“‘Het verborgen gezicht van IJsland’
Voor het gebouw van liefdadigheidsorganisatie Fjolskyldu Hjalp (“Familiehulp”), in een buitenwijk van Reykjavik, staat een veertigtal IJslanders van alle leeftijden aan te schuiven in de druilige regen. Zo gaat het elke tweede en vierde woensdag van de maand.
Binnen bereiden vrijwilligers voedselpakketten voor om gratis uit te delen. Plastic zakken gevuld met melk, vlees, vis, brood, boter, kaas, toiletpapier, groenten en vitaminen. Er is ook een winkeltje met tweedehandskledij: 1500 kroon voor een jas, 2000 kroon voor een broek.
Onder nul
De werkloze Lili en David, een koppel jonge dertigers, komt gratis eten inslaan. ‘We komen hier af en toe langs. Vaak eigenlijk’, zegt Lili. ‘We hebben vijf kinderen en hebben het erg moeilijk. Ik krijg 150.000 kroon werkloosheidsuitkering, daar moeten we het mee doen. We huren een appartement voor 82.000 kroon. Dan nog de rekeningen… we staan altijd onder nul. Ik zou eender wat willen doen als job, maar ik vind maar niets.’
‘De situatie is héél droevig. Duizenden mensen hebben het heel moeilijk. In 2011 hebben we 25.560 voedselpakketten uitgedeeld aan zo’n 5000 IJslandse gezinnen’, zegt Familiehulp-directrice Asgerdur Jona Floasdottir. ‘De groepen die het in IJsland de afgelopen vijftien-twintig jaar sowieso al heel moeilijk hadden, zijn ouderen, alleenstaande moeders en mensen met een handicap. Ze worden gezien als tweedehandsburgers. Door de crisis is alles alleen nog maar verergerd. Nadat je je huur en rekeningen hebt betaald, blijft er nauwelijks nog iets over om eten en medicijnen te kopen.’
Rapport genegeerd
De overheid doet te weinig voor mensen die het niet breed hebben, vindt Floasdottir. ‘Anders waren wij niet nodig. Op basis van de statistieken van onze liefdadigheidsorganisatie heeft een universiteit een rapport gemaakt over armoede. Ik heb anderhalf jaar geleden aan elk parlementslid een kopie bezorgd. Resultaat? Geen enkel parlementslid heeft me gecontacteerd. Maar weet je wat ze zichzelf voor het zomerreces cadeau hebben gedaan? Terugbetaling van tandarts, bril, kleren, een deel van hun lunch en diner… voordelen uitsluitend voor parlementsleden.’
‘Natuurlijk raakt dit, zo’n voedselbedeling zien’, zegt Gunnar wanneer we bij Familiehulp vertrekken. ‘Ik ontmoet elke dag mensen in deze situatie. Het maakt me droef dat we dit niet kunnen oplossen in een relatief welvarend land zoals IJsland, met zo weinig inwoners. Het grootste probleem met liefdadigheidsorganisaties zoals deze, is dat ze te weinig samenwerken. Als we dingen willen veranderen in de maatschappij, moeten we ons beter organiseren. We vechten tegen een goed georganiseerd systeem dat al 45 jaar aan de macht is. Een paar mensen wordt rijk op de kap van vele armen. Waarom kunnen ze dat? Omdat ze goed georganiseerd zijn.’