“‘De wereld van Karina volgens Rosa Any’
Ze heet Rosa Any. Een vrouw van begin de dertig, ietwat mollig, een lief gezicht. Een sterke vrouw ook – wil steeds helpen met wat gedaan moet worden, is niet verlegen om hulp te vragen, tracht overal het positieve van in te zien… En juist daarom schrok ik zo door wat ze vandaag vertelde...
Het leek deze week wel ‘Week van de Diversiteit’. De ene activiteit na de andere stond gepland, allemaal in het teken van diversiteit en verdraagzaamheid.
Nircido, een 25-jarige jongeman, ruilde als eerste zijn thuishaven Jimani in voor Dajabón, de grenspost in het uiterste noorden van het land, waar hij gedurende een weekje zou ondergedompeld worden in de Dominico- Haïtiaanse realiteit van de streek aldaar. “Hoezo? Zijn al die grensdorpen dan niet gelijk?” Helaas, ik geef het niet graag toe, maar er is wel degelijk een reden waarom Dajabón steeds als belangrijkste grenspost naar voren wordt geschoven.In Dajabón is er LEVEN; er wordt constant over en weer gecommuniceerd met de hoofdstad Santo Domingo. En mocht er toch nog iemand het in zijn hoofd halen Dajabón links te laten liggen, dan zorgen de inwoners er zelf wel voor dat u snel uw mening herziet.
Niets van dit alles in Jimani. Zelfs na zeven weken gesloten grens (vorige zomer) hoorde je nog maar enkel een zuchtje hier of daar. Nochtans ging het toen over hun dagelijkse brood en inkomen. Geen grens - geen internationale markt. Geen markt – geen brood op de plank. De wereld zit soms simpel in elkaar.
En dus vertrok Nircido op avontuur. Hij werd er ontvangen door enkele bevriende organisaties die hem wegwijs maakten in alle lokale initiatieven die werken rond de problematiek Haïti -Dominicaanse Republiek. Dominicanen die zelf niets meer te maken willen hebben met de racistische tint in hun cultuur en die bewust binationale activiteiten organiseren om zo de vooroordelen die tussen beide landen leven weg te werken. Nircido ging ook even kijken aan de andere kant van de grens. Hij zag hoe Haïtiaanse kinderen en jongeren zich organiseren in jongerenclubs. Geheel gemotiveerd en onder de indruk van wat hij allemaal gezien had, zou hij een goeie week later weer op Jimanese bodem zijn verhaal doen.
Maar zover waren we nog niet. Terwijl Nircido in het noorden van het land de ervaring van zijn leven meemaakte, kwam ik geheel toevallig in een workshop over diversiteit terecht. Dominicanen, Haïtianen, machismo praktijken van de mannen – de hele Dominicaanse samenleving werd door de vele vrouwelijke en enkele mannelijke leerkrachten kritisch onder de loep genomen.
We lazen over Karina, een tienjarig meisje dat met een groot probleem zat. Ze werd te oud voor de lagere school in de buurt en in alle andere scholen werd ze niet toegelaten. In de eerste school omdat haar vader niet tot de ‘juiste’ politieke partij behoorde. In de tweede omdat ze te oud was, en in de derde werd ze geweigerd op basis van haar buitenlandse nationaliteit. Ondertussen werd Karina’s moeder, die alles in het werk stelde haar dochter van een betere toekomst te voorzien, thuis op allerlei manieren fysiek en emotioneel mishandeld door Karina’s vader, die het nut van onderwijs voor zijn dochter niet inzag. Ze bleek trouwens niet eens zijn dochter te zijn, want Karina’s moeder gaf toe dat ze eigenlijk al zwanger was op het moment dat ze haar man leerde kennen.
Een zeer triest verhaal dat, hoewel het een bijeenraapsel is van alle mogelijke mensenrechtenschendingen, eigenlijk ook wel erg actueel is in dit deel van de aardbol. Maar het meest trieste voor mij moest nog komen.
Gevraagd naar wie de verantwoordelijkheid droeg (lees: schuld) voor de problemen van Karina zei Rosa Any, één van ‘mijn’ leerkrachten, zonder enige vorm van twijfel: “ Nu, da’s een makkie. De moeder natuurlijk!”
Mijn hoofd maakte een bruuske kwartdraai naar rechts
- “ Su mamá??? Waarom???”.
- “Allez Joke,” zegt ze “ze wist dat ze zwanger was van Karina en toch heeft ze het haar man pas later verteld.”
Ik staar ze gedurende een tiental seconden ongelovig aan. Mijn hersenen werken in vol tempo om deze nieuwste stroom van logica te bevatten. Uiteindelijk vraag ik haar: “ En geeft dit dan haar vader het recht haar moeder te mishandelen, kleine Karina te ontvoeren en haar aan het werk te zetten om haar op die manier het recht op onderwijs te ontnemen?” Nu is het Rosa Any’s beurt om me aan te kijken. Ze maakt een kleine geste met haar mondhoeken al wil ze zeggen: ‘Tja, zo gaat dat hier nu eenmaal. Wie heeft het hier ook over rechten?’
De rest van de ochtend loop ik na te denken over Rosa Any en wat ze zei. Machismo is blijkbaar niet enkel een term, of een cultureel gegeven op papier. Machismo is ook niet enkel een probleem van achterlijke, in de nog oertijd levende mannen. Neen, Rosa Any maakte het me op haar eigen wijze duidelijk. Het machismo is nog steeds alive and kicking, niet enkel in de houdingen van de Latino mannen, maar het is nog erg diep gegrift in de leefwereld van de vrouwen. Machismo, dat mee de normen, waarden, verwachtingen en zelf dromen van ieder in deze maatschappij bepaalt. Een harde noot om kraken…
…ook wel een beetje voor mezelf!