“‘Historische schuldkwijtschelding in de VS staat ‘on hold’’

Protest tegen de hoge studieleningen in de VS (2011). Een hogere opleiding kost in de VS al gauw enkele tienduizenden dollars. Het is een onderwijssysteem dat al decennia bestaat en veel jongeren financieel vast zet.

Eric Wagner / Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)

Amerikaans president Biden probeerde afgelopen jaar als eerste president ooit een deel van de studieschuld af te schaffen. Met de nadruk op “probeerde”, stelt Wereldblogger Jep Stockmans. Want wat een historische beslissing kon worden, is ondertussen al snel op pauze gezet.

In de zomer van 2022 kondigde het Amerikaanse Witte Huis een historische beslissing aan. Op nationaal niveau zouden honderdduizenden dollars aan studentenleningen worden kwijtgescholden.

Die beslissing kwam er op een moment dat het land getroffen werd door een sterke inflatie, als gevolg van de coronacrisis en de energiecrisis door de oorlog in Oekraïne. Het was ook één van de centrale verkiezingsbeloftes van president Biden.

Voorgeschiedenis

Sinds 1965 konden Amerikanen hun opleiding financieren dankzij een lening. In dat jaar trad het programma Federal Family Education Loan in voege, waarbij studenten particuliere studieleningen konden aangaan die de overheid ondersteunde of financierde. Sindsdien zijn er talloze studenten met zo’n lening.

Dat programma liep tot 2010, toen 92% van de leningen genationaliseerd werden onder Obamacare. Sindsdien heeft de overheid bijna alle studentenleningen in handen en werd de staatsschuld ook meer dan verdubbeld: van 811 miljard dollar in 2010 naar 1,7 triljoen dollar in 2022.

In 2022 hadden 42,8 miljoen Amerikanen een studielening lopen aan een gemiddelde van 30.000 dollar per persoon. Dat komt neer op 13% van de bevolking. In 2023 wil Biden nu 10.000 tot 20.000 dollar van die lening per persoon kwijtschelden.

Biden beloofde dat Amerikanen makkelijker toegang zullen krijgen tot financiële hulp bij hun studiegerelateerde lening.

Voor 20 miljoen mensen zou de schuld zelfs volledig kwijtgescholden worden. Het gaat om Amerikaanse burgers die jaarlijks minder dan 125.000 dollar verdienen, zodat de administratie zeker is dat het alleen zij zijn die echt hulp nodig hebben.

Daarnaast beloofde Biden ook dat hij de organisatie die verantwoordelijk is voor schuldkwijtscheldingen wil hervormen, omdat zo’n 95% van de aanvragen momenteel worden geweigerd. Concreet wil dat zeggen dat de regels versoepeld zullen worden en Amerikanen makkelijker toegang zullen krijgen tot financiële hulp bij hun studiegerelateerde lening.

Financiële valstrik

Dergelijke beloftes en maatregelen zijn mijlpalen in de Amerikaanse geschiedenis. In een land waar kapitalisme heerst, de cultuur vooral de “selfmade man” viert en socialisme een scheldwoord is, mogen dit soort initiatieven niet worden onderschat. Want hoewel een studielening in theorie begrepen kan worden als financiële steun, is het vaak een financiële valstrik.

Een hogere opleiding kost in de VS al gauw enkele tienduizenden dollars. Het is een onderwijssysteem dat al decennia bestaat en veel jongeren financieel vast zet. Wie zo’n lening aangaat doet er vaak tientallen jaren over om ze terug te betalen. En dat heeft niet alleen te maken met het bedrag, soms meer dan 100.000 dollar, van die lening.

Voor velen is de beloofde 20.000 dollar kwijtschelding maar een magere bijdrage voor leningen met een hoge rentevoet die ze afbetalen.

Interestvoeten op dergelijke leningen liggen doorgaans zodanig hoog dat iemand maandelijks al gauw 500 dollar, of meer, aan interesten moet betalen. Bij overheidsleningen ligt de rentevoet tussen de 4% en 8%, maar voor leningen bij privé-instanties schommelt dat tussen 4% en 17% interest per jaar.

Kort samengevat: jaarlijks gaat er zo’n 2000 tot 6000 dollar aan interest naar de afbetaling van een studielening. Voor velen is de beloofde 20.000 dollar kwijtschelding daarom maar een magere bijdrage voor leningen met een hoge rentevoet die ze afbetalen.

Er zijn mensen die maar net genoeg financiële middelen hebben om de interest af te betalen, waardoor hun oorspronkelijk geleende som nooit vermindert. Of erger: wie zelfs de interest niet kan bijhouden, ziet zijn lening alleen maar groter worden. Zo’n lening volgt je over de hele wereld, verwoest je kredietwaardigheid en zet je dus financieel vast.

Te jong voor alcohol maar niet voor een lening

Ik heb het altijd schokkend gevonden dat deze leningen meestal niet door privébedrijven, maar wel door de Amerikaanse overheid worden uitgereikt. Dat wil zeggen dat het de regering zélf is die zulke onrealistische omstandigheden creëert voor de opleiding van zijn burgers.

Of eigenlijk: tieners. Want velen gaan al een lening aan vanaf ze 17 of 18 jaar oud zijn, op een leeftijd dat ze volgens de Amerikaanse wet nog niet oud genoeg zijn om alcohol te drinken of cannabis te gebruiken, maar dus wel oud genoeg om voor een lening te kiezen die je je hele leven kan achtervolgen. Voor een Belg klinkt dat onvoorstelbaar, maar in de VS is dat een doodnormale zaak.

De hoge studiekosten houden het percentage hoogopgeleiden in de VS relatief laag.

Het is ook geen verrassing dat de jongeren die het zwaarst gebukt gaat onder deze leningen, uit gezinnen komen die de kosten van een universitaire opleiding niet of nauwelijks kunnen betalen. Een universitaire opleiding biedt in de VS tegelijk een kans om op te klimmen in de maatschappij én op persoonlijk faillissement. De hoge studiekosten ontmoedigen op deze manier velen om een studie aan te gaan en houden het percentage hoogopgeleiden in de VS relatief laag.

Recht op onderwijs?

Op Biden’s beslissing om (delen van) studieleningen kwijt te schelden volgde al snel sterke tegenreacties. ‘Ik moest mijn leningen zelf ook afbetalen, dus anderen moeten dat ook’, hoor ik geregeld in mijn directe circuleren.

Volgens de republikeinen zal het de inflatie verergeren en alleen de rijke Amerikanen bevoordelen. ‘Bidens lening-socialisme is een slag in het gezicht van elke familie die spaarde voor een hogere opleiding, elke student die zijn leningen afbetaalde en elke militair die het leger in ging om een lening te vermijden’, stelde republikeins senator Mitch McConnell.

Boven het hoofd van miljoenen Amerikanen blijft voorlopig een enorme financiële last hangen.

Het bleef niet alleen bij woorden. Al snel werden rechtszaken opgestart, zowel door burgers als verschillende staten. In St. Louis werd de federale beslissing onmiddellijk geblokkeerd door een rechtbank. Andere conservatieve staten, zoals Texas, Missouri en Nebraska, volgden snel.

Zoals vaak het geval is wanneer op wettelijk vlak onenigheid ontstaat in de VS, ligt de eindbeslissing bij het Amerikaanse Hooggerechtshof. Die is sinds Trumps presidentschap overwegend conservatief en republikeinsgezind. Later deze maand zou een uitspraak moeten volgen die bepalend zal zijn voor de toekomst van miljoenen Amerikanen.

Ondertussen vroegen al zo’n 26 miljoen Amerikanen een kwijtschelding van hun studielening aan. 16 miljoen daarvan werden al goedgekeurd door het onderwijsdepartement. Dat departement verklaarde recent dat ‘ze de informatie van deze kandidaten goed gaan bijhouden, zodat de aanvraag snel behandeld zal worden als er groen licht gegeven wordt’. Ze verklaarde ook nooit te ‘zullen stoppen met vechten voor burgers die hulp nodig hebben’.

Boven het hoofd van miljoenen Amerikanen blijft voorlopig een enorme financiële last hangen. Het zorgt ongetwijfeld voor enorme stress en onzekerheid.

Door de vele rechtszaken in de afzonderlijke staten kregen velen al een bericht dat hun goedgekeurde aanvraag nu op pauze staat. ‘Als gevolg van de rechtszaken kunnen geen nieuwe aanvragen meer worden behandeld en goedgekeurd’, klonk het in dat bericht.

Of de Amerikaanse maatschappij het zal toelaten dat de maatregelen van Biden worden uitgevoerd en zo verlossing kunnen brengen voor miljoenen Amerikanen, is nog maar de vraag. De financiële schuld die ze blijven meedragen houdt hen mogelijk permanent tegen om te werken aan een betere toekomst. En dat terwijl de mogelijkheid om te studeren, voor die betere toekomst, toch een recht voor iedereen zou moeten zijn.