De antiglobaliseringsbeweging: de nieuwe eeuw begint in Brazilië

Maar, komt daar ook echte verandering van? Anciens uit al langer bestaande organisaties durven met hun kritiek nog een stapje verder gaan. Zij merken op dat dwarsliggen niet volstaat, dat die demonstranten wel weten waar ze tegen zijn maar niet waarvoor ze dan wel staan. Ze vinden dat de antiglobaliseringsbeweging duidelijk moet maken wat ze dan wel wil. Dat is misschien meteen veel gevraagd van een héél jonge beweging die vooral vanuit de buik is gestart, die heel verscheiden is en die actie aan discussie, denkwerk en uitwerken van alternatieven wil koppelen. Zoiets geeft nu inderdaad een verwarrende indruk maar men vergeet best niet dat deze beweging niet vertrekt van een communistisch manifest of een bijbel die er al ligt.

Wie het zeker niet bij actie en protest alleen willen laten, zijn de deelnemers aan het Wereld Sociaal Forum dat morgen begint in het Braziliaanse Porto Alegre. Zij willen er hun alternatieven voor het neoliberale marktmodel samenbrengen en op het publieke forum krijgen. De formule is geïnspireerd op het Wereld Economisch Forum dat al dertig jaar in het Zwitserse Davos wordt gehouden. Economische en politieke topfiguren – en velen die zich belangrijk genoeg voelen om erbij te zijn - proberen er de krijtlijnen te trekken van de economische ontwikkeling van onze wereld. Dat is elk jaar een interessante oefening.

Maar inhoudelijk willen de initiatiefnemers en promotoren van Porto Alegre een héél andere richting uit. Ze zijn van oordeel dat Davos veel te weinig oog heeft voor een sociale en economische politiek op mensenmaat, veel te weinig aandacht voor mensenrechten, sociale rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling. Zij vinden dat in Davos de economie voorrang krijgt op de mensen in plaats van in hun dienst te staan. En om zich als sociale tegenhanger te profileren zal het nieuwe Wereld Sociaal Forum elk jaar plaatshebben op hetzelfde ogenblik als Davos, voor het eerst dus van 25 tot 30 januari 2001.

Boeiend is dat dit initiatief niet uit Europa of Noord-Amerika komt maar wel van de Braziliaanse Beweging van Landloze Boeren MST. Zo zijn er miljoenen in het land met de grootste ongelijkheid ter wereld. MST plaatst al vele jaren het probleem van de grondverdeling op de Braziliaanse politieke agenda met honderden grondbezettingen waaraan honderdduizenden landlozen deelnemen. Daarvoor kreeg de beweging enkele jaren geleden de Koning Boudewijnprijs. Maar bij MST weten ze ook dat sommige problemen zoals genetisch gewijzigde gewassen of oneerlijke handel in landbouwproducten niet in Brazilië maar internationaal moeten worden aangepakt. En zo krijgen ze er de gelukkige inval om het Wereld Sociaal Forum te creëren.

Ze ontvangen meteen steun van Le Monde Diplomatique en vooral van zijn spreekbuis Ignacio Ramonet die in zijn blad voortdurend de strijd aangaat met alle ongenode uitwassen van de huidige globalisering en de auteur is van een boek dat in het Nederlands de titel Globalisering en Chaos meekreeg.

Zij willen dat in Porto Alegre niet de ‘fatale consensus van het vrije marktdenken’ heerst maar menselijke antwoorden gezocht worden op de vraag ‘hoe het met de wereld verder moet’, zowel economisch, sociaal als politiek. En op de voorlopige deelnemerslijst staat alvast heel wat volk verzameld dat interessante antwoorden kan formuleren. José Bové en Ignacio Ramonet zijn al vernoemd. Enige bekendheid hier geniet ook de in België wonende Italiaan Riccardo Petrella en een heel oude bekende is de uit Egypte overkomende Samir Amin. Nog een kleine greep levert de namen op van de Ecuadoraanse Indianenleider Blanca Chancoso, van de Indonesische studentenleider Dita Sari, van de Uruguayaanse auteur Eduardo Galeano, van Graça Machel uit Mozambique, van de Braziliaanse theoloog Leonardo Boff en van de Oosttimorese leider en Nobelprijswinnaar José Ramos Horta.

Vanuit Vlaanderen stuurt 11.11.11. een forse delegatie van acht leden, de Franstalige tegenhanger CNCD en Oxfam België sturen vertegenwoordigers, Nico Verhagen van de Europese alternatieve boerenorganisaties zal er zijn en Vredeseilanden-Coopibo steunt de aanwezigheid van een waarnemer.

Porto Alegro biedt ook een leidraad voor de discussies tussen al die deelnemers? Er worden namelijk vier grote thema’s aangereikt. Allereerste thema is De productie van welvaart waarin zeker ook het ecologische vraagstuk zit vervat. Tweede thema is Toegang tot welvaart met vanzelfsprekend het verdelingsvraagstuk tussen rijk en arm. Ten derde is er De civiele samenleving en de publieke ruimte waar het onder andere zal gaan over de democratisering van internationale organisaties. En ten slotte is er Politieke macht en ethiek in een nieuwe samenleving waaruit duidelijk de keuze blijkt dat de economie niet langer voorrang krijgt.

Wellicht zal het voorstellen en alternatieven regenen op het eerste Wereld Sociaal Forum, van de hoogst klassieke collectivisering van eigendommen en kwijtschelding van schulden tot de politici die zich ook globaal moeten organiseren i.p.v. hun eigen onmacht te organiseren en het veel origineler wereldbasisinkomen voor iedereen, als hefboom tegen armoede.

Of Porto Alegre mee de wereld op het spoor van verandering zal krijgen en meer zal betekenen dan een inventaris van allerlei alternatieven zal moeten blijken. Persoonlijk zie ik een interessante parallel met hoe twintig jaar geleden een aantal mensen in Oost en West een ideaal deelden en jaarlijks bijeenkwamen in de Conventie voor Europese Kernontwapening. Zij wilden niet aanvaarden dat Europa voor altijd verdeeld zou blijven en dat er dwars door Duitsland een lijn zou blijven lopen waarlangs meer dan één miljoen mensen vechtensklaar gelegerd liggen… Tien jaar later was dat ideaal gerealiseerd en lijkt dat ene Europa vanzelfsprekend. Maar wie dat ideaal twintig jaar geleden koesterde werd door de ‘realisten’ uitgespuwd.

Nu koesteren mensen in Noord en Zuid het ideaal van een wereld waar de economie in dienst staat van de mens, van een wereld die duurzaam, democratisch en solidair is. Hun alternatief willen ze jaarlijks vorm geven in Porto Alegre en zo een duidelijke keuze aanbieden: snel kiezen voor de nieuwe idealen van een leefbare wereld of het conservatieve ‘realisme’ van de globale markteconomie laten winnen dat problemen veel te laat erkent en een meer menselijke wereld voortdurend afremt en tegenwerkt.

De auteur schreef het boek ‘Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw. Over leven in de 21ste eeuw’ en werkt nu aan een boek over Porto Alegre.