“‘Chaos in Kosovo’
In de nasleep van het akkoord dat eind augustus gesloten werd tussen de Kosovaarse en Servische regering is het hoogst onrustig in Kosovo. Dit keer niet tussen Kosovaarse Serviërs en Albanezen, maar tussen Albanezen onderling.
Op 25 augustus bereikten de Servische en Kosovaarse regering een vierdelig akkoord omtrent energie, telefonie, de brug die de stad Mitrovica verdeelt en de Vereniging van Servische Gemeenten.
Het akkoord verhit de gemoederen danig en leidt tot een gevaarlijke tweedeling in het Kosovaars Albanese politieke spectrum.
Het akkoord als overwinning van de Kosovaarse staat…
Lees hier meer over het akkoord van eind augustus
De Kosovaarse regering rechtvaardigt het akkoord als een historische stap in de richting van de integratie van het hoofdzakelijk Servische noorden van het land en de feitelijke erkenning Kosovo als een onafhaneklijk land door Servië. Toch slaagt de regering er moeilijk in om uit te leggen hoe het akkoord goed is voor Kosovo als land en voor haar Albanese meerderheid. Het akkoord spitst zich vooral toe op de Servische gemeenschap in Kosovo en houdt maar weinig concrete beloningen in voor de Albanese gemeenschap.
of een bedreiging voor de Kosovaarse eenheid?
De verenigde oppositiepartijen – onder leiding van de Albanees nationalistische partij Vetëvendosje (Zelfbeschikking) – uiten hevige kritiek op de akkoorden met Servië, vooral vanwege de voorziene vorming van de Vereniging van Servische Gemeenten.
Onrust in de straten van Pristina na de arrestatie van oppositieleider Albin Kurti
© Valerie Hopkins
Volgens de oppositie zal die Vereniging leiden tot Servische territoriale autonomie binnen Kosovo, wat op termijn de functionaliteit van de Kosovaarse staat in het gedrag zal brengen. Albanese Kosovaren zijn over het algemeen bijzonder bevreesd voor iedere vorm van regionale autonomie voor de Servische gemeenschap in Kosovo, bovenop de verregaande autonomie die Servische gemeentes nu reeds genieten. Het voorbeeld van Bosnië-Herzegovina, waar de werking van de centrale staat in de praktijk onmogelijk gemaakt wordt door twistende deelrepublieken met verregaande bevoegdheden maar uiteenlopende agenda’s, wordt daarbij vaak als doemscenario aangehaald.
Onvrede onder de Kosovaars Albanese meerderheid
Er is inderdaad nogal wat onvrede over de dialoog tussen Servië en Kosovo. Een grootschalige petitie die de oppositie voert tegen de Vereniging van Servische Gemeenten heeft tot nu toe al meer dan 100.000 handtekeningen verzameld.
Het gevoel leeft dat terwijl Servië voortdurend beloond wordt met verregaande bevoegdheden en ‘privileges’ voor de Servische gemeenschap in Kosovo en wenkend EU-lidmaatschap, Kosovaarse Albanezen lijdzaam toezien hoe ‘hun’ staat aan kracht inboet ten voordele van de relatief kleine Servische gemeenschap, zonder dat ze daarvoor iets in de plaats krijgen van de Europese Unie. Zolang vijf EU-lidstaten Kosovo niet als onafhankelijk land erkennen, lijkt EU-lidmaatschap voor Kosovo bijzonder ver weg.
Onrust in de straten van Pristina na de arrestatie van oppositieleider Albin Kurti
© Julie Coleman
De grenzen aan de Europese bemiddelingspolitiek
Er is wel wat aan van die kritiek. De Europese Unie is er in geslaagd een constructieve dialoog op te zetten tussen Servië en Kosovo vertrekkende van het principe van neutraliteit. Dit wil zeggen dat de kwestie van de status van Kosovo niet op de agenda staat. Deze benadering heeft, het moet gezegd, tot concrete verbeteringen geleid in het dagdagelijkse leven van Kosovaren.
Ze is echter niet eeuwig rekbaar, zeker nu Servië concrete gesprekken voert omtrent toetreding tot de EU en Kosovaren, als enigen in de regio, nog geen liberalisatie van visa voor de Schengen-zone genieten, laat staan dat EU-lidmaatschap in het verschiet ligt.
Onrust van het parlement naar de straat
De oppositiepartijen verzetten zich behalve de petitie ook op minder conventionele manier tegen het akkoord. Toen Eerste Minister Isa Mustafa het parlement wou toespreken over het akkoord, werd hij met eieren bekogeld door oppositieleden, waarna de zitting werd opgeschort. Ook een tweede zitting werd opgeschort nadat oppositieleden het spreekgestoelte bezet hielden. Tijdens de laatste zitting van het parlement maakten de oppositieleden het werk van het parlement onmogelijk met fluitjes en zelfs traangas.
Onrust in de straten van Pristina na de arrestatie van oppositieleider Albin Kurti
© Valerie Hopkins
In de nasleep van dat incident werd oppositieleider Albin Kurti opgepakt door de politie. Via sociale media slaagde Vetëvendosje er in korte tijd in activisten op de been te brengen, waarna het tot schermutselingen en gewelddadige confrontaties kwam tussen politie en aanhangers van Vetëvendosje. De onrust ging pas liggen nadat Kurti na verhoor vrijgelaten werd. De oppositie noemt de arrestatie van Kurti illegitiem en maakt gewag van politieke inmenging.
Er worden grootschalige protesten aangekondigd en de oppositie zegt niet te zullen inbinden tot de regering het akkoord terugtrekt. Het is afwachten wat deze protesten teweeg zullen brengen en of ze tot de val van de regering kunnen leiden. Wel is het zo dat de regering van Eerste Minister Mustafa nog maar weinig momenten van stabiliteit genoten heeft, ondanks de van buitenaf bekeken succesvolle gesprekken in het kader van de dialoog met Servië. Op stabiliteit blijft het sowiese wachten voor Kosovaren.