“‘Een stap dichter bij legale abortus in Argentinië’

Op zes maart presenteerden politici van zowel de huidige heersende partij, de oppositie als representanten van de Nationale Campagne voor het Recht op een Legale, Veilige en Gratis Abortus (La Campaña Nacional por el Derecho al Aborto Legal, Seguro y Gratuito) een wetsvoorstel voor de decriminalisering van abortus. Het wetsvoorstel stelt voor dat vrouwen, binnen een termijn van 14 weken, vrij kunnen aborteren zonder zich hiervoor te hoeven verantwoorden of aan bepaalde voorwaarden moeten voldoen. Kortom, het gaat om het recht om vrij te beslissen, zonder dat morele of religieuze opvattingen de autonomie van de vrouw aan banden leggen.

En dit is hoognodig in Argentinië. Want alhoewel het Argentijnse strafrecht (artikel 86) abortus niet strafbaar stelt in geval van verkrachting, of wanneer het leven en de gezondheid van de vrouw in gevaar komt, kent de huidige wetgeving tekortkomingen en een slechte implementatie.

Waarom decriminalisering?

De mogelijkheden onder de huidige wetgeving zijn dus beperkt maar vanwege de slechte invoering en tegenwerkende service-medewerkers is de toegang tot deze legale abortussen vrijwel nihil. In de praktijk geldt dan ook dat als een vrouw een abortus wil, ze dit clandestien moet doen. Er wordt geschat dat er in Argentinië tussen de 370.000 en 520.000 clandestiene abortussen per jaar plaatsvinden en in 2013 werden 1.449.000 vrouwen opgenomen in publieke ziekenhuizen vanwege problemen veroorzaakt door onveilige abortussen, dit zijn 135 vrouwen per dag.

Tussen 1983 en 2017 stierven er maar liefst 3030 vrouwen aan de gevolgen van onveilige abortussen.

Aan de gevolgen van deze onveilige abortussen overlijden nog steeds vrouwen: in Argentinië zijn dit jaarlijks zo’n 47 vrouwen. Tussen 1983 en 2017 stierven er maar liefst 3030 vrouwen aan de gevolgen hiervan. Het is dan ook de nummer één oorzaak van moedersterfte. En elke vrouw die hieraan overlijdt is er één te veel, deze vrouwen overlijden aan complicaties die makkelijk voorkomen kunnen worden.

De decriminalisering van abortus zou er dan ook voor zorgen dat de vrouwensterfte afneemt, zo is in Uruguay met de legalisering van abortus (in 2012) het percentage aan moedersterfte door onveilige abortussen afgenomen van 37% naar 8%. De praktijk leert dat met de legalisering van abortus, samen met de implementatie van maatregelen gericht op seksuele voorlichting en betere toegang tot anticonceptiemethoden, niet alleen het aantal sterfgevallen vermindert maar ook het aantal abortussen.

Het is kortom niet voor niets dat vrouwenrechtenorganisaties blijven hameren op een soepelere wetgeving en een betere implementatie. De afgelopen 13 jaar werden er dan ook al 7 wetsvoorstellen met een focus op de decriminalisering van abortus gepresenteerd, helaas zijn deze wetsvoorstellen nooit behandeld.

Internationale Vrouwendag Manifestatie Buenos Aires | © Maïte Karstanje​

Jarenlange werk

Het bijzondere aan de gebeurtenissen van de afgelopen dagen is dan ook dat politici voor de eerste keer in 13 jaar hebben toegezegd dat er over het wetsvoorstel gedebatteerd gaat worden in het Nationale Congres, onder wie ook President Mauricio Macri. Verder kent het wetsvoorstel veel uitgebreidere politieke steun dan voorheen: 71 kamerleden met verschillende politieke achtergronden hebben het wetsvoorstel ondertekend.

Abortus is geen taboe meer, het onderwerp leeft en dit is in het gehele land te voelen.

En deze verrassende politieke wil is zeker te danken aan het harde, jarenlange werk van de Argentijnse vrouwenbeweging. Zo gaat deze politieke vraag om legale abortus hand in hand met het vele gelobby van maatschappelijke organisaties. De afgelopen weken werden er in Argentinië volop manifestaties en acties georganiseerd waarbij er herhaaldelijk opgeroepen werd om het recht op vrije, veilige en gratis abortus met de slogan: “Seksuele voorlichting om te kunnen beslissen, anticonceptiemiddelen om niet te aborteren, legale abortus om niet te sterven” (Educación sexual para decidir, anticonceptivos para no abortar, aborto legal para no morir).

En dankzij de hoge sociale druk is dit thema in de media ook aan de orde van de dag. Al jaren vraagt de vrouwenbeweging om aandacht voor dit thema en dit heeft er voor gezorgd dat er steeds meer bewustwording is ontstaan. En met succes: volgens een enquête van het consultancybureau D’Alessio IROL is 70% van de Argentijnse bevolking ermee eens dat het Nationale Congres over de decriminalisering van abortus gaat debatteren.

Abortus is geen taboe meer, het onderwerp leeft en dit is in het gehele land te voelen.

De toekomst is feministisch | © Maïte Karstanje​

Tegenreactie

Op het debat zal er nog gewacht moeten worden, het project zal in 4 verschillende commissies besproken worden waarvan het eerste debat eind april verwacht wordt. En alhoewel het debat zich zou moeten focussen op de vraag of vrouwen zich moeten verantwoorden voor hun keuze om te aborteren, blijft het (zowel in de politiek, de media, als in de maatschappij) zich veelal focussen op de vraag: is abortus moord?

Er bestaat dan ook nog steeds sterke weerstand vanuit de conservatieve hoek. Ook in de politiek zijn de meningen sterk verdeeld en meerdere belangrijke politici positioneerden zich tegen abortus. Op dezelfde dag dat het wetsvoorstel gepresenteerd werd, lanceerden 15 kamerleden als tegenreactie een wetsvoorstel dat abortus compleet zou verbieden, uitgaande van een bescherming van het leven “vanaf de conceptie of bevruchting van de eicel”.

En dan is er ook nog de Argentijnse Paus, een invloedrijke politieke factor die de legalisatie van abortus in zijn moederland ernstig lijkt te bemoeilijken.

Sterke Argentijnse vrouwenbeweging

Maar één ding kan niet meer ontkend worden: het massale protest van vrouwen met de kenmerkende groene sjaals die onvermoeid om de legalisering van abortus blijven vragen. De energie is voelbaar, de feministische vrouwenbeweging in Argentinië is sterk. En met elke nieuwe generatie wordt de feministische beweging sterker en groter.

In Argentinië stond de Internationale Vrouwendag in het teken van abortus: a_borto legal, en el hospital_ (legale abortus, in het ziekenhuis) werd er keer op keer gescandeerd.

Ook dit was te zien op acht maart, tijdens de demonstratie op de Internationale Vrouwendag. Vrouwen van jong tot oud kwamen massaal samen om een gelijke samenleving te eisen. Argentinië sloot zich aan bij meer dan 150 landen waar er ook stakingen en protesten aangekondigd werden. En met succes: zo’n 350.000 vrouwen liepen mee in Buenos Aires.

En het zag groen, overal waar je keek zag je pro-abortus posters, spandoeken en vlaggen.

In Argentinië stond de Internationale Vrouwendag in het teken van abortus: a_borto legal, en el hospital_ (legale abortus, in het ziekenhuis) werd er keer op keer gescandeerd.

Het was een dag van samenkomen, zingen, dansen en juichen. Het was een dag die in het teken stond van de kracht van de vrouw.