“‘Eric Corijn: ‘Beter migratie bestuderen op niveau van steden’’

Ik bracht net een boek uit getiteld Leven met de Ander, waarin ik de recente vluchtelingencrisis en de effecten die het heeft op Europa onder de loep neem aan de hand van theorieën en analyses van filosofen, migratie-experts en staatsleiders. Ik sprak onder andere met urbanoloog Eric Corijn over de rol van steden in migratie.

Welke rol speelt, voor u als urbanoloog, de stad in het opvangen en integreren van nieuwkomers?

Eric Corijn: Drie vierde van de bevolking in Europa leeft tegenwoordig in steden. De stad waar men woont is de plaats waarmee de meeste mensen zich identificeren, het is niet langer het land waarin men leeft waaraan mensen hun identiteit verlenen. Wanneer we over migratie spreken, hebben we het dan ook beter over ‘cities of arrival’ en ‘neighbourhoods of arrival’ en niet zozeer over ‘countries of arrival’.

Vluchtelingen willen helemaal niet naar een ander [specifiek] land, ze willen naar een andere plek. Een plek waar het veilig is, waar ze misschien al vrienden of familie hebben, waar ze een leven kunnen uitbouwen. Kunnen we zelf nog spreken van migratie tussen landen in de Europese context? Ik ben van mening dat migratie op het niveau van steden bestudeerd moet worden.

Waarom kunnen we momenteel spreken over een crisis in migratie, waarom is dit meer dan enkel een nieuw migratiefenomeen?

‘Ik vind de term “vluchtelingencrisis” een zeer slechte benaming. We hebben in de eerste plaats te maken met een opvangcrisis: er is onvoldoende infrastructuur en onvoldoende wil om de nieuwkomers op te vangen.’

Eric Corijn: Ik vind de term ‘vluchtelingencrisis’ een zeer slechte benaming. We hebben in de eerste plaats te maken met een opvangcrisis: er is onvoldoende infrastructuur en onvoldoende wil om de nieuwkomers op te vangen. De schuld ligt hierbij voornamelijk bij de regering, terwijl een groot aantal middenveldspelers enorme inspanningen leveren en een grote solidariteit tonen.

Een ander element van deze ‘crisis’ bevindt zich op het juridisch vlak: wetten worden niet nageleefd of worden ronduit overtreden. Grenzen worden meer gesloten dan dat het legaal is toegestaan. Europa maakt grote juridische fouten.

Een derde element dat bijdraagt tot de crisis is van een ideologische aard. Er heerst in Europa een xenofoob, nationalistisch discours. Men vertelt aan de bevolking hoe men mono-culturele waarden moet nastreven. De media speelt een grote rol in de voorstelling van deze zogezegde monocultuur, die dan België zou moeten voorstellen.

Hoe werken we als samenleving dan het beste aan een multiculturele samenleving?

Eric Corijn: Multiculturaliteit is niet genoeg. Multicultuur is nog geen inter-cultuur. Er moet een continue beïnvloeding van culturen aanwezig zijn, en dit van alle zijden. We leven in een tijd van superdiversiteit, waarbij er zelf interne differentiatie binnen eenzelfde cultuur aanwezig is. Dat mag je niet reduceren tot één cultuur. Maar dat mag je ook niet reduceren tot een strenge multicultuur, “dit is mijn cultuur en dat is jouw cultuur”, waarbij er geen dialoog en geen uitwisseling plaatsvindt. Dat er een zekere mate van culturele en sociale stratificatie aanwezig is in de maatschappij, is normaal. Maar iedereen moet wel dezelfde rechten en kansen hebben, en dat is nu niet het geval.

Hoe samenleven op een interculturele manier wanneer men niet dezelfde waarden deelt? Wanneer men niet dezelfde religie aanhangt?

Eric Corijn: Het is op deze vraag dat de Europese Verlichting meer dan 300 jaar geleden al een antwoord bood: hoe samen te leven zonder het delen van dezelfde religie? Hoe een vreedzame multireligieuze samenleving op te bouwen? De antwoorden die uit de verlichting naar voren kwam waren onder andere verdraagzaamheid en gelijkheid, en het vervangen van een staatsgodsdienst door een staatscultuur.

Leven met de Ander, Filosofische Bedenkingen bij de Recente Vluchtelingencrisis, is online te koop.