburg en door Waalse ministeries. Libramont uiteraard ook door de industrie en de grote, met de agro-industrie verstrengelde, boerenbonden van deze wereld. Het is aan het adres van deze verstrengelde machten dat Wervel, samen met Boerenforum, Velt en Testaankoop een Open Brief schreef, om de machtsongelijkheid in de Voedselketen aan te klagen.

De aanblik is totaal verschillend. In Neufchateau kan je heerlijk kuieren en smullen langs de kraampjes die regionale en vooral biologische producten aanbieden. Van kazen over taarten tot zeep van ezelinnenmelk. Je ontmoet er veel jonge mensen, die de toekomst willen dragen, samen met hier en daar een grijsaard, die mee de eerste visie deelt. Agroecology in Action heeft er een debattent, waar tal van activiteiten plaatsvinden. Zo wordt er zaterdag, in het vooruitzicht van de lokale verkiezingen van oktober, onder meer de Charte commune paysanne, oftewel het Boerencharter, voorgesteld. Wat jammer dat dit nog niet in het Nederlands verkrijgbaar is. Iets voor Fian om te vertalen?

Libramont is veel massaler, met meer oude mensen, al zijn er natuurlijk ook hele gezinnen die op bezoek komen. Ik zie trouwens ook grootouders met kleinkinderen in het station. Er zijn eveneens veel tentjes, maar vooral de grote machines en tractoren domineren. Ook die zie ik op draagzakken in het station van Libramont verschijnen. Een andere zak is van ‘agriconomie.’ Zou het een antwoord ‘vanuit de sector’ zijn aan ‘agro-ecologie’?

De weg is nog lang. Laat ons ondertussen aan alternatieven verder werken. Zouden de twee sporen ooit kunnen samenkomen?