“‘Colombia: op weg naar het einde van het conflict?’
Op 20 december 2014 kondigden de FARC een eenzijdig staakt-het-vuren af, waarin zij verklaarden de wapens voor onbepaalde tijd neer te leggen. De afgelopen maand heeft de FARC dit staakt-het-vuren nageleefd en is het geweld in Colombia, gerelateerd aan het interne conflict, op het laagste niveau sinds 1984. Deze cijfers, en het feit dat de guerilla haar woord nakomt, bieden hoop voor de onderhandelingen die op 2 februari in Havana hervat worden. De vraag is dan ook, hoe zullen deze recente gebeurtenissen de onderhandelingen beïnvloeden?
Toen de FARC het eenzijdige staakt-het-vuren afkondigden, stelden zij in de officiële verklaring dat ze deze beslissing zullen heroverwegen indien ze aangevallen zouden worden door regeringstroepen. Deze toevoeging aan dit staakt-het-vuren plaatste de regering Santos in een lastige positie.
Moest de Colombiaanse regering haar aanvallen stoppen en meegaan met hetgeen de FARC wilde, of moest juist doorgegaan worden met het bestrijden van de FARC met het risico het proces in gevaar te brengen?
De regering Santos diende zodoende een antwoord te formuleren op deze politieke spagaat, zonder gezichtsverlies te lijden en zonder het proces in gevaar te brengen.
De politieke reactie van de regering
Als reactie stelde de regering dat het de beslissing van de FARC in alle toonaarden waardeert en dat het een goed begin is van de de-escalatie van het conflict. Over een tweezijdig staakt-het-vuren werd op dat moment niet gesproken. Dit gebeurde wel in een recentere toespraak. Zo sprak President Santos op 15 januari daadwerkelijk de wil uit om over een tweezijdig definitief staakt-het-vuren met de FARC te spreken. De wil om tot dit tweezijdige staakt-het-vuren te komen lijkt dan ook aanwezig bij beide partijen.
De ‘militaire’ reactie van de regering
Er is sinds 20 december slechts een zeer klein aantal aanvallen van de regering op FARC gemeld.
Als we kijken naar de cijfers van de afgelopen periode blijkt dat de hoeveelheid aanvallen van de regering op de FARC is afgenomen. Het ontbreken van strategische en tactische inzet door het leger heeft geleid tot een afname van het geweld en er kan gesteld worden dat er sprake is van een zogenaamd “virtueel tweezijdig staakt-het-vuren”.
Ondanks het feit dat er geen officieel politiek akkoord over dit staakt-het-vuren bestaat, blijkt de regering zich militair gezien passief op te stellen. Zo is er sinds 20 december slechts een zeer klein aantal aanvallen van de regering op FARC gemeld. Het zijn echter precies deze aanvallen die de FARC gebruikt om te stellen dat de regering het staakt-het-vuren in gevaar brengt…
FARC slaat alarm over staakt-het-vuren
Afgelopen dinsdag stelde de FARC in een verklaring op haar website dat de regering Santos gebruik maakt van dit eenzijdige staakt-het-vuren om militaire winst te boeken op de FARC. Zij stellen dat de regering juist condities dient scheppen die bevorderend zijn voor de vrede en niet in het verspreiden van propaganda of het aanvallen van de FARC-stellingen. Ondanks dat de aanvallen van de regering op de FARC sterk afgenomen zijn, blijft dit één van de grootste dreigingen voor het staakt-het-vuren.
De bedreiging voor een tweezijdig staakt-het-vuren
Het is namelijk een interessante paradox dat het huidige proces kwetsbaarder is dan ooit door deze vermindering van geweld. Een gewelddadige actie zal in deze periode een veel grotere impact hebben dan voorheen en kan het prille proces van het staakt-het-vuren in gevaar brengen. Dit is dan ook een van de grootste dreigingen die bestaat voor het bereiken van een tweezijdig staakt-het-vuren.
Hoopvol proces
Toch lijkt de vermindering van het geweld vooral veel mogelijkheden te bieden. Dit komt enerzijds doordat beide partijen de intentie getoond hebben om tot een einde van het conflict te komen en anderzijds doordat de steun onder de bevolking voor de onderhandelingen toegenomen is. Daar waar deze steun afgelopen november zeer laag was, vooral door de ontvoering van Generaal Alzate, lijkt het volk door de huidige ontwikkelingen weer vertrouwen te krijgen in een succesvolle afloop van de onderhandelingen.
De verwachting
Op de korte termijn is de verwachting echter dat het huidige geweldsniveau laag zal blijven.
Ondanks het feit dat de huidige situatie zeer pril is en snel kan veranderen, stemmen de recente ontwikkelingen hoopvol en bieden perspectief voor de onderhandelingen die zich zullen richten op agendapunt 3, oftewel het einde van het conflict.
Of dit in februari echter al zal leiden tot een definitief tweezijdig staakt-het-vuren is onwaarschijnlijk, aangezien er tot op heden veel vraagtekens zijn over de precieze invulling van een dergelijk staakt-het-vuren.
Over de precieze invulling van een dergelijk staakt-het-vuren zal gesproken worden tijdens de onderhandelingen in Havana. Op de korte termijn is de verwachting echter dat het huidige geweldsniveau, gerelateerd aan het gewelddadige conflict, laag zal blijven. Dit kan slecht veranderen door een groot offensief van de overheid, wat zeer onwaarschijnlijk is. Dit lage geweldsniveau alleen is al een zeer hoopvolle ontwikkeling die kan helpen tot het bereiken van vruchtbare resultaten in de onderhandelingen tussen FARC en overheid.