“‘Creatief met repressie’
Eén ding is zeker: de Bahreini’s zijn –ondanks het bijzonder repressieve klimaat- creatief met burgerlijke ongehoorzaamheid.
‘Bescherm je informatie heel goed voor je naar de luchthaven gaat’, adviseert Ahmed* me, en hij geeft er nog een paar tips bovenop. Ik ontmoet hem samen met Brahim en Fatima, twee andere studenten in Costa, een koffiebar in de “Country Mall”, dè plaats waar nogal wat opposanten elkaar ontmoeten. Hij schreef samen met een medestudente een goed gedocumenteerd rapport over studenten Polytechniek, die uit de universiteit gezet werden omdat ze actief waren op facebook of twitter. Intussen werden 35 studenten opnieuw toegelaten, de andere dertig zoals Ahmed en Fatima blijven uitgesloten.
Facebook, twitter en e-mail zijn ook in Bahrein, naast de underground graffiti-acties, de enige weg om aan het overheidsverbod op vrije meningsuiting te ontsnappen. Maar -voorspelbaar, intussen zijn websites van mensenrechtenorganisaties, advocaten, activisten door de overheid geblokkeerd. De enige –gematigd kritische- oppositiekrant Al-Wasat werd een tijdje stopgezet, de hoofdredacteur Mansoor Aljamri en twee van de journalisten werden aangeklaagd voor onder meer het verspreiden van haat en het beledigen van de koning. Het is in Bahrein bij wet verboden om leden van de Koninklijke familie, zoals koning Hamed zelf, de kroonprins en de eerste minister, te bekritiseren.
‘Tegelijk is er wel vrije meningsuiting’, zegt Zainab me met de nodige ironie. ‘Dat betekent natuurlijk niets als je weet dat de overheid je e-mailaccount kan vernietigen, twitter en facebook infiltreert en je beschuldigd wordt op basis van die sociale media.’ Net zoals alle anderen die ik hier spreek, kijkt Zainab de hele tijd rond zich en tempert geregeld haar stem. De informanten zitten overal, en zeker in deze koffiebar, verzekert iedereen me.
De angstterreur die de overheid op die manier wil zaaien –‘ik weet alles wat je doet, ook in een koffiebar en op het internet’- heeft effect. Mensen zijn bang. Maar tegelijk is het verbazend om te merken hoeveel Bahreini’s die angst opzij zetten en bereid zijn om te spreken, te schrijven, te twitteren.
Recent begonnen mensenrechtenorganisaties en activisten workshops op te zetten hoe burgers zichzelf en hun informatie beter kunnen beschermen.
Voor veel activisten is twitter ook een bescherming, vertelde een bekende activiste me. ‘Ik tweet zelf de hele dag. Als ze mij arresteren, is dat meteen geweten, ook op het internationale niveau. Dat weerhoudt de overheid op dit moment van verdere stappen.’
Dignity Belt
Eén ding is zeker: de Bahreini’s zijn –ondanks het bijzonder repressieve klimaat- creatief in hun burgerlijke ongehoorzaamheid. Naast het vormen van mensenkettingen, economische boycotacties, het bezoeken van de grote moskee van de Khalifa’s, de Fatheh-moskee, is de Dignity Belt wellicht de meest creatieve actie.
‘We mogen niet betogen, niet samenkomen met meer dan vijf personen, niet lachen, niet claxoneren (“down down hamed” met de autoclaxon houdt een reëel risico in opgepakt te worden), niet bewegen. Daarom besloten we om actie te voeren, volledig in lijn met gebod en verbod. De Digniy Belt is een auto-actie: van 7u tot 11u stapt iedereen in de auto, en begint langzaam te rijden. Er bestaan instructielijsten: je mag niet glimlachen, je moet je volledig houden aan de wegvoorschriften (zoals het dragen van een autogordel), je mag geen compromitterende muziek spelen, je waardig gedragen enzovoort.’ De actie ging al twee keer door, met succes.
‘Het moeilijkste was om mijn glimlach te onderdrukken’, vertelt Zainab. ‘Ik was zo gelukkig dat dit werkte. Ik deed er twee uur over om naar mijn werk te rijden, normaal ben ik er op een kwartier. En de overheid kon niets doen. Heerlijk!’
* Alle namen in deze post zijn schuilnamen