“‘De stakende student in Chili’

Dat zit zo: in Chili is de financiering van het onderwijs een boeltje. Het middelbaar onderwijs bestaat uit twee stromingen; gratis publieke scholen gefinancierd door de staat en hun private tegenhanger, waar de ouders van een scholier per jaar gemiddeld 2 miljoen peso’s ophoesten. Het universitair onderwijs is gelijkaardig verdeeld, maar zelfs voor een semester aan een publieke instelling moet een Chileen flink betalen.

Universidad de Chile

© Natalia Lázaro

Aan de Universidad de Chile, de grootste publieke universiteit van het land, genereert elke faculteit zijn eigen inkomsten. Bij studierichtingen als ingenieurswetenschappen of economie wil de industrie al wel eens sponseren, maar wanneer een faculteit zich op publiek focust, is het geld eerder schaars.

In de faculteit Bestuurskunde en Politieke Wetenschappen van de Universidad de Chile, staken ze omdat er zelfs niet genoeg geld is om hen in een adequaat gebouw les te laten volgen.

‘We zijn de enige faculteit zonder eigen ruimte.’

Ik ontmoette Gabriel Bercerra, president van de studentenorganisatie, in Moneda 1486, de laatste nieuwe voorlopige locatie van de Faculteit Bestuurskunde, een pand dat zelfs niet aan de minimale vereisten voldoet. Er is een klein patio, waar een twintigtal studenten zit te babbelen en pingpong speelt.

‘Nu is het hier relatief rustig, maar met 500 studenten is het niet te harden. We zijn de enige faculteit van UC die geen eigen ruimte heeft, die moet gaan huren. Er is zo al weinig geld en na het huur geld van zo’n complex blijft er niet veel over. Deze staking gaat over infrastructuur, zoals vrijwel elke staking hiervoor. Er waren vaak bijkomende problemen, maar dit is het voornaamste. De precaire infrastructuur hangt samen met het academisch niveau.’

Geen universiteitsleven mogelijk

‘We hadden geen stromend water, en toen kwam de rattenplaag begin april.’

Sinds de aardbeving van 2010 verhuizen de studenten van het ene naar het andere voorlopige gebouw. Geen enkel pand voldeed, dus verschillende generaties politieke wetenschappers hebben zich gemobiliseerd, elk jaar opnieuw. ‘Ons vorige gebouw werd samen gehuurd met een andere universiteit, dus iedereen moest om 6 uur ’s avonds de deur uit zodat de lesuren van de andere studenten konden beginnen. Zo is er geen universiteitsleven mogelijk.’

Om de huur van het gebouw te kunnen betalen, was het geld van nieuwe inschrijvingen nodig, wat voor overbevolking zorgde. Desondanks werd er naar kleinere gebouwen verhuisd.

Het pand waar ze nu zitten werd beschouwd als de minst slechte optie, omdat het zich in de wijk bevindt waar de meeste overheidsgebouwen staan. Verschillende professoren aan de faculteit werken immers ook voor de staat. Het bestuur had gehoopt om meer professoren aan te werven, maar in Moneda 1486 is er zelfs niet voldoende kantoorruimte.

Daarmee hield het echter niet op; ‘Bovenop de andere moeilijkheden die we al hadden, zoals pilaren in het midden van ruimtes die dienst moesten doen als auditorium, kwamen er hier overstromingen bij. We hadden geen stromend water, en toen kwam de rattenplaag begin april. Dat was de druppel.’ Er werd met een grote meerderheid beslist om te staken tot er voor een oplossing gezorgd werd.

Gebroken belofte

De studenten willen twee dingen: verhuisd worden naar een nieuw, ‘waardig’ gebouw en dat de centrale autoriteit van de universiteit eindelijk werk maakt van haar belofte om een nieuwe faculteit te bouwen. Ze hopen ook dat het door datzelfde orgaan gefinancierd wordt, zodat de faculteit er niet voor moet opdraaien. Tijdens het van hier naar daar verhuizen bleef de Universidad de Chile wel consistent in haar belofte, een eigen, definitief pand voor de Faculteit Bestuurskunde op Vicuña Mackenna 20, de heilige graal van het studentenprotest.

‘Daarvoor vechten we nu: een definitief gebouw dat een patio heeft, een lift, een bibliotheek en nooduitgangen. Dat zijn geen overdreven eisen.’ Het zogenaamde VM20 project staat al jaren on hold. Het gebouw is al van Universidad de Chile, er zaten voorheen andere studenten en nu staat het leeg. Ze willen het afbreken en een nieuwe faculteit bestuurskunde neerplanten, maar om verschillende redenen werd de sloopdatum jaren aan een stuk vooruitgeschoven. Het laatste excuus is dat het gebouw nationaal erfgoed zou zijn, maar volgens Gabriel hebben verschillende studies al uitgewezen dat het niet om cultureel erfgoed gaat.

Ik vraag hoe dat zo in zijn werk gaat, een staking afkondigen.’Er wordt een vergadering bijeen geroepen van alle studenten, en we hebben minimaal 20% van de stemmen nodig om te kunnen staken. Dat ligt zo vast in de statuten.’ Min of meer democratisch, dus. 20 procent beslist, maar het academisch leven wordt voor iedereen verlamd. En oh ja, klein detail: iedereen blijft betalen. Wanneer ik vraag hoeveel ze betalen voor hun opleiding, vertelt Gabriel dat er niet zo veel studenten met geld zijn onder de politieke wetenschappers: 80 procent van de studenten heeft een beurs.

Zonder beurs kost een maand aan de universiteit 350 000 Chileense peso’s, dat is een dikke vijfhonderd euro. Beurzen worden zowel door de regering als door de universiteit zelf. Gabriel verteld dat de autoriteiten elke keer opnieuw dreigen om hun beurzen af te nemen, maar dat er nog nooit iets van in huis kwam.

‘We willen zo weinig mogelijk studietijd verliezen.’

Een van Gabriel’s kompanen, Esteban Sanchez, komt er bij zitten. Hij legt uit dat het staken vooral in hun nadeel is: ‘Wij doen dat ook niet graag, het is weinig productief, zoals je kunt zien’ hij kijkt achterom naar het spelletje ping pong dat nog steeds gaande is. ‘We willen zo weinig mogelijk studietijd verliezen. Als de vakantie normaal in juni zou beginnen, begint ze nu in juli, want iedereen moet de lessen krijgen waarvoor ze betaald hebben. De staking verschuift de kalender.’

Voor uitwisselingsstudenten is dit natuurlijk geen optie, nog voor zij die in hun vrije tijd moeten werken voor de kost. Ik vraag of die andere 80% van de studenten niet protesteren als er maanden aan een stuk gestaakt wordt. Gabriel verzekert me dat ieders stem gehoord wordt tijdens de vergaderingen.

Staken als laatste wapen

Hij gaat verder; ‘Het is natuurlijk een probleem als de staking blijft duren. Staken mag dus nooit een doel op zich zijn. Het is het laatste wapen dat de student heeft wanneer alle reguliere maatregelen falen. Wanneer ze niet antwoorden op onze vragen, niet luisteren in de veranderingen, ja, gedaan, we staken om ze onder druk te zetten.

Het stoort de directie van de universiteit natuurlijk enorm, dus het is in ieders belang om alles zo snel mogelijk in orde te krijgen. Als het staken niet voldoende is, moeten we dus radicaliseren.’ Dat radicaliseren vond vorige week woensdag plaats, toen de studenten Casa Central, de administratieve zetel van de universiteit innamen.

’s Anderdaags werden hun smeekbedes beantwoord. In een officiële brief kondigde de rector aan een nieuw pand te zullen zoeken en dat het gebouw op Vicuña Mackenna ondanks het protest zou worden afgebroken.