“‘Het rommelt (weer) in Burkina Faso’
Terwijl de aangename ‘koelte’ van de wintermaanden plaats maakt voor de eerste verhitte februaridagen, roert de revolutionaire geest zich in Burkina Faso. Aanleiding is het gemopper – met verregaande gevolgen – van de militairen van de RSP (Régiment de Sécurité Présidentielle).
De RSP is een parallelle militaire eenheid, die in de jaren tachtig door Blaise Compaore in het leven werd geroepen om zijn persoonlijke veiligheid te waarborgen. Ze vertegenwoordigt een niet te onderschatten – en bovendien de enige echte - militaire macht in Burkina Faso.
Tijdens zijn bewind ontwapende Blaise Compaore systematisch het reguliere leger ten voordele van de RSP. Zijn privémilitie telt 1000 stevig bewapende en goed getrainde soldaten, gehersenspoeld voor het gehoorzamen aan één man in plaats van aan de natie.
Eind december 2014 lieten de manschappen van de RSP al eens van zich horen. Ze waren niet opgezet met de aankondiging door premier Zida, zelf de voormalige nummer twee van de RSP, dat het regiment ontbonden zou worden, aangezien het na het vertrek van Blaise geen bestaansreden meer heeft. Ze eisten eveneens de onmiddellijke uitbetaling van de eindejaarspremie waar ze nog altijd recht op meenden te hebben en de herziening van een aantal herschikkingen in de hiërarchie. Zida slaagde er toen vrij snel in om de gemoederen te bedaren en de transitie kabbelde – onder het goedkeurend oog van de West-Afrikaanse en internationale gemeenschap - langzaam maar zeker voort.
Verkiezingen op 11 oktober
Elke fase van het transitieproces wordt niettemin met argusogen gevolgd. De vaststelling van de datum voor de presidentsverkiezingen bijvoorbeeld had heel wat voeten in de aarde. Uiteindelijk schaarden ministerraad en parlement zich achter 11 oktober 2015 voor de parlements- en presidentsverkiezingen en 31 januari 2016 voor de gemeenteraadsverkiezingen. Aan die verkiezingen zal een grootschalige campagne vooraf gaan voor inschrijving op de kieslijsten. In oktober 2015 zal Burkina Faso bijna 8 en een half miljoen kiesgerechtigden kennen. Dat is een enorm potentieel en dat is natuurlijk ook de politieke klasse niet ontgaan.
Jacht op de kiezer
De jacht op de kiezer is duidelijk open. Het toch al zo versnipperde politieke landschap in Burkina Faso ziet elke week wel de geboorte van nog een nieuwe partij of semipolitieke structuur. De partijen van de voormalige oppositie ontplooien imposante stappenplannen om kiezerszieltjes te winnen. Dat is niet anders voor de partijen van de voormalige meerderheid die zich – nadat president Kafando hun ontbinding tijdens zijn nieuwjaarstoespraak weer ophief – sterker dan ooit wanen. Begin deze week werd er zelfs een comité opgericht voor de terugkeer van Blaise Compaore en eergisteren schoof de CDP (de partij van Compaore) generaal Gilbert Diendéré naar voor als zijn kandidaat voor de presidentsverkiezingen.
De rechterhand van Blaise roert zich
Diendéré was dertig jaar lang de rechterhand van Blaise Compaore en naderhand de bevelhebber van de RSP. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat er iets aan zijn loyauteit is veranderd. De man die eind december wel nog aan de zijde van Zida stond om het gerommel in de rangen van de RSP tot bedaren te brengen, was gisteren degene die – in naam van diezelfde RSP – het onmiddellijke aftreden van zijn vroegere ondergeschikte eiste. Urenlange bemiddeling van de Mogho Naaba (de traditionele chef van de Mossi en wellicht de meest gerespecteerde persoonlijkheid van Burkina Faso) bracht een relatieve rust, maar de situatie blijft gespannen. De RSP zou het aanblijven van Zida uiteindelijk hebben aanvaard maar eist in ruil dat hij de wijzigingen in de top van de militie teniet doet. President Kafando beloofde op korte termijn een commissie die zich over het lot van de RSP zal buigen.
Mobilisation générale!!
Een dergelijke diplomatische oplossing werd ook al aangereikt in het recente rapport van de International Crisis Group. Of ze ook de meest verstandige is en vooral of ze aanvaard zal worden door de bevolking en het intussen sterk georganiseerde middenveld, is nog maar de vraag. Le Balai Citoyen en de andere organisaties bliezen meteen verzamelen. Vanavond nog voorzien ze een persconferentie en voor zaterdagochtend hebben ze een grootse meeting aangekondigd. Inzet is de onmiddellijke en volledige ontbinding van deze ‘kanker’ van het oude regime. Als ze zich dan toch zinvol willen inzetten, zo klinkt het hier en daar op de sociale media, dan zijn de mannen van de RSP welkom om zich aan te sluiten bij het leger van Tsjaad en Kameroen, in hun kruistocht tegen Boko Haram!
Verrassing Zida
De aanstelling van een militair als eerste minister kreeg eerst veel kritiek, niet in het minst van de internationale gemeenschap. Yacouba Isaac Zida verbaasde echter vriend en vijand door de manier waarop hij zich naar de eisen van het transitiecharter plooide en zijn rol als eerste minister ter harte nam. Het feit dat hij vandaag zo verguisd wordt door zijn voormalige ‘kameraden’ bewijst in welke mate hij zich als burger geëmancipeerd heeft en het belang van de natie boven dat van zijn eigen clan (in casu de RSP) stelt. Hij lijkt vooralsnog de quasi volledige steun van de politieke klasse en het middenveld te krijgen: zij beschouwen hem vandaag in de eerste plaats als hun premier en een drijvende kracht achter de transitie, en niet langer als een militair met een donker verleden.
De veerkracht van de volksopstand ondergaat vandaag een stevige test. De Burkinabè lijken vastbesloten om die met glans te doorstaan. Dat de hoop en de democratische verandering andermaal mogen winnen!