“‘Gemekker bij FECCEG in Guatemala’

Federación de Café Especial de Guatemala (kortweg FECCEG) zet sterk in op een geïntegreerd landbouwsysteem. Dieren spelen daarbij een belangrijke rol.

Naast het produceren van mest, voorzien dieren een gezin ook van melk of vlees. Daarom promoten vele  organisaties een geit als een oplossing voor voedselonzekerheid.

Misschien heb jij zelf ook al eens een geitje onder de kerstboom gelegd,  verpakt als ‘duurzame investering’. Veldbezoeken en discussies binnen het team leren me echter dat de zaken net iets ingewikkelder zijn. Een geit geeft melk. Maar dan moet ze eerst geitjes op de wereld zetten. En laat dat nu vaak een probleem zijn.

Vorige week ontmoette ik Paula, de trotse eigenares van een geit. Ze kreeg het diertje, vlak na de geboorte, via een overheidsprogramma. Hoewel ze niet wist wat het te voederen, overleefde het geitje en vierde het onlangs zijn eerste verjaardag. Daarnaast heeft de vrouw geen idee wanneer haar geit bronstig is. Bovendien weet ze niet waar ze een bok kan vinden om het dekken. De geit was dus al een jaar te gast bij het gezin, een extra mond om te voeden.  Toch is de eigenares blij omdat de geit mest produceert. Hoewel ze , met 8 varkens en 1 koe, bijna een mestoverschot heeft op haar kleine perceel.

Bij Paula Maria Dominga in San Antonio Sija, San Francisco el Alto, Totonicapan

©Mo*/Ellen Velkeneers

Gelukkig geven organisaties niet zomaar een geit cadeau, maar zorgen ze voor technische ondersteuning. Zo trok mijn collega Emilio naar Costa Rica voor een cursus op een grote geitenmelkerij. Maar laat de context van de kleinschalige boer in Guatemala nu net iets anders zijn…

Emilio (met hoed) tijdens de theoretische inleiding over geitenhouderij, bij COMAL, Huehuetenango

©Mo*/Ellen Velkeneers

In Guatemala, staan de vrouwen in voor de zorg van dieren. Ze zijn vooral vertrouwd met kippen en kalkoenen. Deze dieren geven dan wel geen melk, maar leggen eieren  en zijn gemakkelijk om in de soep te verwerken. Bovendien nemen ze minder ruimte in en vragen minder zorg dan een geitje. Maar de centjes voor het geitenproject zijn goedgekeurd. Dus moeten we op zoek naar een manier om er het beste van te maken.

Etnoveterinarische praktijken, wablief?

De zoektocht naar een meer agro-ecologische benadering voor het geitenproject leidt ons naar een cursus ‘Etnoveterinarische praktijken’.

Etnoveterinarisch, ofwel het teruggrijpen naar kennis van de grootouders over de huisvesting, voeding en behandeling van ziektes bij dieren. Dit gebeurt met lokaal beschikbare en natuurlijke middelen. Het doel is meer autonomie op gemeenschapsniveau te creëren.

Belangrijk hierbij is de opwaardering van lokale dierenrassen. Nu worden meestal ‘verbeterde rassen’ geïntroduceerd. Maar die overleven vaak niet zonder de specifieke verzorging, voeding en medicatie. Ook in België probeert men trouwens streekeigen geitenrassen te bewaren (zie Levend Erfgoed: Vlaamse en Kempische geitenras. http://www.sle.be/geiten).

Met de cursisten bezoeken we ‘Granjita Cony’. Hier woont een gezin van 14 personen (van 9 tot 88 jaar). Op een oppervlakte van 2 Cuerdas (±800 m2) houden ze 5 koeien, 4 schapen, 7 geiten en  6 varkens. Ze hebben ook konijnen, kippen, ganzen en eenden.

In Aguacatan, Huehuetenango

©Mo*/Ellen Velkeneers

Tijdens de aardbeving van 2012 werd alles vernietigd. Minder dan drie jaar hadden ze nodig om alles terug op te bouwen met het materiaal van hun vernielde huis.

Ze werken sterk volgens de etnoveterinarische insteek. Het belang van diversificatie wordt heel duidelijk. Elk dier draagt op zijn manier bij aan het onderhoud van het gezin. Verzamelde mest wordt omgezet in biogas dankzij een gistingsproces. Wanneer ze toch moeten koken op hout, wordt tegelijk water om te baden verwarmd dankzij een buizensysteem. Een uitgebreide moestuin met medicinale planten waarborgt de eerste hulp voor mens en dier.

© Ellen Velkeneers

Optimaal gebruik van lokale middelen: hier zie je het in de praktijk! Iedereen keert gemotiveerd naar huis. Granjita Cony laat zien dat dieren die een onderdeel vormen van een geïntegreerd landbouwsysteem bijdragen aan een ‘buen vivir’ (goed leven) voor de familie

Goedbedoeld geitenproject

Geiten worden vaak goedbedoeld cadeau gegeven, met de verbintenis dat de volgende generatie aan een buur geschonken wordt. En wie zegt er ‘nee’ tegen een cadeau?

Maar er worden nog steeds dezelfde fouten gemaakt. Lokale organisaties zijn vaak niet voldoende opgeleid. Een gebrek aan kennis leidt tot problemen bij de voortplanting van de geiten, tot ziekte en vaak tot de dood. Een ‘duurzame investering’ wordt zo snel een verlieslatende flater. De technische ondersteuning van de donor organisatie kadert bovendien niet in een agro-ecologische visie.

Hier ligt een belangrijke, maar moeilijke taak voor Broederlijk Delen: veelbelovende partnerorganisaties zoals FECCEG ondersteunen om een echte agro-ecologische visie en praktijk uit te bouwen met structurele verandering als doel. Maar zolang er cadeautjes uitgedeeld worden door andere Internationale projecten, helt de realiteit gevaarlijk naar het geef-gedrag van de politieke partijen die momenteel strijden voor de verkiezingen in september.