“‘De dood van Chavez en de drie nationale rouwdagen (Deel 1)’
De intentie van deze blog is over ons onderzoek schrijven, dat handelt over de ‘misiones bolivarianas’ van Chavez – grootschalige sociale overheidsprojecten - en meer bepaald over de misión Agrovenezuela. Wegens de recente gebeurtenissen in Venezuela is deze intentie even op de achtergrond geraakt en willen wij graag onze ervaringen met wat er nu in het land gaande is delen. Meer informatie over ons onderzoek volgt in komende blogs. In deze eerste blog die uit twee delen bestaat zullen we over de dood van Chavez hebben en hoe wij dit hier in Venezuela hebben meegemaakt.
Hoe het nieuws van zijn dood ons bereikte – 5 maart
In de late namiddag in de straat van ons hotel bracht een informele parkeerwachter ons het nieuws dat de president gestorven was, zelf was hij heel droevig. Een passant die voorbijkwam en ons gesprek hoorde, kwam even tussen om te melden dat hij van mening was dat de president al sinds december gestorven was. Dit is een voorbeeld van wat de Venezuelanen kenmerkt: iedereen hier staat steeds klaar met zijn mening - inclusief argumentatie - over politiek. Dit dankzij het bewustwordingsproces van het volk dat wordt gestimuleerd door de Bolivariaanse revolutie. Deze revolutie geeft de Venezuelanen - zowel de voor- als tegenstanders ervan - niet alleen een stem, maar ook het verlangen zich uit te drukken na jaren van gebrek aan vrijheid. Zo waren we reeds vóór het overlijden van de president op verschillende publieke plaatsen, zoals op de bus, getuige van discussies tussen Chavez aanhangers en opposanten - zeer geanimeerde gesprekken!
Vervolgens zijn we naar onze hotelkamer gegaan om het nieuws op de nationale televisie te bekijken. Daar toonden ze allerlei prominenten, die geïnterviewd werden op een geïmproviseerd podium aan de ingang van het militair ziekenhuis te Caracas, waar de president van Venezuela was overleden om 16h25. Dit werd afgewisseld met archiefbeelden van de president: extracten uit zijn tv-show ‘Alo Presidente’, debatten, VN-vergaderingen, handdrukken met andere presidenten, muziekvideoclips over zijn persoon et cetera. Diosdado Cabello, de voorzitter van de ‘asamblea nacional’ (de volksvergadering) kondigde drie dagen van nationale rouw af: de taken van alle publieke instellingen werden in deze dagen opgeschort. Tijdens het tv-kijken waren wij met onze Venezuelaanse vrienden en contacten aan het bellen om over het droevige nieuws te praten en ons te informeren over wat er de volgende dagen zou gebeuren. Voor hen waren dit zeer emotionele momenten, maar naast de droefheid die ze ervaarden, zeiden ze allemaal hetzelfde: Chavez was de leider van de revolutie, maar ook zonder hem zullen en kunnen we de revolutie voortzetten. Chavez is heengegaan, maar zijn gedachtegoed en zijn strijd voor de Bolivariaanse revolutie leeft voort.
‘s Avonds - net als de volgende avonden - viel het ons op dat de straten er verlaten bijlagen. Deze doodse stilte geeft de schok weer, die de dood van de president teweegbrengt. Iedereen blijft liever thuis bij zijn familie om de gebeurtenissen live te volgen.
De eerste rouwdag en Chavez’ laatste optocht doorheen de straten van Caracas – 6 maart
Chavez maakte zijn laatste optocht in de straten van Caracas, samen met de vice-president Maduro en de staatsleider van Bolivia, Evo Morales. 7 uur lang trok de kist met de lichamelijke resten van de president doorheen de stad, begeleid door honderdduizenden mensen, tot aan de Acadamia Militar waar de uitvaart plaatsvond op vrijdag. Ondertussen werden er in het land - net als de avond voordien - bijeenkomsten gehouden, die massaal werden bijgewoond door de Venezuelanen. Op deze bijeenkomsten op de centrale pleinen van de verschillende steden (in Venezuela noemen alle centrale pleinen “plaza Bolivar” – genoemd naar de vader van de onafhankelijkheidsstrijd tegen de Spaanse kolonisatoren, Simon Bolívar - ) werden herdenkingen, speeches en allerlei activiteiten georganiseerd om sereen en samen te rouwen voor de dood van hun broer/leider/commandant/vader/hart van het vaderland. Vele Venezuelanen trokken bovendien naar hun hoofdstad om een laatste groet te brengen aan hun comandante presidente Chavez.
Wijzelf waren die dag op het hoofdplein van Maracay om daar samen met de bevolking te rouwen. Hoewel we gezien de hevige emoties en het intens verdriet van de Venezuelanen moeilijk konden inschatten op voorhand of onze aanwezigheid als buitenlander op prijs gesteld zou worden, werden we met open armen ontvangen. Iedereen vond het normaal dat wij aanwezig waren, omdat de dood van Chavez niet alleen Venezuela treft, maar alle strijders voor een socialistisch alternatief wereldwijd. Wat ons opviel was dat iedereen elkaar omhelsde, bekenden en onbekenden. Er werd samen gerouwd als één grote familie, die zonet haar vader heeft verloren. Wij hebben deze dag voornamelijk met studenten doorgebracht en allen stelden zichzelf voor als strijder voor de revolutie. Eenieder legde ons uit hoe hij/zij zijn/haar eigen rol, betekenis en engagement ziet in de strijd en hoe ze elk hun steentje bijdragen. Omar bijvoorbeeld werkt als vrijwilliger bij de “radio comunitaria”, Gipsy is lid van de communistische jongerenbeweging, Yasser werkt in een cultuurcafé enzovoort. Het engagement van de jeugd en meer algemeen van alle aanwezigen viel ons sterk op. Iedereen wilt zich engageren voor de revolutie en wil zijn steen bijdragen, omdat ze allen samen geloven dat het volk de revolutie in handen heeft. “Nu is het aan ons om de revolutie te doen evolueren en te sturen, in de richting die het volk wil”.
Het socialistisch gedachtegoed van de aanwezigen toont zich in de kleine dingen. Heel de dag lang werd alles met iedereen gedeeld: niet alleen het rouwproces en de ervaringen van de revolutie, maar ook het eten, het water, de sigaretten enz.‘s Avonds waren er nog toespraken van belangrijke politieke figuren in Latijns-Amerika en in de wereld, alsook een mis in de Academia Militar. Dit alles werd live uitgezonden door alle televisiestations alsook op de grote schermen op de plazas Bolivar in de verschillende steden.