“‘Het Ecosociaal Verbond van het Zuiden daagt Green Deals uit Europa en de VS uit’

De natuur is weerloos gemaakt. Wereldwijd, maar zeker ook in Latijns-Amerika. Ze moet vaak de kortzichtige plannen van ondernemers, ontginners en investeerders ondergaan. In hun jacht op winst en grondstoffen gaan die driest te werk. Zeker als ook de omwonenden weerloos worden gemaakt, en hun rechten nergens kunnen doen gelden.

De Green Deals leiden in werkelijkheid tot nieuwe vormen van uitbuiting en kolonisatie

Onze mondiale economie lijkt wel te floreren naarmate ze mens en natuur kan uitbuiten, ook al leidt dat tot de bovengenoemde crisissen. Maar wat als de weerlozen zich verenigen in een activistische coalitie. Wat als ze hun rol als slachtoffer van de destructieve economie achter zich laten? Het Ecosociaal Verbond van het Zuiden is zo’n coalitie en schuift een rechtvaardige en duurzame agenda naar voren, waarin ook de natuur haar rechten heeft. Met succes.

Het Ecosociaal Verbond van het Zuiden is een netwerk van academici, activisten, mensenrechtenverdedigers en sociale organisaties uit Latijns-Amerika tijdens de covidpandemie. Ze brachten een boodschap van hoop in donkere tijden. Duizenden mensen ondertekenden het manifest voor een ecosociale transitie. Daarin zijn negen eisen geformuleerd:

1. Scheld historische schulden van landen in het Zuiden kwijt;

2. Implementeer een basisinkomen voor iedereen;

3. Organiseer de voedselvoorziening op basis van voedselsoevereiniteit en agro-ecologie;

4. Bevorder zorg voor elkaar en zelfzorg als fundament voor onze relaties;

5. Versterk de zelfbeschikking van volkeren;

6. Stimuleer communicatie en cultuur vanuit de basis;

7. Faciliteer regionale integratie tussen de volkeren van het Zuiden;

8. Ontwikkel post-extractieve economieën, los van olie- en gaswinning en natuuruitbuiting;

9. Herverdeel economische middelen rechtvaardig.

Verloren decennium?

Er leefde hoop dat de pandemie regeringen en individuen aan het denken zou zetten. Om het economische en politieke systeem te veranderen. Maar deze hoop is ondertussen vervlogen in Latijns-Amerika. De situatie is voor veel mensen niet verbeterd, maar juist sterk achteruitgegaan. Armoede, sociale onzekerheid, ongelijkheid en schooluitval zijn toegenomen. Sommige instituten praten zelfs over een nieuw verloren decennium voor Latijns-Amerika.

Vandaag daagt het verbond de Green Deals uit Europa en de Verenigde Staten uit. De Green Deals pretenderen oplossingen te bieden voor de klimaatverandering, maar leiden in werkelijkheid tot nieuwe vormen van uitbuiting en kolonisatie. De industriële agenda’s van Europa en andere economische grootmachten zien in het Globale Zuiden een bron voor kritische grondstoffen voor hun neokoloniale energiemodel.

Het Verbond biedt hiertegen weerkwerk. Het is een krachtige stem in de strijd voor natuurrechten en voor een rechtvaardige toekomst.

De initiatiefnemers delen een gemeenschappelijke visie: een wereld waarin mens en natuur in harmonie leven. Ze werken onvermoeibaar aan deze visie door middel van onderzoek, beleidsbeïnvloeding, grassroots-organisatie en mobilisatie.

De initiatiefnemers zetten zich met hart en ziel in voor de bescherming van de natuur en de bevordering van sociale rechtvaardigheid. Ze inspireren mensen wereldwijd om zich te verenigen in de strijd voor een betere toekomst.

De natuur beschermen door haar rechten te geven

In maart 2023 kwam het netwerk bijeen in Bogotá voor een dialoog met sociale organisaties uit Colombia. Samen met de regering stippelden ze een route uit voor de energietransitie . In juli 2023 getuigde een delegatie van het Verbond in het Europees Parlement over de valse oplossingen voor de klimaatcrisis en de energietransitie naar aanleiding van het Europese wetsvoorstel over kritische grondstoffen. En stilaan rijpte ook het idee om aan de natuur zelf rechten te geven.

Een vredestribunaal in Colombia erkende de Cauca-rivier als slachtoffer van het gewapend conflict in het land.

In april kwam het netwerk samen in Cusco (Peru) om in dialoog te gaan met inheemse leiders uit Peru, zowel uit het hoogland als de Amazone. De rechten van de natuur, en de natuur als rechtspersoon kwamen hierin sterk naar voren. Op steeds meer plekken krijgt de natuur erkenning.

Zo erkende een vredestribunaal in Colombia in 2023 de Cauca-rivier als slachtoffer van het gewapend conflict. Het was de eerste keer in Colombia dat de natuurlijk juridische erkenning kreeg. Niet zonder reden want gewapende groepen gebruikten de rivier jarenlang als massagraf . Daarnaast vervuilde legale en illegale mijnbouw de rivier ernstig. Door de erkenning als slachtoffers krijgt de rivier en de gemeenschappen die er wonen schadeherstel en garanties dat ze niet nogmaals slachtoffer worden.

De natuur en specifiek rivieren erkennen als rechtspersoon is een belangrijke juridische overwinning, maar tegelijkertijd borrelen er veel nieuwe vragen op. Wat betekent het dat de rivier rechten heeft? Waarom zijn sommige rivieren rechtspersoon en andere niet? En een andere belangrijke vraag die opkomt bij de natuur als rechtspersoon, is wie de natuur vertegenwoordigt en wie er namens haar kan spreken. Het Ecosociaal verbond gaat zo’n discussies niet uit de weg.

We leven in een kritisch moment, waarin we ofwel verder gaan op hetzelfde pad, ofwel kiezen voor een radicale verandering van de manier waarop we leven. Meer mijnbouw, (groene) energiewinning en geopolitieke competitie zijn een route waarvan we weten waar die ons naartoe brengt.

Het Ecosociaal Verbond van het Zuiden en de strategie van erkenning van de rechten van de natuur biedt een duidelijke breuk met het huidige model. Laat ons minder luid praten en meer luisteren naar de natuur en de mensen die daar nog steeds een directe relatie mee onderhouden.