“‘Een gangsta’s paradise in Zongo’

Taking care #ChildrenoftheDRC @Zongo

“Don’t go chasing waterfalls
Please stick to the rivers and the lakes that you’re used to
I know that you’re gonna have it your way or nothing at all
But I think you’re moving too fast”
- TLC

In Kinshasa ervoer ik meermaals een tweedimensionaal leven. Het leven van mijn Congolese vrienden, waar mijn Kinoise familie deel van uitmaakt, en het leven van de gemiddelde expat. Ik probeer het samen te vatten: twee werelden die naast elkaar leven in eenzelfde stad. Tot voor het moment dat ik besliste naar Zongo te gaan met drie expat-kennissen stond ik weigerachtig om de toeristische trekpleisters van Kin te ‘ontdekken’. Dit om de simpele reden dat deze trekpleisters niet toegankelijk zijn voor de gemiddelde Kinois en het mij steeds confronteerde met de structurele ongelijkheid. In plaats van ‘te bestuderen’ in plaats van ‘te ontdekken’, moest ik de stad eerlijkheidshalve ontvluchten voor een moment van rust en reflectie.

Postkoloniale infrastructuur

‘Les chutes de Zongo’ (de watervallen van Zongo) zijn zo’n toeristische trekpleister, ongeveer 130 kilometer van Kinshasa, in de provincie Bas-Congo. Na 130 km op de weg van Kinshasa richting Matadi, neem je de afslag richting Kisantu. Van een bedrukkend en aanzuigend Kinshasa rijd je de stilte en rust van de natuur in.

Voor mij had het meer weg van een gangsterparadijs, waar een klasse die je nauwelijks ziet in het straatbeeld van Kin ongestoord op vakantie kan

Het resort in Zongo is één van de vakantiekolonies rond Kinshasa. Het is een typisch voorbeeld van de postkoloniale infrastructuur, gericht op de heersende klassen in Kin en waar dus ook het gros van de expats hun gading kwijt kunnen. Voor een niet zo’n soepele prijs kan je een nachtje overnachten in een luxeresort naast de watervallen van Zongo. Voor mij had het meer weg van een gangsterparadijs, waar een klasse die je nauwelijks ziet in het straatbeeld van Kin ongestoord op vakantie kan. Hoewel de postkoloniale infrastructuur geen grote markt beslaat, zijn de watervallen van Zongo niet de enige trekpleister in en rond Kinshasa.

Gangsta’s paradise

Lies Busselen​

Getormenteerd toerisme

De aardeweg van Kisantu voert je in een idyllisch landschap van dorpen met aarde hutten en mensen die onophoudelijk ‘mundele’ (blanke) en ‘pesana mbongo’ (geef me geld) roepen. Voor de cynischere mundeles onder de expats is het duidelijk dat deze mensen je zonder verpinken bekijken met frustratie en in sommige gevallen een begrijpelijke afgunst. Logisch, als de gemiddelde 4 x 4 die langs de centrale aardeweg van Kisantu bevolkt wordt met blanken, zoals in de goeie oude tijd. Het werd mij duidelijk dat wij, vier blanken in een 4x4, een neokoloniale klasse vertegenwoordigden voor deze mensen, die hen geld en ontwikkeling schuldig is. De meeste (blanke) expats die zich naar Zongo begeven hebben een invloed gehad op de verwachtingen en indrukken van mensen. Reacties doen me vermoeden dat er regelmatige caritatieve stops plaatsvinden op de weg naar Zongo. Hoe heeft deze ‘blik’ vorm gekregen doorheen de tijd?

Ontbossing voor makala

Naast het contrast tussen rijkdom en armoede, werd ik wakker geschud door ontboste velden die het landschap op de weg vormgaven. De ontbossing geeft een macaber beeld van de manier waarop mensen de natuur exploiteren en beheren. Als je de taferelen van afgehakte en verbrande velden ziet, en tegelijk de grote klimaatuitdagingen van onze planeet kent, wil je de auto uitspringen en automatisch mensen aanspreken over het klimaatprobleem en als het kan ook overal bomen beginnen planten. Wetende dat dat niet realistisch is, besef ik geen pas-en-klaar antwoord te hebben.

Naast het contrast tussen rijkdom en armoede, werd ik wakker geschud door ontboste velden die het landschap op de weg vormgaven

Wat ik zie is dat mensen nood hebben aan elektriciteit en dat de boskap dan automatisch zal dalen, want makala - houtskool - is nu de voornaamste manier om eten en water op te warmen. Ik vroeg bijgevolg aan de plaatselijke resort-gids naar de plannen voor kleine en middelgrote waterkrachtcentrales in de Bas-Congo provincie. De vraag was nog niet veel gesteld, maar ik kreeg een schets van het marktgevecht in de energiemarkt in en rond Zongo. Naast de energie-centrale Zongo 1 werd in juni 2018 een nieuwe waterkrachtcentrale Zongo II ingehuldigd . Die zou dankzij de Zongorivier energie kunnen voorzien voor de hele provincie Bas-Congo.

Kortom…

‘Les chutes de Zongo’ confronteerden me met de prachtige natuur die Congo rijk is, de klimaatuitdagingen waar het land voor staat, maar meer nog met een heel andere beleving van stadsescapisme.