“‘Boerenmarkt activeert! ’
Union Square in hartje Manhattan stond ooit bekend als Needle Square en werd gemeden. Nu is het een veilige, bruisende plek. ‘We hebben deze ruimte geactiveerd en daar wordt iedereen beter van, ook de winkels rond het plein zien hun omzet stijgen’, zegt Marcel van Ooyen. Zoon van Nederlandse immigranten is hij, ondernemend en zo begeesterd en rad van tong dat ik zijn verhaal niet goed kan volgen. Misschien ook omdat ik intussen lekkere ‘real food, hand-crafted’ broodjes smul.
Echt eten
Real food, daar gaat het over op de boerenmarkt. Eten mogen keuren, aanraken, ruiken,… volgens mij geeft dat voldoening omdat het nauw aanleunt bij een basisbehoefte: iedereen wil echt eten. Wat niet zo evident is in een miljoenenstad met een junkfood voedselcultuur.
‘Het liep mis in de jaren ’70 door overregulering op vlak van voedselveiligheid. De overheid verbood de verkoop op groentenmarktjes en vanuit vrachtwagens (cartsales). Boeren en markthandelaars raakten hun afzet kwijt, het aanbod van verse groenten, fruit en hoeveproducten verschraalde,’ vertelt Marcel. ‘In juli 1976 organiseerde Grow New York City een eerste boerenmarkt, met amper 8 boeren maar veel enthousiaste klanten, dat geeft aan hoe groot de nood was.’
Vandaag beheert de organisatie 53 ‘greenmarkets’, waar 235 boeren hun eigen producten aanbieden, goed voor 2 miljoen klanten op jaarbasis. ‘Het zijn 100% hoeveproducten, daarover zetten we harde afspraken op papier. We hebben twee controleurs die de bedrijven geregeld bezoeken, wie zich niet aan de regels houdt vliegt er uit, ’ antwoordt hij op mijn vraag naar de kwaliteitsbewaking in dit marktmodel. Vertrouwen tussen boer en klant is essentieel, in Vlaanderen verwaterden veel boerenmarkten omdat men er niet in slaagde groothandelsproducten weg te houden.
De markt op Union Square is de grootste, met tachtig boeren, vier dagen per week. Het is er druk, met die gezellige sfeer waar ik zo van hou. Ik kijk mijn ogen uit op de variatie van exotisch ogende basisproducten, zwarte aardappelen bijvoorbeeld. Deze plek is van betekenis om weerwerk te bieden aan de industriële aanpak die het voedselsysteem beheerst. Stel je voor: de New Yorkse groothandel haalt appels uit China, terwijl de staat New York traditioneel appels produceert, duurder qua plukkosten, maar met een lagere ecologische voetafdruk. Deze markten, samen met acties om bijvoorbeeld ‘streekcider’ te serveren in de restaurants, helpen om het boomgaardenlandschap en de lokale landbouweconomie toch een beetje in stand te houden. En het lijkt een groeiende beweging te zijn, dat is goed.
Voedselbonnen.
New York telt 700000 miljonairs. Anderzijds krijgen 1,2 miljoen mensen voedselbonnen omdat hun inkomen te laag is om in deze basisbehoefte (en mensenrecht) te voorzien. Een half miljoen valt buiten het systeem, ze blijven letterlijk op hun honger zitten.
‘Op de boerenmarkt nemen we deze bonnen graag aan en we geven er zelfs ‘health bucks’ bovenop, zo helpen we mee aan het overheidsprogramma om gezonde eetgewoonten te stimuleren in gezinnen die een laag inkomen hebben. Op een bepaald moment heeft de stad de papieren bonnen vervangen door een chipkaart, maar in de kraampjes kunnen ze die niet elektronisch lezen. Toen hebben we met onze vrijwilligers snel een informatiepunt opgezet, waar klanten het geld van hun chipkaart kunnen omzetten in een token (lokale munt), waarmee ze op de markt terecht kunnen,’ legt Marcel uit. Ik vind het een prachtig voorbeeld van de mediator rol die een organisatie kan spelen in de ontwikkeling en institutionalisering van een nieuw soort marktmechanisme, gebaseerd op méér dan winstbejag. Dankzij de slimme strategie van GrowNYC stroomt van de 7 miljard dollar overheidsgeld voor de voedselbonnen nu toch al een deeltje naar gezonde voeding, duurzaam geteeld en goed voor de economie in de stad en het omringende platteland.
Naast de greenmarkets promoot GrowNYC afvalpreventie, recyclage en compostering, openbaar groen en educatie, meer info vind je op www.growNYC.org
Check eens deze Vlaamse boerenmarkten www.boerenmarktgaasbeek.be, www.boerenmarktdilbeek.be
Interesse in real food, hand crafted? Surf naar http://wichcraftnyc.com