“‘Herdenken’

Een vriend belt me op: “Het is deze maand is  20 jaar geleden dat Saul Cantoral vermoord is, en we willen wat organiseren. Doe je mee?” “Eh ja, natuurlijk.” “Weet je eigenlijk wie het is?” Nee, eigenlijk wist ik dat niet. Geduldig legt mijn vriend me uit dat het een vakbondsleider was van de mijnwerkers, die zich eind jaren tachtig, tijdens het eerste bewind van huidige president Alan García, verzette tegen de afbrokkeling van de arbeidsrechten. In een context van bedreigingen en angst, organiseerde hij verschillende massieve stakingen. Op 13 februari 1989 werd hij ontvoerd, gemarteld en vermoord door het paramilitaire commando Rodrigo Franco. Ondanks de veroordeling van het Interamerikaanse gerechtshof in 2007 richting de Peruaanse staat wegens haar verantwoordelijkheid, blijft de huidige regering elke betrokkenheid ontkennen.

Tijdens de ceremonie blijkt dat veel (jonge) mensen niet meer wisten wie Saúl Cantoral was. De martelaren van de sociale organisaties, die zich tijdens het politieke geweld met moeite tussen de twee vuren van Sendero Luminoso en de Staat organiseerden, hebben geen plek in de geschiedenis van Peru. Er wordt niet over hun gesproken in de geschiedenisboeken, televisieprogramma’s of kranten. Het vermoorden van deze leiders was een strategie om de vakbondsbeweging in Peru te verlammen, en deze strategie heeft het gewenste trieste effect heeft gehad. De vakbonden vielen uiteen, en begin jaren negentig had Fujimori vrij spel om zijn radicale economische hervormingen door te voeren, waarbij alle verkregen arbeidsrechten in één klap weggevaagd werden.

Twintig jaar later heeft Peru opnieuw Alan García tot president gekozen. De prioriteit van zijn beleid is het aantrekken en behouden van buitenlandse investeringen. De corruptieschandalen in de media de afgelopen maanden tonen aan dat er grote bedragen uitgewisseld worden om de vergunningen voor het exploiteren van grondstoffen te verhandelen.  Deze grote bedragen komen niet terecht bij de mijnwerkers. Zoals columnist Wilfredo Ardito deze week opmerkte, bieden de multinationale bedrijven die grondstoffen exploiteten, over het algemeen een minimumpakket aan arbeidsrechten. Echter, in Peru, kost het de multinationals  moeite om de peruaanse managers ervan te overtuigen dit minimumpakket uit te voeren.

In één van de vele mijnen van Peru,  Casapalca, hielden de mijnwerkers de afgelopen jaren verschillende stakingen om de belabberde arbeidsomstandigheden aan te kaarten.  Vijf van hen zitten nu in de gevangenis, zonder proces, wegens het blokkeren van een snelweg. Hun inkomen is stopgezet en hun kinderen zullen dus niet naar school gaan dit jaar. Aangezien de arbeidsomstandigheden in Casapalca niet werden verbeterd, kwamen vijf andere mijnwerkers deze week om toen er een schacht instortte.

Peru begon dit jaar met schokkende foto’s in de kranten. Drie jaar geleden vond er een protest plaats in het noorden van het land, waarbij een aantal gemeenschappen  een vreedzame mas hielden tegen de vervuiling veroorzaakt door het mijnbouwbedrijf Majaz (onderdeel van een engels conglomeraat). De politie en de private beveiliging van het bedrijf, pakte 28 van de demonstranten op, namen hen mee naar het mijnkamp, en hielden ze daar twee dagen vast. Op de foto’s die we dit jaar te zien kregen, is zichtbaar hoe ze daar geblinddoekt, gemarteld en in het geval van de vrouwen sexueel  misbruikt werden. De journalist die deze foto’s naar buiten bracht, Julio César Vásquez Calle, is één van de slachtoffers en heeft een aanklacht ingediend tegen deze politie en beveiligingsmannen. De afgelopen week ontving hij telefoontjes waarin hij bedreigd werd met de dood als hij de aanklacht niet terug zou trekken. Amnesty International heeft hem in bescherming genomen met een brievenactie.

Maar als dat nou niet genoeg is? Als de vrijheid van meningsuiting nou verre van prioriteit blijkt te zijn voor de peruaanse regering? Als Majaz nou meer invloed heeft dan Amnesty International? Als de strijd van Saúl Cantoral nog lang niet gestreden is?
 Is er dan iemand die over 20 jaar Julio César Vásquez Calle zal herdenken?