“‘Fragmenten van een ontruimingsoperatie’

Aanleiding hiervoor was een conflict dat begin vorige week in het tentenkamp was uitgebroken tussen een aantal actievoerders en een dakloze. Dit incident werd al snel door de lokale media opgepikt en gretig uitgesponnen door de tegenstanders die hierin het ultieme bewijs zagen dat de Occupy beweging niet meer was dan een bende losgeslagen, mogelijks gewelddadige, anarchisten. Kort daarna volgde een ontruimingsbevel van het stadsbestuur, die de actievoerders verzocht het plein te verlaten. Een concrete datum werd niet gegeven, maar de toon en directheid van dit bericht stond in schril contrast met eerdere communicatie van het stadsbestuur die veel collegialer was.

Op de nacht van maandag op dinsdag 25 oktober, twee weken na de start van Occupy Oakland, bestormden de politieagenten het Frank Ogawa Plein en arresteerden een honderdtal bezetters (de actievoerders spreken van 105, anderen van een tachtigtal). Terwijl de officiële berichten aangeven dat de ontruimingsactie rustig is verlopen, betwisten de activisten deze versie verwijzend naar het gebruik van traangas en de gewonden (er is sprake van drie lichtgewonden, waarvan twee met gebroken hand in de gevangenis).

Reoccupy Oakland

Als reactie op de ontruimingsactie en arrestaties verzamelden een honderden activisten en sympathisanten zich aan de bibliotheek van Oakland in de loop van de late namiddag op dinsdag om van hieruit naar de ‘Oscar Grant Plaza’ (het Frank Ogawa Plaza) te stappen. De betoging werd voorafgegaan door een reeks toespraken. Een van de sprekers, een leerkracht middelbaar onderwijs die toevallig in de bibliotheek was, kwam op een spontane wijze zijn steun betuigen. Hij onderstreepte het belang van wat deze beweging nu aan het doen was en reeds had bereikt. Hij waarschuwde dat de weg nog lang zou zijn: “Dit systeem heeft geen enkele oplossing te bieden. Jullie zijn de oplossing van morgen. Revolutie draait om transformatie. Om dit te bereiken is het belangrijk jullie kennis te verruimen, te studeren. Te begrijpen wat ons dood maakt. Begrijpen hoe zij werken opdat wij stappen vooruit kunnen zetten”. De boodschap dat dit nog maar ‘de start’ was, en de weg nog lang zou zijn, liep als een rode draad doorheen de verschillende tussenkomsten.

Na een uur werd de mars gevat. Het was de bedoeling  eerst naar de gevangenis van Oakland te gaan en nadien naar het stadhuis. De keuze voor de gevangenis was niet toevallig. Hiermee wensten de actievoerders niet alleen hun solidariteit met de gearresteerden te betuigen, maar ook de huidige besparingen aan te klagen die vooral cruciale domeinen zoals onderwijs of gezondheidszorg aantasten, en het veiligheidsbudget quasi onberoerd laten (zo bespaart de staat Californië ongeveer 15% op hoger onderwijs, 21% op gezondheidszorg en nauwelijks 1% op veiligheid).

Al snel werd het echter duidelijk dat de vooropgestelde route een aantal hindernissen zou ondervinden. De belangrijkste kruispunten op weg naar de gevangenis waren versperd door lange politiecordons die met knuppels en traangas de betogers stonden op te wachten. Heel even leek het slecht te zullen uitdraaien toen een cordon werd doorbroken en de politie haar knuppels tegen een aantal actievoeders gebruikte. Er brak een kort moment van chaos en paniek uit, die echter snel tot rust kwam. Hierna werd het traject gewijzigd en werd de koers naar het stadhuis gevat.

Ook daar stootte de intussen tot een duizendtal aangegroeide demonstranten op een lange rij goed uitgeruste, bewapende en gemaskerde politieagenten. De ijzeren barrières voor de politieagenten werden weggerukt en de betogers gingen dichter bij de politie staan. Een mogelijke herbezetting van het plein zou niet zonder slag of stoot zou verlopen, en geen enkele betoger leek de radicale confrontatie met de politie te willen aangaan. Na een halfuur verliet de meerderheid van de demonstranten dan ook het kruispunt voor het stadhuis en begaf zich richting Snow Park, terwijl een kleinere groep achterbleef.

Het vuur aan de lont?

Terwijl ik dit schrijf circuleren verschillende helicopters en patrouilleren politiewagens in de straten. Nog geen halfuur na mijn vertrek van de betoging rond 19u, vernam ik dat de politietroepen traangas tegen de resterende betogers had ingezet.

Het hardhandig optreden van het stadsbestuur, na twee weken bezetting, verrast. Het komt immers op een ogenblik dat Occupy Oakland haar eerste tekenen van vermoeidheid begon te vertonen. Bij mijn laatste bezoek, op zondagavond, werd ik vooral getroffen door de teneergeslagenheid van een aantal actievoerders.  Het triomfalisme en optimisme van de eerste week leek ver weg, en het was onduidelijk hoe het verder moest met de beweging. Dat laatste liet zich ook aan de halvering van het aantal aanwezigen op de algemene vergadering aflezen. Ook het dreigende scenario van een naderende ontruiming schrikte af.

Dat het stadsbestuur beslist om net nu in te grijpen, zou  een averechts effect kunnen hebben op haar beoogde intenties. Solidariteitsverklaringen met Occupy Oakland stromen binnen, en de gebeurtenissen van de laatste uren zijn tot nationaal nieuws uitgegroeid. De moed bij de betogers is strijdvaardig en de beweging lijkt een nieuwe energie te hebben gevonden dankzij de recente ontwikkelingen. Ook bij doordeweekse mensen lijkt de beweging aan sympathie te winnen.

Opvallend waren de talloze spontane solidariteitsbetuigingen die de actievoerders te beurt vielen tijdens de betoging. Gaande van voorbijgangers die de betogers toejuichten of vervoegden, tot de claxonerende auto’s. Ook de bibliotheek van Oakland droeg haar steentje bij door niet te bezwijken aan de druk van het stadsbestuur die haar verzocht de bijeenkomst van deze namiddag te verbieden. Niet alleen kregen de actievoerders de ruimte zich te mobiliseren, ook de security agent – die moest toezien op het vrijhouden van een doorgangsweg van en naar de bibliotheek – klapte enthousiast mee na elke toespraak.

Dit zouden weleens de tekenen kunnen zijn van de start van een bredere beweging.