“‘Arts komt om bij dodelijk geweld tegen ebolateams in Congo’

De luchthaven van Rughenda (Butembo) ging dicht voor een grondige ontsmettingsbeurt

Bron: sociale media

Sinds het oorspronkelijke blogartikel van 3 augustus 2018 verscheen hier elke dag een update over de ebola-uitbraak in Noord-Kivu, Congo, tot 8 mei 2019.

SLOTWOORD

Op 25 juni 2020, heeft minister van Gezondheid Dr Eteni Longondo dan eindelijk het einde van de epidemie kunnen afkondigen. Dat had hij eerder al willen doen, op 12 april, maar twee dagen ervoor werden er plots enkele nieuwe gevallen vastgesteld in Beni.

Ik had niet gedacht dat het bijna twee jaar zou duren eer deze epidemie onder controle zou geraken. Na bijna een jaar bloggen kon ik door mijn toenemende verantwoordelijkheden dat ritme niet meer volhouden. Dit ebola-dagboek is dan ook onvolledig, maar het geeft toch een goed beeld weer van de uitdagingen waar de ebolabestrijders mee te maken kregen en hoe ze zelf ook soms bijdroegen aan al wat fout liep. Belangrijk is dat er lessen uit getrokken worden. Want de vraag is niet of er een volgende uitbraak komt, maar wanneer.

UPDATE 8 mei 2019

Om halfzes vanochtend is een groep maï maï de stad Butembo binnengedrongen. Ze werden voor het eerst opgemerkt aan het rond punt Soficom, op 600 meter van waar ik woon, waar ze blijkbaar hadden verzamelen geblazen en van waaruit ze zouden van plan zijn geweest om het stadhuis aan te vallen. Maar leger en politie hebben hen onderschept, waarop ze in verschillende groepen uit elkaar zijn geslagen.

Geweerschoten weerklonken nog meer dan vijf uur lang, vooral in het stadscentrum. Via de radio had de burgemeester iedereen opgeroepen om thuis te blijven. Er zouden 10 doden zijn gevallen, waarvan 9 maï maï en een officier van politie. Onder de doden ook twee vrouwen. De foto’s van de verminkte lijken die breed werden rondgestuurd bespaar ik jullie. De militairen hebben de onhebbelijke gewoonte om hun slachtoffers, zeker als het vrouwen zijn, hun broek af te stropen om hun geslachtsdelen bloot te maken. Ook die foto’s doen de ronde. De gebroken blik van een jonge vrouw met opengespatte schedel kijkt recht in de lens, terwijl het litteken van een keizersnede goed zichtbaar is boven haar ontblote bekken.

De meeste aanvallers hadden rond de nek een kleine petfles met een metalen voorwerp erin. Anderen droegen talismans om de nek of de pols. Maar die hebben hen duidelijk niet kunnen beschermen. Zes aanvallers konden worden ingerekend, één van hen ligt in het ziekenhuis.

Jonas, 17 jaar, maï maï, en de amuletten rond de pols van een collega

Bron: sociale media

Sinds maandag ben ik in Goma waar we een atelier van drie dagen organiseren met de boerenorganisaties van Noord-Kivu. Iedereen zit voortdurend op de smartphone te zoeken naar de laatste berichten. De concentratie van de mensen gaat er uiteraard onder lijden.

Eén van de berichten springt in het oog: één van de jongemannen die konden worden gevat bevestigde dat ze werden opgeroepen door sommige députés, waarvan hij de naam verzweeg. Dat bevestigt alleszins de hypothese van medeplichtigheid van sommige politici. Hij had hen opgedragen in groepen van 10 simultaanaanvallen uit te voeren op de behandelingscentra voor ebola en zoveel mogelijk agenten van het weerwerk te vermoorden. Dat had een verschrikkelijk bloedbad kunnen worden. Ooggetuigen hebben de belagers gefilmd met hun smartphone.

Op een filmpje zie je een jonge knaap die een fles fruitsap heeft gekregen in ruil voor een interview, dat hij graag weggaf: hij heet Jonas, is 17 jaar en beweert 2 maanden geleden ontvoerd te zijn. Ze hadden de nacht doorgebracht in de open lucht iets buiten de stad om bij het krieken van de dag tot actie over te gaan tegen de weerwerkteams. Hij bevestigt dat er in hun rangen ook leden zijn van ATAMOV, de vereniging van taxibrommers. De rellen van de voorbije dagen en deze aanval zijn dus duidelijk nauw gerelateerd. De kreten om ATAMOV buiten de wet te plaatsen klinken alom. Onder druk van de burgemeester deed hun voorzitter een oproep aan de leden om zich te desolidariseren van de maï maï, maar niemand durft met zekerheid te beweren dat hij het meent.

Ook deze keer werd een handgeschreven vlugschrift gevonden, op datum van 7 mei, waarin alle medewerkers aan het weerwerk tegen ebola twee dagen krijgen om hun boeltje te pakken. Zijn ze er dan nog, dan worden ze vermoord. Komt er vrijdag een nieuwe aanval?

Het ergste bij dit alles is dat het weerwerk nu al vijf dagen op rij verstoord werd, waardoor besmettingen ongehinderd verder kunnen plaatsvinden. De komende weken staat ons dus ongetwijfeld weer een verhoging van het aantal gevallen en het aantal communautaire doden te wachten. Terwijl de daling de voorbije zeven dagen heel bescheiden was gebleven.

De cijfers van vandaag verhogen weer van honderdtal. Met 15 nieuwe gevallen en 14 nieuwe doden tellen we nu precies 1.600 gevallen, 1069 doden en 442 genezingen. Het sterftecijfer klimt verder naar bijna 67%.

UPDATE 7 mei 2019

Ik moet bekennen dat ik toch wat té optimistisch ben geweest de voorbije dagen. Ook al blijf ik er bij dat steeds meer mensen de noodzaak van het weerwerk openlijk onderschrijven, blijven er negatieve dynamieken werken die om de haverklap leiden tot openlijke conflicten, onrust in de stad en onderbreking van de activiteiten van het weerwerk.

Sinds de twee brommertaxi’s werden neergeschoten is het niet meer rustig geweest in de stad. Vandaag, tot overmaat van ramp, heeft een bestuurder van één van de wagens die ingezet worden voor het weerwerkteam een taximan aangereden. Meteen werd hij achternagezeten door razende collega’s van het slachtoffer, die de wagen honderden meter verderop hebben kunnen staande houden. De chauffeur werd eruit geslaagd en afgeranseld, de ruiten ingeslagen, de banden afgelaten. Wanneer de politie met versterking van het leger kwam opdagen werden ze onthaald op een stenenregen en kregen geweervuur terug. Opnieuw lag de hele stad in een kramp. En altijd heb je dan mensen die daar misbruik van maken door een winkel te plunderen, of vallen soldaten vrouwen lastig… Op internet werd zelfs beweerd dat de taximan was doodgereden, wat de gemoederen nog meer beroerde. De minister plaatste in zijn dagelijks bericht het ware verhaal.

Ondertussen blijven mensen sterven. Een traditionele genezer die er prat op ging dat hij vergiftiging, HIV/AIDS en ebola kan genezen, werd gisteren begraven nadat ebola hem had geveld. Dat zijn de doden die de bevolking tot andere inzichten kunnen brengen.

Verkozenen van Beni en Butembo hebben gisteren maandag een onderhoud gehad met de nieuwe voorzitster van het nationale parlement. Ze zijn haar steun gaan vragen om mee te lobbyen bij regering en president om de onveiligheid in onze regio mee te helpen bestrijden, en hebben ook voorgesteld om een parlementaire onderzoekscommissie te sturen om de echte redenen van de weerstand tegen het weerwerk te achterhalen, de doeltreffendheid van de teams te onderzoeken en van de sensibilisering van de bevolking. Mevrouw de voorzitster heeft gevraagd om daartoe een schriftelijke aanvraag tot haar te richten.

De WHO heeft beslist om haar vaccinatiestrategie aan te passen: voortaan wordt in plaats van een ml nog slechts een halve milliliter toegediend aan de grootste risicogevallen, terwijl inwoners van een hot spot nog slechts 0,2 ml zullen krijgen. Op die manier hopen ze sneller meer mensen te kunnen vaccineren.

Ook al is er geen dag meer boven de 20 nieuwe gevallen gegaan, het aantal blijft toch te dicht in die buurt op en neergaan. En het vermoeden is groot dat de reële cijfers ongetwijfeld hoger liggen dan wat de teams kunnen registreren. We sluiten de dag af met 1.585 gevallen, waarvan er 1.055 zijn gestorven en 441 genezen.

UPDATE 5 mei 2019

Er is een vreemde beslissing genomen over het organiseren van het staatsexamen voor de laatstejaars van het middelbaar onderwijs. De krant Le Phare kondigt aan deze examens werden uitgesteld in Beni en Butembo om dezelfde reden als waarom de verkiezingen in december werden uitgesteld. Waarop de krant het niet kan nalaten deze commentaar te schrijven: “Maar waarom zou je Ebola als een belangrijke oorzaak van het uitstellen van het staatsexamen accepteren en dat niet doen voor de verkiezingen van december 2018, in hetzelfde nationale geografische gebied en met dezelfde bevolking?

Radio Okapi brengt het echte verhaal: de minister van Onderwijs besliste tot een uitstel in Beni stad en Beni ruraal. Maar dan rijst uiteraard de vraag waarom hij dat dan niet voor Butembo heeft beslist, wetende dat meer dan de helft van alle doden in Butembo zijn gevallen, terwijl in Beni nog erg weinig nieuwe gevallen voorkomen? Consequent beleid is in Congo dikwijls ver zoek.

Een zanger zou een lied hebben gemaakt over “ebola business”. Dat is uiteraard het laatste waar we zaten op te wachten, de mensen nog meer opruien. Maar ik heb nog niet kunnen achterhalen wie dat dan wel zou zijn en wat zijn drijfveer is.

Nieuw dreigement voor een aanval op een behandelingscentrum voor ebola

Bron: sociale media

Opnieuw werd een handgeschreven bedreiging gevonden voor een nieuwe aanval op de behandelingscentra: “ik kolonel Kakuthu, geef jullie een week om deze plaats te verlaten. Jullie hebben de stam van de Nande al teveel vermoord. Stop ebola.” Het is onaanvaardbaar dat dit nog altijd kan gebeuren want het spreekt vanzelf dat dit evengoed een anti-ebola gevoel versterkt bij de bevolking, alleen al door de angstpsychose die ze opwekt. Wie wil zich nog laten behandelen in een centrum waar elk moment opnieuw een aanval kan worden op uitgevoerd?

Het is duidelijk dat de overheid en de MONUSCO hier zwaar in gebreke blijven: mits een beetje inzet waren de daders van de aanvallen en van de dreigementen al lang opgespoord en geneutraliseerd. Dat dit niet gebeurt kan alleen maar betekenen dat er medeplichtigheid heerst op welk niveau dan ook, of dat de politieke wil ontbreekt.

UPDATE 4 mei 2019

Er gaat nog steeds geen dag voorbij zonder incidenten. Vandaag staat Butembo weer de hele voormiddag onder hoogspanning. De oorzaak is de dood van twee brommertaxi’s op een kerkhof waar een ebolaslachtoffer van hun familie een waardige en beveiligde begrafenis kreeg. Het is niet gekend wat daar precies is fout gelopen, maar het liep er behoorlijk uit de hand en de twee mannen werden doodgeschoten door de politie die het weerwerkteam beschermde.

Dit is nu net het soort incidenten dat kost wat kost zou moeten worden voorkomen, want dat creëert meteen enorm veel animositeit. De brommertaxi’s hebben een hechte band en alles wat één van hen overkomt vormt meteen een aanleiding om de hele stad plat te leggen.

Daar zijn ze behoorlijk in geslaagd vandaag. De meeste handelszaken bleven noodgedwongen dicht. Verkeer werd lamgelegd. Regelmatig klinkt geweervuur van de politie. Laat ons hopen dat dit snel kalmeert want dat kan behoorlijk ontsporen.

De trieerpoort van het gezondheidscentrum van Ngothe gaat in de vlammen op

Bron: sociale media

De burgemeester heeft de familieleden ontvangen. Ze eisen dat de schuldigen worden opgepakt en berecht nog voor de slachtoffers worden begraven.

Korte tijd nadien gaat een houten gebouw op het terrein van een gezondheidscentrum van Ngothe in de vlammen op. De arts had dit ter beschikking gesteld van het weerwerk om de risicovolle patiënten bij het binnenkomen al meteen af te zonderen. Ik hoor al enkele dagen zeggen dat daar een aanval zal op komen, omdat de arts-eigenaar teveel meewerkt met het weerwerkteam. Dat wordt nog altijd als een misdaad gezien in de ogen van de heethoofden die niet geloven dat ebola een gevaarlijke ziekte is die met man en macht moet worden bestreden.

Steeds vaker duiken er elementen op dat er ook een irrationele dimensie in de weerstand tegen de ebolateams zit. De wegonderbrekingen in Mutiri deze ochtend verraadden dat. Opnieuw heeft een schaap ermee te maken. Deze keer heeft men een schaap willen slachtofferen zoals in het Oude Testament, om de goden gunstig te stemmen (of de duivel, dat was me niet duidelijk). Als men denkt dat mythische elementen zullen slagen waar rationele preventiemethodes falen, zijn we nog verder van een oplossing.

De ellende van dit soort toestanden is ook dat de weerwerkteams niet uitrukken. De opvolging van contacten en de vaccinaties vallen stil. De deuren worden wijd opengezet voor het virus. Morgen zullen de statistieken een laag cijfer geven, enkel en alleen maar omdat de bestaande gevallen slechts heel gedeeltelijk konden worden opgetekend. En over een dag of 10 zal er weer een piek ontstaan.

Wegblokkades, een schaap wordt geofferd

Bron: sociale media

Voor de mensen die zich dan toch nog kunnen aanmelden loopt het ook ver van altijd goed af. Ik kreeg zonet nog het verhaal te horen van een vrouw die drie maanden zwanger was en voortdurend moest overgeven. Ze werd opgenomen in een ebola behandelingscentrum en is daar diezelfde nacht nog overleden. De bevolking spreekt meteen schande van de artsen. Iedereen weet toch dat zwangere vrouwen op drie maanden veel overgeven? Dat is toch geen ebola…

Zo blijft de kloof tussen weerwerkers en bevolking natuurlijk erg diep. Het probleem is dat de zieken worden binnengebracht als het virus volledig bezit heeft genomen van hun lichaam en dan is er met de beste wil van de wereld niets meer aan te doen. De patiënt overlijdt dan binnen de 24 uur. Of nog sneller, zoals de dame die op 28 april achterop een brommer de geest gaf, op weg naar het centrum.

De WHO heeft te weinig ervaring met ebola, wordt er geroepen, Artsen zonder Grenzen moet terugkomen. Opnieuw vergist men zich van vijand. Iedereen die zich inzet wordt meteen aan de kant van de vijand gerangeerd, men zal altijd wel een reden vinden om hen te beschuldigen.

En zo krijgen we een zelfvervullende voorspelling: door de weerwerkers van alles de schuld te geven en zijn eigen deel van de verantwoordelijkheid niet te willen zien, geeft de bevolking nog steeds vrij spel aan het virus, blijft het aantal communautaire doden veel te hoog (ongeveer de helft) en blijven de statistieken haperen rond de 15, 16 nieuwe gevallen per dag. Dat is nog altijd veel te veel uiteraard, maar we zijn toch al 5 dagen onder de 20 nieuwe gevallen gebleven. Een mens klampt zich vast aan de kleinste strohalm. Het totaal aantal gevallen is opgeklommen tot 1.545, het dodental tot 1.019.

De nevenwerkingen van het vaccin zijn zowat 30 uur na de prik het felst: het voelt aan als een combinatie van een stevige kater met een flinke griep: pijnlijke ledematen, doffe hoofdpijn, maar gelukkig slechte een hele lichte verhoging, tot 37°C. Mijn vier paracetamolpillen komen goed van pas, ze zijn al voor helft op.

UPDATE 3 mei 2019

Kom tegen half tien, had de arts gisteren gezegd. Ik stond er om kwart voor tien met mijn collega, maar tot mijn verbijstering was er geen spoor te bekennen van het vaccinatiecentrum dat daar gisteren stond opgesteld. Blijkbaar hadden ze alles ingepakt.

Om 10 uur verscheen een wagen met een handvol politiemannen, die zich meteen over het terrein verspreidden op strategische posities, en begon het medisch personeel alles uit te pakken. Partytenten lenen zich voor alle doeleinden, zelfs om vaccins te zetten in een geïmproviseerd centrum, midden tussen de velden, bij wijze van spreken.

Het mobiele vaccinatiecentrum wordt opgesteld

© Ivan Godfroid

Omdat we ons gisteren hadden ingeschreven werden mijn collega en ik als eersten opgeroepen. We moesten daarbij doorschuiven voor een hele rij tafels, op plastieken taboeretjes, terwijl elke medewerker zijn deel van het werk deed. Formulieren invullen, interview over je gezondheidstoestand, verklaring doen tekenen. Die verklaring heeft een lange titel, ik vertaal: formulier voor geïnformeerde instemming van deelnemers aan het project van medelevende gordelvaccinatie tegen het ebolavirus in de Democratische Republiek Congo. En dan volgen 5 bladzijden die als voornaamste doel hebben om de volledige juridische verantwoordelijkheid in geval van niet slagen van de vaccinatie bij de betrokkene zelf te leggen.

Voor alle zekerheid had ik eerst nog eens goed nagevraagd of ik niet ten onrechte een vaccin zou krijgen dat iemand anders die meer gevaar loopt beter zou kunnen gebruiken. De strategische stock bedraagt immers nog altijd zowat 4.000 dosissen, maar die wordt systematisch bijgevuld naargelang de noden. Men wil vermijden dat er een te grote stock in Congo zelf zou zijn omdat het gevaar op onderbrekingen in de koudeketen hier uiteraard veel hoger liggen. De minister is van plan om het aantal vaccinaties per dag op te drijven naar 1.500. Het gemiddelde tot vandaag sedert het begin van de uitbraak ligt op amper 400 per dag. Dus ik hoef me geen zorgen te maken: ik krijg niet een vaccin dat voor een contact van een zieke of een gezondheidswerker was voorbestemd. Op de papieren staat trouwens heel duidelijk, naast ringvaccinatie en gezondheidswerker, de optie ‘geografische afbakening’, en dat is inderdaad integraal van toepassing: onze wijk Mutsanga is een hot spot van de huidige uitbraak en is onderdeel van de gezondheidszone Katwa, waar één derde van alle gevallen zich hebben voorgedaan, en waar het totaal aantal nu al dubbel zo hoog ligt als die in Beni, een andere stad die lange tijd het voornaamste epicentrum was.

Omdat we de eersten zijn, moeten we nog wachten tot het vaccin is ontdooid. Die worden bewaard op temperaturen van -60 tot -80 °C, dus dat duurt wel even. Eén van de medewerkers heeft onze flacon wel een kwartier in de handen gehouden om het vaccin met zijn lichaamswarmte te ontdooien.

Na de prik moesten we nog een half uur nablijven in observatie, maar dat is probleemloos verlopen. Tussendoor moesten we op de polaroid foto, die aan het dossier werd toegevoegd. Het toestel stond duidelijk afgestemd op Afrikaanse huidskleuren, want mijn foto kwam er zwaar overbelicht uit.

© Ivan Godfroid

We kregen nog een hele lezing over alle mogelijke nevenwerkingen, en een plastiekzakje met welgeteld 4 paracetamoltabletten van 500 mg erin. Alleen te nemen als we ons niet goed voelen, drong de verpleegster nog aan. En nu is het dus afwachten hoe mijn lichaam zal reageren op het vaccin. Dat verschilt nogal van mens tot mens. Op één na zijn nu al mijn collega’s al gevaccineerd. De meest sportieve heeft absoluut van niets last gehad, de meest zwaarlijvige was drie dagen doodmisselijk, bij de meesten waren er toch wel wat lastige effecten die het werken één of twee dagen lang bemoeilijken. Als het mij overkomt, zal ik in het weekend kunnen uitzieken.

De gecumuleerde cijfers doorbreken vandaag de psychologische drempel van 1000 doden, en zo komt de epidemie nog eens in de Westerse media. Van de 1529 gekende gevallen zijn er 1008 gestorven. De WHO hernieuwt zijn oproep om meer middelen vrij te maken: de noden zijn tot nu toe maar voor de helft gedekt.

Het blijft afwachten of het nu de goede richting begint uit te gaan. Met 19 nieuwe gevallen en 14 nieuwe doden op één dag, kunnen we dat nog niet zeggen. Ook blijft het alsmaar gonzen van geruchten. Dit is nog maar eens een kras voorbeeld:

Sedert gisteren donderdag wordt verteld dat een wit lam werd begraven op het terrein van het gezondheidscentrum Wanamahika, met als doel zo het virus binnen  te brengen.

Hoe ontstaat zulk gerucht nu? Het is allemaal begonnen met de installatie van een medische diepvriezer die er in het vooruitzicht van de intensifiëring van de vaccinatie werd geïnstalleerd. Om het systeem te beschermen tegen bliksems, die in Butembo veelvuldig voorkomen, moest er ook een bliksemafleider worden aangelegd. Daarvoor wordt een gat gegraven waarin een koperen staaf wordt verankerd in een put gevuld met houtskool opdat de stroom goed zou aarden. Iedereen kon zien dat er inderdaad iets werd begraven. En daarvan vertelden sommige omwonenden dat het een wit lam was, met de bedoeling het gezondheidscentrum te beheksen.

De weerwerkers, de overheid en een groep lokale actieve jongeren zijn erin geslaagd om de opruiers te neutraliseren en de bevolking te overtuigen dat er niets aan de hand is. Dat is weer één van die hoopgevende tekenen die ik overal begin te zien: de sabotagedaden worden alsmaar beter en sneller ontmaskerd.

De cijfers sedert januari: 119 aanvallen op weerwerkteams en 42 aanvallen op gezondheidscentra waarbij 85 gezondheidswerkers werden verwond of gedood, behoren daarmee, laat het ons hopen, voorgoed tot het verleden.

UPDATE 2 mei 2019

De derde dag op rij dat het aantal nieuwe gevallen niet meer boven de 15 gaat, blijft onze hoop voeden dat we voorbij de piek zijn. Op voorwaarde natuurlijk dat er geen nieuwe incidenten zijn. Vanavond circuleerde een bericht op internet dat er opnieuw geweerschoten werden gehoord rond het ebolabehandelingscentrum van ITAV in Butembo, op 2 kilometer van hier. Maar de activiteiten werden niet onderbroken. Hopelijk krijgen we morgen verduidelijking over wat er precies is gebeurd.

Link

Afscheid van Dr. Mouzoko

Het collectieve geweten van de inwoners van Butembo wordt nog wat meer op de proef gesteld nu ook een uitgebreid eerbetoon van alle collega’s van de vermoorde arts Dr. Mouzoko, gemaakt naar aanleiding van zijn begrafenis, breed wordt verspreid op alle sociale media.

Bron: WHO

Een arts had aan een collega gezegd dat in onze wijk het aantal gevallen zo is toegenomen dat het weerwerkteam afstapt van de regel om vaccins te reserveren voor wie in aanraking is geweest met een zieke. In onze wijk Mutsanga kan iedereen er voortaan één krijgen. Vanochtend heb ik me dan naar het vaccinatiecentrum begeven om dat te toetsen.

De verantwoordelijke bekeek me argwanend. “Meneer”, begon hij, “u moet weten dat het vaccin gereserveerd is voor verplegend personeel en contacten van zieken…”. “Dat weet ik”, antwoordde ik, “en ik heb dat altijd gerespecteerd, maar ik had uit goed ingelichte bron vernomen dat in Mutsanga de regel veranderd was…”.

“Dat klopt inderdaad meneer”, bevestigde hij, “maar dat geldt enkel voor de inwoners van Mutsanga, niet voor u.” Even was ik uit mijn lood geslagen. “Maar… ik wóón in Mutsanga”, probeerde ik.

Waarop zijn wenkbrauwen nog wat hoger gingen zitten. “Woont-u-in-Mutsanga”?

Tja, ik kon het niet bewijzen. De arts had aan mijn collega verzekerd dat er geen enkele voorwaarde meer is om te worden gevaccineerd, dus had ik ook niets voorzien. Blijkbaar verwachtte hij dat iedereen die er niet als een Bubolees uitziet in een sjieke wijk hoort te wonen. Maar goed, ik mocht me toch al inschrijven, en als ik morgen dan een bewijs van woonst kan meebrengen, zal het vaccin ook worden gezet. Ik moet me er dan alleen maar op voorzien dat het wel een tijdje kan duren eer ik aan de beurt zal komen. En na de prik moet ik nog minstens een half uur blijven om zeker te zijn dat er geen anafylactische shock ontstaat.

De kans dat dit gebeurt is erg klein, maar je weet maar nooit. Erg geruststellend is dat niet, want het vaccinatiecentrum is ingericht onder zeildoek aan de rand van een bebost perceel, ver van een ziekenhuis. Mochten er echt ernstige complicaties zijn, sta je daar… Maar goed, ik heb nog niet gehoord van een dergelijk geval, we blijven positief.

We sluiten de dag af met 1.510 gevallen in totaal, waarvan 994 gestorven zijn en 421 genezen. Dat geeft een sterftecijfer van bijna 66%. Dit had normaal moeten afnemen wegens de intensieve zorgen, maar door het hoge aantal communautaire doden blijft het maar toenemen. En als alles volgens plan verloopt zal ik morgen ongeveer de 110.000ste persoon zijn die een vaccin krijgt gezet.

UPDATE 1 mei 2019

Niemand had ooit kunnen bedenken dat we blij zouden zijn als er twee opeenvolgende dagen zouden zijn met 14 en 15 nieuwe gevallen. Tot voor kort leken dat gevaarlijke te voorkomen recordcijfers, maar na de pieken van de afgelopen dagen rijst de hoop dat dit een begin van een terugval is, ook al stellen ze statistisch gesproken nog niets voor. We klampen ons vast aan elke neerwaartse beweging, hoe bescheiden ook. En we beseffen dat er voor een duurzame daling veel meer tijd nodig is. Intussen tellen we 1495 gevallen waaronder 984 doden en 415 genezingen.

Langs alle mogelijke kanalen worden de oproepen versterkt om mee te werken aan de strijd tegen ebola. Drie nieuwe feiten dragen daar duidelijk toe bij.

Vooreerst is er het fenomeen dat steeds meer burgers wegtrekken uit de zwaarst getroffen wijken naar delen van de stad die tot nu toe gevrijwaard bleven. Vanuit een epidemiologisch standpunt bekeken is dat natuurlijk erg gevaarlijk: het virus krijgt misschien een kans om mee te verhuizen als er niet wordt opgelet. Maar de psychologische boodschap is sterk: mensen vluchten voor het virus, dus moeten we er niet meer aan twijfelen: ebola bestaat wel degelijk! Diegenen die blijven beweren dat het virus niet bestaat zijn mensen die doorgaans geen enkel geval in hun familie of vriendenkring kennen. Het gehoor dat ze krijgen vermindert met de dag.

De kinderen van de vermoorde Dr. Mouzoko

Bron: sociale media

Een tweede feit is dat de voorbije dagen een reeks foto’s zijn verspreid op internet van Dr. Mouzoko en zijn gezinnetje: blije gezichten op hun huwelijksfoto, de kindjes in een gelukkig gezin, en vooral een foto van de vier kinderen nu, die gebruikt werd op de begrafenisplechtigheid, waarin zijn oudste dochter Beleck haar verdriet en haar bewondering voor haar vader uitdrukt. Dat spreekt de mensen ontzettend aan en doet velen inzien dat niemand zijn liefdevol gezin kan achterlaten om een epidemie te bestrijden in een ver onveilig land, als die ziekte niet reëel is. Dat zo een geëngageerd man door Congolezen uit de weg kon worden geruimd, werkt voor altijd in op het collectieve geheugen van Noord-Kivu.

Het derde feit is de publicatie van een tweet door de DG van de WHO, Dr. Tedros, die Mbusa Nyamwisi heeft ontmoet. Dat is de politicus die door de mensen van Beni en Butembo nog steeds het meest op handen wordt gedragen. Voormalig minister van Regionale samenwerking, nadien Buitenlandse zaken, en daarna ook van Inrichting van het grondgebied en decentralisatie, is hij gaandeweg in ongenade gevallen met Kabila en door hem aan de kant geschoven en intussen al jarenlang opposant, na een mislukte poging om zich tot president te laten verkiezen in 2011. Hij is één van de leiders die toegetreden zijn tot Lamuka en presidentskandidaat Martin Fayulu hadden voorgedragen voor de verkiezingen van december 2018.

Hij leeft nu al jarenlang in het buitenland, omdat hij vreest dat zijn leven in gevaar is. Hij kan het weten, want zijn oudere broer Enoch is in Butembo door zijn politieke tegenstanders vermoord op 5 januari 1993, en dat trauma is nog steeds onverwerkt gebleven.

Eerst vanuit Zuid-Afrika, nu vanuit Tanzania, blijft Mbusa evenwel erg verbonden met het politieke gebeuren in Noord-Kivu, en hij kan daarvoor terugvallen op een wijd netwerk van getrouwen, opgebouwd in de tijd dat hij rebellenleider was van de RCD/KML en nadien medeondertekenaar van het vredesakkoord van 2002, dat de hereniging van de Democratische Republiek Congo bezegelde.

Zijn topprioriteit op dit moment is er voor zorgen dat het gouverneurschap van Noord-Kivu onder zijn controle blijft, en daarvoor moet zijn kandidaat Eric Kamavu kost wat kost door het provinciale parlement van de provincie worden verkozen op 30 mei. Vanzelfsprekend is dat zeker niet, want van zijn eigen partij zijn te weinig députés verkozen om dat mathematisch mogelijk te maken. Bovendien komen de Nande in verdeelde slagorde naar voor, met teveel kandidaten, waardoor de stemming verdeeld dreigt te raken, en het is nu al duidelijk dat de regeringscoalitie zal proberen daar van te profiteren. Lobbywerk voor het verminderen van het aantal kandidaten draait op volle toeren.

Deze man dus, met een groot moreel gezag, door iedereen erkend als de grote voorvechter van de Nande, heeft voor de camera de hand geschud van de grote baas van het weerwerk tegen ebola, en een oproep gedaan om de krachten te verenigen in de strijd tegen de epidemie. Mbusa heeft de tweet van Dr. Tedros ook meteen zelf doorgestuurd. Dat is een geweldige zet! Nooit zou Nyamwisi iets ondernemen tegen zijn eigen volk, daarom moet ebola wel degelijk echt zijn!

De door de Nande aanbeden maar afwezige politieke leider engageert zich uitdrukkelijk in de strijd tegen ebola

Bron: Twitter

UPDATE 30 april 2019

Het geeft toch een griezelig gevoel: de melding van het eerste ebolageval in Kasindi, een gemeente aan de grens met Oeganda. Het gaat om een dame die naar het binnenland was gegaan om haar man en twee andere familieleden te gaan begraven, en ze heeft het virus van daar meegebracht. De Oegandese buren zullen extra op hun hoede zijn.

De middenveldorganisaties van Kasindi zijn boos en hebben gedreigd hun poorten te zullen sluiten voor iedereen die uit Butembo komt, omwille van de grote weerstand tegen de ebolateams. Stel je voor, straks komen we hier nog geïsoleerd te zitten door Congolezen die elkaar beginnen te bekampen. Kasindi is voor ons de verbindingsweg met Entebbe, van waaruit we op Brussel vliegen.

Geruchten deden al langer de ronde, maar vandaag werd officieel bevestigd wie in beschuldiging wordt gesteld voor de moord op Dr. Mouzoko. Het brein achter de aanslag zou Muhindo Pilipili Dan alias Pablo heten. Hij is de broer van een gekende zelfverklaarde maï maï generaal Saperita. De echtgenote van Saperita, Kavugho Forence, is ook aangehouden. In totaal zijn er al 18 aanhoudingen verricht.

Tot ieders verbijstering blijkt Pilipili werkzaam te zijn geweest in het weerwerkteam! De man die hem heeft aangeworven wordt nu nader onderzocht op medeplichtigheid aan de moord. Er worden ook verbanden gelegd met bepaalde figuren van de nationale inlichtingendienst, waarvan iedereen weet dat die ontsnapt aan alle democratische controle en volledig ten dienste staat van de voormalige president. De complottheorieën zwellen prompt weer aan.

Er sijpelt nog niets officieel naar buiten over de vermoedelijke toedracht van de moord, maar de hypothese die het vaakst valt in gesprekken is dat het botweg zou gaan om de controle over het ebolageld: de expats van de WHO moesten afgeschrikt worden om plaats te ruimen voor Congolezen uit de directe omgeving van de minister van Gezondheid, wiens reputatie steeds vaker gaat lijden onder zijn drang om zelf controle te houden over alle geldstromen en vergaande vormen van nepotisme moeten toelaten om die controle zelf ook te versterken. Het zou wel heel erg zijn mocht dit waar zijn: met de moord wilden ze tegelijkertijd buitenlanders afschrikken en het weerwerk verstoren, zodat ze zelf én langer zouden kunnen genieten van de ebola-geldstromen. Laat ons er maar van uitgaan dat het alleen maar roddels zijn, want anders is Congo nog veel zieker dan we dachten, en dat wensen we echt niemand toe.

Plots verschijnt op internet vandaag ook een campagne om tegen te spreken dat de ebola-epidemie erop gericht is om de bevolkingsdichtheid van Beni-Lubero te verminderen. De formulering alleen al doet wenkbrauwen rijzen. Heeft iemand onlangs weer gezegd dat het virus zou uitgevonden zijn om mensen te vermoorden? Ik heb dat alleszins niet gehoord. Die campagne gaat wel die theorie weer reanimeren. Waar rook is, is vuur, zullen de mensen denken. De campagne gaat uit van een vzw Congo check, opgericht door beroepsjournalisten, en wil geruchten bestrijden, maar wakkert ze op die manier wel weer aan! Vreemd genoeg staat dit bericht niet op hun website, ook al staat hun logo er wel bij vermeld.

De vraag waar we wel mee zitten en die door deze campagne niet wordt beantwoord is deze: de aanvallen op de behandelingscentra onderbreken steevast het weerwerk gedurende enkele dagen en worden een tiental dagen later steevast gevolgd door nieuwe pieken in het aantal nieuwe ebolagevallen. Objectief gezien dienen die aanvallen daardoor hetzelfde doel als de moordaanslagen op de bevolking van Beni, die nu al 4,5 jaar duren. Wat de mensen willen weten is: wat is de drijfveer achter de aanslagen op de ebolacentra en welk verband is er met de andere aanslagen op de bevolking? Die fact-check gaat daar volkomen aan voorbij, laat je als burger met een wrang gevoel zitten en zal het wantrouwen van de bevolking opnieuw vergroten, vrees ik.

De dagcijfers vallen eindelijk terug onder de 20. Hopelijk is hiermee een dalende trend ingezet. Met de 14 nieuwe gevallen van gisteren stijgt het totaal aantal gevallen naar 1.480 en met de 13 nieuwe doden (waarvan 6 communautaire) zijn er nu al 970 overlijdens geteld, wat het sterftecijfer naar 65,5 % opdrijft.

Het aantal vaccins begint weer aan zijn normale ritme te stijgen, nu al tot 108.000. Er werd verteld dat men in hotspotwijken als Wayene en onze wijk Mutsanga zou beginnen om alle inwoners systematisch in te enten, maar vandaag kreeg ik bevestiging dat de strategische voorraad nog steeds rond 4.000 dosissen schommelt, wat absoluut niet voldoende is om aan een systematische vaccinatie te beginnen.

UPDATE 29 april 2019

De DG van de WHO, Dr. Tedros, heeft een lange vergadering gehouden met de traditionele chefs van de regio. Ze waren allemaal present in groot ornaat en hebben hun steun toegezegd aan het weerwerk. Hopelijk zijn ze eerlijk geweest ,want zij hebben inderdaad nog altijd een erg grote invloed op de bevolking, en in het verleden hebben we al vaker moeten vaststellen dat ze niet altijd zulke zuivere bedoelingen hebben met hun onderdanen.

Dr. Tedros te rade bij de traditionale chefs om hun steun te vragen

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo

Steeds luider klinken de stemmen die een verband leggen tussen de slachtpartijen van Beni en de aanvallen op de behandelingscentra. Het verwondert me dat dit zo lang heeft geduurd. Ik heb vanavond twee uur lang met een jongere aan de lijn gehangen die dat verband ook legt, maar het doortrekt tot het begin van de epidemie. Als je denkt dat het ebolavirus is binnengebracht door diegenen die al 4,5 jaar de onschuldige bevolking van Beni aan het vermoorden zijn, dan versta ik dat je niemand nog kan vertrouwen.

Ik heb hem uitgelegd dat het maanden heeft geduurd eer die aanvallers begrepen hadden dat ze het virus in hun voordeel zouden kunnen gebruiken. Zij hebben er 54 maanden over gedaan om 2.000 mensen te vermoorden, terwijl het virus op 9 maanden al aan 900 dodelijke slachtoffers zit. Het heeft wel verschillende maanden geduurd eer ze het moordpotentieel van ebola doorhadden, wat er op wijst dat het virus niet van hen kan komen, maar dat ze er wel een bondgenoot in hebben gevonden voor hun duistere doel.

Ik hoop dat hij me begrepen heeft, want dan weet hij ook dat een verenigde strijd tegen ebola binnen de drie maanden een machtig wapen uit de handen van de aanvallers zal nemen. Daarna moet de regering dan natuurlijk ook de moordenaars weten te neutraliseren, en dat is ook wat president Tshisekedi heeft beloofd. Of hij die belofte zal kunnen waarmaken, wetende dat er verschillende lagen van medeplichtigheid zitten binnen de bestaande machtsstructuren, dat is natuurlijk een andere kwestie.

De gevolgen van de aanslag op het universitair ziekenhuis en de moord op Dr. Mouzoko bereiken nu hun hoogtepunt. Uit ervaring weten we dat dit altijd zo ongeveer ronde de tiende dag is, en de dagcijfers zetten dat nog eens extra in de verf door opnieuw een dubbel dagrecord te vestigen: 27 nieuwe gevallen en 26 doden. Zo maar eventjes 15 van de 26 doden zijn in de gemeenschappen gevallen, en dat is een beangstigend cijfer, want elke dode heeft ergens tussen de drie en de zeven andere personen besmet.

Uitgedrukt per week is de trend nog duidelijker: het record aantal nieuwe gevallen per week is verpulverd door een reuzensprong van 110 twee weken gelden naar 126 nu: een daggemiddelde van 18 nieuwe gevallen per dag, terwijl het gemiddelde over de hele duur van de epidemie iets hoger dan 5 nieuwe gevallen per dag ligt.

De absolute piek van deze epidemie viel afgelopen week

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo

Hopelijk gaan de cijfers niet hoger, en kunnen we beginnen aan de langzame terugval van het aantal nieuwe gevallen zodat over ten laatste een maand of zes deze epidemie definitief tot het verleden behoort.

UPDATE 28 april 2019

Rosine, wiens dood door ebola gisteren breed werd gedeeld op internet, studeerde aan de hogeschool ISP Muhangi in Butembo. Vandaag is een tweede student van dat instituut gestorven in een ebolabehandelingscentrum, een laatstejaars Geschiedenis en sociale wetenschappen.

Normaal zou je verwachten dat dan meteen het instituut wordt ontsmet en de hele schoolgemeenschap wordt ingeënt. Maar daar is geen teken van te bespeuren. Naar verluidt zou de directrice zich met hand en tand verzetten tegen deze actie. Zijzelf zou het handenwassen hebben gesaboteerd door de aankoop van chloor en zeep te verbieden. Ze heeft geëist dat een vaccinatiecampagne zou worden voorafgegaan door een formele toelating van het Ministerie van Onderwijs.

Met dit soort van weerstanden zal de strijd nog lang duren.

In onze wijk Mutsanga speelde zich vandaag een onwaarschijnlijk tafereel af. Een moto-taxi was ingeroepen om een dame uit Wayene naar een behandelingscentrum te brengen. Zij stond bekend als een hevige ebolaontkenner en heeft heel wat doden helpen begraven, zonder de voorzorgen van een beveiligde begrafenis te nemen. Het was onvermijdelijk dat ook zij ziek zou vallen. Pas in het terminale stadium stemde ze ermee in zich naar het centrum te laten brengen.

De taxibrommer is een overlever van ebola en kan dus niet meer besmet raken. Hij bond de dame achterop zijn brommer, omdat ze te ziek was om zichzelf recht te houden. Maar nog voor hij zijn doel kon bereiken is ze achterop de brommer gestorven. Hij heeft het weerwerkteam gebeld, maar die waren zo druk bezig met andere gevallen dat het twee uur duurde eer ze hem uit zijn oncomfortabele positie konden verlossen, het vastgebonden lijk kwamen losmaken en in een hermetische zak konden afvoeren.

Eindelijk verlost van een overleden ebolapatiënte, achterop op de brommer gebonden

Bron: sociale media

Ook dit voorval zal ongetwijfeld vele mensen aan het denken zetten en hen aansporen om hun volle medewerking te verlenen. Ik heb de laatste dagen alleszins geen enkel geval meer vernomen waarbij hulpverleners werden met stenen bekogeld.

De DG van de Wereldgezondheidsorganisatie Tedros Adhanom Ghebreyesus heeft de weerwerkteams bezocht in Butembo om hen aan te moedigen en niet te versagen. Dat heeft zijn effect niet gemist, voor de teams was het een hele opsteker.

Tot mijn verbazing gaf hij een foto vrij waarop duidelijk te zien is dat hij zijn collega aanraakt bij het begroeten, weliswaar niet met een handdruk, maar het blijft wel een fysieke aanraking die in principe totaal moet worden vermeden. Zou dat aan zijn communicatieteam ontsnapt zijn?

Slect voorbeeld van de DG van de WHO: géén aanrakingen bij begroetingen alstublieft!

Bron: WHO

De buurtbewoners van het kerkhof Kitatumba hebben alarm geslagen omdat ze vrezen besmet te raken door regenwater dat uit het hoger gelegen kerkhof het virus zou kunnen meebrengen uit de pas gegraven graven. Ook maken ze zich zorgen over de gebruikte rubberen handschoenen die zomaar op de grond blijven slingeren en door de wind tot op hun erf worden geblazen waar peuters rondlopen. “Dat ze dan ons perceel overkopen om het kerkhof uit te breiden en ons ergens anders een huis helpen bouwen”.

Hierover geïnterpelleerd gaf de verantwoordelijke voor de waardige en beveiligde begrafenissen de volgende uitleg: “Er kan geen vloeistof uit de lijkzak naar buiten komen dus dit risico is onbestaande. De kist, het lijk en de lijkzak worden ontsmet voordat ze naar de begraafplaats worden gebracht.

Wat betreft de handschoenen, die op de begraafplaats terechtkomen, die zijn inderdaad gevaarlijk, maar hoe komen die daar? Wanneer er verzet is van de bevolking en de familieleden aangeven dat zijzelf hun familielid willen begraven, geven we ze alle materialen om te gebruiken tijdens de begrafenis en we vertellen ze waar ze de begrafeniskleren moeten deponeren als ze klaar zijn. Maar omdat ze daartoe niet getraind zijn, gooien ze die gewoon weg. Daarom zou het veel beter zijn dat de hele bevolking haar verzet stopt en aanvaardt dat onze daartoe gevormde teams hun werk kunnen doen. Daar zou iedereen wel bij varen!”

Nu al drie dagen op rij ligt het aantal nieuwe gevallen boven de 20. Dat is nooit eerder gebeurd. We tellen vanavond 1.439 gevallen, waarvan 22 nieuwe en 931 doden, waarvan 17 nieuwe. Het aantal gevallen bij het verplegend personeel alleen is opgelopen tot 92, waarvan er 33 zijn gestorven. Wat een verlies voor de sector!

De hoogste pieken ooit en hopelijk daalt het aantal nieuwe gevallen nu snel

Bron: Helen Branswell

UPDATE 27 april 2019

De cijfers blijven stijgen, maar die lijken me nu geen indicator meer van groeiende weerstand, maar  wel van de onderbreking in het weerwerk door de moord op Dr. Mouzoko. Er wordt rondom mij steeds uitdrukkelijker en openlijker gesproken over recente eboladoden, en er komen er alle dagen steeds meer bij. Maar er lijkt iets veranderd in de toonzetting. Het klinkt alsof mensen eindelijk lessen trekken en hun gedrag zullen aanpassen.

Wel twee uren lang heb ik vanochtend geluisterd naar een alerte jongeman die heel scherp zijn directe omgeving in het oog heeft gehouden en geanalyseerd, en wat hem nu aan het praten zet, is een serie slachtoffers, allemaal mensen die hij goed heeft gekend en gestorven zijn door de fouten van anderen.

Het meest schrijnende voorbeeld dat hij gaf was dat van een laboratoriumassistent die een medische praktijk vlak naast hem had. Ondanks de medische scholing van de man was hij er van overtuigd dat ebola niet echt is en mensen die bij hem te rade kwamen voor onrustwekkende symptomen verwees hij niet door maar nam hij op in zijn eigen kleine gezondheidscentrum. Daar is uiteraard de ene na de andere patiënt gestorven, tot hijzelf besmet raakte en vanochtend op zijn beurt het leven liet.

Alle mensen uit zijn omgeving die hem zo vaak hebben horen afgeven op de ebola-leugen, zien nu in dat hijzelf een verspreider van leugens was.

Hij vertelde me ook over een pinkstergemeente in de buurt waar hij zelf uit nieuwsgierigheid een gebedsdienst is gaan volgen. Hij was verbouwereerd vast te stellen dat de voorganger de mensen niet ontmoedigde elkaar aan te raken, wel integendeel: hij moedigde hen, zodat God zou kunnen bewijzen dat hij elk van hen persoonlijk beschermt. Hij heeft geprobeerd hen uit te leggen dat ze zich vergissen, maar kreeg geen gehoor. Nu vallen ook in hun rangen slachtoffers.

Rosine, jongste slachtoffer van de ebolaloochening

Bron: sociale media

In de whatsappgroep van de jongerenorganisatie waar hij stichtend lid van is, verscheen een foto van een fiere, knappe jongedame met onderstaand triest bericht: Rosine is ziek gevallen in de wijk Rughenda vlakbij de luchthaven van Butembo. Van daaruit is ze weggevlucht naar een landelijk gebied op 20 km buiten de stad om zich door traditionele genezers te laten behandelen tegen vergiftiging, want dat is waar ze volgens haar familie het slachtoffer was van geworden. Toen bleek dat de genezer haar niet beter kon maken en het steil bergaf ging met haar, is men haar gisteravond komen droppen in een gezondheidscentrum in de stad om halftien ’s avonds. De ebolatest bleek positief. Diezelfde nacht nog werd ze opgenomen in het ebolabehandelingscentrum van Katwa, maar het was te laat, het virus had haar lichaam volledig ingepalmd. Vanochtend is ze gestorven.

Volgend jaar zou ze zijn afgestudeerd als informaticus. Haar foto doet de ronde op alle sociale media en wrikt een tsunami aan rouwbetuigingen los. Ook al zijn er nog steeds non-believers tussen de reacties, het overgrote deel van de mensen roept op om al het mogelijke te doen om de epidemie in te dijken. Zo hoop ik dat haar dood, en die van alle andere mensen die een kapitale vergissing maakten door het virus niet ernstig te nemen, een omslag moge teweegbrengen. Hun verdwijning is veel sprekender dan welke poging tot sensibilisering ook. Ze zullen dan hopelijk toch niet voor niets zijn gestorven.

Maar er zullen eerst nog vele mensen in hun geval dezelfde weg opgaan. Als de besmetting te lang geleden gebeurde is het zo goed als onmogelijk om hun leven nog te redden. Dat tonen de cijfers die nog alle dagen blijven binnenstromen. Het persbericht van vanavond meldt 21 nieuwe besmettingen waarvan twee derden in Butembo. Van de 14 nieuwe doden is de helft gestorven in de gemeenschap. Van de nu al 1.417 besmettingen zijn er 914 gestorven. Het enige lichtpunt in de cijfers zijn de 11 mensen die gisteren genezen en wel een behandelingscentrum in Butembo hebben mogen verlaten.

Het andere lichtpunt is dat de president van dit land vandaag voor het eerst sinds zijn aanstelling een regeringsraad heeft samengeroepen over ebola. Het is best merkwaardig dat hij dat doet met de uittredende regeringsploeg, terwijl de aankondiging van een nieuwe regering eerlang verwacht wordt. Daaruit blijkt duidelijk dat Tshisekedi zelf ook tot nieuwe inzichten is gekomen. Minister Ilunga van Gezondheid heeft onderlijnd dat, gelet op de moeilijke veiligheidscontext, deze epidemie een aanpak nodig heeft die ruim het kader van de volksgezondheid overstijgt. Daarom dat naast de eerste minister ook de ministers van Binnenlandse zaken, Budget, Defensie en Financiën mee rond de tafel zaten.

UPDATE 26 april 2019

Mijn voorspelling van gisteravond is uitgekomen: het nieuwe dagrecord staat op 23 nieuwe bevestigde gevallen. Aan dat tempo zal ook het weekrecord vlot sneuvelen. De gevolgen van het onderbreken van het weerwerk na de moord op Dr. Mouzoko zullen zich zeker nog een tiental dagen laten voelen. Vandaag staan de statistieken op 1.396 bevestigde gevallen waarvan 900 doden. Morgen wordt een tweede drempel van honderdtallen overschreden, en gaan we boven de 1.400 gevallen.

Van de 10 nieuwe overlijdens zijn er zo maar eventjes 8 buiten een behandelingscentrum gestorven, stuk voor stuk bronnen van nieuwe besmettingen.

Terwijl ik dit neerschrijf komt er een bericht binnen: “Sporadische schoten zijn te horen tussen Vungi en Kinshasastraat. Er zijn controles aan de gang om de oorsprong vast te stellen. Blijf kalm, blijf alert en blijf luisteren naar de radio.”

Een kwartier later kwam het vervolg:

“Geen paniek, er is vanavond geen CTE aangevallen in Butembo. De geweerschoten zijn het gevolg van een ruzie tussen twee politiemannen die het coördinatiekantoor van het weerwerk in Vungi bewaken. Deze twee elementen van het politiecorps zijn al gearresteerd. Stedelijke autoriteit.”

Daarmee zijn we er nog eens goed aan herinnerd: zij die zouden moeten instaan voor onze veiligheid dragen nu net bij tot de onveiligheid.

Vandaag heeft een lokale beroemdheid, muzikant Popal Isse, een duidelijk standpunt ingenomen op een radio in het noordelijke deel van de uitbraakzone. Vrij vertaald is dit zijn boodschap:

“Ik ken ebola al van in 1997. Maar de mensen denken dat het hen niet aanbelangt. Met de laatste uitbraak zien we dat opnieuw. In Butembo wordt het een regelrechte ramp. Het is een echte ebola business geworden. Iedereen zoekt er profijt uit te halen en hoopt dat het virus zal blijven. De ene verhuurt zijn auto, de andere zijn diensten, de schrijnwerker verkoopt zijn doodskisten. We moeten de mensen helpen begrijpen dat die ziekte hier niet hoort, dat ebola niet mag worden gezien als een bron van inkomsten. Het virus is geen onderdeel van ons erfgoed, van onze cultuur. Het is fout de epidemie als een bron van inkomsten te beschouwen. Dat is trouwens ook niet duurzaam. Wij moeten terugkeren naar eerlijke manieren om ons brood te verdienen.” (Kijk vanaf 4:27)

Hij kondigt aan dat hij een muzikale actie voorbereidt in de komende weken. Ik ben benieuwd wat hij gaat bedenken.

In de Verenigde Staten is er eindelijk officiëel reactie gekomen op de onzin die de rechtse website Breitbart.com had verspreid over 20 Congolese vluchtelingen die aan de grens met Mexico werden gevolgd wegens ebolaverschijnselen (zie mijn dagboek op 16 april). De stad Laredo spreekt alle geruchten tegen, maar er wordt helaas niets ondernomen tegen de bron zelf van al die geruchten. Die voelt zich volledig buiten schot.

UPDATE 25 april 2019

Vanochtend wist mijn collega me te vertellen dat zijn buurman, de verpleger die gisteren verwond werd door avondlijke aanvallers, verzorgd was geworden in het ziekenhuis van Matanda, maar dat ze daar geweigerd hebben hem op te nemen uit angst dat zijn belagers hem daar weer zouden gaan opzoeken en andere patiënten mee in gevaar brengen. Hij is dus op een onbekend adres ondergedoken.

In dezelfde wijk leven nog verschillende andere verplegers die allemaal een schriftelijke bedreiging in hun tuin zouden hebben gevonden, waarin staat dat hun leven in gevaar is als ze niet meteen hun medeplichtigheid aan het inspuiten van het ebolavirus stopzetten.

De burgemeester heeft nogmaals bevestigd dat de moordenaars van Dr. Mouzoko wel degelijk zijn opgepakt en binnenkort publiek verhoord zullen worden. Dat klinkt steeds meer als een show die ze gaan opvoeren voor een toekijkend publiek, eerder dan ernstige rechtspraak. Laat ons hopen dat het niet weer onschuldigen zijn die ze laten opdraaien voor hun onvermogen om de echte daders te vatten.

Eén van de maatregelen om een ebolabesmetting te voorkomen is het totale verbod op handen schudden. De mensen respecteerden dat, maar al snel dachten ze dat het dan wel mogelijk is om elkaar te groeten door de vuisten tegen elkaar te tikken. Dat is natuurlijk al even gevaarlijk als een hand geven, dus maakte ik daar steeds iedereen attent op dat dit evenmin kan. Ik toonde hen hoe de mensen in Thailand elkaar groeten, zonder enige aanraking, maar niemand nam dat over. Vandaag was ik toch blij op het internet een bericht te zien passeren dat de mensen waarschuwt voor het vuistjes tikken: tegenwoordig is iedereen een verdacht geval!

De cijfers van vandaag zijn wellicht een onderschatting van de realiteit omdat ze nog te lijden hebben onder het stilvallen van het weerwerk de voorbije dagen. Wat ik vandaag hoorde (en wat dus morgen in de cijfers zal verschijnen), zou wel eens een nieuw dagrecord kunnen worden. Met 6 nieuwe bevestigde gevallen en 5 nieuwe overlijdens sluiten we dag af met 1.373 besmettingen en 890 doden.

UPDATE 24 april 2019

Mijn collega kwam vanochtend ontdaan aan op kantoor: “de moordenaars van de dokter hebben mijn buurman aangevallen”.

Met grote ogen vroeg ik hem: “hoe weet jij dat het die moordenaars waren?”

“Het kan niet anders, ze waren met drie en ze hadden geweren bij zich. Ze schoten om te doden, want ze hebben helemaal niets gestolen. Mijn buurman kreeg een kogel in de arm, en zijn vrouw in haar been. Dan zijn ze gelukkig gevlucht voor de mensen die kwamen aangelopen. Het was nog maar 19u30 dus de mensen sliepen nog niet. Ze krijgen hoe langer hoe meer lef!

“Maar waarom denk je dat het dezelfde zijn?”

“Waarom kwamen ze mijn buurman vermoorden? Daar kan maar één reden voor zijn: hij is verpleger in het weerwerk tegen ebola! Ze kwamen voor hem! Ze hebben immers niets meegenomen!

Mijn buurman had me trouwens uitgelegd waarom ze Dr. Mouzoko hebben vermoord. De dokter was van plan om in die vergadering aan te kondigen dat van de 100 verklaarde ebola-patiënten er eigenlijk maar 30 echt zijn, de andere zijn vals, om de budgetten te kunnen opblazen.

Maar de laatste tijd is er alsmaar minder budget. De Dr. wou de activiteiten aanpassen aan het krimpende budget, maar daar waren zijn collega’s het niet mee eens. Velen waren immers begonnen aan een of ander kostelijk project, zoals een huis bouwen, en dan mag de kraan niet worden dichtgedraaid. Dus zat er niets anders op dan hem uit de weg te laten ruimen.

Trouwens, een arts uit Guinea is al gevlucht en de 24 Congolese artsen dia aanwezig waren in de zaal op het moment van de moord, worden allemaal op de rooster gelegd tot ze schuld bekennen.”

Mijn collega heeft van nature altijd al aanleg gehad voor dramatiek, maar hij vertolkt meestal prachtig de heersende opinies uit zijn wijk, waardoor ik hem beschouw als een betrouwbare barometer voor de gemoedstoestand van de doorsnee Bubolees.

Het zit het verplegend personeel alleszins erg hoog allemaal. Vandaag hebben ze dat geuit door een betoging te houden in bun witte schorten onder politiebegeleiding doorheen het centrum tot aan het Stadhuis, om daar een memo af te geven.

Hun slogan was: “we zijn er niet om te doden, wij redden levens!” Ze zijn echt gekrenkt in het diepst van hun ziel dat er inwoners zijn die durven veronderstellen dat ze zich zouden laten betalen om mensen uit de weg te ruimen met een gefabriceerd virus. Ze winden er dan ook geen doekjes om: als het verzet tegen het weerwerk aanhoudt gaan ze voor onbepaalde tijd in staking, een zachte manier om te zeggen: als jullie dan toch niet willen verzorgd worden en meewerken aan de strijd tegen ebola, goed dan, sterf dan maar, want dat is dan blijkbaar wat jullie willen.

Aan de overheid vragen ze drie dingen: verzeker onze veiligheid, zorg dat er een grondig onderzoek komt naar de daders van de moorden op het medisch personeel en betaal ons een risicopremie.

Bron: sociale media

Politiebewaking werd verzekerd

Bron: sociale media

Aan het stadhuis werd het memorandum voorgelezen

Bron: sociale media

Die vraag naar een grondig onderzoek is zo luid en uit alle hoeken tegelijk gekomen, dat de overheid goed beseft dat ze iets moeten doen om te voorkomen dat ze nog meer zouden worden verdacht van medeplichtigheid. Vandaag kwam dan ook het verrassende nieuws dat ze niet minder dan 11 verdachten hebben opgepakt, waaronder de drie vermoedelijke moordenaars. Maar we hebben dat soort berichten te vaak gezien om er dan achteraf nooit nog iets over te vernemen en verder te leven in totale straffeloosheid. Daarom dat ik liever pleit voor een onafhankelijk internationaal onderzoek. Maar zolang ze de schijn hoog houden dat ze ernstig onderzoek doen zal dat er nooit komen. Laat ons dan tenminste hopen dat de WHO de druk op de Congolese justitie hoog genoeg houdt om gerechtigheid te eisen.

Toch lijkt het of er een zweem van verandering in de lucht hangt. De verontwaardiging blijft aanzwellen samen met de schaamte over de man die zijn leven gaf om dat van hen te redden, en dat op Goede Vrijdag. Ik durf het niet met zekerheid te zeggen, maar het lijkt wel of er meer stemmen oproepen om samen te werken, uit diverse hoeken, om zich ten volle te concentreren en de handen in elkaar te slaan om de belofte van president Tshisekedi te helpen waarmaken: hij beloofde dat binnen de drie maanden het virus onder controle zal zijn. Moesten de politici zich daar nu inderdaad effectief eensgezind willen voor inzetten, dan is dat nog altijd perfect haalbaar.

Dat zien we vandaag in Beni. Eind vorig jaar was dat het epicentrum van de epidemie. Maar vandaag wordt er nog slechts heel sporadisch een nieuw geval vastgesteld, en dat is dan steevast een bange patiënt die uit Butembo is weggevlucht. Beni is dus haast ongemerkt geen epicentrum meer.

We herinneren ons nog haarscherp hoe sterk de weerstand was in sommige wijken van Beni, en toch is daar de rust nu volledig weergekeerd en is ebola er onder controle. Met al die spanningen in Butembo was dat de meeste mensen ontgaan. Dat besef begint nu tot Butembo door te dringen: als Beni dat kan, moet ons dat ook lukken.

Voorlopig geven de cijfers ons nog geen moed: het aantal nieuwe gevallen, wordt nog elke dag met twee cijfers geschreven. Vandaag zijn er weer 14 bijgekomen en tellen we nu in totaal al 1.367 gevallen, waaronder 885 doden. Het ziet er naar uit dat er eerst nog wat drempels zullen moeten worden overschreden vooraleer er een echte ommekeer komt.

UPDATE 23 april 2019

Deze eerste werkdag na de laffe moord op Dr. Mouzoko konden we nog erg goed voelen wat een domper dit gebeuren heeft gezet op de hele stad Butembo. Vele mensen van Butembo, inclusief mijn collega’s, vragen zich met een bedremmeld gezicht af wat de buitenwereld nu van hen moet denken. Een arts vermoorden die zijn gezin in de steek heeft gelaten om je te redden van een epidemie, hoe is zoiets mogelijk?

In de sociale media gaan de Congolezen van andere regio’s er hard tegenaan. De Nande worden beklad met beschuldigingen van enggeestigheid, zelfdestructie, middeleeuwsheid en ander fraais. Vele mensen van Butembo reageren daar zeer verbolgen op met terechte argumenten: het zijn niet de Nande die Dr. Mouzoko hebben vermoord, het zijn drie gewapende mannen waarvan niemand weet in wiens opdracht ze hebben gehandeld. De burgemeester, die hen meteen wegzette als Maï Maï, heeft daar geen bewijzen voor. Maar door dat te doen lijkt het wel of hij bevestigt dat het zonen zijn van hun volk die de moord hebben begaan, in naam van hun volk. En dat weigeren de burgers van Butembo radicaal te erkennen.

Maar hoe krijg je dan wél uitgelegd wat er gebeurd is? Dat is allesbehalve eenvoudig. Ik mocht vanochtend van Xavier Taveirne een poging doen op Radio 1 in De Ochtend. Binnen het korte tijdsbestek van een radio-interview een zo complexe materie proberen uit te leggen is een race tegen de klok, en toch werd ik nog ruim voor de eindstreep de mond gesnoerd, terwijl ik nog zoveel te zeggen had om het verhaal compleet te maken. Zo moet dat ook zijn met de mensen hier die toch nog proberen de vele onderliggende mechanismen bloot te leggen. Maar het is zo een multidimensionaal gebeuren dat je tegenover toehoorders die in een kort tijdsbestek een simpele eenduidige verklaring verwachten voor een simpele zij het gruwelijke daad: een moord, eigenlijk machteloos staat.

De statistieken nemen al snel hun hoge waarden in van vóór de onderbreking van het weerwerk. Vandaag zijn er 13 nieuwe besmettingen bijgekomen en komt het totaal op 1.353 gevallen waarvan er 880 zijn overleden.

De minister van Gezondheid is vandaag in Butembo de weerwerkteams een hart onder de riem komen steken. De veiligheidskwestie komt uiteraard ter sprake. Ik ben niet de enige die MONUSCO meer verantwoordelijkheid wil zien opnemen, steeds vanuit een aanpak die tegelijkertijd lokale capaciteiten versterkt, en daarvoor wordt in de eerste plaats naar de politie gekeken. Iedereen is het erover eens dat het leger best zo ver mogelijk wordt weggehouden van het weerwerk.

UPDATE 22 april 2019

Vanochtend was het eerste wat op mijn computerscherm verscheen een Facebookbericht in een groep met meer dan 230.000 leden, gepost door iemand die zijn naam laat voorafgaan door ‘Ir’. In principe dus een intellectueel. Ik heb het vertaald, lees even mee:

ROOD ALARM, ROOD ALARM, ROOD ALARM, ROOD ALARM, ROOD ALARM!!!!!!!!

«Aandachtig te lezen_»_

De Groep van Waakzame Aanklagers van Noord-Kivu/Goma/Butembo informeert alle Congolezen en in het bijzonder de gemeenschap van onze Nande broeders dat het oog van de internationale gemeenschap vandaag nog steeds gericht is op Beni en Butembo, een regio met een zeer rijke ondergrond. De bezetting van dit land door Rwandezen levert de internationale gemeenschap veel baat bij.

Daarom zijn vorige week in Genève deskundigen op het gebied van de aanmaak van het ebolavirus bijeengekomen om de ebola-vaccinatiecampagne in Beni en Butembo te versterken en om de hele bevolking van deze regio (in haar naïviteit) te vaccineren tegen het ebolavirus, met wat eigenlijk een brandend en dodelijk gif is.

Congolese broeders en zusters, laat ons deze herinneringen weer oproepen:

1. De Hutu-vluchtelingen zijn in 1994 in de kampen van Kibumba en Katale uitgeroeid met het vaccin tegen het cholera-virus, dat in Zuid-Afrika door Kagame onder de zegen van de internationale gemeenschap was geproduceerd.

2. In 1998 werden (RCD/Goma) kinderen onder de 4 jaar gevaccineerd met een dodelijk gif afkomstig uit Kigali: de stad Goma was in diepe rouw omdat de kinderen van naïeve ouders stierven (ongeveer 350), we waren allemaal getuigen.

3. Vanaf maart 2016 werd het in Amerikaanse laboratoria geproduceerde ebolavirus ingezet bij vaccinaties van de bevolking van Guinee, Liberia en Nigeria. Duizenden mensen zijn het slachtoffer geworden van de wreedheid van de internationale gemeenschap, we zijn allemaal getuigen.

Vraag: Welk vertrouwen heb je in de dokters die Kabila en zijn familie hebben binnengebracht?

Mensen van Butembo en Beni, jullie zijn in gevaar, vlucht dit vaccin.

Wij feliciteren de dappere Maï-Maï die strijden om de mensen in Congo te redden door de ebolacentra in Beni en Butembo te vernietigen met gerichte aanvallen.

Uiteraard heb ik dat bericht meteen gewraakt bij Facebook en 20 minuten later was het verdwenen. Maar het is lang niet het enige. Ook in de whatsapp-groepen gonst het van de geruchten en verdachtmakingen. Het wordt er dus duidelijk alleen maar erger op. Butembo polariseert in believers en non-believers. En de twee groepen lijken aan elkaar gewaagd.

De ville morte die voor vandaag was afgeroepen uit protest tegen de moordaanslag op Dr. Mouzoko werd redelijk goed opgevolgd. Slechts één van mijn collega’s is komen opdagen. Ik vermoed dat de anderen er graag nog een dagje verlof bij hadden. Het is niet hun fout dat Mobutu ooit alle katholieke verlofdagen afschafte, waardoor ze onder meer paasmaandag kwijt zijn. In de stad kon je goed aanvoelen dat het verkeer een stuk lichter was dan andere maandagen en heel wat handelszaken bleven dicht. Rond de middag was er zelfs even paniek omdat er verdachte bewegingen werden gesignaleerd vlakbij het intussen zwaar gemilitariseerde Universitaire ziekenhuis waar Dr. Mouzoko het leven liet. Maar het bleek loos alarm te zijn.

Omdat het weerwerk in Butembo zondag is stilgevallen, na de moord, zakken de dagcijfers ineen tot 4 nieuwe gevallen en 4 nieuwe overlijdens. Maar we weten dat dit niet overeenkomt met de realiteit. Het totaal, dat nu op 1.340 besmettingen en 874 doden staat, zal de komende dagen wellicht opnieuw snel stijgen.

UPDATE 21 april 2019

Door de moord op Dr. Mouzoko is het weerwerk op zaterdag stilgevallen. Zelf zou hij dat wellicht nooit hebben gewild, maar de emotie was te groot. Het voltallige team heeft afscheid van hem genomen tijdens een plechtigheid in de tuin van Hotel l’Auberge, waar hij gehuisvest was en dat volledig is ingenomen door het weerwerkteam. Daarna werd hij per helikopter overgevlogen naar Goma, van waaruit zijn  lichter verder zal reizen naar Kameroen, waar hij dan komende zaterdag wordt begraven.

Afscheidsmis van Dr. Mouzoko in een hoteltuin

Bron: sociale media

Een helikopter brengt zijn stoffelijk overschot terug naar huis

Bron: sociale media

Zijn doodskist is omhuld met de vlag van de WHO

Bron: sociale media

Hij heeft sterke lofredes gekregen, zowel van zijn collega’s in Butembo en Goma, de minister van Gezondheid en de WHO, alsook in de Kameroense pers. Een man van zijn kaliber verliezen is een hele harde klap in de strijd tegen ebola. Diegenen die dat op hun geweten hebben moeten zo snel mogelijk worden opgepakt en veroordeeld.

Dat is ook het oordeel van de VNSG Guterres. Hij deed een krachtige oproep aan de Congolese overheid om de daders snel te identificeren, in te rekenen en te veroordelen. Als hij ook maar iets geleerd heeft over Congo sinds hij in die positie zit, zou het wel moeten zijn dat die overheid zo goed als geen enkel onderzoek tot een goed einde brengt. Ze is zo omkoopbaar dat nooit een dossier wordt afgerond of een dader gestraft, behalve als er politieke motieven achter zitten.

Guterres zou beter een oproep doen om een onafhankelijke internationale onderzoekscommissie op te richten, die dan ook ineens de tientallen slachtpartijen van de afgelopen vier en een half jaar eens mee onder de loep zou kunnen nemen, en de recente connecties met Daesh, die sommigen willen doen geloven. Hopelijk zet hij toch minstens de intelligence van de MONUSCO aan het werk. Anders komen we er nooit achter wie de zwarte hand is achter al die misdaden. Mijn kleine teen zegt me dat al die moorden gelinkt zijn.

Dat je van de Congolese overheidsdiensten niet veel medewerking mag verwachten blijkt al meteen uit twee dingen. De burgemeester heeft nu eindelijk permanente bewaking neergepoot aan het universitaire ziekenhuis waar Dr. Mouzoko werd neergeschoten. En wat doen die wapendragers? Je raadt het: hun macht misbruiken. Onschuldige voorbijgangers worden opgepakt wegens de onweerlegbare misdaad van zich op het verkeerde uur op de verkeerde plaats te bevinden, en ze worden slechts vrijgelaten mits het betalen van een (uiteraard volledig illegale) borgsom van 30$.

Het andere bewijs is dat politiekolonel Mbambi tot de orde is geroepen hoe het komt dat gewapende mannen ongezien tot in het hospitaal konden doordringen. Het ebolateam had hem wel degelijk gevraagd om hen te beschermen in hun centra. Hij had botweg geantwoord: hoeveel betalen jullie me daarvoor? De agenten die mee het terrein opgingen met de weerwerkteams kregen elk 10$ per dag uitbetaald, maar die betaling gebeurde via heer kolonel, die daarvan slechts 30$ per maand doorgaf aan zijn manschappen. Dat terwijl zijn hele familie al aan werk werd geholpen in het weerwerk.

Vele Congolezen zijn geschokt door die laffe moord. Maar evenveel zijn er niet door geraakt en bedenken allerlei redenen. De meest gehoorde is dat Dr. Mouzoko is uit de weg geruimd door zijn collega dokters die veel minder betaald werden dan hij. Alsof dat een moord kan rechtvaardigen. Zelfs moest het waar zijn. En het is wellicht waar, want hij was een kei in zijn vak en zat beslist hoog (en terecht) in de loonschaal van de WHO. Maar wat een idee om daarmee een moord te vergoelijken…!

Het andere argument is nog dwazer: als ebola zo gevaarlijk is, dan zou het al lang de grens met de buurlanden zijn overgestoken. Dat dit nog steeds niet is gebeurd is het bewijs dat het virus bewust enkel wordt ingezet om Congolezen te doden, en het zal wel die Kameroenees zijn die dat virus manipuleert. Daarom hebben ze het op hem gemunt.

Heb je het door? Het buitengewone succes van het weerwerkteam, dat er ondanks alles in geslaagd is om de buurlanden alsnog te vrijwaren van het ebolavirus, wordt gezien als een bewijs dat het om een gecontroleerd virus gaat dat tegen de Congolezen wordt ingezet! Ik ben daar echt moeten gaan van zitten toen ik dat hoorde!

De stakingsdag van morgen (ville morte) in Butembo wordt bevestigd. Het verenigde middenveld kondigt aan dat het de verkiezing van parlementslid Mbindule gaat aanvallen omdat ze hem verantwoordelijk achten voor het initiële aansporen van het verzet tegen het ebolateam. De honorable heeft zich intussen wel laten vaccineren, als dat geen bewijs is dat hij wel degelijk gelooft dat ebola echt is!

Over de aangekondigde staking van de artsen is duidelijkheid gekomen. Ze hebben zelf een nota rondgestuurd die als volgt luidt: “als het verzet en de agressie tegen het weerwerk aanhouden, gaan we met het voltallige medisch personeel in staking”. Geen staking dus, maar enkel een dreiging tot staking.

Ex-gouverneur van Noord-Kivu Julien Paluku, ook ex-burgemeester van Butembo, stuurde op Twitter deze boodschap rond: “ik richt me tot de bevolking van Butembo-Lubero-Beni opdat ze op Paasdag zouden mediteren over het ebolavirus. We moeten ons realiseren dat die ziekte dodelijk is en een enorm risico inhoudt voor de hele bevolking”.

Waarom zou iemand daar nog aan twijfelen als je de dagelijkse statistieken volgt? We tellen vandaag 1.336 besmettingen, waarvan 870 doden en 387 genezingen. 104.414 mensen kregen een vaccin. De curve van de epidemie vertoont nog geen neiging tot afvlakking. De stijgingsgraad blijft de hoogste sinds het begin van de uitbraak.

UPDATE 20 april 2019

Wie wil ebola verspreiden in plaats van bestrijden, en waarom? Dat is de vraag die op ieders lippen brandt, de dag na de laffe moord op Dr. Richard Mouzoko gisterennamiddag. Nog voor het krieken van de dag vond vannacht al een nieuwe aanval plaats op het ziekenhuis van Katwa. Zo rond 3 uur weerklonk weer geweervuur. Deze keer was de bewaking toch beter voorbereid, geprikkeld door de aanslag van gisterennamiddag en de aanval kon worden afgeslagen. Verschillende jongeren konden worden ingerekend en één van hen verloor het leven. Hij werd herkend als een brommertaxi die gisterennamiddag enkele uren rondhing op het ziekenhuisdomein.  Op zijn lichaam werd een fles benzine aangetroffen. Hij was duidelijk van plan brand te stichten in het ziekenhuis.

Drie aanvallers op Katwa ziekenhuis konden levend worden gevat

Bron: sociale media

De foto die na hun aanhouding werd verspreid lijkt vooral bedoeld om de stoerdoenerij van leger en politie te tonen. Ik hoop nu dat ze die jongens niet gaan tot moes slaan, zoals ze gewoonlijk doen, tot er geen woord meer uit te krijgen is. Dit is een uitgelezen kans om er achter te komen wie hun opdrachtgevers zijn, om het probleem in de wortels te kunnen aanpakken. In het verleden hebben we nooit nog gehoord wat er van eerdere arrestanten is geworden. Deze keer zou dat niet het geval mogen zijn! In plaats van alleen maar te zeggen hoe geschokt ze zijn, hoop ik dat MONUSCO voldoende helderheid van geest heeft om er mee over te waken dat er een grondig onderzoek volgt en de waarheid aan het licht komt. Want dat dit niet kan worden overgelaten aan de Congolese structuren moeten zelfs zij nu toch begrepen hebben? Hun onvermogen blijven verstoppen achter de soevereiniteit van Congo kunnen we toch niet blijven pikken? Hun dubbelmandaat is helder als pompwater: de burgers beschermen en de staatsstructuren versterken. Voor geen van beiden kunnen ze resultaten voorleggen, ondanks de vele miljarden die ze de voorbije twee decennia hebben omgezet. Het is hun laatste kans om hun nut te bewijzen.

De bedoelingen van de aanvallers laten niets aan duidelijkheid over. Ze hebben het netjes uitgeschreven op een vlugschrift dat op verschillende plaatsen na de aanval werd gevonden. Het luidt als volgt:

In een pamflet legt de UPLC uit waarom ze ebolabestrijders vermoorden

Bron: sociale media

We waarschuwen de agenten van het weerwerk dat ze zullen worden uitgeroeid. En parlementsleden die durven beweren dat ebola bestaat, zullen geen voet meer in Noord-Kivu zetten (bv. Tembos Yotama). Alle ziekenhuizen van Butembo zullen worden vernietigd omwille van ebola. Mensen zullen geofferd worden: Melchisedeck Sikuli (de bisschop), Sylvain Kanyamanda (de burgemeester), Bambi (de kolonel van de politie), de toezichthouders van Katwa, Dr. Mundama en anderen. Ze hebben de christenen en inwoners van Butembo verkocht aan ebola. Elk radiostation dat berichten en advertenties over ebola uitzendt, is ook gewaarschuwd. Wees goede verstaanders!

Het pamflet werd ondertekend met UPLC. Dat staat voor Union des Patriotes pour la Libération du Congo, een obscure rebellenbeweging die in 2016 voor het eerst van zich liet horen en nauwe banden zou onderhouden met de Rwandese rebellengroep FDLR. Het blijft toch altijd verdacht dat er steeds ergens een Rwandese link opduikt. Het hoeft niet te verwonderen dat ook dit weer door Congolezen wordt gezien als een strategie om de regio te ontvolken door alle duivels van ebola te ontketenen, zodat er grondgebied wordt leeggemaakt waarop het uitpuilende Rwanda zijn Lebensraum kan uitbreiden.

In Butembo is een spontane vereniging ontstaan van gezinnen die de politisering van ebola spuugzat zijn en iedereen voor de kar van de epidemiebestrijding willen spannen. Ze noemen zichzelf de Verenigde Families tegen Ebola. Ze roepen alle politici van alle partijen op om zich te verenigen in de strijd tegen deze levensgrote bedreiging, al hun gekibbel stop te zetten, zich te verontschuldigen voor het politieke misbruik dat ze van de epidemie hebben gemaakt, en zich in te zetten in de voorlinie van de sensibiliseringsteams van het weerwerk.  Wat zou dat een opluchting zijn mochten alle politieke ego’s daar op ingaan en de eensgezindheid en weerbaarheid van de bevolking zo zouden herstellen.

Verenigde Families smeken politici om eensgezind de strijd tegen ebola te versterken

Bron: sociale media

Op dit moment doet het gerucht de ronde dat de artsen van Butembo, Katwa en Vuhovi, in staking gaan vanaf vandaag, maar het zou me niet verwonderen mocht ook dat uit de hoek komen van diezelfde aanstokers die ebola vrij spel willen geven. Artsen hebben immers de eed van Hippocrates afgelegd en moeten de zieken blijven bijstaan.

Butembo ligt er desolaat bij. Andere jaren wordt er toch nog feest gevierd met Pasen, wordt er een schaap geslacht, komen de families bij elkaar, gaan mensen samen een glas bier of twee drinken, weerklinkt er muziek. Niets van dat, dit jaar. Iedereen beseft dat er op elk moment weer een aanslag kan volgen. Alle zenuwen staan gespannen. De vereniging van middenveldorganisaties stuurde een bericht rond dat ze maandag 22 april uitroepen tot een “ville morte”, een algemene staking. Je vraagt je af waar dat nog voor nodig is. De stad is zo ook al dood…

UPDATE 19 april 2019

De ebolawaanzin slaat weer toe en maakt dodelijke slachtoffers.

Gisteravond had een bende jongeren priesters geterroriseerd die samenwonen iets buiten het terrein van de landbouwschool ITAV die ze beheren, waar één van de ebolabehandelingscentra is opgericht. Ze sloegen ruiten en deuren in en maakten zich dan uit de voeten. Uit hun kreten bleek duidelijk dat ze de priesters er de schuld van gaven dat ebola verder bleef duren, omdat ze op het schoolterrein blijven onderdak bieden aan het weerwerkteam. In hun ogen is ebola er door het weerwerkteam en niet andersom. Hoe misleid kan je zijn?

Vanochtend werd een jongeman in elkaar geslagen op de centrale hoofdweg van Butembo, beschuldigd van het dumpen van tabletten in de WCs van de mensen om daarmee het ebolavirus te verspreiden. Een collega die er voorbijkwam bevestigde dat de jongen er zeer ernstig aan toe was. Enkele uren later volgde het bericht dat hij in het ziekenhuis is overleden.

Hij moest sterven omdat hij levens redde

Bron: sociale media

En dan klonk iets na 2 uur deze namiddag groot alarm: een gewapende aanval op het universitair ziekenhuis van de Katholieke Universiteit van de Graben. De aanval duurde meer dan 40 minuten, tot leger en politie erin slaagden hen te verjagen. De centra die werden opgericht om een differentieeldiagnose te stellen bij mensen die symptomen vertonen als koorts, diarree of overgeven, zijn in brand gestoken en een wagen van het weerwerk is in de vlammen opgegaan. Erger nog: een arts uit Kameroen, epidemoloog Richard Mouzoko Kiboung, kreeg een kogel in zijn abdomen en is overleden. Zijn chauffeur werd verwond aan de vingers. Een Congolese psycholoog is met een schotwonde opgenomen in het ziekenhuis. Volgens ooggetuigen ging het om drie mannen met vuurwapens die eerst een tijdje op het ziekenhuisdomein rondhingen onder het mom dat ze aan het wachten waren op hun arts voor behandeling. Hun wapens hielden ze verborgen onder hun kleren. Ze hadden het duidelijk specifiek op Dr. Richard gemunt. Voor ze hem doodschoten snauwden ze hem nog toe: “Jij bent naar hier gekomen om ons te doden met je zogezegde ebola. Wij weten dat ebola niet bestaat. Wij maken je van kant voor je nog meer slachtoffers maakt.” Van de andere aanwezigen hebben ze telefoons, geld en andere dingen van waarde geroofd.

Ongelooflijk dat de weerwerkcentra nog altijd niet beter beschermd zijn! Het hoeft niet te verwonderen dat allerlei theorieën over medeplichtigheid op verschillende niveaus al snel de ronde doen! Wat een droevig einde voor een man die wordt vermoord omdat hij van het redden van levens zijn levensdoel had gemaakt!

Waar ik met mijn boerenverstand niet bij kan is waarom de 3 miljoen dollar per dag die MONUSCO kost niet wordt ingezet om rond de behandelingscentra van ebola een ondoordringbaar veiligheidscordon in te stellen, tot de epidemie voorbij is. Ze zouden dan tenminste toch nog tot iets dienen!

Waar ik met mijn boerenverstand niet bij kan is waarom de 3 miljoen dollar per dag die MONUSCO kost niet wordt ingezet om rond de behandelingscentra van ebola een ondoordringbaar veiligheidscordon in te stellen, tot de epidemie voorbij is. Ze zouden dan tenminste toch nog tot iets dienen!

Al even ongelooflijk is dat naarmate er meer slachtoffers vallen, meer mensen nog gaan geloven dat ebola niet bestaat. Ze dachten dat ebola zou stoppen eens de verkiezingen achter de rug waren, omdat het virus in hun ogen een politiek wapen was. Dat er toch nog steeds doden vallen wil in hun beneveld brein zeggen dat het regime nog steeds zijn uitroeiingsplannen verderzet (want Kabila trekt immers nog altijd aan de politieke touwtjes ook al is Tshisekedi tot president aangesteld), en de medewerkers van het weerwerk zijn in hun ogen daarvan de goed betaalde uitvoerders. Ze zijn er van overtuigd dat als ze de weerwerkers doden en verjagen, het virus meteen zal verdwijnen. Hoe erg kan je dwalen?

Ondertussen blijft het virus slachtoffers maken. Vandaag zijn er weer 15 bij gekomen en staat de teller van het totaal aantal besmettingen op 1.317. Zullen straks nog andere mediche organisaties zich terugtrekken uit vrees voor de veiligheid van hun personeel? Dat is alleszins waar de aanvallers op aansturen. Hopelijk krijgt paniek niet de bovenhand en worden verstandige beslissingen genomen. Zoniet dreigt de situatie hier volledig uit de hand te lopen in een volwaardig apocalypsscenario.

Een wagen van het weerwerkteam ging in de vlammen op

Bron: sociale media

UPDATE 18 april 2019

Er zijn wat ooggetuigenverslagen binnengekomen over het bezoek van president Tshisekedi aan Beni. Velen zijn verbolgen dat hij geen tijd heeft genomen voor ontmoetingen met studenten, jongeren, burgerbewegingen, middenveldorganisaties. Eén van hen is erin geslaagd zijn stoet bij te houden om enkele minuten te kunnen uitwisselen, en dat is wat hij eruit heeft onthouden: volgens de president zijn alle maatregelen genomen opdat er geen slachtpartijen meer zouden kunnen worden aangericht. Op zijn voorstel aan de president om even een tussenlanding te maken in Butembo om zich daar publiekelijk te laten vaccineren, als aanmoediging voor iedereen die zich daar tegen verzet, kreeg hij geen antwoord. Fatshi beloofde wel dat politici die nog durven zeggen dat ebola niet bestaat zullen worden gesanctioneerd.

Ook de militante jongerenbeweging La Lucha betreurt dat ze geen gehoor kregen bij de president. Ze hebben daarom hun memo maar online gezet. Wat daarin opvalt, in verband met het weerwerk tegen ebola, is dat ze de militarisering van ebolateams aanklagen, en wel op de volgende manier: Hoe moeten we begrijpen dat in Nziapanda en Kathiri, geconfronteerd met weerstand van de bevolking, soldaten werden ingezet, in plaats van psychologen of gezondheidspromotoren om het verzet te breken? Daarbij zijn zelfs een jongere (in Nziapanda) en een moeder van zes kinderen (in Kathiri op 4 april 2019) omgekomen!

Ze doen dan ook een uitgesproken oproep om geen militairen meer te betrekken bij het weerwerk omdat hun gewelddadige optreden alleen maar de indruk versterkt dat ebola wordt opgelegd aan de mensen.

The Journal of infectuous diseases heeft een studie gepubliceerd over de 8ste ebola-uitbraak in Congo. Die werd uitgeroepen op 11 mei en beëindigd verklaard op 7 juli 2017. In totaal werden 8 besmettingen opgetekend, waarvan de helft is gestorven. De oorsprong van het virus kon duidelijk worden geïdentificeerd: een jager had een everzwijn en een aap geschoten, en de man die het wild had gevild en koopklaar gemaakt, was het indexgeval van de uitbraak. De daaropvolgende besmettingen zijn van mens op mens overgezet.

De studie verklaart ook waarom deze uitbraak zo snel kon worden geneutraliseerd: een lokale verpleger had kort voordien een vorming genoten over ebola en had daardoor de ziekte snel herkend, zelfs zonder labo. Hij heeft meteen de eerste patiënten in afzondering kunnen zetten om nieuwe besmettingen te voorkomen. Hij kon ook uitleggen aan de gemeenschap hoe belangrijk het is om contacten tussen hen en derden te vermijden, door zelf het voorbeeld te geven en zichzelf ook te isoleren van zijn eigen familie. Dat werkte heel overtuigend bij de andere dorpelingen. Ze hebben ook zijn instructies zeer ernstig genomen over hoe ze de doden veilig moesten begraven in afwachting dat de overheid in actie schoot.

Als je dat verhaal vergelijkt met het geknoei bij de huidige uitbraak, kan je alleen maar diepe bewondering hebben voor het straffe professionalisme van deze brousseverpleger.

De politici die beweerden dat het virus doelbewust uit het westen was overgebracht naar het oosten van het land, krijgen van de wetenschap nu het bewijs van hun leugen.

In The Lancet Infectious Diseases werden twee studies gepubliceerd die duidelijk genetische verschillen aantonen tussen het virus dat in het voorjaar 2018 uitbrak in West-Congo en de huidige uitbraak. De politici die beweerden dat het virus doelbewust uit het westen was overgebracht naar het oosten van het land, krijgen daarmee van de wetenschap nu het bewijs van hun leugen.

Merkwaardig is ook dat die kleine verschillen volstaan om de effectiviteit van de experimentele medicijnen te beïnvloeden. De huidige monoclonale antilichaamtherapie die met redelijk succes wordt toegepast had geen effect op de westelijke variant van het virus.

De dagstatistieken luiden nog steeds geen vermindering van nieuwe gevallen in: er zijn nog altijd getallen van twee cijfers nodig om het aantal nieuwe gevallen te benoemen. Met de 12 nieuwe gevallen van gisteren is alweer een nieuwe drempel overschreden en staat de teller op 1.302 gevallen, waarvan 843 doden en 380 genezingen.

UPDATE 17 april 2019

Dr. Jean-Paul Mundama is de voorzitter van de preventiecommissie van het weerwerk tegen ebola in Butembo. Hij trekt er een tiental dagen onderuit naar Kampala om uit te blazen van het harde en moeilijke werk. Vlak voor hij de deur van zijn kantoor achter zich dichttrekt, laat hij dit optekenen in het officiële persbericht van het Ministerie van Gezondheid:

Dr. Jean-Paul Mundama, voorzitter van de preventiecommissie in Butembo, is optimistisch en stelt met tevredenheid vast dat de weerstand in de meest resistente huishoudens van de stad, zoals in Mutsanga en Wayene, is opgeheven. Zo beginnen de teams de verborgen patiënten in de gemeenschap te ontdekken. Als alle volksgezondheidsinterventies rond bevestigde gevallen en sterfgevallen zonder belemmeringen worden uitgevoerd, zal de overdrachtsketen geleidelijk aan worden doorbroken, zal het aantal gevallen beginnen af te nemen en kan de epidemie onder controle worden gehouden. Hoewel de snelle toename van het aantal bevestigde gevallen in de afgelopen weken misschien zorgwekkend is, is de epidemie nog steeds geconcentreerd in een aantal welbepaalde gezondheidsgebieden en is er geen sprake van een geografische verspreiding van het virus. De epidemie is alleen hervat in gebieden die reeds eerder door de mobiliteit van patiënten waren getroffen. De belangrijkste uitbraken van de epidemie blijven geconcentreerd in de gezondheidszones Katwa, Vuhovi, Masereka en Mandima.

Dat klinkt dus erg hoopgevend, en als hij gelijk heeft, zouden we uiterlijk binnen drie weken daarvan de resultaten moeten zien in de statistieken. Maar in een persoonlijk bericht dat via de sociale netwerken brede verspreiding kreeg, maakt hij zich toch nog ernstige zorgen, in deze bewoordingen:

Ik heb me niet geëngageerd in de strijd tegen ebola omwille van het geld. Het is mijn job om de epidemiologische bewaking van onze bevolking te verzekeren. Ik ben alle beledigingen, laster en achterklap meer dan beu. Het is mij helemaal niet te doen om het geld. Mijn ziekenhuis draait amper nog omdat ik mezelf opoffer om levens te redden, maar helaas word ik totaal verkeerd begrepen door mijn eigen mensen. Weet dat de ziekte bestaat en in minder dan 12 dagen doodt. Ze doodt roekeloze, onwetende en koppige mensen. We tellen nu al meer dan 86 gezondheidswerkers onder de zieken en we betreuren al 34 sterfgevallen onder hen (1 arts, 26 verpleegkundigen, 2 laboranten en 5 andere zorgverleners). Wie deze ziekte niet ernstig neemt zal zijn hele gezin verliezen. We zijn hier het ene na het andere huis aan het afsluiten, hier in Butembo, Katwa en ook in Mutendero, Isonga, Muchanga, Isango, Makangala…

Het moet inderdaad verschrikkelijk zijn, voor iemand die zich al zijn hele leven inzet voor de gezondheid van zijn medemens, om nu zo laaghartig er van beschuldigd te worden een ebola-opportunist te zijn, door uitgerekend die mensen die al generaties op zijn diensten beroep doen. Afgunst kan mensen tot lelijke dingen drijven.

In Amerika heeft de Breitbart onthulling en de moedwillige foute interpretatie over 20 Congolezen aan de grens met Mexico die symptomen van ebola zouden vertonen, zijn effect niet gemist. Twitter staat bol van de oproepen om die muur nu maar snel recht te zetten en slechts weinigen doorzien de hoax. Toch is er hier en daar iemand die zich afvraagt waarom er in het nieuws niets over te horen is. En zelfs een slimme die zich afvraagt hoe Congolese migranten in godsnaam aan de Mexicaanse grens geraken.

Als ebola een grens oversteekt, zal het die tussen Congo en Oeganda zijn. Deze week was er weer even paniek toen het hoofd van het district Jinja met stelligheid melding maakte van een ebolageval. Maar het bleek opnieuw loos alarm te zijn. Er is wel degelijk iemand gestorven maar aan een andere ziekte, de Krim-Congo Hemorragische koorts. Dat is ook een dodelijke virale ziekte die wordt overgedragen door tekenbeten. Maar geen ebola dus.

President Tshisekedi is vandaag van Beni teruggevlogen naar Goma. We hadden gehoopt dat hij toch nog bij ons in Butembo een tussenlanding zou maken, om zijn relatie met de Bubolezen goed te maken, zoals hij met de mensen van Beni deed, maar zijn schrik voor ebola bleek toch te groot, en hij is ons op amper 3 kilometer hoogte voorbijgevlogen. Echt een gemiste kans voor hem!

Misschien had hij wel de statistieken van vandaag al te zien gekregen. De cijfers zijn inderdaad niet fraai. Opnieuw zijn er 17 nieuwe bevestigde gevallen, waarvan 12 doden. Daarvan zijn er respectievelijk 15 en 10 uit Katwa/Butembo, genoeg om zelfs een president de stuipen op het lijf te jagen. Het totale aantal besmettingen staat nu op 1290 waarvan 833 doden en 379 overlevenden.

UPDATE 16 april 2019

Na politiek gaat nu ook religie zich met ebola moeien. Mijn collega’s hebben de hele dag geruzied over de relevantie van de oproep van een pastor aan de bevolking van Butembo om op 1 mei samen te komen voor een gebedsdienst tegen ebola. Het verzet tegen het weerwerk en de fouten van de weerwerkagenten zijn allemaal het werk van de duivel, volgens hem. God wacht alleen maar tot het volk gaat opstaan en eensgezind aan het bidden slaat om in de naam van Jezus Christus de ziekte te verdrijven. De hele maand zal er gebeden moeten worden en tegen de laatste dag van de meimaand zal de klus geklaard zijn ! Als mensen de pastor gaan geloven en ze gaan beginnen denken dat bidden zal volstaan en ze verwaarlozen de preventievoorschriften, dan zal het snel van kwaad naar erger gaan.

Maar bidden is altijd beter dan slaan. Gisteren werd een lid van het weerwerkteam betrapt terwijl hij stond te plassen in een toilet van een huis, onderweg naar zijn werk, wellicht gewoon omdat hij dringend moest. Dat gebeurt hier vaak in Congo, je kan gewoon bij iemand op zijn woonerf een WC gaan opzoeken, niemand die daar om maalt. Tenzij je een weerwerker bent!

Zwaar aangepakte ebolabestrijder, vermeende ebolaverspreider

Bron: sociale media

De man werd lelijk aangepakt door omstaanders die ervan overtuigd waren dat hij daar stond virussen te sproeien om de buurtmensen te besmetten en zichzelf zo aan meer werk te helpen!

In Wayene, een wijk van mijn gemeente waar het virus zwaar toeslaat, is een lokale genezer aan de dood ontsnapt. Enkele mannen wilden ‘s nachts zijn huis in brand steken omdat hij zijn medewerking verleent aan het weerwerk. Hij heeft perfect begrepen dat het virus een ernstige aanpak vergt, maar als zijn medewerking daaraan zijn dood betekent, rest hem geen andere keuze dan zich volledig terug te trekken, zo meldt Radio Moto.

In de Verenigde Staten hebben de Trumpisten ebola herontdekt als argument voor hun strijd tegen migratie. Volgens de fameuze website Breitbart heeft een volksgezondheidsambtenaar in Laredo, Texas, verklaard dat 20 Congolese migranten op de voet worden gevolgd of ze geen ebola ontwikkelen. De kreet voor een versnelde bouw van de muur op de grens met Mexico is niet ver weg.

De ebolaoutbreak.com website doet er nog een flinke schep bovenop door een foto te publiceren die absoluut niets met ebola heeft te maken en als enige bedoeling heeft om te choqueren. Niet voor gevoelige zielen, maar wel belangrijk om te begrijpen dat dit pure beeldmanipulatie is.

En zoals dat gaat met sensatiepers (en ongetwijfeld beoogd wordt door Breitbag), klinkt het bericht in aanverwante media al snel als: “20 Afrikanen gedetecteerd met symptomen van ebola”. Dat dieper in het artikel vermeld staat dat de symptomen nog niet voor 100% bevestigd zijn, doet er niet toe: de titel laat geen twijfel bestaan, en de meeste mensen hebben aan een titel genoeg om te panikeren.

Het is gebeurd! Eindelijk, eindelijk heeft aangesteld president Tshisekedi belangstelling getoond voor en positie ingenomen tegen ebola. Hij is van Goma naar Beni gevlogen, boven onze hoofden. Voor Butembo is hij te bang wegens het alsmaar stijgende aantal nieuwe gevallen. In Beni, waar slechts sporadisch nog eens een geval opduikt, waagde hij zich wel. Dat hij bij aankomst op de luchthaven zich de handen waste was groot nieuws in de media: ook de president moet zich beschermen tegen ebola! Dat hij even later in een sportzaal een perfecte driepunter gooide op een basketbalterrein en daarop spontaan high five kletsen begon uit te delen, tegen alle voorschriften in (lichaamscontact is strikt verboden), daar bleef enkel ik bij stilstaan.

Een gênant moment was het wanneer hij zijn speech aanhefte met “enyanya”-kreten. Ook wij slaan geregeld die kreten uit enthousiasme met de lokale bevolking op het Idjwi-eiland, waar dat gebruikelijk is. Maar Beni ligt wel 400km meer naar het noorden en daar is die kreet onbekend. Maar goed, in een gigantisch land als Congo kunnen zijn raadgevers er wel eens een paar honderd kilometer naast zitten, daar gaan we hem nu niet op afrekenen.

President Fatshi in een ebolabehandelingscentrum in Beni, alleluia!

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo

Flauw vond ik hem wel, wanneer hij reageerde op een handvol mensen die zich excuseerden voor het boegeroep dat zijn gevolg had moeten incasseren toen hij op verkiezingscampagne was langsgekomen in december. “Ik zeg jullie dit, het is niet nodig om mij om vergiffenis te vragen. We zijn in een democratie. Uw gebaar was een democratische uitdrukking. Ik heb niets tegen jullie. Jullie zijn mijn ouders, broers en zussen.” Het is eerder hij die zich bij het volk zou moeten excuseren, grommelde ik tussen neus en lippen, maar gelukkig had niemand het gehoord.

Met 9 nieuwe gevallen erbij is het totale aantal besmettingen gestegen tot 1.273 en het aantal doden tot 821. Door het aanhoudend hoge aantal communautaire doden stijgt het sterftecijfer gestaag en staat nu al op 65%.

UPDATE 15 april 2019

De situatie is kalm gebleven vanochtend. Iedereen keek eerst wat de kat uit de boom, maar toen we de brommertaxi’s zagen uitrijden, wisten we dat er geen incidenten zouden zijn. Toch niet in het centrum. De brommertaxi’s hadden zich toch maar liever niet verzameld op hun gebruikelijke taxiparking, maar dat was uit voorzorg. Sommigen hadden hun fluovestje dat hun lidmaatschap van ATAMOV bevestigt uitgelaten, maar al snel verschenen ook die weer in het gezichtsveld.

Sommige hardliners hadden zondag toch nog opgeroepen tot een staking opdat er vanaf vandaag maandag geen doden meer zouden vallen…

Bron: sociale media

In onze wijk Mutsanga is de rust ongetwijfeld verzekerd gebleven door het engagement van Veranda Mutsanga. De dag dat hun leider Tembos Yotama werd uitgeroepen tot één van de vier verkozen volksvertegenwoordigers van Butembo in het nationale parlement, hebben ze uitdrukkelijk stelling ingenomen voor een totale ondersteuning van het weerwerk. Wij waren daar heel blij mee, maar de volksopinie niet: meteen wordt rondgebazuind dat Tembos 18.000 $ heeft gekregen om het weerwerk te steunen, wat hem op korte tijd van een volksheld die de onveiligheid in de wijk kon bedwingen, tot een volksverrader die meeheult met de ebolamoordenaars. Op Facebook wordt nu al opgeroepen om hem voor de rechtbank te dagen wegens misbruik van de naïviteit en de onwetendheid van de Bubolees.

Meteen duiken oude verhalen weer boven: vader Yotama, die tamelijk jong gestorven was, was één van de eerste zakenlui die stevige commerciële relaties uitbouwde met Europeanen. Als bleek dat het hem daarmee voor de wind ging, was dat genoeg om hem af te schilderen als een verrader. De volksmond vertelde al snel woeste verhalen dat vader Yotama zijn rijkdom haalde uit de vrouwenborsten die hij afsneed van elke Nandevrouw die in zijn buurt kwam en doorverkocht aan de Europeanen (geen enkele uitleg wat die Europeanen dan met die afgesneden vrouwenborsten zouden hebben gedaan). De zoon van die man rijft nu geld binnen om mensen af te maken door hen ebola te bezorgen, op vraag van de Europeanen. Het was een grote vergissing hem te verkiezen. Nooit zal hij nog één stem krijgen in toekomstige verkiezingen, roept Radio Trottoir.

Dat in de negende maand van het weerwerk dergelijke verzinsels nog steeds de boventoon voeren is wel een heel duidelijke indicator dat het weerwerkteam er nog steeds niet in slaagt om de geruchtenmolen uit te schakelen. De oplossing ligt volgens mij in het inschakelen van zoveel mogelijk lokaal ingebedde groepen om aan de hand van heel concrete verhalen en getuigenissen van doden en overlevenden in het Kinande de weerstanders tot andere inzichten te brengen.

Wie dat eindelijk goed begrepen heeft, is de Federatie van Congolese Ondernemingen, FEC. Polycarpe Ndivito, voorzitter van de FEC Butembo-Lubero, kondigde een reeks bewustmakingscampagnes tegen ebola aan die verschillende segmenten van de bevolking zullen trachten te bereiken. Hun trapsgewijze sensibiliseringscampagne is op zaterdag 13 april van start gegaan in de FEC Butembo-zaal met de parkingmanagers van de vereniging van taxi’s ATAMOV. Ook dat zal er toe hebben bijgedragen dat de situatie vandaag kalm is gebleven.

Voor Polycarpe Ndivito zal de opleiding van de leden van ATAMOV voor de controle van ebola helpen om ook al hun klanten te bereiken. De taxi’s van hun kant hebben zich tijdens die vergadering officieel ertoe verbonden zich onvermoeibaar in te zetten voor de strijd tegen de epidemie.

De vormingsserie zal vandaag worden voortgezet in de vergaderzaal van de Federatie van Congolese ondernemingen, dit keer met de visverkopers. Alle beroepsgroepen zullen uiteindelijk aan bod komen.

Maar de geruchtenmolen kan daar morgen meteen weer snel korte metten mee maken. Het volstaat dat iemand rondstrooit dat de voorzitter 50.000$ heeft opgestreken om medeplichtig te worden aan de uitroeiing van de Nande (want dat zijn wel degelijk de termen die de weerwerkhaters gebruiken) en al hun inspanningen zijn om zeep.

In de wijk Wayene, midden in het epicentrum, wordt verteld dat een ploeg weerwerkers de huizen van de mensen langs gaat om WCs te ontsmetten. Ze krijgen daarvoor 100$ per WC. In plaats van te ontsmetten, spuiten ze er het ebolavirus in en wie dat toilet nadien gebruikt valt gegarandeerd ziek. Getuigen beweren dat ze met eigen ogen zagen hoe één van die toiletten dermate begon te gisten door het ingespoten virus, dat het overliep op straat en ook voorbijgangers kon besmetten.

Al die verhalen worden gretig verteld zonder met de ogen te knipperen. Als je dan verneemt dat president Tshisekedi zelf ook niet durft naar Butembo komen, maar boven onze hoofden vanuit Goma naar Beni zal doorvliegen, kan je je toch ook afvragen of hij daarmee de irrationele angsten van de bevolking niet zelf ook nog vergroot. De reden waarom hij Butembo overslaat wordt verwoord door de vice-eerste minister en interim-minister van Binnenlandse zaken Basile Olongo (vanaf 1:16): “er zijn de laatste tijd veel nieuwe contacten (van ebola) in Butembo, dus zijn we genoodzaakt om naar Beni alleen te gaan”.

Van een president die verkozen werd met de slogan “alles voor het volk” had ik toch meer moed verwacht. Maar misschien is het wel beter dat politici zich voortaan zo ver mogelijk weghouden van het weerwerk. Ze hebben al meer dan genoeg schade toegebracht door de politisering van het virus.

Het weekgemiddelde van nieuwe gevallen doorbreekt niet alleen de drempel van 100 maar stijgt ineens naar 110. Met 13 nieuwe gevallen erbij staat de teller nu op 1.264 besmettingen, waarvan 814 doden en 374 genezingen. De drempel van de 100.000 vaccinaties werd wel degelijk overschreden.

Het aantal nieuwe gevallen per week slaat een nieuw triest record

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo

Als het waar is dat de stijging van het aantal nieuwe gevallen verklaard moet worden door de ontsluiting van tot voor kort erg weerbarstige gemeenschappen, dan zou het aantal nieuwe gevallen in de komende dagen toch terug onder de 10 moeten zakken. Zoniet is er meer aan de hand!

Van de 11 nieuwe doden zijn er weer 6 buiten een behandelingscentrum gestorven. Eén van hen is een verpleegster van Butembo. Ze had een patiënt verzorgd die positief bleek te zijn. Zelf weigerde ze het vaccin. Toen ze ziek werd is ze ondergedoken en hebben haar collega’s haar in het geheim verzorgd van 4 tot 13 april. Toen ze alsmaar zieker werd heeft ze zich tenslotte aangemeld in een gezondheidscentrum van Butembo, waar ze kort nadien is overleden. In totaal zijn nu al 89 gezondheidswerkers besmet geraakt waarvan er 32 ook zijn aan bezweken.

UPDATE 14 APRIL 2019

In deze duistere ebolatijden worden drempels aan een hoog tempo overschreden. Vandaag is de kaap gerond van 800 doden, om precies te zijn, het zijn er 803. Het weekaantal nieuwe gevallen is gestegen tot een nieuw record van 97 besmettingen, terwijl de cijfers van vandaag zondag nog niet gekend zijn (ik hoorde wel al spreken van 9 nieuwe gevallen in onze regio alleen al). Voor het eerst in de geschiedenis van Congo zullen er dus morgen meer dan 100 nieuwe gevallen op één week tijd worden opgetekend.

Van de 11 nieuwe gevallen van gisteren zijn er 8 vastgesteld in Butembo/Katwa, en van de 11 nieuwe doden vielen er 7 in Butembo/Katwa. Onze stad is dus duidelijk nog steeds het belangrijkste epicentrum. Het totaal aantal besmettingen is opgelopen tot 1.251.

Bemoedigend is dan weer dat het aantal gezette vaccins sneller lijkt toe te nemen. Hopelijk is dit een indicator van een toenemende aanvaarding door de bevolking. Morgen wordt in ieder geval, tenzij er een ramp gebeurt, het aantal van 100.000 gevaccineerden bereikt.

Het kan alle kanten uitgaan morgen. Vanavond iets voor valavond stond onze chauffeur ineens met zijn privéwagen voor de kantoorpoort. Hij had gehoord van de taximannen in de wijk dat ze vastbesloten waren om morgen zwaar te gaan betogen. En als taximannen betogen, dan vallen er gegarandeerd brokken. Daarom kwam hij zijn wagen liever veilig stellen achter de hoge muren van het kantoorgebouw.

Het gerucht doet de ronde dat de voorzitter van de vereniging van taximannen zelf niet achter zijn oproep staat om niet te betogen morgen. Hij zou die oproep hebben gedaan om de schijn te wekken dat hij er tegen is, maar mondeling wordt doorverteld dat niemand er rekening moet mee houden. In Congo weet je nooit wie nu de waarheid spreekt en wie niet. We zullen het aan den lijve moeten ondervinden.

President Tshisekedi heeft de kritiek van de voorbije weken goed begrepen. Hij deed de ene buitenlandse reis na de andere en scheen zich niets aan te trekken van de dagelijkse ellende van het volk. Nu is hij dus wel eindelijk begonnen aan binnenlandse bezoeken. Gisteren was hij in Lubumbashi, vandaag is hij in de late namiddag aangekomen in Goma. Morgen reist hij door naar Beni, bevestigde burgemeester Bwanakawa. Maar naar Butembo komt hij niet. Hij is bang van ebola (Beni is niet langer een epicentrum, maar Butembo is dat des te meer), wordt gezegd. Ik denk dat hij ook wat schaamte moet voelen bij het besef dat ebola als voorwendsel werd gebruikt om meer dan een miljoen mensen hun stem voor de presidentsverkiezingen te ontnemen: het is immers hij die daar van geprofiteerd heeft. Niemand staat hier te springen om de onderhandelde president te verwelkomen. Dat hij maar in Beni blijft en toont dat hij het probleem van de niet-aflatende reeks moordaanslagen ter harte neemt.

UPDATE 13 april 2019

Het gaat allemaal zo snel nu: mijn woorden waren nog niet koud of het is al gebeurd: met de cijfers van vrijdag, dus 5 dagen op 7, is de grootste piek ooit van het weekgemiddelde van 73 gevallen al ruim overschreden tot 86, en morgen schuiven we wellicht voorbij de nooit geziene psychologische drempel van 100 nieuwe gevallen in één week tijd. Het gecumuleerde aantal gekende gevallen is intussen gestegen tot 1.240 nadat gisteren opnieuw het recordaantal van 20 nieuwe gevallen werd opgetekend. Daarvan komen er 16 uit Katwa/Butembo. We tellen ook een recordaantal doden op één dag: ook 20. Onder hen 12 communautaire doden. Van het totaal zijn er 17 gestorven in Katwa/Butembo. Het dodental is geklommen naar 792. Het sterftecijfer benadert 64%. Enig lichtpuntje: het aantal gevaccineerden bereikt 99.000 mensen.

Dr. Suzanne, tragisch slachtoffer van de ebola-epidemie in Beni

Bron: sociale media

Bij de doden van gisteren in Beni hadden we ook Dr. Suzanne. Wat bezielt een jonge arts die nog het leven voor zich heeft om een vaccin te weigeren? Een dokter die actief is in de strijd tegen ebola zou vóór iedereen toch het vaccin moeten aanvaarden? Er zit een dikke laag irrationaliteit onder dat hele ebolagebeuren waar ik met mijn verstand echt niet bij kan.

Het vaccin biedt nochtans een uitstekende bescherming. De WGO heeft nieuwe cijfers vrijgegeven: van de 94.000 op dat moment gevaccineerde mensen hebben slechts 71 de ziekte toch ontwikkeld. Onder hen waren er 56 die de symptomen ontwikkelden binnen de tien dagen na de vaccinatie, dat is de periode waarin de antilichamen nog volop worden aangemaakt en de bescherming nog niet volledig is. Daarvan zijn er maar negen gestorven (16% tegen 63% gemiddeld), terwijl alle 15 anderen de ziekte hebben overleefd. Dat toont aan dat het vaccin de overlevingskansen, ook van diegenen die ondanks alles toch ziek vallen, aanzienlijk verhoogt. Moest Dr. Suzanne deze cijfers onder ogen hebben gekregen, ik denk dat ze het vaccin dan toch zou aanvaard hebben.

Het is niet duidelijk of de taxibrommers maandag zullen doorgaan met hun anoniem aangekondigde staking tegen het weerwerk. De raad van bestuur van ATAMOV (Association des Taximen Motos et Voitures) heeft alleszins een duidelijk signaal gegeven door noch de oproep, noch de reden ertoe te erkennen. Integendeel, de voorzitter roept alle leden op om de weerwerkteams mee te helpen beschermen en hij laat duidelijk verstaan dat een lid van de vereniging dat zou worden opgepakt voor ordeverstoring maar zijn plan zal moeten trekken.

UPDATE 12 april 2019

Het Noodcomité voor Internationale Gezondheidsregulering heeft dan toch de ebola-epidemie niet uitgeroepen tot een noodsituatie van internationaal belang, en dat is goed nieuws om verschillende redenen. Eerst en vooral is er de vaststelling dat het virus geen verdere geografische uitbreiding heeft genomen, wel integendeel, verschillende zones zijn intussen weer virusvrij verklaard, en dat geeft hoop. Er is eerder sprake van een inbreiding: een intensifiëring van het aantal gevallen in de huidige epicentra, waaronder Mutsanga in Butembo, de wijk waarin ons Rikolto-kantoor is gevestigd en waar een aantal collega’s en ik ook wonen. Maar dat wil niet noodzakelijk zeggen dat er meer gevallen optreden. Volgens het comité komt het hogere aantal gevallen vooral door het verhogen van de toegang tot de getroffen gemeenschappen na het aanpassen van de strategie. Die verhoogde toegang laat toe om meer gevallen vast te stellen en biedt ook nieuwe openingen om de besmettingsketens beter in kaart te brengen en de ringvaccinaties te versterken.

Waar het nog niet mogelijk is om alle gevallen te reconstrueren tot gekende besmettingsketens wordt nu een genetische sequencering gemaakt van het virus, en die techniek laat toe om ontbrekende schakels in de transmissie terug te vinden. Dat kan alleen maar omdat het virus, gelukkig, erg stabiel blijkt, en integendeel tot bijvoorbeeld het griepvirus niet voortdurend muteert, zodat kleine genetische verschillen met voldoende betrouwbaarheid kunnen worden gebruikt als indicatoren voor verschillende besmettingsketens.

Het comité gaf ook tussen neus en lippen toe dat het uitroepen tot een internationaal noodgeval de situatie eerder zou kunnen bemoeilijken dan vergemakkelijken, zonder duidelijke uitleg. Maar ik twijfel er niet aan dat de dreigementen waar ik gisteren over berichtte daar alles mee te maken hebben.

De comitévoorzitter Dr. Steffen wees er ook op dat het ongepast zou zijn om een internationale noodsituatie uit te roepen enkel en alleen maar om meer financiële middelen te mobiliseren. Dat neemt niet weg dat er meer geld nodig is. Het huidige weerwerkplan loopt tot eind juli en van de benodigde 148 miljoen dollar is nog maar de helft toegezegd. Bovendien zijn er voor 30 miljoen dollar onvoorziene operationele kosten bijgekomen, onder meer door de herhaalde vernieling van behandelingscentra, waardoor het financieel tekort is opgelopen tot 104 miljoen dollar. Het comité hoopt dat de wereldgemeenschap ook zonder het uitroepen van een internationaal noodgeval deze financiële kloof snel zal helpen dichten.

Het comité heeft nogmaals uitdrukkelijk benadrukt dat de uitbraak enkel zal kunnen worden beëindigd als het weerwerk volledig wordt aanvaard en zelfs aangevoerd door de gemeenschap, en op dat vlak ziet het comité veel vooruitgang.

Het Comité blijft bij zijn eerdere advies dat het bijzonder belangrijk is dat er geen internationale reis- of handelsbeperkingen worden toegepast. De grote vrees van heel wat mensen in Butembo die zich al in quarantaine zagen zitten in een hermetisch afgesloten stad zonder voedsel, is daarmee ongegrond gebleken.

Hopelijk zien de agressieve weerwerkhaters die gisteren erg zichtbaar uit de hoek zijn gekomen nu ook in dat er geen internationaal complot bestaat om de Nande uit te roeien, maar integendeel dat iedereen erg begaan is met het zo snel mogelijk stopzetten van de epidemie, en dat zijzelf daar beter ook zouden aan meewerken, als het hen echt te doen is om de Nande te beschermen.

Geen nieuw dagrecord vandaag, gelukkig, maar 14 nieuwe gevallen blijft toch wel een hoge score, en het ziet er naar uit dat deze week het weekrecord zal sneuvelen: na amper 4 dagen staat de teller immers al op 66 nieuwe gevallen. Aan dat tempo wordt niet alleen het vorige weekrecord van 73 gevallen verpulverd, maar zal ook de drempel van het honderdtal worden overschreden.

UPDATE 11 april 2019

Het ministerie van Gezondheid doet verwoede pogingen om optimistische geluiden de wereld in te sturen: 8 personen op de 10 zijn genezen in een ebolabehandelingscentrum in Butembo. In de week van 1 tot 7 april werden 17 personen gezond verklaard in Butembo. Het mag allemaal niet baten. Alles wijst erop dat de controle over de epidemie volledig uit de hand aan het lopen is.

Het begon vanochtend vroeg al. Op het historisch monument van Butembo, het meest iconische punt van de stad, hebben onbekenden een spandoek aangebracht waarop een niet mis te verstane boodschap staat in het Swahili. Vertaald, klinkt hij als volgt: Jullie ebolamensen, pas maar op met dat vermoorden van mensen, vooral in kamer 18 van het ebolabehandelingscentrum van Kirimavolo. Al dat bloed dat jullie laten vloeien, we gaan jullie daar voor doen betalen! En dat vuile geld dat jullie daarvoor krijgen, dat moet ophouden. Bereid jullie maar voor. We komen eraan. De bevolking heeft teveel geleden. Wakker worden, iedereen!

Publieke anonieme bedreiging van de ebolabestrijders in Butembo

Bron: sociale media

Dit is een duidelijk dreigement en we mogen er nu zeker van zijn dat er een nieuwe aanval zal volgen.

Tegelijk verscheen er op een andere plaats in de stad een ander bericht: wij, taximannen van Butembo, wij verwerpen het ebolavirus. Maandag 15 april gaan wij daarom in staking (mars).

Stakingsaanzeg van brommertaxi’s tegen ebola

Bron: sociale media

Je houdt het niet voor mogelijk, maar toch is het zo. De heethoofdige taxibrommers denken dat ze met een staking het ebolavirus kunnen een halt toeroepen. Dat toont aan dat ze er van overtuigd blijven dat het virus gebruikt wordt tegen hen, want het is tegen dát dat ze gaan staken! ‘Stop ebola’ betekent voor hen ‘stop het ebolateam’! Die analyse van de epidemie is uiteraard hoogst zorgwekkend, want zo gaat het gegarandeerd verder de verkeerde kant uit.

Daar hebben we vandaag nog twee duidelijke bewijzen van gekregen: in de luchthaven van Butembo werden twee leden van het personeel gediagnosticeerd met ebola. Meteen ging de luchthaven dicht om het hele boeltje grondig te desinfecteren. Alle vluchten (allebei) werden vandaag afgelast. Vanuit Butembo kan je enkel vliegen op Goma en Beni, maar in Goma kan je wel een verbinding krijgen met Kinshasa. Na een grondige ontsmetting zou de luchthaven morgen weer open gaan. Maar het geeft me toch geen gerust gevoel: het kan weer gebeuren, en dat zal de opties om hier weg te geraken, mocht het nodig blijken, alleen maar verkleinen. Jarenlang riepen de mensen “muzungu” als ze me in de stad zagen voorbijkomen, en daar was ik door den duur aan gewend geraakt. Nu is dat gedaan en roepen ze “ebola, ebola”. Dat kan tot geweldige misverstanden leiden waar ik niet graag de gevolgen zou van dragen.

Het georganiseerde middenveld van Butembo heeft die dreiging tegen buitenlanders goed opgevangen. In een vorming over crisiscommunicatie hebben ze benadrukt dat hun aanwezigheid in het weerwerkteam geen daad van vijandigheid tegen de bevolking is, wel integendeel. Maar een peiling bij de bevolking toont aan dat daar erg tegenstrijdige gevoelens over bestaan.

Als het expertencomité de epidemie uitroept tot een gezondheidsprobleem van internationaal belang, dreigt dat meteen een vergeldingsactie uit te lokken van de heethoofden die er een complot in zien.

Het is ook afwachten wat er morgen in Genève zal besloten worden. Als het expertencomité de epidemie uitroept tot een gezondheidsprobleem van internationaal belang (en die kans is nu erg groot geworden), dreigt dat meteen een vergeldingsactie uit te lokken van de heethoofden die er een complot in zien. Als dat niet gebeurt, is het gevaar groot dat niet voldoende middelen zullen kunnen worden gemobiliseerd om de woekerende epidemie onder controle te krijgen.

De cijfers spreken nochtans duidelijke taal: voor de tweede dag op rij wordt het record gebroken van het aantal nieuwe gevallen op een dag, en voor het eerst is dat een getal van twee cijfers dat begint met een 2: 20 om precies te zijn. Dit klinkt echt als een agressieve doorbraak van het virus en het wordt bang uitkijken naar wat de volgende dagen zullen brengen.

Om van 1.000 naar 1.100 gevallen te gaan, waren er 11 dagen nodig. Voor het volgende honderdtal volstonden amper 8 dagen. De teller staat vandaag op 1206 gevallen om precies te zijn. Dat is zonder meer een angstwekkende versnelling. Noodkreten beginnen steeds luider te weerklinken, ook vanuit het Rode Kruis en de Rode Sikkel.

UPDATE 10 april 2019

Opnieuw valt er een triest record: vandaag werd het hoogste aantal nieuwe bevestigde gevallen op één dag opgetekend. Het vorige record stond op 16 dagen en was nog maar enkele dagen oud. Nu staat het op 18 gevallen. Dat brengt het totaal op 1.186 besmettingen, waarvan 751 doden en 354 genezingen.

Van de 10 nieuwe doden zijn er 8 gestorven buiten de behandelingscentra. Hoeveel nieuwe besmettingen zullen daar weer uit voortkomen?

Vrijdag komt opnieuw een experten panel samen op vraag van de Wereldgezondheidsorganisatie om te onderzoeken of de ebola-epidemie in Congo moet worden uitgeroepen tot een noodsituatie van internationaal belang of niet. Bij een vorige bijeenkomst in oktober 2018 werd besloten dat dit niet het geval was. Maar toen zagen we geen cijfers van twee getallen voor het aantal nieuwe gevallen per dag.

Het blijft hout vasthouden of er een verdere verspreiding komt, in binnen- of buitenland. Iedereen blijft alleszins op zijn hoede. Neem nu de blauwhelmen van de Monusco. De medische dienst van hun basis in Kananga verspreidde het bericht dat er vijf verdachte gevallen waren gesignaleerd in Luebo. Gelukkig bleek het achteraf een vals alarm te zijn. Beter té waakzaam dan niet waakzaam genoeg.

Een collega die in de wijk Wayene woont, waar de laatste weken erg veel zieken zijn opgetekend, meldde dat de weerwerkteams wilden beginnen aan het ontsmetten van de WCs in de huizen van de mensen, maar ze kregen geen medewerking. Volgens de bevolking kwamen ze het virus in de WCs spuiten om hen ziek te maken. Er komt dus alsnog geen verandering in het wantrouwen van de burger in de overheid. Zolang dat blijft duren zal de epidemie niet onder controle geraken.

Een klein teken van hoop: in Katwa hebben twee mensen zich spontaan gemeld van bij het begin van de besmetting. Hun overlevingskansen stijgen daarmee naar 80%.

UPDATE 9 april 2019

Het heeft lang geduurd maar 9 dagen na de uitgestelde verkiezingen heeft de kiescommissie dan toch eindelijk de voorlopige resultaten bekend gemaakt. Dat dit zolang heeft geduurd heeft alles te maken met verwoede pogingen om de uitslag nog te beïnvloeden. Maar er was geen houden meer aan: alle deelresultaten waren erg zorgvuldig bijeen gebracht door de getuigen van de politieke partijen en het was wel heel erg duidelijk dat er een massale opstand zou komen indien andere kandidaten zouden worden uitgeroepen dan diegene wiens overwinning al breed was gedocumenteerd.

Na wijs beraad heeft commissievoorzitter Nangaa dan toch de echte resultaten afgekondigd. Daaruit blijkt duidelijk dat de oppositie een overweldigende meerderheid behaalt: 11 van de 15 zetels van het nationale parlement, en eigenlijk ook een 12de, want de gekozen kandidaat van de UNC, die met president Tshisekedi in de CACH-coalitie zit, heeft campagne gevoerd met Martin Fayulu.

De adjunct permanente secretaris van de PPRD, de partij van Kabila, heeft een smadelijke nederlaag geleden. Er bestaat dus geen twijfel meer over dat het uitstel van de verkiezingen in het ebolagebied een miljoen stemmen heeft gekost aan Fayulu.

Een merkwaardige winnaar in onze wijk is Tembos Yotama, een jongeman die aan de basis ligt van een jongerenbeweging die voor de veiligheid in de stad heeft gezorgd door zelf de bandieten te neutraliseren waar de politie tekort schoot. Daar wordt hij nu voor beloond door de kiezer, uitgerekend op zijn verjaardag dan nog! De hele wijk zindert nog altijd van het uitbundig feestvieren. In februari heeft hij nog een paar weken in de gevangenis doorgebracht en vandaag is hij verkozen vertegenwoordiger van het volk!

Midden februari, na zijn vrijlating uit de gevangenis van Goma, werd Tembos Yotama ingehaald als een held. Vandaag werd hij uitgeroepen tot volksvertegenwoordiger.

© Ivan Godfroid

Wat hij heeft gepresteerd is uniek: omwille van zijn grote achterban aan jongeren heeft hij mee kunnen afdwingen dat de ‘waarheid van de stembussen’ deze keer wel werd gerespecteerd. Ook al weten we dat Nangaa dit ook zal aangrijpen om te zeggen: “zie je wel dat wij de ware resultaten publiceren?”. En zo komt hij weg met de grootste stemmenroof uit de geschiedenis van Congo.

De ‘Veranda Mutsanga’, de jongerenbeweging van volksvertegenwoordiger Tembos, heeft meteen een bericht rondgestuurd dat merkwaardig genoeg volledig op ebola is gefocust. Onze wijk Mutsanga kent één van de hoogste besmettingsgraden, en daar pikt het bericht op in. Ze roepen alle burgers op om het weerwerk te steunen en vrije doorgang te bieden, en zullen persoonlijk mee waken over hun veiligheid. Iedereen die weerstand biedt tegen de ebolateams zal de Veranda op hun weg vinden, klinkt het stoer. ‘Binnen de drie maanden zullen we samen met de weerwerkteams ebola hebben uitgeroeid’.

Laat ons hopen dat ze echt mee een omslag kunnen bewerkstelligen, want het zijn vooral de jongeren die weerstand blijven bieden. Met een nieuwe jonge député aan het hoofd van een sterke jongerenbeweging kunnen we misschien eindelijk hopen op beterschap.

De cijfers van vanavond tonen aan dat het nog niet voor nu is: 14 nieuwe bevestigde gevallen brengen het aantal besmettingen op 1.168 waarvan er 741 zijn gestorven en 350 genezen. Van de 10 nieuwe doden zijn er zeven gestorven in de gemeenschap. Eén van hen is een gezondheidswerker: van de 86 gevallen zijn er 31 overleden. Verbijsterend dat er in de negende maand van de uitbraak nog steeds gezondheidswerkers overlijden aan het virus.

De curves stijgen alsmaar sneller

UPDATE 8 april 2019

In een facebookpost van een Bubolees las ik vandaag deze sneer: “De meeste mensen die valse geruchten over het niet-bestaan van ebola verspreiden zijn agenten van het weerwerk zelf (vooral mannen uit Kinshasa en hun Butembo hoeren). Doelstelling: de onwetendheid van de bevolking manipuleren om het aantal contactgevallen te verhogen en zich zo te verrijken op de rug van de bevolking. Als het gebied in epidemiologische quarantaine zou worden geplaatst, zouden de salarissen van deze agenten toenemen met de daaruit voortvloeiende risicopremies.“

Zo cynisch gaat het er hier aan toe. Dat is een reactie die je erg vaak ziet in Congo. Als er iets gebeurt zal men altijd die aan wie men middelen geeft om het op te lossen, ervan beschuldigen er de oorzaak van te zijn. Zo komt het natuurlijk nooit goed…

Gisteravond weerklonken er schoten in het noorden van de stad. Vanochtend kregen we te horen dat een aanval van de mai-mai was afgeslagen door het leger. Eén van de aanvallers is daarbij om het leven gekomen. Het zou me niet verwonderen mochten die weer een aanval hebben willen uitvoeren op een ebolabehandelingscentrum.

Een Amerikaanse website ebolaoutbreakmap.com houdt er graag de schrik in bij de burgers. Tijdens het bezoek van president Tshisekedi aan Amerika vorige week schreven ze dit: “Ebola Outbreak Map weet niet of de bodyguards van de president of zijn medewerkers uit Congo persoonlijk zijn getroffen door het ebolavirus, of dat die medewerkers onder Ebola-virus controle in Washington DC staan of niet. We kunnen ervan uitgaan dat de kans dat die medewerkers werden blootgesteld aan het ebolavirus waarschijnlijk is, gezien het feit dat het personeel in Congo woont.”

Klik vooral ook op het filmpje waarin twee jonge vrouwen met vervaarlijk rollende ogen hun afschuw uitspreken over drie mensen van Alabama die naar een ebolaland zijn gegaan en nu terug zijn, en door de overheid op de voet gevolgd worden. Zó Trumpiaans!

Het aantal nieuwe besmettingen liep gisteren terug tot 8 wat het totale aantal op 1.154 brengt. Met tien nieuwe overlijdens erbij tellen we er nu 731. Het sterftecijfer stijgt daarmee boven de 63%. De helft van de nieuwe gevallen én van de doden komen uit Butembo/Katwa.

Van alle gevallen tot nu toe, werd één geval op drie besmet door iemand van een andere gezondheidszone; één geval op drie raakte besmet in een hospitaal, kliniek of bij een traditionele genezer. En in 54% van de gevallen is de besmetting afkomstig van een familielid.

UPDATE 7 april 2019

Het heeft lang geduurd, maar op 6 april, de datum waarop 25 jaar geleden de aanslag op het presidentiële vliegtuig het vuur aan de lont van de genocide stak, heeft de Rwandese minister van Gezondheid eindelijk bekend gemaakt dat alle eerstelijnsgezondheidswerkers van de grensdistricten zullen worden gevaccineerd. Blijkbaar had hij gedacht dat de epidemie in Congo wel weer snel onder controle zou geraken, zoals de vorige, maar nu de cijfers exploderen heeft hij ingezien dat de kans dat het virus de grens overschrijdt stijgt per minuut. Het zou de reputatie van het regime, dat er nochtans altijd prat op gaat goed geolied en vooruitziend te zijn, geen deugd doen mocht er een doorbraak in hun overbevolkte land komen zonder dat alles in stelling is gebracht om die aan te pakken. Ebola zou er een ravage aanrichten. Iedereen is blij met deze beslissing. De vaccins zijn gratis, dus voor de kostprijs moesten ze het niet laten. De vaccinatie zal worden opgestart op 15 april, wanneer de koude keten volledig is uitgerold, en zal 5 maanden duren.

Ik heb President Tshisekedi voor het eerst het woord “ebola” horen uitspreken. Echt waar! Op een persconferentie aan het einde van zijn bezoek aan de Verenigde Staten, waar hij de voorbije week was. De presidentiële persdienst heeft uittreksels uit die persconferentie rondgetweet.

Je zou zijn gaan denken dat die epidemie hem koud laat, maar nee hoor, hij kent het woord en weet het zelfs in de mond te nemen. Het is wel erg jammer, voor mensen als wij die in ebolagebied leven, dat het niet was om zijn visie op de verdere aanpak toe te lichten en de getroffen bevolking een hart onder de riem te steken, maar alleen maar als excuus waarom hij niet ontvangen werd door Donald Trump: “het was belangrijker om de Minister van Gezondheid te ontmoeten als het over ebola gaat, dan Trump”. Hoe onpresidentieel kan iemand zijn!?

Het Congolese Ministerie van Gezondheid laat weten dat ze goed geluisterd hebben naar de bevolking. Die vindt dat enkel maar ebola bestrijden zonder tegelijkertijd de armoede te bestrijden niet veel zin heeft, want je kan dan wel ebola overleven, om dan te sterven van armoede… is hun redenering.

Het antwoord dat de regering daarop ontwikkelt is ontluisterend. Met de steun van de Wereldbank zullen 1000 mensen aan de slag kunnen voor het onderhoud van de wegen van Butembo. Daartoe konden 4000 mensen zich registreren op vier plaatsen, waaronder het gemeentehuis van Bulengera, waar ik woon, en het stadhuis van Butembo. Uit die 4.000 gaan ze dan lotje trekken om te bepalen wie aan de slag kan. Eerlijk: in een stad van 800.000 mensen 1000 mensen betalen om de straten te vegen zolang daar een extern budget voor is, hoe structureel is die aanpak? En hoe gaat dat de mensen overtuigen om mee te werken aan de strijd tegen ebola? En wat gaan die anderen zeggen die zich hebben laten registreren maar uit de loterij vallen? Wie bedenkt zoiets?

Zieltjes winnen voor ebola: werklozen een tijdje de straten laten vegen…

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo

Gisteren faciliteerde ik een werkdag van een boerinnenbond en we hadden gekozen voor een schoolboerderij die op een twintigtal kilometer buiten Butembo ligt. Daarvoor moeten we door een gebied rijden waar ebola nu zwaar toeslaat. Omdat we met meer dan 30 mensen waren hadden we drie terreinwagens ingezet.

Tot voor kort riepen de bengels langs de straat altijd “Monusco” als ze ons zagen voorbijrijden. Maar dat is nu volledig voorbij. Nu klinken overal “ebola” kreten. Heel even bedacht ik dat dit zou kunnen leiden tot een stenenregen, zoals zo vaak het geval is bij het weerwerkteam, maar gelukkig bleek die vrees ongegrond. Drie terreinwagens die achter elkaar rijden, dat moeten wel ebolabestrijders zijn, denken de kinderen.

Het aantal nieuwe gevallen blijft maar toenemen. Vrijdag waren er 13 en zaterdag 16. Een nieuw record voor het aantal per dag! En dat in de negende maand van het weerwerk! Het totaal aantal staat nu op 1.146 besmettingen, waarvan 721 stierven en 345 zijn genezen. Nog altijd vallen meer dan de helft van de doden buiten de behandelingscentra, en dat zijn de bronnen van infectie voor de nieuwe besmettingen. Hoogst zorgwekkend! Ook verontrustend dat er opnieuw drie gezondheidswerkers zijn besmet in Katwa. Hoe komt het dat die nog niet allemaal zijn gevaccineerd in het epicentrum van de epidemie? Hun aantal is nu al gestegen tot 85 besmettingen!

UPDATE 5 april 2019

Meer dan 1.600 gemeenschapswerkers die worden ingezet in de strijd tegen ebola hebben vandaag een sit-in georganiseerd in Goma. Ze hebben dit jaar nog geen loon getrokken, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie nochtans wel hun loon heeft uitbetaald. Maar dat is gebeurd via overheidsdiensten en passeert dus doorheen vele plakkende handen. Geen wonder dat die mensen nu vragen dat de WGO hen rechtstreeks zou uitbetalen.

Het is altijd hetzelfde liedje in Congo en ik vind dat zo wraakroepend maar nooit zal je eens een duidelijk standpunt hierover horen innemen door iemand van de regeringspartijen. Ze kunnen immers hun partijgenoten niet bekritiseren. Maar ze zullen wel hun zwijggeld gaan opeisen, wees maar gerust. Walgelijk boeltje, vooral als ze dat doen op de kap van mensen die zich inzetten om levens te redden.

In het pas heropende ebolabehandelingscentrum van Katwa klagen de mensen alweer over het gedrag van de militairen. Omdat het centrum werd aangevallen en vernield is het maar vanzelfsprekend dat politie en leger het nu bewaken. Maar het is niet normaal dat de mannen in uniform na het vallen van de avond de burgers de stuipen op het lijf jagen. Dat lijkt me in alle geval niet de juiste strategie om het volk gerust te stellen.

De cijfers blijven angstwekkend stijgen. Vandaag kwamen er weer 10 nieuwe gevallen bij. De teller staat nu op 1117. Er zijn ook 7 nieuwe doden geteld waarvan er 5 buiten een behandelingscentrum zijn gestorven. Dat blijken nu de belangrijkste bronnen van besmetting te zijn: mensen die denken aan ebola te kunnen ontsnappen door onder te duiken. Overleven wordt dan erg onwaarschijnlijk, maar andere mensen besmetten gebeurt in veelvoud.

De kaap van de 700 doden is nu overschreden: we tellen er 702, terwijl 339 mensen de ziekte hebben overleefd. Het aantal toegekende vaccins bedraagt nu 95.000.

UPDATE 3 april 2019

De angst voor een uitbreiding van het door ebola getroffen gebied blijft groot. Vandaag zag ik een opsporingsbericht van een militair die geregistreerd staat als een hoog risico contact van een bevestigde zieke, die plots spoorloos blijkt. Er wordt gevreesd dat hij heimelijk van Beni naar Kinshasa zou zijn gereisd. Mocht hij intussen ziek blijken te zijn, dan zou hij natuurlijk een groot gevaar vormen voor de miljoenenstad. Het adres van zijn familie in Kinshasa werd breed uitgespreid in de media. Het zal je maar overkomen! Geen sprake van bescherming van de privacy. Die familie wordt nu wellicht gemeden als de pest.

Mensen die ebola hebben overleefd worden toch nooit meer de oude, zo blijkt nogmaals. Hun algemene gezondheidstoestand is voor altijd ondermijnd, en nu werd ook vastgesteld dat hun ogen erg gevoelig blijken voor afwijkingen als cataract en oogontsteking. Dat wordt zelfs erger naarmate er meer tijd is verstreken sedert hun genezing. Een team oogartsen uit de Verenigde Staten is nu neergestreken in Beni voor speciale verzorging van deze gevallen.

De Universiteit van Oxford bracht goed nieuws: antilichamen, geïsoleerd uit het bloed van gevaccineerde mensen, hebben 6 cavia’s, die drie dagen eerder waren besmet met ebola, volledig kunnen genezen. Dit biedt nieuwe interessante perspectieven voor de behandeling van zieken. Vaccins kunnen immers nare neveneffecten hebben, vooral bij mensen met immuniteitsstoringen, zwangere vrouwen en ouderen. Als de antilichamen eenmaal goed bekend zijn, kunnen ze op grote schaal worden aangemaakt als geneesmiddel en de patiënten redden.

Maar zo ver zijn we nog niet. Vandaag tellen we de duizend honderdste besmetting. Sinds het overschrijden van de drempel van 1000 gevallen zijn er 11 dagen verstreken. Dat betekent dat in die recente periode dat er 100 nieuwe gevallen zijn bijgekomen het gemiddeld aantal nieuwe gevallen per dag 9 mensen bedroeg. Het gemiddelde aantal nieuwe gevallen per dag sinds de uitbraak in augustus is 4 mensen. Dat wil zeggen dat op dit moment de epidemie meer dan dubbel zo hard toeslaat als ze gemiddeld deed in de voorbije 8 maanden. En dat is behoorlijk verontrustend!

UPDATE 2 april 2019

Deze namiddag rond 2 uur vond er in het referentieziekenhuis van Matanda opnieuw een incident plaats. Een familie wilde het lichaam gaan ophalen van hun dochter nadat in het labo was vastgesteld dat ze overleden was aan het ebolavirus. Ze zijn afkomstig van de wijk Mutsanga, een wijk die gekend staat om haar oproerige jongeren. Een bende vrienden van het slachtoffer hebben de ruiten van het dodenhuisje ingeslagen en ook van de zaal voor intensieve zorgen. Twee verplegers zijn gewond geraakt. Het leger moest ingrijpen om de schade te beperken. Daar sta je dan, als ebolabestrijder, met het voornemen om het weerwerk te demilitariseren. De intentie was amper geformuleerd of het leger moest al worden ingezet om erger te voorkomen.

Het dodenhuisje van het hospitaal van Matanda met ingeslagen ruiten

Bron: sociale media

De statistieken geven even een dip. De kans is groot evenwel dat dit eerder te maken heeft met een tijdelijke vermindering van het weerwerk omwille van de verkiezingen van zondag. Dat zal moeten blijken uit de cijfers van de komende dagen.

Gisteren telden we 1092 besmettingen, 683 doden en 333 genezingen. In totaal werden nu al 94.000 mensen gevaccineerd.

UPDATE 1 april 2019

Het is vandaag precies 8 maanden geleden dat de ebola-epidemie in Oost-Congo werd afgekondigd. In de week waarin de verkiezingen werden georganiseerd in Butembo en Beni, nadat ze in december waren uitgesteld omwille van ebola, is een nieuw triest record gebroken. Het hoogste aantal nieuwe gevallen in één week tijd werd opgetekend: 73! Daarmee zijn twee dingen nogmaals bewezen: dat de beslissing om ebola uit te stellen in december ongegrond was, enerzijds, en anderzijds, dat het helemaal de verkeerde richting uitgaat wat betreft de strijd tegen het virus.

Als je het aantal nieuwe gevallen uittekent per week, dan krijg je voor de afgelopen zes maanden het volgende beeld:

Aantal nieuwe gevallen per week, van eind september tot nu

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo

We kunnen alleen maar hopen dat de bevolking, nu de verkiezingen achter de rug zijn, inziet dat ebola nog steeds een bedreiging blijft en geen verzinsel was om hun deelname aan de presidentsverkiezingen te saboteren, maar een reëel gevaar. Het was echter wel een voorwendsel daartoe, en dat heeft het weerwerk grote schade toegebracht! Ik hoop dat de voorzitter van de kiescommissie daar ooit voor wordt ter verantwoording geroepen.

UPDATE 31 maart 2019

Vandaag zondag zijn de verkiezingen in Butembo dan toch met drie maanden vertraging doorgegaan. De cijfers van het aantal nieuwe ebolabesmettingen rijzen nu de pan uit, maar dat vormde geen belet om de verkiezingen te laten doorgaan. De stemmen voor de presidentszetel waren immers al geroofd. Kamer, provincieraden en Senaat zijn al volledig ingelijfd door het machtskluwen van Kabila. En de machine was volledig in stelling gebracht om ook de laatste zetels nog eens in te palmen. Niet te verwonderen dus dat de kiezer zijn kat heeft gestuurd.

Nogal wat mensen denken nu dat ebola vanaf morgen ook voorbij zal zijn. De cijfers van de twee voorbije dagen zijn nochtans duidelijk: 10 en 13 nieuwe gevallen. Nooit eerder waren er zovele dagen na elkaar met cijfers van twee getallen. Het totaal aantal besmettingen staat nu op 1.082, met 676 doden en 331 genezingen.

De minister laat weten dat de inspanningen om met de getroffen gemeenschappen in dialoog te treden hun vruchten afwerpen. Vertrouwenscontracten werden gesloten tussen de gemeenschappen en de weerwerkteams in de wijken waar het grootste aantal gevallen werd geregistreerd. Door de ondertekening van dit vertrouwenscontract verbinden de gemeenschappen zich ertoe het werk van de interventieteams te vergemakkelijken en hun veiligheid te garanderen bij het uitvoeren van acties in hun buurt. In ruil daarvoor verbinden de weerwerkteams zich ertoe om altijd naar de gemeenschappen te luisteren en ervoor te zorgen dat hun acties altijd de wensen van de gemeenschap en de lokale gebruiken respecteren. Na de ondertekening van deze vertrouwenscontracten in verschillende districten van Butembo, is de coördinatie overeengekomen om het inzetten van ordetroepen te verminderen, om het transitcentrum dichter bij hen te brengen en om waardige en veilige begrafenisteams op te zetten bestaande uit invloedrijke jongeren uit de districten.

Jongeren worden opgeleid voor waardige en veilige begrafenissen

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo.

UPDATE 30 maart 2019

We staan aan de vooravond van de uitgestelde verkiezingen in Butembo. Ik was getuige van een interessante oefening: de stedelijke coördinatie van het burgerlijk middenveld had de drie grote politieke allianties uitgenodigd om samen na te denken over de bestrijding van ebola en een gemeenschappelijke verklaring op te stellen voor de kiezers.

Ondervoorzitster van het stedelijk middenveld, Cathy Furaha, leidt het thema in.

© Ivan Godfroid

De grote kopstukken waren niet komen opdagen, maar dat gaf net meer kansen aan het voetvolk om zich te uiten. Er zijn 121 kandidaten voor de vier zetels die Butembo in het nationale parlement mag afvaardigen, dus de strijd zal hard zijn, en wellicht zal niemand van de aanwezigen het halen. Maar de mensen zijn zich bewust van de regels van het spel. Het blijft me verbazen dat ze nog willen gaan stemmen, na de doorgestoken kaart van de verkiezingen van december op alle niveaus, en van de senaat eerder deze maand. De burgers zouden eigenlijk massaal moeten afwezig blijven morgen, om hun onvrede te uiten over hoe hun stem voor de presidentsverkiezingen hen werd ontnomen. Ik blijf er bij dat de beslissing van de kiescommissie om de verkiezingen niet te laten doorgaan in december de belangrijkste reden is van het verzet van de bevolking tegen de medische overheidsdiensten.

De politici hebben daarnaast nog een hele resem andere verklaringen gegeven voor de weerstand. De meeste zijn al langer bekend, maar er zijn toch accentverschillen die ik even wil onderlijnen.

FCC gedroeg zich de hele tijd als de ongenaakbare machtspartij. Volgens hen werd te weinig rekening gehouden met politieke opinieleiders. Behoorlijk arrogant vind ik dat! Ik kan me niet herinneren dat Kabila zich zelfs maar één seconde heeft ingelaten met ebola. Als president heeft hij in deze nochtans een verpletterende verantwoordelijkheid. Tshisekedi is al niet beter: ik wacht nog altijd op een uitgesproken oproep van hem aan de bevolking om hun volle medewerking te verlenen aan het weerwerk. Dan kan ik me beter vinden in het standpunt van CACH-leider Jimmy Peruzi: alle politici moeten stoppen met zich te moeien met het weerwerk. Dit is wetenschappelijk werk dat je moet overlaten aan wetenschappers. Overheden moeten besturen, in plaats van zich te laten meeslepen door de ongeziene budgetten. Hij maakte zich druk over de financiële steun die het weerwerkteam had gegeven aan een aantal politici die hadden beloofd deur-aan-deur sensibilisering te doen. In werkelijkheid hebben ze dat geld gebruikt om hun kiescampagne te organiseren.

Waar alle allianties het eens over waren is het zware gesjoemel met ebolageld. Vooral de opérations retour werden gehekeld, maar een vrouw van FCC vond het verdacht dat er disproportioneel veel vrouwen in het weerwerk zijn aangeworven. Dat komt volgens haar omdat de (mannelijke) aanwervers zich vlot laten betalen met seksuele gunsten, en omdat vrouwen makkelijker aanvaarden om een stuk van hun loon in handen te laten van hun baas.

CACH maakt zich zorgen dat de aantrekkingskracht van het makkelijke noodhulpgeld de reguliere gezondheidszorg ondermijnt. Ze stellen vast dat er de laatste tijd meer ernstige medische fouten worden gemaakt en dat heeft er volgens hen allemaal mee te maken dat de ervaren artsen zich volop op het beter renderende weerwerk hebben gestort, terwijl ze de gewone operaties en keizersnedes overlaten aan hun onervaren stagiairs.

Het was Lamuka die de internationale gemeenschap ter verantwoording riep: de held willen uithangen door ebola te komen bestrijden in een regio waar al 5 jaar lang duizenden mensen worden vermoord in een eindeloze reeks slachtpartijen, dat kan nooit goed overkomen bij de beproefde bevolking. Als het om het levensbehoud van de bevolking gaat, dan zijn er 5 keer meer inspanningen nodig om de reeks slachtingen aan te pakken en te voorkomen dan om ebola te bestrijden. Dat de wereld doof en blind blijft voor dit fenomeen is een duidelijk bewijs dat het niet gaat om mensenlevens redden maar om ebola business. Daar valt geen enkel argument tegen in te brengen. Het was nochtans niet zo moeilijk geweest om er een internationale onderzoekscommissie op te zetten, om de daders en hun aanstuurders bloot te leggen. Dat dit niet is gebeurd zullen we de internationale gemeenschap nooit ofte nimmer kunnen vergeven.

De kandidate waar ik het gisteren over had, die in een audiobericht op whatsapp zei dat de echte ebola niet bestaat, zou ook even incognito aanwezig zijn geweest aan het begin van de sessie, volgens de organisatoren. Ze zou hen hebben gezegd dat die opname was gemaakt in een weerwerkvijandige wijk, en dat ze voor haar eigen veiligheid niet anders kon dan dit discours aan te houden. We hebben afgesproken dat ze zou worden gevraagd, na de verkiezingen, om publiekelijk afstand te nemen van die uitspraak, ongeacht of ze nu verkozen zou worden of niet. Het zal dan wel snel duidelijk worden wat ze nu echt denkt.

Wat nog het meest stof deed opwaaien was de uitspraak van Dr. Mundama van 10 maart. Butembo is een handelsstad bij uitstek. De hele stad afsluiten als ebola niet onder controle geraakt tegen 30 april zou een ramp betekenen voor alle economische actoren. Vele kandidaten wilden het weerwerkteam oproepen om nooit zover te gaan. Wat Dr. Mundama er mee beoogde, was eerder de mensen zover te krijgen dat ze hun volle medewerking verlenen aan het weerwerk. Een oproep doen aan het weerwerkteam zou weer de verantwoordelijkheid bij hen leggen en nog meer weerstand oproepen. Gelukkig was de verdeeldheid te groot en heeft die oproep de eindversie van het gemeenschappelijk standpunt niet gehaald.

Toen de hele discussie was afgerond en iedereen redelijk tevreden leek met het gemeenschappelijk standpunt, stond een kandidaat van Lamuka recht en zei: “Ik heb toch nog een laatste vraag te stellen: Zal het weerwerk verder lopen na de verkiezingen, of zullen de verkiezingen ook meteen het einde van ebola betekenen?

Een duidelijkere manier om aan te geven dat er nog heel veel werk aan de winkel is om iedereen het volle gevaar van ebola te doen inzien, had ik zelf niet kunnen bedenken.

Elke alliantie denkt binnen een eigen werkgroep na over mogelijke oplossingen tegen de weerstand.

© Ivan Godfroid

UPDATE 29 maart 2019

Zondag vinden in Butembo de verkiezingen plaats. Ze werden in onze regio uitgesteld met drie maanden wegens de onveiligheid en de ebola-epidemie. Vandaag woedt ebola een stuk heviger dan in december en alle weken zijn er nog gewelddadige incidenten met het weerwerkteam. Maar toch gaan de verkiezingen nu wel door. Tenminste, de wetgevende verkiezingen, want de presidentsverkiezingen werden wel degelijk onomkeerbaar gestolen. Het aantal geroofde stemmen is bijna het dubbel van het verschil tussen Tshisekedi en Fayulu. Dat had de uitslag wel degelijk kunnen beïnvloeden. Daar zijn de mensen nog altijd kwaad voor, en dat is wellicht één van de redenen waarom nooit voluit wordt samengewerkt met het weerwerkteam. Ebolabestrijders worden gezien als handlangers van de politieke sabotage.

Het is niet te geloven dat sommige politici het in hun verkiezingspropaganda nog steeds hebben over ebola als een politiek wapen, in plaats van een levensbedreigende ziekte. Neem nu Esther Kavira Muyisa. Ze beweert een tijdje in een behandelingscentrum te hebben gewerkt voor 1.800$, maar toen ze begreep dat het was om mensen te vermoorden, is ze er mee gestopt. In een opname die vrij circuleert op internet zegt ze onomwonden: “de echte ebolaziekte bestaat niet”. Het virus werd naar hier gestuurd om de Nande uit te moorden, volgens haar. De rebellen kunnen zo de cacao en de koffie roven uit de velden van de burgers om zich te verrijken. Ze belooft dat, mocht ze verkozen worden, ze het weerwerkteam snel uit de regio zou verjagen.

Navraag naar haar reputatie leert me dat ze zichzelf vaak uitgeeft als een profetes en dat ze beweert zieken met handoplegging en gebed te kunnen genezen. Exact het soort mensen dat het virus helpt verspreiden zonder er zich bewust van te zijn.

De laatste dagen is er een nieuw epicentrum ontstaan in Vuhovi. Dat is een gebied buiten Butembo waar een deel van de koffieboeren wonen van de koffiecoöperatie Kawa Kabuya die we met Rikolto (Vredeseilanden) ondersteunen. Vele zieken daar zijn gevlucht uit Butembo uit angst voor de ebolabestrijders, niet voor ebola.

Ik sprak vandaag met de leiding van de coöperatie en kon heel duidelijk hun groeiende angst voelen. Eén van de koffiesorteersters is aan ebola bezweken, en ook twee arbeiders die de koffie in zakken pakken en de vrachtwagens laden. De nachtwacht van Kisunga, één van de koffiewasstations, werd opgenomen in een behandelingscentrum en heeft de ziekte overleefd. De angst leeft dat het virus via de koffie-activiteiten het team van de coöperatie zal treffen. Ze vragen me om hen te helpen aan een vaccin te geraken. Zelf geraken ze er niet aan, ze krijgen steevast te horen dat er te weinig vaccins zijn, en dat die voorbehouden zijn voor de directe contacten van bevestigde ebolagevallen.

De voorbije dagen tonen een verontrustende toename in de cijfers. Met weer 15 nieuwe bevestigde gevallen erbij (waarvan 5 in Vuhovi) komen we uit op 1059 besmettingen en 660 doden (4 van de 8 nieuwe doden zijn gestorven buiten een behandelingscentrum).

UPDATE 28 maart 2019

Het heeft lang geduurd eer ik tijd kon vrijmaken om mijn collega in privé te spreken over de besmetting die vorige zondag in zijn wijk werd vastgesteld. De patiënte, een meisje van 18, kon wel worden overgebracht naar een behandelingscentrum, maar is daar dan toch overleden. Hoe ze de besmetting heeft opgelopen, hebben ze niet kunnen achterhalen.

Wanneer ik hem vroeg of hij niet teveel last had van het vaccin, vertelde hij me tot mijn verbijstering dat hij er niet in geslaagd is een inenting te krijgen. Toen hij de vraag stelde aan het weerwerkteam zeiden ze hem dat ze bang waren voor teveel weerstand van de wijk om het daar te doen, en dat hij zich moest aanbieden in een bepaald regulier gezondheidscentrum. Toen hij dat deed kreeg hij daar te horen dat er geen vaccin in voorraad is. Nu heb je dan eens een man die zijn volle medewerking aan het weerwerkteam aanbiedt, en hij komt van een kale reis terug. Het heeft hem in ieder geval behoorlijk gedesillusioneerd.

Wat moet hij nu denken van deze hele situatie? Hij vertelde me in duidelijke termen hoe dat overkomt bij de bevolking. Volgens radio trottoir zouden de aanvallen op de behandelingscentra opgezet zijn door… de Wereldgezondheidsorganisatie zelf. Artsen zonder Grenzen was immers te efficiënt en stond op het punt om ebola uit te roeien. Maar dat zou beteken dat de geldstromen ook zouden stilvallen. Daarom moest er een strategie worden bedacht om AzG te elimineren. En dus hebben de medewerkers van de WGO zelf voor aanvallers gezorgd. Dat is ook de reden, denken de mensen, waarom we nooit nog iets hebben gehoord van de aanvaller die gevangen was genomen. Die lijkt wel van de aardbol te zijn verdwenen. Die mocht blijkbaar vooral niet praten!

Nu zouden ze naar verluidt spijt hebben gekregen dat AzG is vertrokken, want zonder hen verliezen ze snel greep op het virus en dreigt een nieuwe doorbraak. Daarom zouden onderhandelingen met AzG zijn opgestart om hen te overtuigen terug te keren.

Geef nu toe: als je als burger dit allemaal hoort vertellen, dan weet je toch niet meer wie je nog kan vertrouwen? Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de incidenten zich blijven opstapelen. Het meest recente geval dateert van dinsdagavond in mijn deelgemeente Bulengera van Butembo: het weerwerkteam wilde een ernstig zieke vrouw uit haar huis weghalen om haar over te brengen naar een behandelingscentrum, maar blijkbaar hadden ze verwaarloosd de familie en buren goed in te lichten over hun intenties, de redenen van hun ingreep en het uur. De mensen van de wijk zagen alleen maar het team hun wijk binnenvallen om 19u ’s avonds, wanneer het al donker is. Spontaan zijn ze in opstand gekomen, wellicht ook deels uit paniek en onbegrip over wat er precies aan de hand was.

Het ebolateam is nog net kunnen ontsnappen aan de woeste bevolking, maar ze hebben in hun vlucht wel een brommer moeten achterlaten, waar de jongeren van de wijk dan hun woede hebben op gekoeld.

Een brommer van het weerwerkteam, in brand gestoken door woedende jongeren

Bron: sociale media

De statistieken geven een duidelijk signaal dat het de verkeerde kant uitgaat: in één klap zijn er 14 bevestigde gevallen bijgekomen en één vermoedelijk geval (al begraven zonder voorzorgen en zonder staalafname). Van de 1044 besmettingen zijn er 647 bezweken aan het virus en 324 hebben het overleefd. Van de 9 nieuwe doden zijn er 4 communautaire.

UPDATE 27 maart 2019

Sommige inzichten komen pas na lange tijd. De weerstand tegen ebolabestrijders, zou die kunnen te maken hebben met misverstanden die ontstaan uit verkeerde interpretaties van sommige begrippen of sommige voorstellingen? Nu pas is daar onderzoek naar gedaan, omdat men nog steeds een verklaring zoekt van de oorsprong van die weerstand.

Vertalers zonder Grenzen (jawel, die bestaan echt!) zijn er achter gekomen dat sommige kernwoorden, nochtans van kapitaal belang in de strijd tegen de epidemie, niet worden begrepen wegens een onaangepaste vertaling. Het swahiliwoord voor vaccin bijvoorbeeld, en voor tandvlees. Het volstaat niet om posters in Swahili te maken, het is belangrijk dat het gaat om lokale Swahili. Want het Swahili van Tanzania of Kenya bevat vele woorden die in Oost-Congo niet worden begrepen. En zelfs van de ene tot de andere stad, en zeker op het platteland, kunnen de verschillen belangrijk zijn. VzG pleiten er dan ook voor om in de toekomst, zodra een nieuwe uitbraak zich voordoet, meteen werk te maken van uitgebreide taalstudies die zoveel mogelijk die lokale verschillen kunnen blootleggen.

Hoe staat het intussen met de mobilisering van de benodigde financiële middelen? Er zijn vorderingen gemaakt. Van de benodigde 147 miljoen dollar zijn er nu toch al 107 gevonden, dat is een resultaat van 73%. Zo komen we er nog wel.

Maar wat als de periode voor de bestrijding nog verder verlengd moet worden? Want er is nog geen teken van een daling te bemerken. Het aantal nieuwe gevallen per week steeg in de voorbije drie weken van 26 over 37 naar 56. Eén derde van de nieuwe besmettingen kan worden teruggebracht tot een besmetting in een gezondheidscentrum. Vier op de tien gevallen zijn super spreaders, dat wil zeggen dat ze drie of meer andere mensen besmetten. Het duurt nog altijd gemiddeld 5 dagen vooraleer een zieke wordt gemeld.

Dat klinkt allemaal nog altijd erg ongunstig en verklaart waarom de statistieken blijven klimmen. Het laatste rapport maakt gewag van nu al 1029 besmettingen, waarvan 642 doden en 324 genezingen.

UPDATE 25 maart 2019

Het is toch wel even schrikken: vanochtend vond ik op mijn laptop op kantoor een handgeschreven bericht van onze collega die instaat voor het onderhoud van ons kantoor en dat er ’s middags iets te eten is voor ons hele team, om te vermijden dat iedereen veel tijd zou verlezen door naar huis te moeten gaan voor het middagmaal. In Butembo zijn er geen broodjeszaken of frietkoten.

Zijn nota leest als volgt: “in onze wijk, niet ver van mijn huis, is iemand opgenomen in het behandelingscentrum voor ebola. Ik zal daarom moeten gaan aanschuiven om een vaccin te laten zetten: iedereen in de wijk is daarvoor opgetrommeld. Dat zou wel eens een hele dag kunnen duren, reden waarom ik vandaag niet op het werk kan zijn.”

Hoe moet ik nu met hem omgaan? De incubatietijd kan tot 21 dagen duren. Als hij al besmet is door het virus, zonder dat de symptomen vandaag al zichtbaar zijn, kan het zijn dat het vaccin voor hem te laat komt. Kunnen we hem nog toelaten voor de hele ploeg te koken? Ik zal morgen eens grondig met hem doorpraten welk contact hij heeft gehad met de zieke uit hun wijk.

Met 7 nieuwe bevestigde gevallen en 5 doden, waarvan weer 3 buiten een behandelingscentrum, woedt het virus verder: we tellen nu al 1016 besmettingen, 634 doden en 321 genezingen.

Voor wie een visuele impressie wil van de ernst van deze uitbraak in vergelijking met de negen voorgaande, heb ik de grafiek nog eens bijgewerkt:

Meer dan drie keer zoveel besmettingen in deze uitbraak dan in de tweede grootste ooit in DRC

© Ivan Godfroid

UPDATE 24 maart 2019

Het is een symbolische dag vandaag: de drempel van 1000 besmettingen werd overschreden. Aan het begin van de uitbraak werd er voor gewaarschuwd: deze keer zal het niet eenvoudig worden om de uitbraak onder controle te krijgen. Bijna 8 maanden later is het nu wel duidelijk wat dit betekent. Toch had het allemaal veel erger kunnen worden. Het vaccin, dat inmiddels meer dan 91.000 keer werd uitgereikt, heeft ongetwijfeld veel mensenlevens gered. Maar de perceptie bij de bevolking blijft een erg bemoeilijkende factor.

Na een wekenlange afwezigheid wegens veldwerk in Zuid-Kivu ben ik vandaag teruggekeerd in Butembo. Ik kan mijn oren niet geloven. Mensen uit mijn directe omgeving vragen me op de man af: “bestaat die ebola nu eigenlijk wel of niet?”. Als ik hen zeg dat het duizendste slachtoffer werd opgetekend vallen ze uit de lucht: “hier horen wij niet meer spreken over slachtoffers”.

In Butembo gaat het over ebola business, over de politisering (komende zondag wordt er eindelijk gestemd voor nationaal parlement en provincieraad) of over de aanvallen op de behandelingscentra. Maar blijkbaar niet meer over de slachtoffers.

De pogingen om die aanvallen te begrijpen brachten aan het licht dat de aanvallers gewag maakten van de onvrede van de voorouders met al dat ebola-gedoe. Bij de heropening van het tweede behandelingscentrum dat door een aanval werd verwoest, heeft men daarom uitdrukkelijk een ceremonie georganiseerd waarin lokaal bananenbier werd geplengd om hun gunsten af te smeken. Wie daarmee echt wordt geviseerd zijn natuurlijk die aanvallers, die tot de dag van vandaag onbekend zijn gebleven.

Bij de heropening van een afgebrand behandelingscentrum worden de voorouders gunstig gestemd met een plengoffer

Twitter

De statistieken sluiten vanavond af op 1009 besmettingen, tegen 999 gisteravond: in één klap weer 10 erbij. Dagtellingen van twee cijfers kwamen niet voor toen de verkiezingen in december werden uitgesteld . Nu is er blijkbaar geen vuiltje aan de lucht. De politieke hypocrisie rond ebola is mee verantwoordelijk voor de scepsis van de burger.

Het dodental is opgelopen tot 629 en 321 overlevers zijn virusvrij verklaard. Van de 4 nieuwe doden zijn er twee communautaire overlijdens.

UPDATE 22 maart 2019

Het ebolavirus is geconstateerd in een nieuwe gezondheidszone, de 21ste al. Deze keer gaat het om Bunia, de provinciehoofdplaats van Ituri. Er is een kind van zes maanden gestorven aan het virus. Vreemd genoeg blijken de ouders in goede gezondheid te verkeren. Het blijft alsnog een raadsel hoe en waar dat kindje de ziekte zou kunnen hebben opgelopen. Zou dit er kunnen op wijzen dat ook mensen zonder symptomen het virus kunnen doorgeven? Daarom wordt eerst de moedermelk getest.

De statistieken zijn de afgelopen dagen flink omhoog gegaan. Op donderdagavond telden we al 993 besmettingen, 621 doden en 318 genezingen. Het virus duikt weer op in regio’s die op goede weg waren om virusvrij te worden, zoals Beni en Mandima. De spreiding van de besmetting lijkt ineens weer niet meer te houden, ondanks het toekennen van inmiddels al meer dan 90.000 vaccins. Ontmoedigend!

De ebolacurves vatten een nieuwe klim aan

UPDATE 19 maart 2019

Film voor en door jongeren van Butembo in de strijd tegen ebola

Een jongerenorganisatie van Butembo zet zich volledig in voor de sensibilisering van de jeugd over ebola. Ze hebben een film gedraaid over de ziekte en haar gevaren, die ze vanaf dit weekend gaan tonen op zoveel mogelijk plaatsen.

De statistieken geven opnieuw een pijnlijke prik: met 9 en 8 nieuwe bevestigde gevallen in de twee voorbije dagen sluiten we de dag af met 968 gevallen, waarvan 606 doden en 315 genezingen.. De nieuwe toename heeft alles te maken met de aanvallen op de behandelingscentra van de afgelopen weken. Wie ziek valt in Butembo, zelfs wie begrijpt wat ebola is, heeft de neiging om toch weg te vluchten uit Butembo uit vrees voor herhalingen van de aanvallen op de centra. Zo dragen ze bij tot de verspreiding van de ziekte. De nieuwe gevallen blijken niet langer geconcentreerd te zijn in Butembo/Katwa alleen maar waaieren opnieuw uit over de regio.

Het gevaar van een doorbraak van de epidemie in de buurlanden neemt daarom opnieuw toe. Het ziet er naar uit dat Rwanda dan toch eindelijk ook werk zal maken van de vaccinatie van hun eerstelijnsgezondheidswerkers in de grensstreek. Onbegrijpelijk dat ze dat nog altijd niet hebben gedaan, terwijl Zuid-Soedan en Oeganda daar niet over getwijfeld hebben.

De statistieken tonen ook enkele andere verschuivende patronen. Bijna een kwart van alle besmettingen betreft kinderen jongeren dan 13 jaar. In januari waren de helft van die gevallen jonger dan 5 jaar. Nu is hun aandeel teruggevallen tot 15%. Hun sterftecijfer ligt veel hoger door een geringere weerstand tegen het virus. De daling van hun aantal is een heel klein lichtpuntje.

Ook het relatief aandeel van vrouwen is gedaald. Tot in december vormden de vrouwen 62% va het aantal ebolapatiënten. Sinds februari is dat cijfer teruggevallen tot 52%, wat overeenkomt met hun reële aandeel in de bevolking. Vrouwen hebben dus niet langer hogere besmettingskansen dan mannen.

UNICEF brengt onthutsende cijfers: een studie uitgevoerd begin maart toont aan dat hoewel de mensen van Kyondo en Musienene begrijpen dat ebola wordt opgelopen door contact met een zieke (64 en 84%), blijkt dat slechts 22 en 26% op de hoogte is van de preventiemethodes. Daar moet dus heel dringend werk worden gemaakt van nieuwe bewustmakingsacties met snelle impact om erger te voorkomen.

UPDATE 17 maart 2019

Sinds 15 maart mag van de nationale kiescommissie campagne worden gevoerd voor de uitgestelde provincieraads- en parlementsverkiezingen. Dat ebola nu harder woedt dan in december en de onveiligheid niets is verbeterd, doet er duidelijk niet meer toe. Het doel van het uitstel was 1,2 miljoen stemmen van de presidentsverkiezingen uit te sluiten, en dat is schitterend gelukt. In Congo geraak je blijkbaar met alle soorten misdaden weg.

Mocht ik stemrecht hebben, ik zou absoluut niet meer gemotiveerd zijn om nog te gaan stemmen. Iedereen weet nu dat op de echte uitslag niet wordt gewacht om fictieve resultaten, die alleen de Kabilie ten goede komen, te verzinnen en voor echt te verklaren. Waarom zou je dan nog naar de stembus gaan?

De affiches van december waren weggegooid geld

© Ivan Godfroid

Toch zijn er nog heel wat kandidaten die het spel verder willen spelen. Crispin Mbindule, de volksvertegenwoordiger die het eerst verzet toonde tegen ebola, heeft vandaag heel zijn achterban opgetrommeld om een steunbetoging op te zetten. Maar hij is wel voorzichtig genoeg om het niet meer over het virus te hebben.

Een andere kandidaat heeft, zoals vaak gebeurt, een zanger ingehuurd om een campagnelied te componeren. Wat daarin opvalt is het zinnetje “wameileta ebola”, wat letterlijk betekent: ze hebben ebola meegebracht. Wie bedoeld wordt met die “ze” wordt niet verduidelijkt in het lied, maar dat dit niet bepaald een bijdrage is tot de strijd tegen ebola, zoveel is duidelijk! Het heerschap is nochtans een universiteitsprofessor in Beni. Benieuwd of daar zal tegen worden opgetreden.

Met 8 nieuwe bevestigde gevallen en 4 doden erbij, waarvan 2 in de gemeenschap, komen we vanavond uit op 951 besmettingen, 598 doden en 312 genezingen. In twee plaatsen gaat het om een familie, waarvan eerder al leden stierven omdat ze geen hulp inriepen. Nu duidelijk is dat de andere familieleden één na één ziek worden, hebben de overlevenden eindelijk te kennen gegeven dat ze willen worden gevaccineerd.

UPDATE 16 maart 2019

De Amerikaanse overheid heeft beslist om zich toch opnieuw dieper te engageren in het weerwerk tegen ebola dan ze de laatste maanden deden. Eind augustus al, volgend op de eerste aanvallen van de ADF na de afkondiging van de uitbraak, werden alle medewerkers van het Amerikaanse CDC-team teruggetrokken. Enkelen steunden het weerwerk alleen nog vanuit de hoofdstad op bijna 2000 kilometer afstand, of in Genève op het hoofdkantoor van de Wereldgezondheidsorganisatie.

CDC-directeur Robert Redfield heeft onlangs het ebolagebied bezocht en heeft begrepen dat een andere aanpak nodig is. Op het moment dat Artsen zonder Grenzen zijn mensen terugtrekt uit Butembo, kiest hij ervoor om 12 deskundigen een jaar lang te ontplooien in Noord-Kivu. Nu het hoofdkwartier van het weerwerk is verhuisd van Beni naar Goma, verder weg van de rebellengroep ADF, was het ook makkelijker om die beslissing te nemen. Het zegt wel iets over zijn verwachtingen over de duur die nog nodig is om de epidemie onder controle te krijgen.

Voor wie nog zou twijfelen aan de politisering van het ebolavirus heeft het dataverwerkend bedrijf ACLED een analyse gemaakt van de toename van het politieke geweld dat verband houdt met ebola: sinds het uitstel van de verkiezingen in ebolagebied en de onderhandelde aanstelling tot president van de verliezer van de verkiezingsuitslag is het aantal incidenten bijna verdrievoudigd.

Liberia heeft aan de Afrikaanse Voetbalconfederatie gevraagd om de match tegen Congo van 24 maart in een ander land te laten doorgaan. Vijf jaar geleden raakte de bevolking van Liberia en de buurlanden zwaar getraumatiseerd door de grootste ebola-uitbraak aller tijden en er wordt gevreesd dat de gedachte dat ze in een ebolaland moeten komen spelen hen teveel zal destabiliseren. Daarmee is nog maar eens bewezen dat ebola niet rationeel maar emotioneel wordt benaderd. Alsof een ploeg zou weigeren in Brussel te spelen moest er in St-Petersburg ebola zijn uitgebroken. Het antwoord van de voetbaloverheid wordt nog in beraad gehouden.

Vrijdagavond telden we 7 nieuwe besmettingen en 3 nieuwe doden, waarvan opnieuw twee in de gemeenschap stierven. Van de 943 ebolazieken zijn er 594 overleden en 311 overleefden de epidemie. Het aantal opgevolgde verdachte gevallen staat op 237.

UPDATE 15 maart 2019

Het is niet altijd evident om geïnformeerd te blijven wanneer je in het binnenland reist. Het is niet voor niets dat dit vaak le Congo profond wordt genoemd. In Baraka, waar ik deze week verbleef, kon geen enkele van de drie internetproviders via mobiele telefonie betrouwbare diensten verlenen. Dan gaat mijn dagboek natuurlijk achterlopen op de feiten.

Een mens hoopt dan altijd na enkele dagen isolatie om eens beter nieuws te vernemen, maar dat is nog altijd niet het geval. Wel integendeel. Op dit moment zijn er alleen maar verliezers, zowel aan de kant van de weerwerkers, als bij de weerstanders.

In Oïcha, ten noorden van Beni, nochtans virusvrij verklaard, is weer een nieuw geval opgedoken, zoals ik had voorspeld. Ook in Lubero, ten zuiden van Butembo. En in Njiapanda, in het westen van Butembo. Het lijkt wel of de poging van Dr. Mundama om de Bubolezen tot meer medewerking aan te zetten door ermee te dreigen de stad af te sluiten, het omgekeerde effect heeft, en zieke mensen in alle windrichtingen hun heil zoeken eer de stad dichtgaat.

In Njiapanda is dat trouwens helemaal fout gelopen op donderdag 14 maart 2019. Alles begon met de dood van een man in een lokaal gezondheidscentrum. Het weerwerkteam wilde uiteraard stalen nemen om te kunnen vaststellen of de man was gestorven aan ebola. En de bevolking verzette zich daartegen. Dat is de officiële versie. Ter plaatse zeggen de mensen echter dat hij zich levend had gemeld bij het weerwerkteam, maar kort daarna is gestorven. En dat heeft de woede van de mensen veroorzaakt, die weer dachten dat de man was afgemaakt door de ebolabestrijders.

Ze wilden die woede koelen op een transitcentrum voor verdachte gevallen. De politie werd erbij gehaald, en die hebben hun vuurwapens ingezet. Dat kan natuurlijk alleen maar fout gaan: een jongeman van 18 jaar stierf door een politiekogel, en een andere werd zwaar gewond. Daarop hebben ze niet alleen het transitcentrum verwoest, maar ook het plaatselijke hospitaal moest het ontgelden en de terreinwagens van het weerwerkteam.

Het transitcentrum voor mogelijke ebola-patiënten van Mambowa werd volledig vernield.

Bron: sociale netwerken

Doodsbedreigingen aan het adres van de weerwerkers

Bron: sociale netwerken

Opnieuw is een vlugschrift gevonden, deze keer tegen de muur gekleefd en opgesteld in het Frans. Het draagt de hoofding “Verwittiging” en leest als volgt: we brengen alle mensen die actief zijn in de hel ebola ter kennis dat we hun aanwezigheid niet langer wensen in de volgende entiteiten (volgt een reeks plaatsnamen). Wij weten goed genoeg waar ze logeren. We kennen hen 48 uren toe om op te hoepelen uit deze entiteiten, zo niet zullen ze aan den lijve ondervinden wie we zijn. Ze zullen hetzelfde lot ondergaan als de verpleger van Vuhovi (zie mijn bericht van 19 februari 2019).

Ook allen die het wagen het weerwerkteam te bellen zullen het bloed van al die mensen die zijn overleden door hen over te leveren aan het weerwerkteam duur betalen. We zijn overal (volgt een reeks plaatsnamen rond Butembo).

En dan de slotzin die alles samenvat: Het zijn wel degelijk jullie die de mensen aan het vermoorden zijn met jullie ebola en wij weten goed genoeg dat jullie de moordenaars zijn.

Een duidelijker bewijs is er niet: hier is geen sprake van een dialoog met de gemeenschappen. Hier worden mensen opgezet tegen het weerwerk. De vraag blijft open: door wie?

Zolang daar geen duidelijkheid over komt, zal het virus onverdroten blijven slachtoffers maken. Er sterven nog altijd mensen buiten de behandelingscentra, wat erop wijst dat er nog steeds zieken zijn die geen hulp durven inroepen van het weerwerkteam. We tellen vandaag in totaal 936 ebolabesmettingen, waarvan er 591 zijn gestorven en 310 genezen. Het sterftecijfer blijft op 63% hangen. Het aantal toegekende vaccins is opgelopen tot 88.000.

UPDATE 11 maart 2019

Ik kreeg nog maar eens een demonstratie hoe moeilijk communicatie is over ebola en hoe snel verkeerde conclusies worden getrokken!

Ik meldde al eerder dat Artsen zonder Grenzen zich heeft teruggetrokken uit de twee behandelingscentra van Butembo waar ze actief waren, na herhaalde gewapende aanvallen. Ze gaven enkele dagen nadien in Genève een persconferentie waarin ze onder meer zeiden dat van 43% van de nieuwe ebolagevallen van de laatste drie weken niet kon worden uitgemaakt hoe ze besmet raakten.

Wat doet de burger van Butembo? Hij denkt daarover na en stelt de volgende vragen: wie is verantwoordelijk voor die 43% nieuwe gevallen, vermits er geen natuurlijke besmetting kan worden aangetoond? Waarom meldt AzG dit pas nadat ze zich hebben teruggetrokken? Zal het weerwerkteam ondanks de vaststelling van AzG blijven zwijgen over de oorsprong van het virus, zoals ze dat al doet sinds het begin van deze uitbraak in Mangina?

Volgens de vraagstellers onderhoudt het weerwerkteam heel bewust onduidelijkheid hierover. Het lucratieve karakter van de diensten die onder het mom van humanitaire steun worden verleend, geven geen hoop om de epidemie snel uitgeroeid te zien. Hoewel dit de best gefinancierde weerwerkactie ooit is in Congo, wordt het preventiewerk verwaarloosd (geen enkele inspanning om het handenwassen in de gezinnen te ondersteunen, publieke handwasinstallaties vallen regelmatig zonder chloorwater of zeep) wat menigeen doet twijfelen aan de wil van de weerwerkteams om de epidemie resoluut aan te pakken. Daar hebben ze geen baat bij.

Dat is niet mijn standpunt. Dat is wat ik onthoud uit berichten die sinds kort vrij op internet circuleren.

Wat zegt de realiteit? Volgens de laatste stand van zaken is intussen van de benodigde 148 miljoen $ toch al 80 miljoen $ toegezegd door internationale actoren. Dat is dus 57%. Je kan dat positief of negatief bekijken, feit is dat dit tekort al aanleiding geeft tot cash flow problemen, en dat zou kunnen verklaren waarom zeep en chloorwater niet tijdig kunnen worden aangevuld.

Hoe zit het intussen met de andere ebolagebieden buiten het epicentrum dat Butembo/Katwa is geworden? In het voormalige epicentrum Beni zijn we alweer 11 dagen zonder nieuwe gevallen. Dat geeft hoop, nadat er toch een nieuw geval was opgedoken na een eerste periode van 23 dagen zonder nieuw geval. In Oïcha, meer naar het noorden, zijn we al op dag 29 zonder nieuw geval. In principe is daar de epidemie voorbij, ware het niet dat het stadje een doorreispunt is voor de mensen die vanuit Butembo naar Bunia of Kisangani reizen.

Dat is de les die we ook uit Mangina moeten trekken: Mangina, het allereerste epicentrum, was intussen virusvrij, maar onlangs zijn er toch weer enkele gevallen opgedoken. Dat kan dus in Beni of Oïcha ook weer op elk moment gebeuren.

Dat vandaag 40% van de nieuwe gevallen nog steeds niet eerder gesignaleerde zieken zijn, tot ze sterven in de gemeenschappen, en dat 25% van de nieuwe besmettingen plaatsvinden in gezondheidscentra, doet Dr. Redfield van het CDC, een federaal gezondheidsagentschap van de VS, die onlangs ook op bezoek was, besluiten dat het weerwerk wel nog eens 12 tot 24 maanden zou kunnen nodig hebben om het virus helemaal op te ruimen. De voorspellingen komen zo alsmaar wijder uit elkaar te liggen. Het lijkt wel of niemand het nog goed weet.

De statistieken sloten gisteravond af op 923 gevallen, waarvan 582 doden en 308 genezingen.

UPDATE 10 maart 2019

Vandaag deed Dr. Jean-Paul Mundama tijdens de vergadering georganiseerd door het Collectif des Radios et Télévisions Communautaires du Nord-Kivu, CORACON, in Butembo een merkwaardige uitspraak. Volgens hem is de uiterste datum voor de volledige uitroeiing van het ebolavirus vastgelegd op 30 april 2019. Als de epidemie tegen dan niet onder controle is, zal ze worden uitgeroepen tot een internationale noodsituatie. Zodra dat gebeurt worden volgens hem alle in- en uitgangen van Butembo gesloten voor de bevolking en zal dus niemand nog binnen- of buiten geraken. Ordetroepen zullen kunnen overgaan tot geweld tegen iedereen die zich daar niet naar plooit.

Ik kan me niet inbeelden dat dit het officieel beleid van de WGO zou kunnen zijn. Ik zie het meer als een soort van wanhoopsdaad van de dokter: als wetenschappelijke argumenten niet helpen en het virus hen niet bang maakt, moeten we iets bedenken waar de mensen écht bang van zijn, moet hij hebben gedacht.

Hij voegde er wel aan toe dat hij hoopt dat deze stap niet moet genomen worden. Hij wil graag geloven dat de bevolking zich aan de hygiënevoorschriften zal houden, zodat ebola over een paar dagen (sic) wordt overwonnen.

Maar stel dat dit scenario zich toch zou ontwikkelen….. Dat zou pas echt een probleemsituatie worden. Alle ingangen afgezet door leger en politie. De stad zou niet meer kunnen worden bevoorraad aan voedingsmiddelen. Vele mensen zullen willen vluchten, ze zullen bereid zijn om geld te betalen om de stad uit te geraken en mensensmokkelaars, al dan niet in uniform, zullen daar gretig op ingaan. In plaats van het virus binnen de stad te houden, dreigt dan het omgekeerde te gebeuren… Dat zou pas een nachtmerriescenario zijn!

De dag voor 8 maart had een vrouwenorganisatie nog een analyse gemaakt van de redenen waarom er nog zoveel verzet is tegen het weerwerkteam. De getuigenis van de dames is veelzeggend: “die ebolabestrijders zijn altijd begeleid door een voertuig van de wetshandhavers waar geweren aan alle kanten uitpuilen. Natuurlijk zijn we daar dan meteen bang van. Door dat machtsvertoon vragen we ons af of dit nu een ziekte is of een manier om de mensen af te dreigen… Als je al last hebt van hoge bloeddruk, en je ziet die gewapende bende je erf op rijden, dat is genoeg om het te besterven van de schrik nog voordat ze aan behandelen toekomen. “

Dan toch liever de aanpak van Directeur-Generaal Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus van de Wereldorganisatie. Enkele uren na de laatste aanval op het ebolabehandelingscentrum van Butembo was hij al ter plaatse en praatte hij uitgebreid met het personeel.

DG Ghebreyesus van de WGO komt met eigen ogen de schade van de herhaalde aanvallen vaststellen.

Bron: WHO

“Dit zijn geen aanvallen van de gemeenschap, het zijn aanvallen tegen de gemeenschap”, verklaarde hij. Er lopen hier figuren rond die de wanhoop van de situatie voor hun eigen doeleinden willen uitbuiten. De mensen van Katwa en Butembo, net als die van andere door ebola getroffen gemeenschappen, willen en verdienen een plek waar ze zorg en een kans op overleven kunnen krijgen. Ze verdienen het niet om thuis ongezien te lijden en hun dierbaren te besmetten, ze verdienen het niet om te lijden in gezondheidscentra met onvoldoende middelen terwijl ze gezondheidswerkers besmetten,” zei WHO-directeur-generaal Dr. Tedros.

“Om ebola te overwinnen moeten we het moeilijke evenwicht zien te vinden tussen toegankelijkheid van de zorg, neutraliteit van de interventie en bescherming van patiënten en personeel tegen aanvallen van gewapende groepen”, voegde hij er nog aan toe. Voorwaar geen simpele opdracht.

We sluiten de dag af met de statistieken van zaterdagavond: 921 besmettingen, waarvan 582 zijn gestorven (weer een gemeenschapsdode erbij) en 308 genezen. Het sterftecijfer stijgt boven de 63%.

UPDATE 9 maart 2019

Niet toevallig enkele uren voor het aangekondigde bezoek van Directeur Generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, werd vanochtend om 5u30 vlak voor zonsopgang een nieuwe aanslag gepleegd op het behandelingscentrum van ebola op het terrein van de school ITAV in Butembo. De vorige aanslag op hetzelfde centrum dateert van nog geen twee weken geleden. Het centrum was weer snel heropend met lokale gezondheidswerkers nadat Artsen zonder Grenzen en ALIMA zich terugtrokken.

Een politieman die was ingezet voor de nachtelijke bewaking, werd gedood, en een gezondheidswerker raakte gewond. De aanvallers blijven nog steeds onbekend. Maar één van hen werd verwond aan het been en levend gevangen genomen. Ik ben benieuwd of over zijn ondervraging iets zal worden gecommuniceerd. Doorgaans blijft het bij de melding van zijn arrestatie.

Een gewonde aanvaller kon worden aangehouden

De schade aan het behandelingscentrum bleef beperkt. Volgens de minister was de politie getipt over een nieuwe aanval waardoor de aanvallers konden worden onthaald op hevig tegenvuur en de patiënten deze keer niet bedreigd werden. Het verplegend personeel heeft hen kunnen geruststellen om af te wachten tot het geweervuur ophield en de rust terugkeerde.

Ook al is de bescherming van het centrum deze keer wel beter gelukt, het blijft toch merkwaardig dat zulke grote groep aanvallers toch nog steeds opnieuw kan doordringen tot het hart van de stad. Dat is alleszins een slag in het gezicht van de burgemeester die gisteren nog het volgende verklaarde: “We zijn op goede weg om de epidemie uit te roeien. De weinige resterende gevallen van resistentie tegen de ziekte vinden we bij de Mai-Mai-milities. Deze Mai-Mai proberen de bevolking in gijzeling te nemen omdat ze hebben begrepen dat de mensen zich nu inzetten voor de bestrijding van het virus. Zo proberen ze, omdat zij er nog niet van overtuigd zijn dat de ziekte bestaat, terroristische daden te plegen om angst en bezorgdheid bij deze bevolking te creëren.”

De stedelijke overheid van Butembo meldde ook dat de veiligheidsstrategieën worden opgeschaald om ervoor te zorgen dat de weerwerkteams, samen met de gezondheidswerkers, volledig veilig zijn. Zijn woorden waren nog niet koud of deze nieuwe aanslag vond plaats.

Er ontstaat een groot contrast in boodschap tussen de overheid, die sussend meldt dat het allemaal de goede kant uitgaat, en de medische organisaties die zich door het geweld hebben teruggetrokken en zich zeer pessimistisch uitlaten. Je vraagt je soms af of ze het over hetzelfde land hebben. Precies dat contrast wordt zo een factor die meespeelt in de argwaan van de bevolking: zij interpreteren dat meteen als een bewijs dat het de organisaties erom te doen is om de situatie zo bedreigend mogelijk voor te stellen, tegen de opinie van de overheid in, om meer middelen te verwerven uit de ebola-business.

Op de donoren zou dat wel eens een omgekeerd effect kunnen hebben. Van de gezochte 148 miljoen voor de verderzetting van het weerwerk is nog maar een fractie gevonden. De eerste berichten over een tekort aan financiële middelen beginnen op te duiken. Het zou me niet verwonderen als die de komende dagen en weken steeds luider gaan weerklinken.

Er mag nochtans niet de minste twijfel over bestaan dat die middelen hard nodig zijn. Niet alleen zijn er nog altijd vier op de tien slachtoffers die vallen zonder dat ze zich ziek hebben gemeld, waardoor de transmissiecyclus van het virus ononderbroken kan verder gaan en het weerwerk het virus wel binnen de grenzen van Congo kan houden, maar in Congo zelf dreigt het virus een permanente bedreiging te worden.

Wat de wetenschap al langer weet, is nu door een langlopende studie bevestigd: bij 30% van de genezen mannen wordt nog steeds virus-RNA aangetroffen in hun sperma tot 40 maanden na de genezing. Dat is een aanzienlijk langere periode dan eerst gedacht. De biologische betekenis van de persistentie van virus-RNA in sperma blijft onduidelijk. De overdracht van ebola-infectie via sperma is maar in een klein aantal gevallen vastgesteld. De aanwezigheid van viraal RNA in het sperma wijst niet noodzakelijk op de aanwezigheid van een infectieus virus. Dit zal toch grondig verder moeten worden onderzocht, want het zou ook een manier kunnen zijn voor het virus om endemisch te worden.

De statistieken sloten gisteravond af op 919 besmettingen, waarvan 578 doden en 307 genezingen. Het aantal verdachte gevallen in onderzoek blijft hoog (251).

UPDATE 7 maart 2019

Artsen zonder Grenzen zegt het nu zonder omhaal: de ebolarespons moet helemaal omgegooid worden. Het klinkt wel wat raar dat ze dit nu als een plots nieuw inzicht naar buiten brengen. Alle weerwerkers zijn het er al een tijdje over eens en het ministerie van gezondheid heeft al resoluut gekozen voor een grotere inzet van lokale Kinande-sprekende gezondheidswerkers. Ze steken de laatste twee weken ook ontzettend veel tijd in gemeenschapsdialogen en werksessies met traditionele chefs. Daarvoor moet AzG dus niet wegblijven. Voor hen is het wel degelijk te doen om de veiligheid die niet kan worden gegarandeerd. Moesten ze dat meer willen benadrukken, ze zouden ook op meer begrip kunnen rekenen van de bevolking, want die zegt steeds luider: “jullie komen ebola bestrijden maar hebben geen oog voor de slachtpartijen die al vijf keer meer slachtoffers hebben gemaakt dan ebola, noch voor de ellendige omstandigheden waarin wij moeten overleven.”

De Minister van Gezondheid heeft heel goed geluisterd naar de mensen de voorbij dagen, en naar aanleiding van het bezoek van de DG van de WGO onderlijnde hij die kreet van de bevolking om niet enkel met ebola begaan te zijn, maar ook de strijd tegen armoede en verpaupering aan te gaan.

De minister heeft plechtig aangekondigd dat een ontwikkelingsprogramma voor een economisch en sociaal herstel van de getroffen regio zal worden uitgewerkt zodra het einde van de epidemie wordt afgekondigd.

Maar het onbegrip van de bevolking wordt aan de andere kant volop gevoed door een niet aflatende berichtenstroom uit Kinshasa die suggereert dat het na de verkiezingen niet anders wordt dan ervoor. Kabila zou jaarlijks meer dan 8 miljoen $ pensioen trekken, terwijl een leerkracht het met één zevenduizendste daarvan moet doen. Een gelekt document toont aan dat voor vader Tshisekedi met de pet een standbeeld zal worden gebouwd voor de ronde som van 2,5 miljoen $, maar voor de strijd tegen ebola heeft de zoon amper een half miljoen $ veil. Is een twee jaren oud lijk dan vijf keer meer waard dan het lot van miljoenen mensen in Noord-Kivu? Van prioriteiten gesproken! Kan je dat ook aanvoelen, hoe de keel van de mensen steeds weer dichtsnoert als er weer zo een waanzinnig nieuwtje valt…?

Vanavond wordt de bloedende wonde nog wat verder opengereten met nieuwe cijfers over de ontslagvergoedingen van de uittredende politici, maar ook over de kostprijs van de instellingen: 647 millioen $ kosten de ministeries per jaar, de primatuur 24 millioen $, en 66 millioen $ voor de president en zijn gevolg. Op drie dagen tijd geeft de president evenveel uit als de bijdrage die hij gaf aan de ebolabestrijding. De mensen vinden het absoluut niet normaal dat de werkingskosten van de president, de eerste minister en de ministeries samen 15% van het nationale budget opsouperen!

De statistieken beginnen weer te stijgen: de gevolgen van de aanslagen op de ebola-centra van de voorbije weken laten zich voelen. Voor de tweede dag op rij zijn er zeven nieuwe gevallen, waarvan 6 in Katwa/Butembo, waar de aanslagen plaats vonden. Het dagdodental stijgt naar 6, waarvan er 3 buiten een centrum zijn gestorven en 4 in Katwa/Butembo. De totalen klimmen naar 913 doden (een twijfelgeval werd er voorlopig even terug van afgetrokken) en 574 doden, met 306 genezingen. Het aantal toegekende vaccins overstijgt intussen de 86.000.

UPDATE 6 maart 2019

Het weerwerkteam heeft na de laatste twee aanvallen grote inspanningen gedaan om in dialoog te treden met de lokale gemeenschappen in Butembo. Wat de redenen voor de weerstand tegen het ebolateam betreft, komen sommige elementen in de meeste gezondheidszones herhaaldelijk terug. Vaak wordt opgemerkt dat aan het begin van de activiteiten de leiders van de gemeenschap geïnformeerd en bewust gemaakt werden over Ebola en het werk van de weerwerkteams, maar deze leiders hebben deze kennis niet altijd doorgegeven aan de bevolking. Het feit dat weerwerkteams vergezeld werden door gewapende politiemannen in minder veilige gebieden werd met argwaan bekeken. De angst voor het uniform blijft groot in Oost-Congo omwille van de jarenlang opgestapelde trauma’s. Sommige lokale zorgverleners die niet direct betrokken waren bij het weerwerk brachten de mensen in verwarring door berichten te verspreiden die in strijd waren met de berichten van de weerwerkteams. De politisering van de epidemie als gevolg van de electorale context hielp natuurlijk ook niet. Tot slot hebben sommige gemeenschappen ook gewezen op het gebrek aan tact van sommige hulpverleners die, vanwege de urgentie, bepaalde lokale gebruiken en praktijken niet respecteren.

Een steeds terugkerend verzoek van de bevolking is om meer lokale agenten aan te werven. Na analyse van het personeelsbestand door het ministerie blijkt nu dat van de 3.676 aangeworven personen 3.575 behoren tot de plaatselijke volksgroep de Nande. Slechts 57 experts kwamen uit Kinshasa om lokale actoren op te leiden en te ondersteunen. Hier gaat het dus duidelijk om een perceptieprobleem.

Het overgote deel van de ebolabestrijders zijn lokale mensen, in tegenstelling tot de heersende perceptie.

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo.

De klim naar de duizendste besmetting is ingezet met 7 nieuwe gevallen en 3 overlijdens, waarvan 2 buiten een behandelingscentrum. De cijfers van gisteren dinsdag klopten af op 907 besmettingen, waarvan 569 doden en 304 genezingen.

Dat de epidemie, zoals de zaken nu lopen, nog een tijdje zal doorgaan, was al langer duidelijk. Maar nu gaan toch al de eerste stemmen op om voorzichtig te melden dat het wel eens tot het einde van het jaar zou kunnen duren eer de epidemie officieel kan beëindigd worden verklaard.

UPDATE 5 maart 2019

De drempel van de 900 besmettingen is bereikt. Onder hen 565 doden en 304 genezingen. Het sterftecijfer blijft zweven ietsje onder de 63%. Opnieuw is er een dode gevonden buiten een behandelingscentrum in Masereka. Maar het gaat om een man die uit Butembo was gevlucht om bij zijn ouders hulp te zoeken, uit angst voor het weerwerkteam.

Het ministerie van Gezondheid heeft nagekeken waar de besmettingen van de laatste 21 dagen hebben plaatsgevonden, en het beeld is zonneklaar: 86% van de nieuwe gevallen worden in Butembo/Katwa vastgesteld. Als je dan weet dat 100% van de incidenten tussen de bevolking en het weerwerkteam zich in datzelfde gebied afspelen, kan je zonder aarzelen de conclusie trekken dat de aanpak tegen ebola wel degelijk werkt, op voorwaarde dat men de bevolking op een respectvolle en responsabiliserende manier weet te betrekken. Dat dit in Butembo maar niet wil lukken heeft in de eerste plaats te maken met de attitude van het weerwerkpersoneel dat niet van Oost-Congo afkomstig is. Ze spreken de lokale taal niet, doen vaak neerbuigend en sommigen onder hen houden grote sier met hun makkelijk verdiende centen (ze hebben uiteraard ook grote nood om hun gevaarlijke stressvolle werk te compenseren tijdens hun vrije tijd), wat velen het gevoel geeft dat ze zich op hun kap verrijken. Moeilijk te vatten dat hier niet beter rekening is mee gehouden. Het is pas nu dat de expats zich terugtrekken wegens de onveiligheid, dat daar hopelijk wat verandering zal in komen: men is nu wel verplicht om meer verantwoordelijkheid te geven aan lokale teams. Het is dankzij hen dat het behandelingscentrum van ITAV in Butembo zo snel is kunnen worden heropend.

86% van de nieuwe besmettingen situeren zich in Butembo/Katwa

© 2019 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo.

Hoopgevend nieuws uit de onderzoekssector: het antilichaam waar ik het op 28 november al heb over gehad, blijkt actief te zijn tegen de drie gekende varianten van ebola die gevaarlijk zijn voor de mens. Dat biedt interessante perspectieven voor een nieuw type vaccin. Het huidige experimentele vaccin werkt enkel tegen de Zaïrestam, het virus dat nu actief is in Noord-Kivu. Een breedspectrumvaccin zou een geweldig nieuw wapen zijn dat op termijn ook preventief zou kunnen worden ingezet. Hopelijk duikt er dan niet snel een mutatie of een nieuwe stam op waar dit antilichaam geen vat op heeft.

UPDATE 3 maart 2019

Ondanks de terugtrekking van de niet-gouvernementele organisaties MSF en ALIMA is het ministerie van Gezondheid, in samenwerking met de WGO en UNICEF, er toch in geslaagd om het bestrijdingscentrum voor ebola in Butembo, dat woensdag werd aangevallen, nu al weer operationeel te krijgen. Twaalf bevestigde gevallen zijn er al opnieuw aanwezig voor behandeling. De heropbouw van het andere centrum dat een week geleden in de vlammen opging, begint maandag. Gelukkig is het gebruikte materiaal relatief simpel waardoor snel kan worden gewerkt: houten skeletten waarop harde plastiek vellen worden gespannen. Maar net daardoor is het ook zo kwetsbaar voor brand.

Dit weekend organiseerde het ministerie van Gezondheid, in samenwerking met enkele mediahuizen, een hackaton in Kinshasa rond het thema: “Hoe kunnen agenten van het weerwerk tegen ebola beter gebruik maken van nieuwe technologieën om hun communicatiedoelstellingen op lokaal, nationaal en internationaal niveau te bereiken?”. Een bijzonder relevant thema, gelet op het falen van de huidige communicatiemethoden.

De laureaten zullen in april worden bekend gemaakt en ze zullen de financiële middelen krijgen aangereikt om hun voorstellen ook in praktijk te brengen. Volgens de eerste berichten hebben ze vooral werk gemaakt van nieuwe ideeën voor interne communicatie binnen de weerwerkteams of om een geautomatiseerde monitoring te doen van de koortsevolutie van een patiënt via een digitale armband. Een tweede hackaton zal diezelfde maand plaatsvinden in Goma. Maar enkele jongeren die zich hebben laten opmerken konden alvast meteen deeltijds aan de slag op het ministerie.

De dagstatistieken sluiten af op 894 besmettingen, waaronder 561 overlijdens en 302 genezingen. De twee nieuwe doden van zaterdag zijn allebei communautaire overlijdens in Butembo/Katwa en van de 4 nieuwe bevestigde gevallen zijn er 3 van Butembo/Katwa. Het aantal doden is daarmee meer dan dubbel zo groot geworden als de tot nu dodelijkste uitbraak in Congo, die ook de allereerste was, in Yambuku, in 1976 (280 doden).

UPDATE 2 maart 2019

President Tshisekedi heeft op zaterdag 2 maart zijn urgentieprogramma voor zijn eerste 100 dagen bekend gemaakt, 36 dagen na zijn aanstelling. Wat een vreemd gedoe als je er even over nadenkt: een president alleen kan toch geen nationaal programma uitvoeren? Daar heeft hij een regering voor nodig! Er is nog steeds geen regering gevormd sinds zijn aantreden. Er lijkt ook geen komaf te worden gemaakt met die nieuwe regering. Dat kan alleen maar betekenen dat er hevig getouwtrek gaande is over de sleutelposities. Afgewezen kroonprins Shadari die terugvalt op zijn positie van permanent secretaris van de PPRD (ook al was hij ‘onafhankelijk’ presidentskandidaat, rijm het maar aan elkaar…) eist het premierschap alvast op voor hen (voor hem?). Maar ze zijn er duidelijk nog niet uit.

Terwijl die regeringsvorming gaande is in alle opaciteit wil Thsisekedi dus een noodprogramma laten uitvoeren. In plaats van dit aan het parlement voor te leggen, geeft hij daarover een persconferentie in open lucht, waarin hij zich voornamelijk richt tot ‘le peuple d’abord’. Een teken van respect voor de gestelde lichamen kunnen we dit bezwaarlijk noemen. Ze zijn er wel allemaal bij aanwezig, maar alleen maar om te luisteren, niet om erover te debatteren. In principe zou de regering in lopende zaken moeten zitten, in afwachting van de samenstelling van de nieuwe regering en de goedkeuring door het parlement van het regeerakkoord. We gaan dus blijkbaar weer de toer op van de personencultus vrees ik, want zijn persconferentie was doorspekt van “ik ga, ik zal, ik beslis dat en ik zal het hier allemaal eens gauw gaan oplossen zie, ik, jullie nieuwe held”.

President Tshisekedi stelt zijn 100dagenprogramma voor aan de verkeerswisselaar van Limete

RTNC

Link

alLees hier het 100 dagenprogramma van president Tshisekedi.

Als je dan naar de inhoud van dat 100 dagenprogramma kijkt, gaan toch wel wat wenkbrauwen omhoog. Het gros van de uitgavenposten zijn infrastructuurwerken, waarvan iedereen weet hoeveel tijd die kosten: alleen al aan voorstudies en het doorlopen van uitbestedingsprocedures wordt doorgaans minstens een jaar geweid. Hoe superman Tshisekedi die klus gaat klaren op drie maanden blijft een volstrekt mysterie.

Hoe zit het dan met de basissectoren van de economie? Neem nu de landbouw. De budgettaire voorzieningen voor deze cruciale sector zijn altijd al armtierig geweest en liggen meestal ergens tussen de 1 en de 2 %, dus mijlenver weg van de 10% waar de regering van de DRC zich nochtans in 2003 al toe heeft verbonden in de Maputoverklaring over landbouw en voedselzekerheid. In dit noodprogramma valt dat evenwel terug naar 0,16% (amper 774.000 $). En bijna twee derden van die schaarse middelen gaan naar een groep jongeren die in het Kivumeer vis in kooien zouden kweken. Geen mens in mijn omgeving kan me bevestigen of en waar die jongeren aan visteelt in kooien zouden doen. Veel landbouw zit hier dus niet in.

Wat een contrast met de beslissing om de haven van Kalemie te rehabiliteren en moderniseren, voor de ronde som van 65.000.000 $. De dag ervoor heb ik met eigen ogen het karkas gezien van de grote boot die op dit moment op de scheepswerf van Kalemie wordt gebouwd voor… uitgetreden president Kabila. Het doel van die investering is (ik citeer letterlijk uit de geschreven versie van het 100 dagenprogramma): het aanleggen van schepen met grote tonnenmaat mogelijk maken, en de wachttijd voor goederen afkomstig uit Dar-es-Salaam verminderen. Met andere woorden: de staat moet de privé-investering van Kabila in een grote meerstomer valoriseren door zomaar eventjes 13% van een noodprogramma voor ‘le peuple d’abord’ uit te trekken voor een havenverbetering opdat de grootste kapitalist van Congo beter zaken zou kunnen doen en nog meer geld zou kunnen verdienen. In wiens ogen ze hier zand aan het strooien zijn, wordt toch duidelijk, niet?

Voor het eerst spreekt de nieuwe president het woord ‘ebola’ uit!!! Eindelijk, hoor ik je denken! Maar wat een afknapper! Hij kondigt alleen maar aan dat hij in Ituri een ebolaziekenhuis zal bouwen voor 170.000 $. Als ik in de geschreven versie ga kijken, zie ik dat daarbovenop nog eens 500.000 $ wordt vrijgemaakt als bijdrage aan het budget van het weerwerk tegen ebola. Dat budget, voor de periode februari-juli, is vastgelegd op 147.875.000 $. Jawel, je leest het goed: de president draagt dus 0,34% van het budget bij aan de strijd tegen ebola. Als je dan helemaal onderaan het 100dagenprogramma leest dat de president in de internationale diplomatie respect voor de nationale soevereiniteit gaat afdwingen, lijkt me dit toch wel een bijzonder slechte start. De internationale gemeenschap mag maar liefst 99,66% van het budget zelf ophoesten. Van souvereiniteit gesproken…

Ook als indicator voor het inzicht van Tshisekedi in de reële bedreiging die ebola voor zijn land en volk betekenen, kan dat tellen! Je had toch minstens kunnen verwachten dat hij zou blijk geven van de ernst van de situatie en de aanvallers van de behandelingscentra zou oproepen om daarmee te stoppen, zoals hij even voordien de jongeren in de gewapende groepen opriep om de wapens neer te leggen? Soms vraag ik me af of de man wel WEET wat er vorige week in Butembo is gebeurd. Als dat bij mij al zo schrijnend aanvoelt, hoeveel erger moet dat dan niet zijn bij de Congolese Bubolezen?

MSF en ALIMA hebben allebei hun activiteiten tot nader order opgeschort in Butembo en hebben hun personeel teruggetrokken uit de stad. Hoe dat gaat aflopen, is voor niemand duidelijk. Alima schrijft in een persmededeling: “we blijven de activiteiten ter plaatse opvolgen via contacten met het lokale medisch personeel en we blijven bereid om met gemeenschapsleiders te overleggen om oplossingen te vinden en zo vlug mogelijk terug te keren (…). ALIMA laat de inwoners van Butembo/Katwa niet aan hun lot over maar voor ons moeten de voorwaarden vervuld zijn om kwaliteitszorg te kunnen verstrekken in alle veiligheid.”

Het virus zet zijn moordend pad intussen gestaag verder. Dag na dag komen er nieuwe gevallen bij en nog altijd (en binnenkort wellicht nog meer) zijn daar communautaire doden bij: mensen die buiten een behandelingscentrum overlijden zonder specifieke zorgen. De stand van zaken op vrijdag 1 maart is: 890 besmettingen, 559 overlijdens en 302 genezingen. Over enkele dagen mogen we ons dus verwachten aan een opstoot aan nieuwe besmettingen in Butembo. De vraag is alleen maar of die ook in de statistieken zullen verschijnen, nu het weerwerk in de stad grotendeels is stilgevallen!

UPDATE 28 februari 2019

Het ministerie van Gezondheid gaf de cijfers vrij van de aanval van gisteravond: 32 van de 38 mogelijke gevallen die in observatie waren zijn op de vlucht geslagen, terwijl 8 van de 12 bevestigde besmette gevallen heelhuids werden teruggevonden in hun bed. De 4 gevluchte patiënten worden opgespoord. De anderen werden voorlopig overgebracht naar een transitcentrum elders in Butembo. Eén politieman werd gedood.

Al meteen deed het gerucht de ronde dat de verkiezingen weer zouden worden uitgesteld, maar de kiescommissie ontkende dit prompt. Terwijl, als je naar de feiten kijkt, er nu meer reden is dan er was in december om de verkiezingen uit te stellen.

De minister is meteen overgevlogen uit Goma en heeft aangekondigd dat de activiteiten van het weerwerk tijdelijk worden stilgelegd. Hij gaf heel duidelijk te kennen aan de burgemeester dat de epidemie nooit onder controle zal geraken zolang de overheid niet in staat is om de veiligheid van de ebolabestrijders te waarborgen.

Algemeen directeur van MSF, Meinie Nicolai, net op bezoek in Noord-Kivu, stelde vast: “Iedereen die bij dit weerwerk betrokken is, moet zijn aanpak veranderen en zich echt inzetten om de grieven en angsten van de gemeenschappen te beantwoorden.” Daarom dat ik al zolang pleit voor veel meer dialoog met de gemeenschappen.

Uitgebrande wagen van Artsen zonder Grenzen

Bron: sociale netwerken

Intussen zijn we de statistieken wat uit het oog verloren, maar die gaan onverbiddelijk verder. De teller staat ongemerkt op 885 besmettingen waarvan 555 doden. Nog elke dag worden er communautaire doden genoteerd, gisteren weer twee. Niet goed, helemaal niet goed! En de komende dagen staat ons nog veel meer te wachten.

UPDATE 27 februari 2019

Het uitgebrande centrum voor behandeling van ebola op het ITAV-domein in Butembo

Bron: sociale netwerken

Amper drie dagen nadat het behandelingscentrum voor ebola van Kirimavolo werd in brand gestoken, ging vandaag in de vroege avond een gelijkaardig centrum op het domein van een middelbare landbouwschool ITAV van Butembo in de vlammen op. De brandstichters hadden in hun pamflet beloofd dat ze hun acties zouden intensifiëren en ze hebben duidelijk woord gehouden. Nog steeds is niet geweten wie ze zijn. Maar het wordt alsmaar duidelijker dat de onderliggende reden van hun agressie wel degelijk politiek van aard is.

De affiche warmee de coördinator van het weerwerk naar de kiezer trok in Maniema

Enkele uren voor de aanslag vandaag deden in de sociale netwerken berichten de ronde die duidelijk maken dat een spilfiguur in het weerwerk van ebola alsmaar meer wordt gezien als de verantwoordelijke voor het monddood maken van de kiezers van Beni en Butembo op de kiesdag van 30 december. Het gaat om Dr. Ndjoloko Tambwe Bathé, coördinator van het weerwerk tegen ebola op het Ministerie van Gezondheid. Die man blijkt nu verkozen te zijn in zijn thuisstreek Pangi in de Maniema als nationaal volksvertegenwoordiger, voor de partij van Kabila. Op zijn verkiezingsaffiche affiche prijkte ook het hoofd van de kroonprins van Kabila, Emmanuel Shadary, met zijn nummer 13.

Een beweging die zichzelf de “paraplu van de burgers” noemt heeft een schrijven gericht aan de minister waarin de houding van Ndjoloko wordt gewraakt: hoe hij er niet in slaagde politiek en werk te scheiden naarmate de verkiezingen naderden. Hij wordt er van verdacht het idee te hebben gegeven om de verkiezingen in ebolagebied uit te stellen, omdat hij goed genoeg aanvoelde hoe groot de Fayulu-aanhang was. Daarom vragen ze nu zijn terugtrekking uit het weerwerkteam, zijn schrapping uit de orde van geneesheren wegens inbreuk op de eed van Hippocrates en een aanklacht voor het niet verlenen van bijstand aan mensen in nood.

Er valt nu het ergste te vrezen. De aanvallers zijn blijkbaar niet van plan om hun acties te staken en de burgemeester is niet in staat om te achterhalen wie ze zijn, noch om te voorkomen dat ze tot in het stadscentrum kunnen doorbreken. Hij zal meer troepen uitzetten rond de centra, ongetwijfeld, met meer vuurkracht en een grotere kans op doden. Opnieuw dreigen vele mensen het slachtoffer te worden, is het niet door de aanvallen, dan zeker door de verstoring van het weerwerk en de nieuwe besmettingen die daar onvermijdelijk zullen uit volgen.

Voorlopige berichten maken gewag van een politieman die is vermoord, en van de 14 bevestigde ebolagevallen die er in behandeling waren zouden er twee zijn gestorven en 12 gevlucht naar een onbekende bestemming. Het is afwachten tot morgen of dat ook zal bevestigd worden.

Ondertussen in en rond Beni blijven de aanslagen door de vermeende ADF-rebellen elkaar opvolgen. De laatste dateert van gisteravond. Het lijk van een gedode aanvaller deed de ronde op sociale media. Globaal ziet het er naar uit dat de situatie nu erger wordt dan ze was voor de verkiezingen. En van de nieuwe president, geen woord, niet over ebola, nog altijd niet, niet over de aanslagen. Daarin verschilt hij niet van zijn voorganger.

UPDATE 25 februari 2019

De aanslag op het ebolabehandelingscentrum van Kirimavolo, gezondheidszone Katwa in Butembo, is vanochtend bevestigd. Volgens de burgemeester ging het om maï maï die gewapend met machetes, speren en bidons benzine alles vernield hebben. Minstens één persoon, een nachtwaker, is daarbij omgekomen. Alle zieken zijn gevlucht voor hun leven in de staat waarin ze zich bevonden. En wees maar zeker dat ze hen geen haarbreed in de weg hebben gelegd, zowel uit vrees voor besmetting als om hen kansen te geven andere mensen te besmetten. Wat een bizarre zelfmoordlogica, toch? Je eigen volk slachtofferen uit protest tegen de politisering van ebola. De woede moet wel heel diep zitten, en de verantwoordelijkheid van de bedenkers van dit politiek uitsluitingsscenario is verpletterend. Maar zij zullen buiten schot blijven en de bevolking zal weer moeten incasseren.

ETC Kirimavolo gaat in de vlammen op na een aanslag

Bron: sociale netwerken

Het behandelingscentrum voor ebola is onbruikbaar geworden

Bron: sociale netwerken

Twee uur lang is de bende zijn gang kunnen gaan, terwijl leger en politie nochtans waren ingelicht. Ook daarover zal nog lang nagekaart worden. ’s Nachts moet je nooit op de ordediensten rekenen, die wachten doorgaans de dageraad af.

Het is nu ook de vraag wat er zal gebeuren met de stembureaus. De kans is groot dat ook zij zullen worden in brand gestoken zo gauw ze worden ingericht. Het vooruitzicht is niet mooi: Butembo en Beni worden weer een belegerde stad. Als overheden schijndemocratie bedrijven krijgen ze de weerslag terug in volle gezicht. Laat ons hopen dat toch iemand lessen aan het trekken is uit deze onwaarschijnlijke manipulatie. Nangaa zelf is vanochtend aangekomen in Beni. Zo te zien voelt hij er zich toch niet bepaald veilig. Afwachten welke wraakgevoelens zijn doortocht daar zal losweken.

Voorzitter van de kiescommissie Nangaa komt aan in Beni

Bron: sociale netwerken

(’s avonds)
In de loop van de dag kwam er meer duidelijkheid over de patiënten in het afgebrande centrum. De vier ebolazieken en de zes verdachte gevallen in observatie konden toch in alle veiligheid worden overgebracht naar een ander centrum. Het is bij één dode gebleven. In zijn vlucht was hij in het water gesukkeld en verdronken.

De aanvallers hebben een pamflet achtergelaten dat niets aan duidelijkheid overlaat wat betreft het verband met het bezoek van de voorzitter van de kiescommissie. Vrij vertaald:

We geven onze strijd voor ons stemrecht niet op, ook niet nu Felix Tshisekedi werd aangesteld op basis van kiesfraude. Wij hebben geen problemen met politie en militairen, we roepen hen op om zich bij ons te voegen. We gaan in de nabije toekomst onze acties aanzienlijk opdrijven. OPSTAAN BURGERS!

In een pamflet kondigen de brandstichters nog hardere acties aan

Bron: sociale netwerken

We sluiten de dag af met nog maar eens drie nieuwe bevestigde gevallen in Katwa/Butembo, waarvan opnieuw twee communautaire overlijdens. Totaal aantal besmettingen: 872, waarvan 548 doden.

UPDATE 24 februari 2019

Opnieuw krijgen we vandaag slechte cijfers te zien: 5 nieuwe bevestigde gevallen, en allen zijn het communautaire doden in Katwa/Butembo. Een zesde patiënt is overleden in het ebolabehandelingscentrum. We staan nu op 869 besmettingen en 546 doden. Geen woord daarover in de mond van Corneille Nangaa, de voorzitter van de kiescommissie, die de situatie nu wél OK vindt om verkiezingen te houden. Op het moment dat hij besliste om die uit te stellen waren communautaire doden nog occasioneel, nu blijken ze eerder structureel. En dat is veel meer verontrustend dan in december!

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de volksmond een verklaring zoekt voor de reden waarom hij nu geen bezwaar meer maakt tegen het houden van verkiezingen. En die hebben ze gauw genoeg gevonden: volgens hen is hij gewoon komen onderhandelen met de kandidaten om te zien wie het meest wil betalen om verkozen te worden. Geen kat gelooft nog dat dit echte verkiezingen worden, eerder een niet-openbaar opbod tussen kandidaten. Die man blijft dus ongestraft de democratie verder ondermijnen, of die verdenking nu waar is of niet, de bevolking ziet dat als enige mogelijke verklaring voor zijn aanwezigheid nu.

Hij kondigt wel aan dat hij zijn team van de kiescommissie zal laten vaccineren en hen zal opdragen nauwgezet alle voorschriften te respecteren. Dat was ook perfect mogelijk geweest in december, maar ja, dan zou hij natuurlijk nog eens een miljoen stemmen extra voor Fayulu hebben moeten zien te verdonkeremanen en dat was blijkbaar te moeilijk toen.

De cijfers van Katwa spreken ook nog op een andere manier: van de 86 nieuwe bevestigde gevallen waren er 49 (56%) in Katwa. Katwa alleen, zonder de rest van Butembo, heeft nu het aantal besmettingen van Beni overvleugeld: 239 tegen 235. Het sterftecijfer ligt ook een pak hoger in Katwa: 76% tegen 54% in Beni. Dat heeft alles te maken met de weigering van vele contacten van zieken om zich te laten vaccineren. Pas nadat ze stierven zonder behandeling, kon ebola worden vastgesteld. Hun relatief aantal ligt een pak hoger dan in de andere zones. Daardoor ook worden zoveel mensen nu nog steeds besmet in Katwa. Alleen als de gemeenschap inziet hoe belangrijk het is om die communautaire doden te voorkomen, en bereid is zich daar ook ten volle voor in te zetten, zal de epidemie ooit kunnen worden gestopt. Daarom dat het weerwerkteam ook bij Nangaa erop heeft aangedrongen dat hij die boodschap expliciet mee zou uitdragen. Wat voor hem uiteraard geen probleem is, want hij heeft intussen allang zijn eigen politiek doel bereikt.

Om middernacht bereikt me een bericht dat de oproep van Nangaa wel eens een omgekeerd effect zou kunnen hebben: het behandelingscentrum van Katwa zou rond 22u30 in brand zijn gestoken door onbekenden. Dat klinkt als een duidelijk teken naar Nangaa toe: “je wil dat we meewerken aan de strijd tegen ebola? Vooral jij, die onze stem hebt afgepakt onder het mom van de risico’s van ebola? We zullen je eens wat laten zien: we gaan nog harder tegenwerken”. Ik vrees dat mensen als Nangaa niet inzien hoeveel schade ze hebben veroorzaakt bij de bevolking.

UPDATE 23 februari 2019

Wat een slecht theater! Uitgerekend op de dag dat hij te horen kreeg dat hem en zijn ondervoorzitter alle toegang tot de VS wordt ontzegd wegens zijn gefoefel met de verkiezingsuitslag, begeeft de voorzitter van de kiescommissie Corneille Nangaa zich naar Butembo. Zijn doel: zich persoonlijk er komen van vergewissen dat alle voorwaarden zijn vervuld om op 31 maart de uitgestelde verkiezingen te organiseren.

Voorzitter van de kiescommissie Corneille Nangaa leert groeten zonder handen te schudden op het vliegveld van Butembo

Bron: sociale netwerken

Het is de eerste keer dat hij naar Butembo komt. Toen hij in december 2018 besliste om 1,2 miljoen kiezers hun stem te ontnemen, vond hij het niet nodig om zich persoonlijk te komen vergewissen. Die beslissing werd immers niet genomen op basis van een risico-analyse van ebola en onveiligheid, maar enkel en alleen om puur politieke reden: iedereen weet dat Martin Fayulu veruit de populairste kandidaat was in Butembo. Het verschil in aantal stemmen tussen Tshisekedi (die nu smalend Trishekedi wordt genoemd door zijn critici) en Fayulu was iets meer dan de helft van het aantal monddood gemaakte stemmen. Daarom moest die mensen het stemmen onmogelijk worden gemaakt. En je hebt geen bezoek nodig om de relevantie daartoe te gaan vaststellen. Dat werd hem wel door zijn broodheer ingefluisterd.

Zoals verwacht vindt Nangaa nu dat alle voorwaarden voor veilige verkiezingen vervuld zijn. Nochtans woekert ebola nog altijd lustig verder in Butembo (3 tot 6 nieuwe besmettingen per dag). En wat de veiligheid betreft, in een vergadering georganiseerd door MONUSCO gisteren vonden alle aanwezigen dat de situatie in Beni op veiligheidsvlak nog steeds hoogst precair en chaotisch is. Door het licht nu toch op groen te zetten bekent Nangaa duidelijk kleur.

Hij vond het alleszins nodig, bij het begin van zijn ontmoeting met alle politieke actoren in het stadhuis van Butembo, om vergeving te vragen voor zijn beslissing tot uitstel. Wil hij zo de schijn hoog houden dat hij toch nog een beetje geweten heeft? Mocht ik daar in de buurt hebben gestaan, ik zou een geweldige neiging hebben voelen in me opkomen om hem een oplawaai te verkopen. En velen met mij.

Link

Lees de verklaring van de kiescommissie over de VS-sanctie en de uitgestelde verkiezingen

Voor één ding is zijn bezoek dan toch nuttig: in het persbericht staat nu zwart op wit dat op 31 maart alleen maar wetgevende verkiezingen zullen worden georganiseerd. Hij wil niet zien gebeuren dat Fayulu alsnog meer stemmen zou halen dan Trishekedi. Wat een afgang zou dat zijn voor Nangaa!

De woede van de Bubolezen, de mijne inbegrepen, heeft hij in alle geval niet kunnen koelen. Ik denk niet dat je ooit aan een man in zijn positie kan vergeven wat hij het volk heeft aangedaan. En ook al is inmenging van de VS in Congo het laatste wat ik wens, toch is het goed dat iemand een duidelijk signaal geeft dat niemand heeft vergeten welke smerige rol Nangaa heeft gespeeld in de grootste vervalsing van een kiesuitslag ooit in Congo.

Uit Belgische of Europese hoek zal zulk signaal alleszins niet meer komen. Tshisekedi wil niet het risico lopen ook dat nog op zijn boterham te krijgen, dus moet er snel werk worden gemaakt van de heropening van het Schengenhuis, het herstellen van de dagelijkse vluchten van Brussels Airlines op Kinshasa, en binnenkort wellicht ook de heropening van de consulaten van Lubumbashi en Antwerpen en de uitwisseling van ambassadeurs. Met een zoethouder van dat formaat zal je buitenlandminister Reynders niet meer horen en kan Trishekedi op twee oren slapen, ook al zullen die ongetwijfeld nog dikwijls en nog lang tuiten.

Vandaag tellen we opnieuw 5 nieuwe besmettingen, alle 5 in Katwa/Butembo. Dat brengt het totaal op 864, waarvan 540 doden. Ook de 4 doden van vandaag stierven in Katwa/Butembo, en nog erger: onder hen weer 3 nieuwe communautaire doden! (Ook vernomen, meneer Nangaa?)

UPDATE 22 februari 2019

Er was voor gewaarschuwd, maar toch komt het hard aan: Beni is amper twee dagen virusvrij gebleven. Gisteren is een nieuw geval bevestigd. Zolang er in een grotere buurstad op iets meer dan 50 km afstand een actieve broeihaard woekert zal het moeilijk blijven om Beni gezond te houden. Dat was de waarschuwing. Maar volgens de eerste analyse zou de patiënte besmet zijn geraakt door blootstelling aan de lichaamsvloeistoffen van een genezen ebola-patiënt. Vermoedelijk is dat dan een man, want het is al langer bekend dat het ebolavirus nog lange tijd kan overleven in de teelballen van genezen mannen. Daarom moet hier snel duidelijkheid over komen, om eventueel ook het weerwerk bij te sturen. Er wordt werk gemaakt van een sequentiebepaling van aminozuren om met zekerheid de epidemiologische verbanden bloot te leggen. Hopelijk blijft het bij dit ene geval, zodat we over drie weken (de duur van de maximale incubatie) Beni opnieuw virusvrij kunnen beschouwen.

Er werden gisteren in totaal 6 nieuwe gevallen vastgesteld, waarvan 4 in Butembo/Katwa. En 3 daarvan zijn thuis gestorven zonder behandeling. Dat blijft toch wel een erg verontrustend gegeven. Zo komen we nu uit op 859 besmettingen en 536 doden. Het aantal verdachte gevallen blijft hoog: gisteren waren er 179.

UPDATE 21 februari 2019

De hoop die stamt uit 23 dagen zonder nieuwe gevallen in Beni wordt vandaag gerelativeerd door het overschrijden van de drempel van 300 besmettingen in Katwa/Butembo, 301 om precies te zijn. In de statistieken verschijnen die als twee gezondheidszones, maar voor ons, bewoners van Butembo, is Katwa gewoon een deel van onze stad. De haard met het tweede grootste aantal is dan Beni met 234. En daar is de epidemie nu dus eindelijk stil gevallen. In de oorspronkelijke haard, Mabalako, zijn uiteindelijk ‘maar’ 106 gevallen opgetekend. Maar in Butembo blijft het virus dus ongecontroleerd broeien. Want opnieuw zijn twee bevestigde eboladoden geteld in de gemeenschap, dus buiten een behandelingscentrum. En dat blijft toch verontrustend.

Het gecumuleerde totaal staat nu op 853 besmettingen en 531 doden. Over het aantal genezingen loopt op dit moment een verificatie-oefening van de statistieken.

De opvolging van de contacten zal in Vuhovi alleszins een tijdje verstoord zijn. Het gezondheidsteam is daar in staking gegaan na de moord op hun verpleger. Ze eisen betere bescherming tegen dolle aanvallers die op elk moment kunnen opduiken. Hopelijk krijgen ze die nu ook.

Congo heeft nu, gesteund door de WGO en AZG, besloten om voortaan toch ook zwangere vrouwen te vaccineren. Tot nu toe werd dat niet toegestaan, uit vrees voor schade aan de foetus door de antigenen en omdat het vaccin nog niet werd getest. Maar het risico op een ebolabesmetting is nu toch groter bevonden dan een reactie op het vaccin en de overlevingskansen van een foetus wanneer de moeder besmet raakt zijn zo goed als nihil. Wel moeten alle zwangere vrouwen van heel nabij worden gevolgd, opdat er lessen zouden kunnen worden uit getrokken. Tot nu toe werden ook al een twintigtal vrouwen gevaccineerd die niet wisten dat ze zwanger waren op het moment dat ze werden gevaccineerd.

UPDATE 19 februari 2019

Dit bericht heeft me echt geschokt!

Een verpleger van de gezondheidszone Vuhovi, een twintigtal kilometer buiten Butembo, waar de laatste tijd nieuwe gevallen van ebola worden vastgesteld, is vanochtend dood teruggevonden. Hij was ’s nachts ontvoerd, samen met zijn echtgenote, door niet geïdentificeerde mannen gewapend met messen en speren. Volgens de vrouw hadden de ontvoerders gevraagd om iedereen te identificeren die is tewerkgesteld in het weerwerk tegen de epidemie. Dan hebben ze het echtpaar meegenomen, op zowat 5 kilometer buiten het dorp. Daar hebben ze hem, voor de ogen van zijn vrouw, doodgestoken. Zijn vrouw kon hulp inroepen om zijn lichaam over te brengen naar het mortuarium van het hospitaal van Matanda in Butembo. Hij laat een weduwe en 7 kinderen na.

Koma Ebola is een nieuw initiatief van de internationale NGO Internews die alle dagen een radiobericht maakt in het Swahili, Kinande en Frans. Die kunnen worden overgenomen op de plaatselijke radio’s. In het bericht van vandaag wordt ook melding gemaakt van deze laffe moord. De reporter heeft opgevangen dat de aanleiding van de moord de beschuldiging is dat de man het geld, dat ter beschikking was gesteld voor de bestrijding van ebola, had scheef geslagen. De moord zou dan een soort van vergelding zijn. Maar door wie, dat blijft onduidelijk.

Van een heel andere aard, en meer hoopvol, is het nieuws dat in een studie in Boende, een plaats in Congo waar in 2014 een ebola-uitbraak werd bedwongen, een bijzondere vaststelling werd gedaan: het bloed van meer dan 41% van een groep van 565 gezondheidswerkers bleek actief te reageren op bepaalde eiwitten van het ebolavirus, zonder dat de mensen in kwestie ooit symptomen van ebola hebben vertoond. Dat duidt erop dat ze toch in aanraking moeten zijn gekomen met het virus zodat ze weerstand hebben kunnen opbouwen. Het lijkt er dus op alsof mensen veel vaker in aanraking komen met het virus dan tot nu toe werd gedacht. Of dan toch met onderdelen van het virus.

Hoe de reactiviteit in het bloed precies is ontstaan blijft alsnog een raadsel en zal nader onderzoek vergen. Maar de kans is groot dat hier toch nieuwe ideeën zullen uit groeien voor nog effectievere vaccins.

De epidemie zal pas officieel worden beëindigd verklaard als in het hele land 42 dagen lang geen enkel nieuw geval wordt opgetekend.

Vandaag werden 4 nieuwe besmettingen geteld en sluiten de statistieken af met 844 besmettingen, 463 doden en 255 genezingen. Het is nu ook 21 dagen geleden dat het laatste ebolageval in Beni werd opgetekend. Daarmee kan de stad voorlopig virusvrij worden verklaard. Maar gelet op het hoge aantal reizigers tussen Butembo en Beni is het risico op een nieuwe doorbraak nog steeds zeer reëel. De epidemie zal pas officieel worden beëindigd verklaard als in het hele land 42 dagen lang geen enkel nieuw geval wordt opgetekend.

UPDATE 18 februari 2019

De cijfers van de maand februari lijken een daling van het aantal nieuwe besmettingen te bevestigen: het aantal ligt in deze maand februari 33% lager dan de cijfers van het overeenkomstige deel van december. Als deze trend zich doorzet zullen we eindelijk kunnen beginnen spreken van een afname van de epidemie. Het einde is evenwel nog niet in zicht. Daar zal nog meer tijd moeten overheen gaan, wellicht nog een maand of zes.

Aantal uitbraken per dad sinds begin van epidemie

Het blijft immers verontrustend hoeveel sterfgevallen aan ebola nog worden vastgesteld buiten de behandelingscentra. Dat betekent niet meer of niet minder dan dat er nog steeds besmettingslijnen zijn die niet werden geïdentificeerd. Zolang dat niet het geval is blijft het gevaar reëel dat weer nieuwe besmettingsgolven opduiken op steeds andere plaatsen, en dat het virus vroeg of laat toch een grens oversteekt.

Dat is tot nu toe nog steeds niet gebeurd. Vorige week was het nochtans weer paniek in Oeganda. Dertien mannen waren het lichaam van hun familielid, die al jaren in Bunia werkt, gaan ophalen nadat hij daar in het ziekenhuis was gestorven. De dertien werden verdacht van ebola omdat de dode uit ebolagebied kwam. Dat werd nog verergerd door de conclusie van het labo in Oeganda: omdat het lichaam met formol was behandeld geweest kon de gebruikelijke test geen eenduidig resultaat meer opleveren. Dat wekte natuurlijk alleen maar meer argwaan. Daarop besliste de WGO om alle medische gegevens te delen met het Oegandese ministerie van gezondheid en zo alle twijfels de kop in te drukken. Een duidelijke les is wel hoe snel mensen die ook maar iets met ebola te maken hebben, meteen worden gestigmatiseerd. Dat dit het weerwerk tegen ebola niet ten goede komt zou voor iedereen duidelijk moeten zijn.

De teller staat vanavond op 840 gevallen, 537 doden en 294 genezen overlevenden.

UPDATE 16 februari 2019

In Congo moet je wel eens vaker naar woorden zoeken om ongekende situaties te beschrijven. Ik heb daarom een nieuw adjectief bedacht. “Ontkozen” president Martin Fayulu, op de tweede dag van zijn bezoek aan Butembo, heeft gedaan wat Kabila nooit deed en wat Tshisekedi nog niet heeft gedaan: hij heeft een behandelingscentrum voor ebolapatiënten bezocht en de weerwerkteams een hart onder de riem gestoken. Hij heeft zich nogmaals heel uitdrukkelijk persoonlijk geëngageerd om de bevolking te blijven sensibiliseren om haar volle medewerking te geven aan het weerwerk. Hopelijk komt het de aangestelde president Tshisekedi ter ore en krijgt die nu ook snel de moed om eens tot hier te komen. Tijdens zijn campagne heeft hij dat niet aangedurfd.

Van de westelijke oevers van het Edwardmeer bereikt ons verontrustend nieuws over een onbekende ziekte die al meer dan 4 doden maakte. Het is een akelige herinnering aan het begin van deze ebola-epidemie, wanneer ook dagenlang over een onbekende ziekte werd gesproken. Hopelijk komt er snel duidelijkheid.

De statistieken van vrijdagavond nog: 837 gevallen, 533 doden en 291 genezingen. Het sterftecijfers blijft stijgen (nu al 63,7%) omdat er nog steeds communautaire doden worden gevonden die geen enkele doeltreffende behandeling kregen.

UPDATE 15 februari 2019

Opnieuw was er een incident, deze keer in Mambasa, Ituri. De handwasinstallatie aan de barrière bij het binnenkomen van de stad en het vaccinatiecentrum iets verderop werden vernield door woedende mensen. Waarom? Volgens de officiële versie uit verzet tegen de vaccins die ze niet vertrouwen. Het vermoeden dat besmettelijke patiënten uit Butembo naar Mambasa zijn afgezakt is nochtans reëel, dus moeten ook daar de eerstelijngezondheidswerkers worden gevaccineerd. Anderen zeggen dat het vooral uit onvrede is met het feit dat de meeste anti-ebola-activiteiten met personeel van buiten de zone worden gevoerd, zonder werk te verschaffen aan de lokale bevolking, terwijl er zoveel werkloosheid is. In het informele circuit hoor je dan weer onwaarschijnlijke verzinsels die er bij de mensen ingaan als zoete koek: de medewerkers van Artsen zonder Grenzen hebben een muis ingespoten met ebola en in de stad losgelaten… Er zal altijd wel iemand intrappen.

Vandaag is Martin Fayulu, de presidentskandidaat wiens overwinning werd geroofd, op bezoek gekomen in Butembo. Het is eigenlijk nog geen campagnetijd voor de uitgestelde verkiezingen van 31 maart, maar toch is het dat wat hij kwam doen. Eén ding is me sterk opgevallen: bij het begin van zijn speech is hij heel uitdrukkelijk ingegaan op het gevaar van ebola. Hij deed een zware oproep, zoals ik die nooit gehoord heb bij Kabila, en nog niet bij Tshisekedi, om voluit mee te werken aan de bestrijding van ebola. En hij doet dat niet om op een goed blaadje te komen bij de internationale gemeenschap, hij meent dat. En hij bereikt wel heel veel mensen in één klap.

Martin Fayulu bracht in Butembo een mensenzee op de been.

Bron: sociale netwerken

Hij verraste door de bevolking op te roepen om voor hem te stemmen over zes weken. Eigenlijk heeft de kiescommissie daar nog niets over gezegd, maar de meeste mensen gaan er van uit dat Butembo en Beni niet meer zullen stemmen voor hun presidentskandidaat vermits Tshisekedi al is benoemd. Enkel nog voor het nationale parlement en de provincieraden moeten vertegenwoordigers worden gekozen.

Zijn klaagzang dat hij de enige echte president van dit land is, komt stilaan pathetisch over. De man heeft natuurlijk gelijk dat hij belazerd werd, maar niemand heeft het voor hem opgenomen omdat Kabila op alle niveaus tweespalt heeft kunnen zaaien. De geëigende organen, ook al deden ze dat op basis van leugens, hebben Tshisekedi uitgeroepen tot overwinnaar. Fayulu heeft geen enkele beroepsmogelijkheid meer en de internationale gemeenschap kijkt met schaamrood op de wangen de andere kant uit. Zijn jeremiades kunnen dus niets meer veranderen, hoe frustrerend dat voor hem ook is.

Maar hij kan wel bogen op iets wat alle anderen verloren zijn: hij is de enige echte morele autoriteit, alle anderen die zich zo noemen hebben hun moraliteit te grabbel gegooid door geen rekening te houden met de stem van het volk. Dat is wat hij nu zou moeten benadrukken: dat hij vanuit de oppositie een hele serie positieve voorstellen zal ontwikkelen, die de feitelijke meerderheid onmogelijk naast zich neer zal kunnen leggen zonder gezichtsverlies te lijden. Want de ondemocratische alliantie die zichzelf in het zadel heeft gehesen, zal veel energie moeten verspillen aan het bijeenhouden van onnatuurlijke partners en voor besturen zal er niet veel energie meer overschieten. Fayulu kan dan niet alleen de morele overwinnaar van deze verkiezingen zijn, maar ook de inhoudelijke overwinnaar van deze legislatuur. Ik hoop dat iemand hem dat pad zal helpen bewandelen, want anders zal hij verzinken in een moeras van gramschap, en daar heeft de natie volstrekt niets aan.

Het dagelijks persbericht meldt dat vier historische doden in Komanda vermoedelijke ebolagevallen zijn, en dat de baby van zes maanden ook is gestorven in Bunia. Samen met de nieuwe gevallen in Katwa tellen we op 14 februari dus 835 gevallen, 530 doden en 287 genezen overlevenden. Het aantal vaccinaties benadert 80.000.

UPDATE 14 februari 2019

Morgen begint in Goma het jaarlijkse Amani festival (vrede in het Swahili). De tickets zijn al zo goed als uitverkocht voor een maximaal aantal festivalgangers van 12.000 per dag. De organisatoren zijn zich goed bewust van hun verantwoordelijkheid en hebben aan alle toegangspunten handwasinstallaties laten inrichten en de lichaamstemperatuur van elke bezoeker zal worden opgemeten. De vrees blijft immers groot dat ebola verder naar het zuiden afzakt. Maar er is geen kiescommissie die een voorwendsel nodig heeft om burgerrechten af te pakken, dus gaat het festival gewoon door. Mits het respecteren van de voorschriften kan er niets verkeerd lopen met ebola. Als er heibel komt, zal het eerder zijn van de grote onvrede dat zovele jongeren niet in de festivalruimte geraken. Voor een stad van een miljoen inwoners zijn 12.000 plaatsen toch wel erg krap, en dan lopen de zwartemarktprijzen snel op (nu al het vijfvoud) kan er al eens voor een ticket worden geknokt, ook voor een vredesfestival.

In zijn wekelijkse situation report blijft de Wereldgezondheidsorganisatie volhouden dat de uitbraak met de huidige strategieën wel onder controle zal geraken. Ze roepen daartoe de internationale gemeenschap op om 130 miljoen euro bijeen te brengen.

Terwijl ik dit lees komt er een bericht binnen dat rond 17 uur vandaag een ploeg van het Rode Kruis is aangevallen op het kerkhof van Kitatumba tijdens een beveiligde begrafenis van een nieuw ebolaslachtoffer dat vandaag in het ebolabestrijdingscentrum van Katwa is overleden. Twee van hen zouden er ernstig aan toe zijn en liggen nu op de spoeddienst van het hospitaal van Matanda.

Nochtans stelt de burgemeester systematisch politiemannen ter beschikking van de weerwerkteams, maar die schrikken de ebolaontkenners kennelijk niet af. Misschien heeft die politie zelfs een beetje een uitlokkend effect?

Een arts van de WGO wond er geen doekjes rond, op de vorming voor een nieuwe lichting politiemannen in Butembo:

“Wanneer jullie [politieagenten] in de woonwijken komen afgestoven met veel kabaal en gierende banden en als Rambo’s uit de wagens springen, kan het toch niet anders dan dat de mensen op hun hoede blijven. Wanneer er dan ergens een probleem is, zullen ze jullie zeker niet bellen, omdat jullie eerder als hun vijanden worden aanzien.”

Céléstin Kanyama, PNC

Congolese politiemannen vinden inderdaad van zichzelf dat ze altijd stoer, stug en onvriendelijk moeten doen om ernstig te worden genomen. Maar zo stoten ze de mensen af en kan er nooit een vertrouwensrelatie ontstaan. Er moet iets fundamenteel fout zijn aan de basisopleidingen tot politieman dat ze systematisch bullebakken afleveren. Nu ja, als je het gedrag en het uiterlijk ziet van Céléstin Kanyama, de directeur van de vormingscentra van de nationale politie van Congo, en hij is het waar iedereen naar opkijkt, dan heb je al een groot deel van de verklaring. De politie, uw vriend? Zeker niet in Congo!

De dagcijfers liggen weer dicht bij huis: 5 nieuwe gevallen in Butembo/Katwa. De zesde nieuwe vastgestelde besmetting van de dag is de baby van zes maanden van de vrouw die in Butembo door haar overleden man was besmet, naar Bunia was gevlucht om daar te sterven en wiens lijk werd onderschept in Komanda, op de terugweg naar Butembo.

We tellen nu 829 besmettingen, 521 doden en 286 overlevenden, en 201 verdachte gevallen zijn in onderzoek.

UPDATE 13 februari 2019

Al gehoord van een nosocomiale infectie? Voor mij was dat een nieuw begrip dat ik heb leren kennen dankzij ebola. Het betekent niets minder dan een ziekenhuisinfectie: een infectie opgelopen door verplegend personeel tijdens het uitoefenen van hun beroep.

Ik hoor u zeggen: dat zou toch niet mogen bestaan! Als er één plaats is waar infecties optimaal zouden moeten kunnen worden voorkomen, dan is dat toch in ziekenhuizen?

En toch lijkt dat niet te lukken met ebola. Het aantal besmette gezondheidswerkers is tijdens de huidige epidemie al opgelopen tot 68 en 21 onder hen zijn eraan gestorven. Ze vormen 8% van het aantal gevallen en 4% van het aantal doden. Die betere overlevingskansen komen voort uit het feit dat de diagnose veel eerder kan worden gesteld, wanneer de schade aan het lichaam nog in het beginstadium is en de medicijnen nog beter werken. Verontrustend is echter dat in dit stadium van de epidemie hun aantal nog altijd blijft stijgen.

Scheelt er dan iets aan het vaccinatiebeleid? Of komen de vaccins altijd te laat in nieuwe zones, wanneer de besmettingen al zijn gebeurd? Oeganda is daarop vooruit gelopen en heeft alle eerstelijnsgezondheidswerkers in het grensgebied alvast gevaccineerd. Vreemd genoeg heeft Rwanda dat nog altijd niet gedaan, een land dat nochtans berucht is door de vooruitziendheid van zijn leiders. Het lijkt wel of ook zij geen vertrouwen hebben in de vaccins.

Een belangrijk probleem waar in Butembo steeds vaker wordt over gesproken en dat behoorlijk ontwrichtend kan zijn voor de samenleving is dat een aantal mensen besmet kan raken met ebola en zelf besmettelijk wordt zonder evenwel de karakteristieke symptomen te vertonen. Die worden dan ook niet behandeld en dragen zo in belangrijke mate bij aan de verspreiding van het virus. In de grootste uitbraak aller tijden in West-Afrika werd vastgesteld dat het om 4% van de gevallen ging.

Dat kan verklaren waarom er zoveel gevallen zijn waar men er niet in slaagt om de bron van de besmetting te identificeren, de persoon die het virus heeft overgedragen heeft immers nooit herkenbare tekenen vertoond. Zo zal het beheer van de contacten altijd gaten blijven vertonen. En mogelijk neemt het % asymptomatische ebolagevallen nog toe met de tijd. Dan lijkt het gevaar dat ebola endemisch wordt me wel erg reëel. Wat een catastrofe zou dat zijn!

Is de epidemie intussen aan het afnemen of niet? De dagcurves blijven stijgen zonder een zichtbare plafonnering. Maar een mens blijft altijd zoeken naar tekenen van hoop, ondanks alle ellende, toch? En die vinden we nu in de maandgrafiek: voor het eerst sinds de doorstart van de epidemie in oktober zien we dat het aantal nieuwe bevestigde gevallen per maand voorzichtig aan het afnemen is. Als we een extrapolatie doen van de nog onvolledige cijfers van februari, ook al is het een korte maand, dan zet deze trend zich verder door.

Wat ook duidelijk is, is dat op 31 maart de epidemie absoluut nog niet zal bedwongen zijn. Maar daar ligt de kiescommissie niet van wakker, want de verkiezingen in Beni-Butembo zijn van geen tel meer. Niet voor de verkiezingsuitslag, want die ligt toch al vast, maar blijkbaar vinden ze het ook niet erg om openlijk toe te geven dat de beslissing om de verkiezingen hier in december uit te stellen in wezen puur politiek was en niets te maken had met volksgezondheid. Want moest dat wel het geval zijn, dan zouden de verkiezingen weer worden uitgesteld.

De statistieken zijn gisteravond afgesloten op 823 besmettingen, 517 doden en 283 genezingen.

UPDATE 12 februari 2019

Het gerucht deed gisteren al de ronde en vandaag werd het officieel gemaakt: er is een eerste bevestigde ebolageval vastgesteld in de provinciehoofdplaats Bunia. Daarmee breidt het ebolagebied zich verder uit naar het noorden.

De vrees voor een doorbraak naar Bunia bestaat al een tijdje: de mensen die aan de provinciegrens tussen Noord-Kivu en Ituri moeten waken over een strikt respect van de regels van de handhygiëne en het opmeten van de lichaamstemperatuur van alle reizigers waren steeds minder op post omdat de gezondheidsdiensten hen niet langer hun premies uitbetaalden. Ik heb dat zelf vastgesteld wanneer ik er voorbij kwam. Vermoedelijk gaat het om een geval van altijd hetzelfde zeer in Congo: iemand binnen de hiërarchie verduistert het geld dat hij veronderstelt is te verdelen, zij die niet meer worden betaald verwaarlozen hun werk omdat ze op een andere manier aan geld moeten zien te geraken om hun gezin te voeden en ondertussen gaat het fout. In het geval van ebola kan dat natuurlijk bijzonder dramatische gevolgen hebben. Hopelijk heeft de overheid haar lesje geleerd en zal drastisch worden opgetreden tegen de parasieten in de gezondheidszorg.

Intussen is bekend geraakt dat de vrouw afkomstig is van Butembo. Haar man is gestorven aan ebola, maar die familie gelooft niet in het virus en was er van overtuigd dat haar man was vergiftigd en dat haar hetzelfde lot zou beschoren worden. Ze vluchtte daarom naar Bunia om zich twee dagen lang te laten behandelen door een traditionele geneesheer. Maar toen ze alsmaar zieker werd, is ze dan toch naar een modern ziekenhuis gegaan. Haar besmetting was echter al in een te gevorderd stadium en ze is daar gestorven.

Haar familieleden, nog steeds niet overtuigd van ebola, hebben daarna haar lichaam geroofd om het terug te brengen naar Butembo en hier te begraven. Dankzij groot alarm kon de familie met het lijk onderschept worden in Komanda, op een paar uren rijden buiten Bunia. Stalen werden genomen en ter plekke kon worden bevestigd dat het wel degelijk om een ebolageval ging. De vrouw werd terstond begraven met in acht name van alle regels.

Zes familieleden waren er wel in geslaagd om te vluchten toen de wagen werd onderschept. Gelukkig werden die vanochtend teruggevonden en afgezonderd. Een ploeg politiemannen, uitsluitend samengesteld uit mannen die al een vaccin kregen, bracht hen terug naar Bunia waar ze moesten helpen om alle personen te identificeren waar de overledene mogelijk mee was in aanraking gekomen en alle plaatsen waar ze onderweg waren gestopt.

De werkplaats van de medicijnman en het ziekenhuis waar ze is gestorven werden intussen grondig ontsmet. Een vaccinatieteam rukt uit om alle contacten en gezondheidswerkers zo snel mogelijk te vaccineren.

Vandaag kwam verder nog een bericht in The Guardian dat ik eigenlijk al eerder had verwacht. In principe is alle zorgverlening voor ebola, zowel preventief als curatief geheel gratis. Het heeft nog lang geduurd eer snoodaards daar proberen misbruik van te maken. Onderzoek in focusgroepen heeft aangetoond dat er in de vaccinatieploegen mannen zitten die het vaccin aanbieden aan vrouwen die niet in aanraking kwamen met een zieke, in ruil voor seks. Sommige mannen zijn echte normloze roofdieren. Laat ons hopen dat zij ook snel worden gevat. Na de politisering van ebola krijgen we nu de criminalisering. Het zal u niet verbazen als ik zeg dat dit me toch allemaal behoorlijk hoog zit!

Vanavond laat kwam er nog een verontwaardigde reactie van het ministerie van Gezondheid . Volgens hen hebben de focusgroepen op geen enkel moment concrete gevallen van misbruik aangehaald en ging het enkel over de vrees die sommige vrouwen uitten dat dit ooit wel eens zou kunnen gebeuren. Het ministerie verzekert dat ze permanent aandacht schenken aan kwetsbare groepen en kondigt een publiek debat aan zodra het eindverslag van het onderzoek zal worden vrijgegeven.

De dagcijfers van gisteren maken gewag van 819 besmettingen, met 516 doden en 278 genezingen. In totaal werden nu al 78.000 mensen gevaccineerd.

UPDATE 11 februari 2019

Het zou toch niet mogen dat in de zevende maand van de ebola-uitbraak nog bijna dagelijks incidenten plaatsvinden die een uiting zijn van een grote weerstand bij de bevolking? Heeft men dan niet genoeg tijd gestoken in een dialoog met de bevolking? Of is de schade veroorzaakt door de wijze waarop de overheid de bevolking mismeestert zo groot dat er geen dialoog meer mogelijk is?

Vandaag dook in het gezondheidscentrum van Mavono, niet zo ver van ons kantoor, plots een groep vrouwen en kinderen op, gewapend met stokken en keien. Ze hebben de houten constructie platgebrand, met alles errond en eraan. Ze kregen ook een gezondheidswerker te pakken, en ze zouden hem gelyncht hebben, ware het niet dat de chef de quartier tussenbeide kwam om hem het leven te redden.

De aanleiding bleek te zijn dat drie slachtoffers van ebola in een publiek kerkhof zouden worden begraven zonder hun instemming. Het moet toch mogelijk zijn om hier proactief mee om te gaan, zodat de nabestaanden ook voelen dat ze worden gerespecteerd?

De bevolking stak opnieuw een gezondheidscentrum in brand in Butembo

Uitgerekend vandaag opende de burgemeester in het stadhuis van Butembo een vormingssessie voor politiemannen in hoe weerwerkteams moeten worden beschermd. Het is een initiatief van de MONUSCO en beoogt de politiemannen professionalisme bij te brengen opdat ze respect zouden leren opbrengen voor de mensenrechten en de publieke vrijheid, gekoppeld aan een betekenisvolle vermindering van het gebruik van geweld. Ik hoop dat ze daarin voldoende tijd gaan uittrekken voor het leren luisteren naar de bekommernissen van de bevolking en hoe je de mensen kan betrekken in het weerwerk in plaats van hen te schofferen dat ze er niets van snappen. Dat begint met het proberen begrijpen van de diepere wortels van hun weerstand en hoe je die kan bespreekbaar maken en ombuigen naar positieve acties.

Vandaag was ook mijn eerste werkdag met het voltallige team sinds mijn terugkeer. Blijkt dat ze tijdens mijn afwezigheid, op één na, allemaal, inclusief hun partner en kinderen zich hebben kunnen laten vaccineren. Ze vonden elk een manier om als prioriteit te worden aanzien. Eén van hen ging zelfs mee met het metserteam dat in een ziekenhuis iets ging bouwen, alleen maar om gevaccineerd te kunnen worden.

Als ik hen vraag of ze dan nu minder hun handen wassen is het antwoord een overtuigend neen: “ze hebben ons gezegd dat het nog te vroeg is om met zekerheid te kunnen stellen dat het vaccin bij iedereen werkt en ook is er nog geen duidelijkheid over de duur van de bescherming. Volgens één van de artsen rekenen ze voorlopig maar op twee jaar. De toekomst zal het moeten uitwijzen.

Een belangrijke reden van de weerstand is me door mijn gesprek met hen ook duidelijk geworden: het gebeurt heel frequent dat mensen die met een zieke in aanraking kwamen het vaccin kregen op het moment dat het virus zich al aanzienlijk had ontwikkeld in hun lichaam zonder al uitwendige symptomen te vertonen. In dergelijke gevallen biedt een vaccin geen bescherming meer. De mensen hebben dan de indruk dat de ziekte uitbreekt precies door het vaccin. En zo ontstaat de misvatting dat niet een vaccin maar het virus zelf wordt ingespoten, en dat wie een spuitje krijgt beslist zal sterven aan ebola.

Met vijf nieuwe bevestigde gevallen en drie communautaire overlijdens staan de statistieken op zondag 10 februari op 816 besmettingen, waarvan 513 doden en 277 genezingen. Alle nieuwe gevallen werden in Katwa (Butembo) vastgesteld.

UPDATE 10 februari 2019

Op de top van de Afrikaanse Unie in Addis Abeba is Tshisekedi vandaag verkozen tot tweede ondervoorzitter van de pan-Afrikaanse organisatie. Een duidelijker bewijs dat Afrikaanse staatshoofden niet de minste intentie hebben om de aanstelling van Tshisekedi als president nog in twijfel te trekken, bestaat niet.

Je zou verwachten dat hij dan toch enige aandacht zou besteden aan de twee kernproblemen van Oost-Congo: de onveiligheid en ebola. Want allebei hebben ze een uitgesproken regionale dimensie.

Over ebola: nog altijd geen woord. Het lijkt echt wel dat hij die epidemie maar een onbelangrijk fait-divers vindt. Nochtans liggen alle buurlanden te beven van de angst voor een regionale doorbraak van het dodelijke virus.

Voor het eerst valt er toch een begin van aandacht te bespeuren voor de herhaalde moordaanslagen. In zijn speech heeft hij het over “het neutraliseren van het veelvoud van gewapende groepen die in sommige delen van het land, met name in Beni en Butembo in het noordoosten, moorden en dood en vernieling zaaien. In dit verband zij eraan herinnerd dat Afrika momenteel te maken heeft met een toename van het terrorisme, dat een ernstige bedreiging vormt voor de DRC, met name in het oosten ervan, met het risico dat vluchtelingenstromen toenemen. Daarom doe ik een beroep op heel Afrika om zich te verenigen om een einde te maken aan deze plaag.”

Het ziet er dus naar uit dat ook hij het liedje gaat zingen van het Jihad-terrorisme en alle verantwoordelijkheid in het buitenland blijft leggen, net als zijn voorganger deed. Ook hier komt dus geen verandering, en dus ook geen oplossing voor het probleem.

Intussen heeft de politie in Butembo gisteren opnieuw een weerwerkteam moeten redden van een agressieve aanval van een groep jongeren. Waarop de procureur van het hooggerechtshof van Butembo laat weten dat “iedereen die zich tegen de dringende en verplichte maatregelen ter bestrijding van ebola verzet, strafbaar is.” Een beetje laat om daar nog mee af te komen, maar beter laat dan nooit zeker?

Sinds 16 januari is de maatregel voor het instellen van gratis medische raadpleging voor alle ziektebeelden, in de hoop van zo toch ook sneller ebolagevallen te kunnen identificeren, vervangen door een nieuwe met veel meer restricties. In Katwa, een deel van Butembo, nochtans het huidige epicentrum van nieuwe besmettingen, heeft dit volgens Radio Moto geleid tot een drastische vermindering van patiënten. Zou het toch niet beter zijn geweest die maatregel nog enkele weken open te houden?

Want de cijfers blijven alsmaar stijgen. Van de 5 nieuwe bevestigde gevallen zijn er 4 vastgesteld in Butembo/Katwa. In totaal tellen we tot gisteren 811 besmettingen waarvan er 510 zijn bezweken en 276 genezen.

UPDATE 9 februari 2019

Vanavond ben ik terug aangekomen in Butembo, na een afwezigheid die verlengd werd door de aanhoudende onzekerheid na het afroepen van de verkiezingsuitslagen. Maar de benoeming van Tshisekedi werd intussen door de hele wereld aanvaard alsof hij echt verkozen werd, vermits geen enkel onafhankelijk orgaan ter wereld nog de nepresultaten die de kiescommissie bracht kan terugfluiten. De hele wereld neemt er vrede mee dat Tshisekedi president speelt, omdat dit het scenario is van het minste geweld, en omdat ook de bevolking te kennen heeft gegeven vooruit te willen nu er toch tenminste aan het hoofd van de staat een nieuw gezicht is verschenen. Dat is al meer dan ze ooit hebben durven dromen. En het hoeft niet noodzakelijk nefast te zijn voor de democratie, zoals Tom De Herdt het ook stelt, zolang er maar lessen worden uit getrokken en er oprecht wordt gesleuteld aan het verbeteren van het bestuurssysteem en het kiesstelsel.

Of dat ook zal gebeuren, daar zijn zeker nog geen duidelijke tekenen van te bespeuren. Maar het is nog te vroeg om het tegendeel te beweren. Dus was de tijd nu toch rijp om terug Butembowaarts te keren. Want de uitgestelde verkiezingen in dit deel van Congo zijn pas voor eind maart gepland, zolang ga ik ook niet zitten afwachten.

Drie kindjes weggerukt uit de bloedplas naast het levenloze lichaam van hun vermoorde moeder

Bron: sociale netwerken

Het is niet dat de twee redenen die aan de basis liggen van dit uitstel intussen zijn opgelost. Neem nu de onveiligheid. De Beni-regio heeft twee opeenvolgende aanvallen van vermeende Oegandese ADF-rebellen doorgemaakt in minder dan 48 uur. Rond 20 uur donderdagavond doken in Beu, een deelgemeente aan de oostkant van Beni, een ongekend aantal aanvallers op uit het niets en twee uur lang gingen ze hun gang. Volgens getuigen waren de meeste aanvallers gekleed in militaire uniformen, vergelijkbaar met de uniformen van reguliere legereenheden die in het Beni-gebied worden ingezet voor operaties tegen gewapende groepen. De slachtoffers werden gedood met messen en vuurwapens. Onder hen waren twee kinderen en vier vrouwen, waaronder één zwangere, dus in totaal kwamen weer zeven onschuldige mensen op brutale wijze om het leven. Daarnaast heeft de mensenrechtenorganisatie CRDH nog 7 vermisten geregistreerd, waaronder 4 vrouwen, een volwassen man en 2 kinderen. De foto’s van de vermoorde vrouwen, die breed circuleren op de sociale netwerken, zal ik u besparen, maar deze van drie weeskindjes, die werden weggeplukt uit de bloedplas van hun dode moeder, spreekt boekdelen.

Alsof dat niet volstond, werden op vrijdag 8 februari 2019, rond 14.00 uur plaatselijke tijd, drie pygmeeën doodgeschoten in Mavivi ten noorden van Beni stad. Volgens bronnen ter plaatse zijn de daders steeds de vermeende Oegandese rebellen van het ADF. Een woordvoerder van het leger geeft zelfs toe dat de FARDC geïnfiltreerd zijn door de rebellen van het ADF. Maar zoals altijd ontbreken daar alle bewijzen toe. En het blijft bevreemdend dat daar dan volstrekt niets aan gebeurt.

Wat ook niet veranderd is, dat is het stilzwijgen van het staatshoofd. Van Tshisekedi, die door al wie hem kent wordt omschreven als een warme, empathische persoonlijkheid, hadden we toch verwacht dat hij zou laten blijken dat hij weet hoe diep het menselijk leed is in Beni, en dat hij daar iets zal tegen ondernemen. Maar hij heeft het blijkbaar veel te druk met zijn internationale diplomatieke manoeuvres om ook nog eens aandacht te schenken aan het leed van de slachtoffers van deze langgerekte lijdensweg van tienduizenden landgenoten.

En ebola, dat is ook nog niet onder controle. Dat blijkt wel uit de cijfers die vanavond zijn vrijgegeven en de toestand op 8 februari belichten. Er zijn twee psychologische drempels bijna gelijktijdig overschreden: het aantal vastgestelde besmettingen staat nu op 806 terwijl er al 505 doden zijn geteld. De sterftegraad stijgt daarbij boven de 62%.

Katwa, een deel van Butembo, blijft de grootste haard van infectie op dit moment. Vele mensen hebben geweigerd zich aan te geven en zijn zo gestorven zonder begeleiding. Zeven dergelijke gevallen werden gisteren toegevoegd. Het aantal verdachte gevallen blijft hoog (gisteren nog 190). Onder de 273 genezen patiënten bevinden zich twee militairen van de kazerne aan de luchthaven van Butembo. Twee militairen, afkomstig van Oïcha, kregen een positieve labotest op 12 januari maar konden na 5 dagen behandeling al genezen worden verklaard, werd nu bekend gemaakt.

Algemeen gesproken is het daggemiddelde aan nieuwe besmettingen van de voorbije week, als geen rekening wordt gehouden met de vermoedelijke gevallen van Katwa, gedaald. Er begint zich een afvlakking af te tekenen in de curve die erg hoopvol is. Ik was dan ook echt benieuwd hoe dat zich ter plaatse zou uiten.

De eerste keer dat me werd gevraagd om de handen te wassen is bij de Oegandese immigratie aan hun kant van de grens. Aan de Congolese kant staat er wel een handwasinstallatie, maar er is niemand om erop toe te zien dat mensen ook effectief hun handen wassen. Onderweg naar Butembo moeten we enkel in Karuruma de handen wassen. Tot mijn verwondering, bij het binnenkomen van Butembo, niet. We kwamen zeker niet via een hoofdweg de stad binnen, maar toch wel een binnenweg die Butembo met het grensstadje Kasindi verbindt. Ik had eerlijk gezegd gehoopt dat er strenger toezicht zou zijn op handhygiëne.

UPDATE 5 februari 2019

Radio Moto wist vandaag te melden dat het deel van het kerkhof van Kitatumba dat voorbehouden was aan ebolaslachtoffers al helemaal vol ligt. Dus werden vier andere kerkhoven geïdentificeerd om de te verwachten doden van de komende weken te begraven.

In het humanitaire wereldje laait een hevige discussie op tussen de NGOs en de VN. Omdat er nog altijd veel weerstand heerst bij de bevolking in sommige gebieden, zoals in Katwa (Butembo), wat nog te vaak leidt tot aanvallen van burgers op weerwerkteams, dringt de Wereldgezondheidsorganisatie aan op het toevoegen van escortes van politie en/of leger aan de teams die uitrukken naar gesignaleerde mogelijke ebolagevallen. Er moet meer bescherming komen van het gezondheidspersoneel, voor hen. Maar volgens de NGOs zou dat het omgekeerde effect hebben en nog meer oproer veroorzaken. De bevolking heeft al zoveel en zolang geleden onder uniformen en wapens dat ze zich mogelijks nog meer gaan verzetten, en daar wint niemand bij.

Zelf denk ik dat nog te weinig de dialoog wordt aangegaan met de bevolking. Tot nu toe is veel energie gegaan naar communicatie die zich tot de bevolking richt, en ging er weinig aandacht naar de bezorgdheden van de bevolking zelf. Enkel door ook naar hen te luisteren kunnen samen oplossingen worden gevonden om de weerstand te verminderen.

Het dagelijks persbericht bericht over 788 gevallen in totaal tot nu toe, waarvan 486 doden en 267 genezingen. Intussen kregen ook meer dan 74.000 mensen het vaccin.

UPDATE 4 februari 2019

Ik vind het eerlijk gezegd redelijk beangstigend dat er de laatste tijd in zulke tegenstrijdige termen wordt gesproken over de ebola-epidemie in Oost-Congo. Topambtenaren van de Wereldgezondheidsorganisatie zijn voorzichtig optimistisch over de geboekte vooruitgang omdat in sommige zones blijkbaar al in langere tijden geen nieuwe gevallen meer zijn opgetreden. Maar het virus blijkt wel erg mobiel te zijn door de drukke reispatronen van de bevolking en nieuwe zones werden nog recent geopend door het virus.

Over het effect van de experimentele geneesmiddelen zijn velen positief, maar daar is niets van te merken in een eenvoudige indicator als het sterftecijfer: in de voorbije weken is dat zelfs gestegen van 58 naar 62%, ondanks het gebruik van de medicijnen. Dat komt omdat nog altijd teveel patiënten binnenkomen in een gevorderd stadium van de ziekte, daar waar de medicijnen een groter effect vertonen in het beginstadium.

Heel wat professionals zien in de laatste evoluties evenwel een grote bron van ongerustheid. Een internationaal team van gezondheids- en juridische deskundigen heeft een nieuw oproep gepubliceerd aan de Wereldgezondheidsorganisatie om het noodcomité bijeen te roepen om de ebola-epidemie in de Democratische Republiek Congo uit te roepen tot een noodsituatie van internationaal belang op het gebied van de volksgezondheid (NIBVG).

“Het Noodcomité zou een breed scala aan deskundigen moeten omvatten, waaronder hulpverleners uit het veld, epidemiologen, vertegenwoordigers van de vredeshandhavingsmissie uit de DRC en advocaten met expertise in internationale gezondheidsvoorschriften. Hoewel het uitroepen van een NIBVG op zich geen verandering zal brengen in de complexe humanitaire kwestie ter plaatse in de DRC, geen einde zal maken aan de gevechten in de regio, noch de aanvaarding van de vaccins in de gemeenschappen in Oost-Congo zal verbeteren, het zou alleszins de internationale gemeenschap en andere VN-agentschappen duidelijk maken dat de uitbraak in de DRC een grote uitbraak is die een gecoördineerde, multi-institutionele reactie vereist en de inzet van meer middelen vergt”.

De cijfers van vandaag bevestigen dat er geen reden is tot optimisme: met 11 nieuwe gevallen erbij stijgt het aantal besmettingen naar 785, met 484 doden en 265 genezen overlevenden. De kiescommissie laat weten dat de wetgevende verkiezingen in Beni-Butembo in maart zullen doorgaan, terwijl de dagcijfers er nu slechter voor staan dan in december, wanneer ze hebben beslist de verkiezingen uit te stellen. Hypocrisie zonder schaamte.

UPDATE 3 februari 2019

Met de steun van publieke fondsenwerving kon een videoclip worden aangemaakt van “Stop Ebola”, de song van David Dube & Peace Fighters International. Je kan ook nog een bijdrage leveren om de projectie van de clip in afgelegen gebieden te helpen financieren.

De cijfers van 2 februari blijven dezelfde stijgende trend vertonen: met 5 nieuwe bevestigde gevallen en 6 nieuwe overlijdens sluiten we de dag af met 774 gevallen, 481 doden en 264 genezingen.

De woordvoerder van het leger FARDC heeft aangekondigd dat twee groepen lokale milities, ook Mai Mai genoemd, die zich hadden gevestigd tussen Beni en Lubero, werden opgeruimd in het kader van de verbetering van de veiligheid voor een betere bestrijding van ebola. Daar zijn meer dan 20 doden bij gevallen, waaronder ook drie militairen. Vreemd genoeg heeft zaterdag een nieuwe aanval van de vermeende ADF-rebellen plaatsgevonden in Beni, de eerste aanval sinds de eedaflegging van Tshisekedi. Maar daarover krijgen we dan geen enkel detail te horen. Is dat omdat Tshisekedi had beloofd dat probleem snel op te lossen dat men er nu niet veel over durft te zeggen, nu de aanvallen gewoon blijven doorgaan (en het weerwerk tegen ebola zullen blijven verstoren)?

UPDATE 2 februari 2019

Ook gisteren zijn de cijfers blijven stijgen. Het persbericht van vandaag heeft het over 769 gevallen in totaal, met 475 doden en 264 genezingen. Van de 6 nieuwe gevallen is de helft in Butembo/Katwa vastgesteld. Van de 4 nieuwe doden zijn er 3 geregistreerd als communautaire overlijdens: mensen die pas konden worden geïdentificeerd als ebolageval na hun overlijden. Dat zou niet meer mogen gebeuren na zes maanden weerwerk. Bij veel te veel nieuwe gevallen kan geen enkel verband worden aangetoond met gekende gevallen, en dat is een duidelijke indicatie dat er nog altijd geen vat is op deze epidemie.

Ondanks aanhoudende verontrustende cijfers vond de Wereldgezondheidsorganisatie het nodig om enig optimisme te laten blijken. Een aantal zones zijn inderdaad beter onder controle, maar in andere, en Butembo/Katwa is niet de minste met 31% van alle gevallen, is dat absoluut nog niet het geval!

De WGO geeft ook toe dat heel wat zones enkel kunnen worden bezocht mits begeleiding van militaire escortes en daarbij worden Biena, Kalunguta, Kayna, Kyondo, Manguredjipa en Komanda geciteerd. Veel van die zones zijn gebieden die ik heb kunnen bezoeken zonder escorte. Je kan dan ook moeilijk van een verbetering spreken.

Het weerwerk steekt toch ook een tandje bij. Voortaan zullen 7 belangrijke inkompunten (van de 77 bestaande checkpoints die inmiddels al meer dan 30 miljoen controles hebben gedaan) 24 uur op 24 worden bemand en voorzien van permanente politiebewaking. Iedereen die meer dan 38°C lichaamstemperatuur vertoont wordt meteen geïsoleerd en onderzocht.

UPDATE 1 februari 2019

Het was op 1 februari 2019 exact 6 maanden geleden dat de ebola-epidemie in Noord-Kivu werd afgekondigd. Die wrange halve verjaardag valt samen met het moment waarop het aantal besmettingen in Butembo (Katwa inbegrepen: 235) groter wordt dan die in Beni, die lange tijd op kop stonden (nu 234). Butembo is duidelijk de meest actieve besmettingshaard van de hele epidemie geworden.

Het virus geeft daarmee te kennen nog helemaal niet uitgeteld te zijn. En de bestrijders van het virus hebben dat begrepen. Er moet veel intensiever worden gewerkt om de bevolking aan hun kant te krijgen. Nog steeds hebben de mensen totaal wantrouwen in de diensten die het weerwerk belichamen. De wijze waarop de burgers van het ebolagebied werden aan de kant geschoven in de verkiezingen heeft het gevoel dat de overheid een vijand is van de burger alleen nog maar versterkt.

Als ik hoor hoe de burgemeester van Butembo de mensen blijft verslijten voor onwetende domoren, vraag ik me af of hij wel de juiste analyse maakt. Men kan toch niet blijven beweren dat de mensen niet begrijpen wat ebola is, na die enorme inspanningen tot sensibilisering die het voorbije halfjaar werden opgezet. De angsten die de bevolking uitdrukt (dat in de behandelingscentra je geslachtsorganen worden weggesneden, andere organen worden geroofd, of dat je gewoon rechtstreeks in een biohasard body bag wordt gestopt tot je stikt) zijn misschien deels metaforen over de diepe breuk tussen overheid en bevolking.

Middenveldorganisaties doen ook een oproep aan de bevolking van Butembo om de ernst van de situatie in te zien. Maar zij wijzen eindelijk ook naar de gevolgen van het oproer dat ontstond nadat de kiescommissie de ebola-zone had uitgesloten van de presidentsverkiezingen. Het weerwerk is daardoor grotendeels stilgevallen gedurende verschillende dagen. Hopelijk komen ze er ook eindelijk toe om de overheid op haar verantwoordelijkheid te wijzen. Verkiezingen uitstellen om kiezers te beschermen tegen ebola is compleet tegenovergesteld uitgedraaid en heeft het virus helpen verspreiden. Als zij die deze beslissing hebben genomen niet voor hun verantwoordelijkheid worden gesteld, zullen dergelijke fouten zich in de toekomst blijven herhalen.

De vrouwelijke journalisten van Butembo schieten in actie. Zij bieden nu hun diensten aan om de communicatie voor het weerwerk te versterken. Ik ben benieuwd op welke manier ze dat gaan hard maken.

Vrouwelijke journalisten engageren zich in het weerwerk tegen ebola

© Radio Moto

Tenslotte , de statistieken van de dag eindigen op 763 besmettingen, waarvan 262 genezingen en 471 doden.

UPDATE 31 januari 2019

In Liberia is voor het eerst het ebolavirus van de stam Zaïre, exact die stam die nu huis houdt in Noord-Kivu en Ituri, gevonden in het lichaam van een vleermuis. Dat is een belangrijke vondst, want nu kan exact bestudeerd worden hoe het virus eruit ziet aan het begin van een epidemie. Er zijn namelijk aanwijzingen dat het virus zich bij langerdurende epidemies aanpast aan zijn nieuwe gastheer de mens. Willen we ooit een manier vinden om de besmettingen voorgoed te bannen, moeten we beginnen met verwerven van een grondige kennis van het ‘wilde’ ebolavirus.

Joël Savage, de Vlaams-Ghanese Antwerpenaar die ebola standvastig blijft afdoen als een Amerikaans experiment om de Afrikaanse bevolking uit te roeien, zal er ongetwijfeld veel medestanders bij krijgen, nu blijkt dat een Zuid-Afrikaanse dokter wel degelijk plannen had gesmeed om het HIV-virus te gebruiken om de suprematie van de witte bevolking over de zwarte te versterken door laatstgenoemden te decimeren. Afrikaanse leiders zijn daar volgens hem graag in mee gegaan omdat ze mee konden snoepen van de vetpotten van de internationale hulp. HIV heeft dus ook de corruptie aangewakkerd.

In zijn artikel stelt Savage dat HIV door de Amerikanen om dezelfde reden werd gebruikt op wereldschaal, maar niet snel genoeg werkte en dat ze daarom nadien ebola hebben ontworpen. Nu de verantwoordelijkheid van Barack Obama en Bill Gates in de aanmaak van ebola aan het licht zal komen, zal er wel snel gesleuteld worden aan een nieuw biologisch wapen, voorspelt Savage. Ik blijf het vreemd vinden dat deze man zijn geschriften ongehinderd kan blijven online zetten.

Dit is immers het soort artikelen dat in de hoofden van de bevolking in Congo de complottheorieën alleen maar zal aanwakkeren. Hopelijk komen die niet bij ons terecht in de lokale media. Want in Congo is het nog steeds alle hens aan dek tegen de verwachte uitbreiding van de epidemie. Gisteren is het tiende ebolabestrijdingscentrum geopend, deze keer in Kayna. Het ebolateam verwacht dus duidelijk dat de besmette gevallen die er onlangs werden vastgesteld het virus hebben doorgegeven.

De dagelijkse statistieken maken gewag van 7 nieuwe bevestigde gevallen en 3 doden, allen in Katwa/Butembo. Het totaal aantal besmettingen klimt daarmee naar 759, waarvan er 259 genezen zijn en 468 gestorven. 70.611 personen kregen het vaccin.

UPDATE 30 januari 2019

Het onafhankelijk comité voor toezicht en advies van de Wereldgezondheidsorganisatie heeft een evaluatie gemaakt van de reactie op de ebola-uitbraak in Oost-Congo.

De WGO heeft snel medewerkers ingezet op sleutelposities, ebolabehandelingscentra opgericht en middelen vrijgemaakt uit haar fonds voor noodgevallen om de financiële urgenties voor het weerwerk snel op te vangen.

Het personeel heeft ook “opmerkelijke vooruitgang” geboekt op het gebied van interne coördinatie en communicatie. Dit was in “groot contrast” met de reactie op de epidemie in West-Afrika. Directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus heeft “sterk leiderschap” getoond en het comité vond ook dat de WGO wordt gezien als een “betrouwbare en geloofwaardige partner” door regeringen en andere organisaties die op het terrein werken.

Maar er zijn nog steeds belangrijke werkpunten, met name op het gebied van personeel en veiligheid. Het comité stelde vast dat de meeste van de 123 WGO-medewerkers die in mei 2018 voor de ebola-uitbraak van de DRC in de Evenaarsprovincie in mei 2018 werden ingezet, in augustus 2018 naar Noord-Kivu werden overgeplaatst. Reden: het beperkte aantal medewerkers met de nodige ervaring en vaardigheden om noodsituaties het hoofd te bieden en die bereid te zijn om lange periodes te werken in een zeer stressvolle omgeving waar onveiligheid een groot probleem is.

Dit is “onhoudbaar” op de lange termijn, en kan de respons in gevaar brengen, aldus de commissie.

Er zijn nog steeds meer dan 600 functies die moeten worden ingevuld in het kader van het WGO-programma voor gezondheidscrisissen, met name op nationaal niveau, als gevolg van financieringstekorten, gebrek aan expertise en trage aanwervingsprocedures.

Het comité uitte ook zijn bezorgdheid over het veiligheidsbeheer van de WGO en gaf als aanbeveling om een kader van verantwoording te ontwikkelen in overeenstemming met het Security Management System van de Verenigde Naties.

Een aantal landen verwelkomde het rapport, maar deed aanvullende aanbevelingen. De vertegenwoordiger van Duitsland wilde een evaluatie van hoe de WGO functioneert buiten de prominente uitbraken van besmettelijke ziekten zoals Ebola. De vertegenwoordiger van Jamaica wilde begrijpen hoe het werk van de WGO kan worden toegepast binnen de realiteit van individuele landen.

De vertegenwoordiger van Rusland was kritischer.

“We zijn niet bereid om de over-optimistische beoordeling, die het comité heefty gemaakt, te onderschrijven,” zei de vertegenwoordiger, met als argument dat gezondheidswerkers nog steeds besmet worden met het ebolavirus, wat erop zou kunnen wijzen dat de bioveiligheidsregels niet goed worden nageleefd, en werving en opleiding van personeel inefficiënt verloopt. Tot op heden, zijn 57 gezondheidswerkers besmet, met 20 doden onder hen.

Terwijl sommige pijnpunten ongetwijfeld zijn verbeterd, blijft de coördinatie van de expertise die wordt ingezet door de lidstaten “onvoldoende”, volgens de Russische vertegenwoordiger: “de WGO moet een kanaal en organisator zijn voor de landen die willen deelnemen aan het weerwerk, en die kunnen voldoen aan de vraag en het gekwalificeerde personeel kunnen bieden. Helaas gebeurt dit nog niet.” Hij gaf aan dat Rusland beschikt over expertise die kan worden ingezet bij uitbraken van epidemieën als deze in Congo.

Er dreigt gevaar in een nieuwe provincie!

Een jonge handelaar die op zaterdag 26 januari positief was bevonden in Katwa is afkomstig van Watsa in Opper-Uele provincie. Hij kwam zich frequent bevoorraden in Butembo en is daar blijkbaar besmet geraakt. Omdat hij tussen de besmetting en de diagnose nog in Watsa was geweest, heeft een ploeg epidemiologisten, vaccinatoren en preventie-experten zich meteen noordwaarts begeven, om zijn contacten en de lokale gezondheidswerkers in te enten, zijn huis en het lokale gezondheidscentrum waar hij had verbleven te ontsmetten. Er is gebleken dat hij, na het uitbreken van de symptomen, nog heel de weg naar Katwa (Butembo) heeft afgelegd. Dit is erg verontrustend omdat hij die lange reis heeft afgelegd in het stadium waarin hij al hoogst besmettelijk was.

De statistieken blijven alsmaar klimmen. Het aantal ingeënte mensen benadert nu 70.000, dat is het goede nieuws. Van de 752 gevallen op datum van 29 januari zijn er 465 gestorven en 259 genezen. De statistieken vertonen nog geen enkel teken van afvlakking van de epidemie.

UPDATE 29 januari 2019

De onrechtstreekse verkiezingen van de senatoren en de gouverneurs van de provincies Noord-Kivu en Maï Ndombe zitten nu strop omdat de kiescommissie beslist had de kiezers van Beni, Lubero en Yumbi uit te sluiten van de presidentsverkiezingen en de nationale wetgevende en provinciale raadsverkiezingen door te schuiven naar de maand maart. Het zijn de provinciale volksvertegenwoordigers die de senatoren en gouverneurs moeten kiezen. Dus willen ze daar nu snel werk van maken. Maar denkt u dat intussen de veiligheidssituatie is opgelost en ebola is bestreden?

Er is volstrekt niets veranderd. Dus niets zou verantwoorden dat er dan in maart toch al verkiezingen komen. Tenzij dan als het voor iedereen duidelijk is dat de echte reden van het uitstel was om de stemmen voor kandidaat Fayulu te stelen en iedereen zich daar bij neerlegt.

Voorzitter Corneille Nangaa probeert nog de schijn hoog te houden door aan te kondigen dat hij een technische werkgroep heeft opgericht die moet bestuderen wanneer de achterstallige verkiezingen best kunnen worden georganiseerd, maar in één adem zegt hij erbij dat ze ten laatste tegen 31 maart moeten zijn afgerond. Iedereen weet dat ebola tegen dan onmogelijk onder controle kan zijn. De minister van Gezondheid, Oly Ilunga, in een interview met Habari RDC, bevestigt nogmaals dat dit nog minstens 5 à 6 maanden zal vergen. Maar blijkbaar zal ook nu weer iedereen de politieke hypocrisie meespelen, op dezelfde manier als iedereen uiteindelijk aanvaard heeft dat een verkiezingsverliezer als president werd ingezworen. De minister ontwijkt alle vragen over de beslissing van de kiescommissie zorgvuldig en verbergt zich achter het technisch karakter van zijn ministerie. Maar een goed verstaander heeft tussen de regels gelezen.

Onverstoorbaar zet het virus zijn opmars verder: op maandagavond telden we met 7 nieuwe gevallen erbij 743 besmettingen waarvan er 461 zijn gestorven en 258 genezen. Legerwoordvoerder Majoor Mak Hazukay heeft bekend gemaakt dat twee soldaten zijn bezweken aan het virus en dat drie anderen in observatie zijn. Legerkampen in Congo zijn doorgaans van erg bedenkelijke kwaliteit met alle gevolgen van dien op het vlak van hygiëne. Ik hoop dat hier snel en massaal vaccins zullen worden toegekend, want een uitdunning van het leger door ebola zou de vermeende ADF-rebellen in de kaart spelen en hun aanvallen zouden ongetwijfeld snel opnieuw heviger worden.

Zuid-Soedan neemt nu ook het zekere voor het onzekere en is een vaccinatiecampagne opgestart van hun eerstelijnsgezondheidswerkers. Oeganda en Rwanda deden dat al eerder.

UPDATE 28 januari 2019

In Butembo is de brandstofbevoorrading in het gedrang gekomen. De vrachtwagens die benzine en diesel aanrijden vanuit Mambasa zouden in Kisumu geblokkeerd staan. Dat heeft een ogenblikkelijk gevolg op de prijzen. Op korte tijd verdubbelde de prijs aan de pomp van 1700 Congolese frank naar 4.000 (van minder dan een euro per liter naar meer dan 2 euro).

Dat leidt uiteraard tot sociale onrust en vormt een potentieel gevaar voor de ebolabestrijding. De brommertaxi’s verdubbelden de prijs van een rit. Bovendien kregen enkelen onder hen te maken met politie-agressie, die daar dan van profiteert om hun schaarse bezittingen te roven. Daarop kozen ze voor een staking om tegelijk hun bezittingen terug te eisen en hun ongenoegen te uiten over de prijsstijging. En zo beleefde Butembo een gespannen maar doodse dag. In die omstandigheden is niet veel nodig om een vlam in de pan te laten slaan. De ebolabestrijdingsteams zijn ook heel erg zichtbaar omdat er haast geen ander verkeer meer is, en daardoor zijn ze ook zeer kwetsbaar. Want er zijn nog altijd jongerengroepen die niet geloven dat ebola een ziekte is.

Als je naar de cijfers van de laatste 21 dagen kijkt, dan blijkt dat twee derden van de nieuwe gevallen zich in Katwa situeren. Katwa is daarmee de belangrijkste infectiehaard van het moment geworden. Wij inwoners van Butembo beschouwen Katwa gewoon als een onderdeel van Butembo en voelen dus aan dat het zwaartepunt van de epidemie nu in onze stad ligt.

Intussen konden de bevestigde gevallen van Kayna worden getraceerd tot een familie in Katwa, die een niet-beveiligde begrafenis hadden bijgewoond. In hun familie alleen al konden 21 besmettingen worden opgetekend.

De totaalcijfers blijven stijgen ook al lijkt de dagelijkse toename wat af te nemen. Op zondag 27 januari 2019 telden we 736 besmettingen, 459 doden en 257 genezingen, terwijl 69.000 mensen konden worden gevaccineerd.

UPDATE 26 januari 2019

Het was ook mij opgevallen dat een artikel getiteld “Ebola has gotten so bad, it’s normal”, gepubliceerd op de website van Foreign Policy op 15 januari 2019, een aantal dubieuze en problematische beschuldigingen bevat die niet gebaseerd zijn op een gedocumenteerd wetenschappelijk inzicht. Sommige journalisten leggen blijkbaar verbanden op basis van hun verbeelding. Het ministerie van Gezondheid heeft eraan gehouden om daar in een persbericht officieel op te reageren. Ik heb hun terechte reactie vertaald naar het Nederlands.

Gezondheidswerkers zijn niet bedreigd door “soldaten, bendes, wapenhandelaren en verkrachters”.

De meeste fysieke aanvallen en bedreigingen worden gepleegd door de door ebola getroffen gemeenschappen zelf.

Verschillende gevallen van Ebola zijn reeds vastgesteld in gebieden die worden gecontroleerd door gewapende groepen die ermee hebben ingestemd om samen te werken met weerwerkteams om de epidemie zo snel mogelijk in hun invloedssfeer in te dammen.

Het artikel legt een ongepast verband tussen de mogelijke seksuele overdracht van het ebolavirus door overlevenden en de kwestie van het gebruik van verkrachting als oorlogswapen.

Sinds het begin van de uitbraak in de provincie Noord-Kivu op 1 augustus 2018 werkt het leger, de Forces Armées de la République Démocratique du Congo (FARDC), samen met de weerwerkteams om de bescherming van gezondheidswerkers in de zogenaamde “rode” gebieden te waarborgen. In de door de epidemie getroffen gebieden zijn geen gevallen van verkrachting door soldaten of overdracht van het virus door verkrachting vastgesteld.

De veronderstelling dat “verkrachtende en plunderende soldaten” het virus zouden kunnen verspreiden is ongepast en niet gebaseerd op een objectief bewijs.

Bovendien is de bewering dat “verkrachting een integraal onderdeel is van het leven van vrouwen in deze regio” uiterst vernederend en beledigend. Alle patiënten, overlevenden en hun families worden gevolgd door klinische psychologen. In hun rapporten werd verkrachting nooit genoemd als oorzaak van trauma’s bij populaties die getroffen werden door de Ebola-epidemie.

Ik kan de verontwaardiging die blijkt uit deze reactie perfect begrijpen.

Intussen zijn de epidemiecijfers opgeklommen tot 724 gevallen, waarvan 255 het hebben overleefd en 451 zijn gestorven.

UPDATE 24 januari 2019

De historische dag van de eerste vreedzame machtsoverdracht in Congo laat bij de mensen van het ebolagebied een wrange smaak na. Eerst was er, de vooravond, de afscheidsspeech van Kabila aan de natie. Hij bleef daarin consequent met zijn voorgaande speechen: hij heeft het land herenigd, de democratie versterkt, op alle vlakken vooruitgang geboekt en de natie beschermd tegen rovers. De zoveelste bevestiging van hoe totaal gedeconnecteerd van de realiteit dit staatshoofd is. Als de mensen naar hen luisteren vragen ze zich over welk land hij het heeft, want ze herkennen Congo absoluut niet in zijn immer rooskleurig betoog.

Op dat vlak klonk Tshisekedi vandaag in zijn intredingstoespraak heel anders: hij ging de vele pijnpunten niet uit de weg en durfde ze bij naam te noemen: armoede, werkloosheid, corruptie, falende justitie, gewapende groepen. Maar overtuigen deed hij niet. En dat heeft alles te maken met wat de twee wel gemeen hadden in hun betoog: allebei hanteerden ze een taal die de gigantische electorale fraude waar ze beiden medeplichtig aan zijn laat ondersneeuwen met woorden en beelden die in echte democratieën worden gebruikt. Door het maar genoeg te herhalen menen ze erin te zullen slagen om de afgekondigde resultaten van de gestolen verkiezingen als gewoon en normaal te laten klinken. Maar in de oren van de mensen blijven de valse noten weerklinken en ik geloof nooit dat dit ooit nog verandert. Tshisekedi, die verkozen werd omdat hij zijn vaders naam en pet erfde, moet alles nog leren over het presidentschap, zelfs hoe je een speech geeft zonder onwel te worden (en hoe je een kogelvrij vest moet dragen). Hij zal in zijn eerste maanden met argusogen worden gevolgd om te zien of er achter die façade van gros bébé ook een man met visie en daadkracht zit of niet.

Ik kan me geen enkel ander land inbeelden waar elke dag gemiddeld 10 mensen doodgaan aan een dodelijk virus zonder dat het hoogste politieke niveau hier dagelijks expliciet aandacht voor heeft en publiek over communiceert.

Een belangrijk signaal, waar niemand is blijven bij stilstaan, is dat noch Kabila in zijn afscheid noch Tshisekedi in zijn intrede ook maar enige aandacht hebben gehad voor een van de urgentiepunten van het moment: ebola! Het is duidelijk dat men zich op het hoogste niveau van dit land geen rekenschap geeft van het enorme gevaar dat dreigt in het oosten door de gevolgen van de perceptie van het politieke gebeuren op de interpretatie van de activiteiten voor de bestrijding van ebola. Ik kan me geen enkel ander land inbeelden waar elke dag gemiddeld 10 mensen doodgaan aan een dodelijk virus zonder dat het hoogste politieke niveau hier dagelijks expliciet aandacht voor heeft en publiek over communiceert. Nog meer zo, omdat ebola wél werd aangegrepen om aan 1,2 miljoen mensen het recht te ontzeggen om een president te kiezen. Tshisekedi zei dat hij president wil zijn van alle Congolezen. Voor de mensen van Beni-Lubero zal dat echter niet lukken. Als er toch nog verkiezingen zouden komen, in maart of later, zal dat niet meer voor de presidentsverkiezingen zijn. De mensen van het ebolagebied hebben niet kunnen kiezen en voelen zich verweesd, en dat zal zo blijven tot de volgende presidentsverkiezingen.

Nu is maar de vraag welke veranderingen er zullen komen in de regering. Als er een andere minister van Gezondheid wordt aangesteld, is het gevaar reëel dat dit aanleiding geeft tot het aanstellen van een rist nieuwe verantwoordelijken zonder ervaring, en dat kan zijn weerslag hebben op de kwaliteit van het weerwerk, en dat op een moment dat de risico’s op een regionale doorbraak het grootst worden. Waardoor die doorbraak een selffulfilling prophecy wordt?

Opnieuw zal er een negatieve weerslag zijn van de politiek op het verloop van de epidemie, wat opnieuw de weerstand tegen overheidsinitiatieven zal aanwakkeren…

De cijfers van de dag klopten gisteravond af op 715 gevallen waarvan er 443 gestorven zijn en 248 genezen. 236 gevallen zijn in onderzoek. Bijna 66.000 mensen kregen een vaccin.

UPDATE 23 januari 2019

Het is duidelijk dat het ergste nog moet komen. De dagcijfers blijven stijgen. Vandaag zijn er in één klap 14 nieuwe gevallen vastgesteld en de drempel van 700 is daarmee fors overstegen tot 713. Ook is het dagrecord gebroken sedert het begin van de uitbraak! We tellen nu 439 overlijdens op 713 gevallen en 439 doden.

Van de 14 nieuwe gevallen werden er 10 vastgesteld in Katwa/Butembo. Met dergelijk elan zal het maar enkele dagen vergen om het aantal gevallen van Beni te overstijgen en de grootste besmettingshaard ooit in Congo te worden.

Alsmaar stijgende statistieken op 22 januari 2019

Internet afsnijden in een ebolagebied is niet alleen een onbezonnen daad maar zou resoluut moeten worden gecategoriseerd onder de politieke misdrijven.

Het wordt steeds duidelijker hoe de afsluiting van het internet en SMS de opvolging van contacten heeft bemoeilijkt in de periode van 31 december tot 20 januari. We kunnen daarmee zonder meer stellen dat de regering met deze ondemocratische beslissing ook meteen heeft bijgedragen tot het verspreiden van het ebolavirus. Van de nieuwe gevallen is er een opvallend groot aantal dat niet in verband kan worden gebracht met bestaande gevallen, precies omdat die contacten slechts zeer gedeeltelijk konden worden bijgehouden. Ik hoop dat er een dag komt dat onderzoekers nagaan wat het effect is geweest van die onzinnige maatregel, en daar dan een gerechtelijke zaak tegen de minister van communicatie over aanspannen. Internet afsnijden in een ebolagebied is niet alleen een onbezonnen daad maar zou resoluut moeten worden gecategoriseerd onder de politieke misdrijven.

Het hoofdkwartier van de ebolabestrijding is intussen definitief verhuisd van Beni naar Goma. Dat had enerzijds te maken met de groeiende onveiligheid van de medewerkers in ebola, waar verschillende aanvallen hebben plaats gevonden in de directe omgeving van hun hotel. Maar ongetwijfeld speelt ook de vrees mee dat het virus zich binnenkort nestelt in de stad van een miljoen inwoners, zodat er veel korter op de bal zal kunnen worden gespeeld. Onlangs werden twee verdachte gevallen in Kanyabayonga, op weg naar Goma, en iets zuidelijker nog dan Kayna, positief bevonden. Het heeft dus niet veel gescheeld of het was al zover. En het kan dus echt elk moment gebeuren.

Er gaat dan ook geen dag voorbij zonder nieuwe incidenten. Radio Moto meldt dat gisteren nog een gezondheidscentrum werd gevandaliseerd door drie jongeren die medewerkers van een weerwerkteam, die er logeren, kwamen in elkaar slaan en dreigden met de boel in brand te steken. Ze hebben hun woede gekoeld op de omheining, de ruiten en de bloembakken. Uiteindelijk kon het residerend personeel hen verjagen.

Link

Eerste brief van Mgr. Sikuli van Butembo aan ebola-verloochenaars

De bisschop van Butembo heeft meteen de daad bij het woord gevoegd. Om duidelijk te maken dat hij meent wat hij heeft aangekondigd (zie gisteren) schreef hij een eerste brief aan een sector van één van de parochies van Butembo waar en aantal parochianen weerspannig gedrag hadden vertoond. Hij stelde het stopzetten van de pastorale activiteiten als een voorbeeld voor al diegenen die volharden in het verzet tegen de ebolabestrijders of die desinformatie of geruchten verspreiden, terwijl familie en vrienden genadeloos blijven sterven aan ebola. Als dit maar niet een tegenovergesteld effect heeft…

UPDATE 22 januari 2019

Je ziet het aan alles, niet alleen aan de cijfers, dat de epidemie zich doorzet. Artsen zonder Grenzen vergroot zijn ebolabehandelingscentrum in Butembo van 64 naar 96 bedden. In Katwa hebben ze een nieuw centrum geopend. En in Komanda, in de Ituriprovincie, hebben ze een transitcentrum geopend. Iedereen bereidt zich voor op het ergste.

Het aantal incidenten met de bevolking blijft maar doorgaan. Vandaag vernam ik dat zondag in Komanda een taxibrommer weigerde zijn handen te ontsmetten aan de wegbarrière. Door zijn agressief gedrag werd hij prompt opgepakt door de politie. Maar dat was buiten de solidariteit van de taxi’s gerekend. Meteen hebben ze zich georganiseerd om samen de handwasinstallatie, de logeerplaats van het ebolateam en het coördinatiekantoor van het weerwerk in Komanda aan te vallen. Gelukkig kon de politie ook snel ingrijpen zodat de schade beperkt is gebleken.

In Butembo heeft vandaag dan een andere groep brommertaximannen het ebolateam aangevallen dat logeert in hotel l’Auberge. Drie van hun wagens werden beschadigd. Onze chauffeur, Fiston, had het ongeluk om daar op dat moment met onze dienstwagen voorbij te komen. Omdat onze wagen van hetzelfde merk is als die van het weerwerkteam moeten ze hebben gedacht dat ook hij in het ebolateam werkte, want ze hebben een zijruit ingeslagen met een grote steen. Gelukkig kon hij zich snel uit de voeten maken zodat hijzelf er met de schrik is vanaf gekomen. Ik heb voor alle zekerheid toch eens goed nagevraagd of de aanval te maken had met onze Rikolto identiteit en ons werk, maar dat bleek wel degelijk niet het geval te zijn. Hij had enkel de pech om op het verkeerde uur op de verkeerde plaats voorbij te komen.

Deskundigen van over de hele wereld worden ingeroepen om die niet aflatende weerstand van de bevolking zes maanden na het begin van de uitbraak, te bestuderen. Het bloggerscollectief Habari RDC wijdt er een artikel aan. Het is de nieuwe aankondiging van de bisschop die echter het meest indruk maakt.

In december had Monseigneur Melchisédech Sikuli Paluku al een campagne gelanceerd onder de naam “Gezin zonder ebola”, die een onderdeel is van de bredere campagne “Geen ebola bij mij thuis”. Nu gaat hij een stap verder.

Voortaan is de eucharistische dienst bij begrafenissen in parochiekerken onderworpen aan de voorlegging van een certificaat van medische keuring, ook bekend als “SWAB”. Dat bevestigt dat een speekselmonster van de overledene werd afgenomen en vervolgens in het laboratorium getest om te bepalen of de persoon al dan niet besmet was met het Ebolavirus.

Kerkhelpers die het Heilig Sacrament thuis of in gezondheidszorgfaciliteiten gaan brengen, moeten zich op voorhand goed vergewissen van de toestand van de patiënten en alle nodige maatregelen nemen om te voorkomen dat de toediening van het Heilig Sacrament een bron van besmetting of verspreiding van de epidemie zou worden.

In geval van verzet van een familie of een buurt tegen deze nieuwe maatregelen zal de pastorale dienst tijdelijk worden opgeschort, zoals in sommige parochies intussen al is gebeurd. Via morele druk, die impliciet de verantwoordelijkheid voor toegang tot het paradijs van de overledene afhankelijk stelt van hoe goed de familie de ebolavoorschriften voor de begrafenis opvolgt, hopen ze zo het verspreidingsrisico in te perken. Maar als dat bij de mensen overkomt als morele chantage zou dat wel eens een omgekeerd effect kunnen hebben.

De statistieken blijven ondertussen maar verder hollen. Met 10 nieuwe bevestigde gevallen (waarvan 7 in Katwa) en 11 nieuwe overlijdens, klimt het aantal besmettingen naar 699 waarvan er 433 zijn overleden en 246 genezen. Het sterftecijfer klimt daarmee naar 62%, terwijl het normaliter zou moeten dalen sinds de nieuwe medicijnen werden ingezet. Van de 11 doden vielen er 10 in Butembo/Katwa. Verontrustend is ook dat 4 van de overlijdens in de gemeenschap hebben plaatsgevonden. Dat duidt erop dat nog altijd heel wat mensen weigeren zich ziek te melden en liever verborgen dood gaan dan in de handen te vallen van diegenen die zij zien als hun afmakers. Het aantal verdachte gevallen bereikt een nieuw record van 252.

Ik heb daar geen staalharde bewijzen voor, maar ik voel intuïtief aan dat de uitsluiting van de mensen uit de presidentsverkiezingen van eind december, gevolgd door de agonie van de waarheid in de langgerekte diefstal van de stemmen voor verandering van driekwart van de bevolking en de beëdiging van een man die de verkiezingen had verloren, de allergie van de burgers aan alles wat met overheid heeft te maken, zwaar heeft doen toenemen. De politici die de verkiezingen hebben gekaapt dragen dan ook een verpletterende verantwoordelijkheid voor de negatieve evoluties van deze epidemie. Het is een maatschappelijke ramp dat niets of niemand hen daarvoor ter verantwoording kan roepen en dat ze zo, verblind door hun waanzin, het land verder de dieperik in duwen.

UPDATE 21 januari 2019

In recente doorbraakgebieden als Manguredjipa of Biena zien we dezelfde reacties van de bevolking als in Beni in het begin: ebola wordt gezien als een leugenachtige strategie van de overheid of als een vorm van toverij om de bevolking te schaden, en de gezondheidswerkers worden gezien als de verspreiders van het virus in plaats van de bestrijders. Ambulances worden bekogeld, plaatsen waar weerwerkteams logeren worden belaagd, zelfs als het gaat om doorgangshuizen van de kerk. En dat wil zeggen dat het de mensen wel echt hoog zit.

Het zal echt niet lang duren eer we zullen kunnen inschatten of die aangestelde president ook een aansteller is of niet.

De verkiezingspantomime heeft aan de perceptie van de overheid geen goed gedaan. Het was eigenlijk de bevestiging dat leugens en bedrog een overheidsstrategie zijn. Als dat schaamteloos wordt toegepast op verkiezingen, dan gebeurt dat ongetwijfeld ook met ebola, denken de mensen. En zo blijft het virus woekeren. Tshisekedi krijgt hier een buitenkans om zich persoonlijk te engageren in het weerwerk tegen ebola. Kabila heeft nooit betrokkenheid getoond. Voor het eerst zou een president persoonlijk zijn nek uitsteken. Als Fatshi de juiste dingen doet zal hij echt een verschil kunnen maken en zou hij een goede start maken als president. We zullen dus wel heel erg snel zien wat voor vlees we in de kuip hebben. Ook is het erg waarschijnlijk dat al snel na de eedaflegging een nieuwe aanval van de vermeende ADF-rebellen op Beni zal plaatsvinden. Ook dat zal al meteen een lakmoesproef worden voor zijn engagement voor de bevolking. Het zal echt niet lang duren eer we zullen kunnen inschatten of die aangestelde president ook een aansteller is of niet.

© 2018 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo. All rights reserved.

Het virus is nu al opgedoken in 18 gezondheidszones. In de statistieken is de lijn voor Goma alvast klaargezet, ook al is er nog geen bevestigd geval waargenomen. De bewaking van de stad wordt nu echter opgedreven, 24 uur op 24. Elke dag kan het alarm afgaan en dat zal de cijfers met een ruk de hoogte indrijven.

Katwa is eigenlijk als een deel van Butembo te zien. De som van die twee is aan een sneltempo het cijfer voor Beni aan het inhalen en zal het ongetwijfeld voorbijsteken.

UPDATE 20 januari 2019

Het grondwettelijk hof heeft zich vannacht uitgesproken over de bezwaren van twee kandidaten (Fayulu en Ngoy) tegen de voorlopige resultaten van de presidentiële verkiezingen en heeft ook de definitieve uitslagen van de presidentsverkiezingen afgekondigd. Zoals verwacht worden alle betwistingen van de uitslag afgewezen, weigert het hof een hertelling te bevelen en is Felix Tshisekedi definitief uitgeroepen tot president.

Wat betreft het uitsluiten van 1,2 miljoen kiezers uit de presidentiële verkiezingen in de ebolaregio verwijst het hof naar een geval van overmacht. De rechters hebben dus geen enkele inspanning gedaan om deskundigen te verhoren, ze herhalen alleen maar blindelings de onwetenschappelijke argumenten van de kiescommissie. Daarmee bevestigen ze nogmaals dat ze absoluut geen onafhankelijk werk leveren, net zoals de kiescommissie. Voor minister van Gezondheid Ilunga en de Wereldgezondheidsorganisatie is het alleszins een ferme kaakslag. Ebola blijft een politiek wapen. In maart zal ebola nog niet bestreden zijn, dus gaan ze verkiezingen in Beni-Butembo nog verder doorschuiven?

De bevestiging van Tshisekedi als president is een opgestoken middelvinger naar de Afrikaanse Unie die aangekondigd had deze maandag een delegatie naar Kinshasa te sturen en daarom hadden ze gevraagd om de afkondiging van de definitieve resultaten uit te stellen tot na hun bezoek. Nu duidelijk is dat Kabila daar niet is op ingegaan heeft de Afrikaanse Unie dat bezoek prompt afgelast. UNSG Guterres had gisteren al laten weten dat dit geen initiatief is van de AU maar alleen maar van aftredend voorzitter van de AU, president Kagame van Rwanda. Kabila is er zo in geslaagd om tot op het hoogste wereldniveau verdeeldheid te zaaien. Il faut le faire!

Positief is dat enkele uren voor de afkondiging de regering het internet heeft hersteld, na 20 dagen censuur. De druk van binnen- en buitenaf was te groot. Het lijkt erop of ze zo hun zelfzekerheid willen uitdrukken dat er nu geen onlusten meer zullen komen. Maar dat wordt toch nog even afwachten tot deze ochtend of zelfs tot maandag, tot de bevolking de kans heeft om te overleggen. Dat hun publieke optredens altijd in het holst van de nacht gebeuren kan ik toch alleen maar zien als een teken van angst voor hun eigen bevolking. Fayulu heeft alvast een oproep gedaan om vanaf vandaag zondag in het hele grondgebied te betogen tegen wat hij een grondwettelijke staatsgreep noemt. Maar het duo Kabila-Tshisekedi heeft ook in de hoofden van de bevolking zoveel verdeeldheid kunnen zaaien dat er wellicht hoogstens wat gerommel zal zijn, waar Kabila dan vanachter de gordijnen van zijn presidentieel paleis (waar hij zal blijven wonen, kan het nog duidelijker?) in zijn grijze baard monkelend zal naar kijken.

Pasverkozen president Tshisekedi wil zich meteen al een vroom profiel aanmeten.

Bron: sociale netwerken

Congo zit dus opgezadeld met een president die werd voorgedragen door een politieke alliantie met de naam Cap pour le Changement, die zich evenwel graag laat gebruiken om verandering te voorkomen. Want inderdaad, het systeem van Kabila blijft intact en zal verder door hem blijven gecontroleerd worden. Wat een afknapper voor die miljoenen mensen die voor verandering hebben gestemd: drie kwart van de kiezers op basis van de officiële cijfers! In werkelijkheid wellicht nog meer! Zal de aanstelling van Tshisekedi het vertrouwen van de bevolking in de overheid versterken of integendeel verder ondermijnen? Voor het weerwerk tegen ebola is dit zeer belangrijk! Laat ons hopen dat de man een eigen koers kan ontwikkelen die toch een begin kan maken met reële systeemveranderingen, maar zoals de kaarten nu liggen in de parlementen op nationaal en provinciaal niveau is die kans heel erg klein. En zijn vervalst diploma zal op elk moment tegen hem kunnen worden uitgespeeld. Hij begint dus eerder als een gevangene van het systeem dan als een vernieuwer_. Pauvre Congo_.

Het virus benadert intussen een nieuw honderdtal: op zaterdag 19 januari werden in totaal 685 besmettingen geteld waarvan er 419 zijn overleden en 245 genezen.

UPDATE 18 januari 2019

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft een onderhandeling opgestart met de regering van Rwanda om de 21-dagen-quarantainemaatregel voor reizigers uit het ebolagebied (zie update van 10 januari) op te heffen. Deze is immers in strijd met de internationale voorschriften hierrond. Aan de grens wordt alleszins de maatregel nog niet toegepast.

Aids Healthcare Foundation (AHF), een toonaangevende wereldwijde aids-organisatie die actief is in 43 landen, heeft zijn diepe bezorgdheid geuit over stijging van het aantal nieuwe ebola-gevallen in de Democratische Republiek Congo en de angst voor de verspreiding ervan als deze niet onder controle wordt gehouden.

“De situatie in Congo is belabberd en doet denken aan de uitbraak van 2014”, aldus Dr. Penninah Iutung, hoofd van het AHF Afrika Bureau. “Nog verontrustender is het feit dat de Afrikaanse Unie afwezig blijft in deze zich ontvouwende crisis. Wat doet de AU met betrekking tot de voortdurende veiligheidsuitdagingen in het land die de controle-inspanningen van ebola en het gebrek aan adequate persoonlijke beschermingsmiddelen voor gezondheidswerkers verstoren?”

“We kunnen een herhaling van 2014 niet toestaan! Het Afrikacentrum voor ziektebestrijding moet centraal staan in deze epidemiebestrijding in de Democratische Republiek Congo, waarbij de landen in de regio, met name de buurlanden, op de hoogte worden gehouden met updates over de inspanningen om in geval van nood paraatheid te helpen,” voegde ze eraan toe.

De DRC-directeur van Mercy Corps, Jean-Philippe Marcoux , verwacht dat de epidemie nog 9 tot 12 maanden zal duren. Wil dat zeggen dat het uitstel van de verkiezingen in Beni-Butembo naar maart dan toch afstel zal worden? Of hebben we binnenkort toch een nieuwe regering die kan redeneren vanuit de belangen van de bevolking en de natie in plaats van alleen maar de bestuurders?

De statistieken van vandaag zijn een duidelijke verwittiging. Er zijn in één klap 12 nieuwe bevestigde gevallen bijgekomen. Van de 680 besmettingen hebben 243 patiënten het overleefd en zijn er 414 gestorven. De 12 nieuwe gevallen zijn erg verspreid: 6 in Katwa, 2 in Butembo, 1 in Musienene, 1 in Kayna, 1 in Kyondo en voor de eerste keer dit jaar ook 1 in Beni.

Het is alleszins duidelijk dat het niet de spontane verkiezingen van 30 december zijn geweest die schade hebben veroorzaakt. De incubatieperiode van 21 dagen is bijna afgelopen en in die hele periode is er in Beni slechts één nieuw geval geweest. Dat bevestigt de onzin van het uitstellen van de verkiezingen.

Het gevaar is groot dat Kayna, het meest zuidelijke punt, een zeer dichtbevolkte cité, een nieuwe haard wordt omdat de eerste gevallen pas zijn vastgesteld vlak voor hun dood en intussen vele mensen kunnen besmet zijn geworden.

De strijd tegen ebola blijft even onvoorspelbaar als de wendingen op politiek vlak. De regering is blijkbaar vast van plan om de verkiezing van Tshisekedi tot president door het grondwettelijk hof te laten bevestigen nog voor de missie van de Afrikaanse Unie komende maandag aankomt in Kinshasa. Ook zouden ze de betwisting van Martin Fayulu ongegrond en onontvankelijk verklaren. Dat zal gegarandeerd vuurwerk geven, ook al hebben de burgers van de ebolazone niet mogen stemmen, of beter, juist daardoor! Opnieuw zal de wraak van de verongelijkte jongeren zich koelen op de overheden die het meest zichtbaar zijn: de gezondheidsdiensten. En opnieuw zal het weerwerk er onder lijden.

UPDATE 17 januari 2019

Het ebolavirus begeeft zich verder zuidwaarts. Drie nieuwe bevestigde gevallen, waaronder twee sterfgevallen in de gemeenschap, werden in dezelfde familie in de gezondheidszone van Kayna ontdekt. Dit is de 18e gezondheidszone die door de ebola-epidemie is getroffen. Het centrale kantoor van de gezondheidszone van Kayna was gewaarschuwd voor de aanwezigheid op hun grondgebied van mensen met symptomen die erg lijken op ebola. Een verpleegkundige bezocht de familie op 13 januari 2019 en nam drie stalen die naar Butembo werden gestuurd. Alle drie de stalen waren positief en twee van de drie patiënten stierven in de tussentijd op 14 januari 2019.

Onderzoeken zijn nu aan de gang om de gezondheidszone te bepalen waarin de drie mensen besmet werden en om de transmissieketen te identificeren.

Een gezamenlijk team van epidemiologen, communicatoren, vaccinateurs en WASH-deskundigen (voor preventie en bestrijding van infecties) is in Kayna aangekomen om prioritaire acties te ondernemen om de epidemie in dit gebied in te dammen. Er is ook een versterking van de teams in de gezondheidszone van Lubero gepland.

Kayna ligt op 120 km in vogelvlucht, of 167 km langs de weg, van de grensstad Goma. De nervositeit over een mogelijke regionale doorbraak wordt er duidelijk groter door. De Britse pers vraagt zich af waar in Europa het gevaar op het importeren van ebola het grootst is en ze komen, zonder verrassingen, uit bij…. Brussel en Parijs!

Ebola scare in Europe

© express.co.uk

De laatste officiële cijfers maken gewag van 668 besmettingen waarvan 410 patiënten zijn gestorven en 242 genezen. De sterftegraad is daarmee boven de 61% gestegen. Meer dan 61.000 contacten werden inmiddels gevaccineerd.

Intussen is in Congo het internet nog steeds niet hersteld. Minister van communicatie Lambert Mende verdedigde zich in de media zo: “Als we moeten kiezen tussen comfort en veiligheid, dan kiezen we voor het laatste”. Hij bedoelde daarmee dat het nodig is om internet af te sluiten omdat dit volgens hem wordt misbruikt om onveilige toestanden te creëren door op te roepen tot betogingen. Hij geeft daarmee een duidelijk bewijs dat hij geen moer geeft om de ebolabestrijding en in het virus ook geen bedreiging voor de nationale veiligheid ziet, want het afsluiten van internet en de SMS-functie in de mobiele telefonie maakt het weerwerk wel degelijk nodeloos moeilijk. Een duidelijk voorbeeld van hoe onverantwoordelijk een minister in het huidige regime kan zijn zonder te worden teruggefloten. Hoe de angst van de regering voor zijn burgers kan leiden tot onzinnige beslissingen! Moest de economische schade voor het hele land worden opgemeten, zouden ze misschien de nonsens van hun maatregel inzien. Het zullen wij, de gebruikers, zijn die de verliezen zullen mogen goedmaken achteraf, als de maatschappijen hun tarieven zullen verhogen.

Hopelijk komt er morgen met de aangekondigde demarche van Afrikaanse staatshoofden en regeringsleiders een doorbraak in de postelectorale crisis, zodat dit land eindelijk kan bestuurd worden en de ebola-epidemie resoluut kan bestreden worden met alle hedendaagse middelen en met leiders die de burgers vooropstellen, in plaats van de strijd om de macht.

De onderdirecteur van de WGO heeft bevestigd dat het nog minstens 6 maanden zal duren eer deze uitbraak onder controle is. Dat was in december ook al duidelijk. Zal de regering de wetgevende verkiezingen in Beni-Lubero, die werden uitgesteld tot maart, verder uitstellen? Weer meer eens een bewijs hoe politieke beslissingen haaks staan op wetenschappelijke feiten. Mag Congo nu eindelijk verantwoordelijke legitieme bestuurders hun werk laten doen, graag?

UPDATE 15 januari 2019

Er is een nieuwe besmetting vastgesteld in Manguredjipa, in het westen van Butembo. De patiënt kon in verband worden gebracht met een geval in Mabalako, de oorspronkelijke uitbraakhaard. Het is de 17de gezondheidszone die rood wordt ingekleurd. Acht andere nieuwe besmettingen situeren zich in Butembo/Katwa en Musienene, op 17 km.

Er is ook een nieuwe drempel overschreden: die van de 400 doden. De cijfers van de dag komen uit op 658 besmettingen waarvan 402 doden en 237 genezingen. De hoge stijging van de voorbije dagen geeft aanleiding tot een nieuwe golf van pessimistische artikels die vrezen dat Goma en Bukavu worden besmet en de dreiging van een regionale doorbraak steeds dichterbij zien komen.

UPDATE 14 januari 2019

Het dagelijkse persbericht hebben we op zondag moeten missen deze keer. Pas vandaag maandag werden de cijfers van zaterdag vrijgegeven. De cijfers wegen zwaar: negen nieuwe bevestigde en één vermoedelijk geval, alle 10 in Butembo, brengen het totaal aantal besmettingen op 644, waarvan er 392 zijn gestorven en 234 genezen. Het ziet er naar uit dat het ebolateam wat achterstand is aan het inhalen en dat de lage cijfers van de voorbije dagen inderdaad geen indicator zijn van een afname van de epidemie, enkel van de verstoring van het routinewerk.

De WGO heeft Oeganda verplicht om in de luchthaven van Entebbe voortaan de passagiers van alle binnenkomende vluchten te screenen op verhoging van de lichaamstemperatuur. Dat is een teken aan de wand dat de vrees voor een regionale doorbraak alsmaar groter wordt.

De dokter in Nebraska die in quarantaine werd gezet nadat hij een tijdje meedraaide in het weerwerk in Beni, is de 21-dagen periode doorgekomen zonder symptomen en heeft het ziekenhuis kunnen verlaten.

Vanavond haalde het communicatieteam de achterstand van het weekend in. Ook de cijfers van zondag werden nu meegedeeld. Er zijn 5 nieuwe bevestigde gevallen in Katwa (Butembo). De kaap van de 600 bevestigde gevallen is nu bereikt. Samen met de 49 waarschijnlijke gevallen is het aantal besmettingen zo opgelopen tot 649, waarvan 396 doden en 237 genezingen.

Het goede nieuws is dat er in de afgelopen 14 dagen geen enkel nieuw geval werd vastgesteld in Beni. Dat is al twee derden van de incubatietijd van het ebolavirus. Als dat zo verder blijft gaan zal Beni ebolavrij kunnen worden verklaard. Het bewijs dat het uitstellen van de verkiezingen onzinnig was, zal dan ook meteen geleverd zijn. Want duizenden mensen zijn komen stemmen zonder dat dit tot een nieuwe doorbraak leidde. Laat ons hopen dat het team er ook in Butembo zal in slagen om de besmettingen die er dezer dagen snel blijven toenemen definitief tegen te gaan.

Met andere haarden in de buurt is een hervatting van de besmetting echter een permanent risico. Mabalako, de eerste besmettingshaard van deze uitbraak, heeft in oktober-november een periode van 7 weken zonder nieuwe gevallen gekend, maar is dan toch weer hervallen. In Beni, dat veel meer een doorgangsgebied is dan Mabalako, is dat risico uiteraard nog zoveel groter!

UPDATE 12 januari 2019

De dagcijfers blijven de laatste tijd laag: één à twee nieuwe gevallen per dag komen er bij. Het is evenwel nog niet duidelijk of die daling ligt aan een geringer aantal besmettingen door het weerwerk, dan wel of de verstoringen van het weerwerk door de uitsluiting van de ebolaregio uit de presidentsverkiezingen nog steeds hun sporen nalaten en er dus minder gevallen worden geregistreerd. Verontrustend is evenwel dat de spreiding van de nieuwe gevallen nogal groot blijft en zich in de twee provincies, Ituri en Noord-Kivu, blijft voordoen.

Het weerwerkteam heeft besloten om in Marabo, zowat 40 km ten zuidwesten van Bunia, een nieuw isoleercentrum te bouwen om de verdachte gevallen in onder te brengen tot het labo uitsluitsel brengt. Maar de bevolking is het daar niet mee eens. Zij denken dat dit een manier is om ebolapatiënten naar hun regio te brengen om hen allemaal te besmetten. Brommertaxi’s hebben het ebolateam met stenen bekogeld en hen het werken onmogelijk gemaakt.

De ouders van de scholieren van het lyceum van Nyakunde hebben hun kinderen snel van school gehaald toen ze hoorden dat het vaccinatieteam in de buurt was, uit angst dat het vaccin bedoeld is om hun kinderen ziek te maken. Een gezondheidswerker heeft verklaard dat drie dagen geleden twee jongeren, die positief waren bevonden, zijn ontsnapt en ondergedoken. Dat is bijzonder slecht nieuws voor het weerwerkteam.

Als er zo met de stem van de kiezer kan worden gesold onder het mom van vrije en eerlijke verkiezingen, kan er ook met hun leven worden gesold onder het mom van de bestrijding van een epidemie, is hun redenering.

Dat er in de zesde maand van het weerwerk nog altijd zoveel weerstand bestaat tegen de activiteiten van de overheid is ook mee beïnvloed door de manier waarop het regime omgaat met verkiezingen. De burgers voelen dat ze een speelbal zijn in de handen van de politiekers zonder dat ze ernstig worden genomen. Ebola werd politiek misbruikt om 1,2 miljoen oppositiestemmen te smoren. De mensen die wel mochten stemmen stellen vast dat er wordt gesold met hun aspiraties voor de toekomst door zowel aftredend president Kabila als binnengehaald president Tshisekedi. Het is immers niet het verdict van de kiezer die hem heeft aangesteld, maar het gekonkelfoes tijdens het tellen van de stemmen, dat meer weg had van het samenstellen van een nieuwe meerderheid en het herwerken van de verkiezingsuitslagen om die mogelijk te maken en een tweederde meerderheid op te dringen in het parlement. Als er zo met de stem van de kiezer kan worden gesold onder het mom van vrije en eerlijke verkiezingen, kan er ook met hun leven worden gesold onder het mom van de bestrijding van een epidemie, is hun redenering. Deze electorale kaping berokkent dus duidelijk meer schade dan alleen maar aan de democratie.

De statistieken zijn gestegen naar 634 besmettingen waarvan 386 patiënten zijn overleden en 231 genezen.

UPDATE 10 januari 2019

Vannacht om 3 uur heeft de kiescommissie de voorlopige resultaten van de presidentsverkiezingen bekend gemaakt. Tshisekedi wordt tot winnaar uitgeroepen na dagenlange onderhandelingen met het kamp van de zittende president. De resultaten van de kroonprins, persoonlijk aangeduid door Kabila, zijn zo bedroevend, dat ze hem niet meer hebben durven uitroepen tot overwinnaar. Ondanks massieve stemvervalsing kregen ze hem maar naar 23,83% van de stemmen gehesen, waarmee hij op de derde plaats komt. Het verschil tussen winnaar Tshisekedi (7.051.013 stemmen) en tweede Martin Fayulu (6.366.732 stemmen) bedraagt maar de helft van het aantal kiezers dat in Noord-Kivu werd uitgesloten omwille van het vermeende besmettingsgevaar (1,25 miljoen kiezers). De protestverkiezingen die de jongeren daar toch organiseerden gaven aan Fayulu een monsterscore van 98%. Waarmee bewezen is hoe ebola werd gepolitiseerd. Nu werd aan al die mensen hun grondwettelijk recht op deelname aan verkiezingen ontzegd. Het regime heeft een lange reeks van verkrachtingen van de grondwet op zijn actief. Het is compleet immoreel dat ze daarvoor ook de ebola-epidemie misbruiken, alsof de mensen daar al niet genoeg onder lijden. Niemand zal dit ooit kunnen vergeven aan Nangaa en zijn opdrachtgevers Mova en Kabila.

Gisteren werden twee nieuwe bevestigde gevallen opgetekend. Allebei gaat het om overlijdens in de gemeenschap, een indicator dat het weerwerkteam nog altijd niet kort genoeg op de bal kan spelen. Want in de zesde maand van de virusbestrijding zou elk geval moeten kunnen worden opgespoord en behandeld in plaats van ongezien in de gemeenschap te sterven.

Het Ministerie van Gezondheid in Rwanda heeft een nieuw beleid opgesteld voor elke reiziger die Rwanda wil binnenkomen vanuit de door ebola getroffen gebieden van de DRC. Het voornemen om naar Rwanda te reizen moet op voorhand worden gemeld bij het Rwandese Ministerie van Volksgezondheid. Dan word je 21 dagen lang in quarantaine geplaatst voordat je verder mag reizen binnen of door Rwanda. Dit wordt een serieuze hinderpaal voor regionale relaties!

Het aantal besmettingen is gestegen naar 630, waaronder 385 overlijdens en 226 genezingen.

UPDATE 9 januari 2019

Baby Sylvana en haar moeder

Hoopgevend nieuws vandaag: voor het eerst is een gezonde baby ter wereld gekomen nadat haar zwangere moeder een ebola-besmetting overleefde. Sylvana is haar naam. Ze werd geboren op zondag 6 januari 2019 in het ebolabehandelingscentrum in Beni. Ze weegt 3,7 kg, is in goede gezondheid en is niet besmet met ebola. Haar moeder werd in december 2018 toegelaten tot het EBC omdat ze positief testte. Ze herstelde volledig en werd ontslagen uit het ETC, maar het ebolateam bleef wel de ontwikkeling van de baby volgen. Gezien het risico dat de baby ook besmet zou kunnen zijn, stemde de moeder ermee in om in het EBC te bevallen. Baby Sylvana werd meteen twee keer getest en gelukkig waren de resultaten negatief. Een dubbel mirakel. Tot nu toe eindigden 80% van de zwangerschappen in een miskraam of een doodgeboren kind en de 20% die levens ter wereld kwamen stierven allemaal binnen de 19 dagen. Baby Sylvana gaat meteen de annalen van de medische geschiedenis in!

De dagcijfers staan op 628 besmettingen, waarvan 383 patiënten zijn overleden en 222 genezen.

UPDATE 8 januari 2019

De WGO heeft officieel aangekondigd dat het weerwerk tegen ebola opnieuw op peil staat. Bijna 57.000 vaccins werden intussen toegekend. Tijd voor de moordenaars om ook weer uit hun krammen te schieten. Hun eerste aanval in het nieuwe jaar, het vijfde jaar sinds het moorden begon, heeft plaatsgevonden op maandagavond 7 januari in Mavivi, iets ten noorden van Beni. Minstens tien doden werden geteld en verschillende gewonden. De aanvallers hebben ook vee en bezittingen geroofd. Hun boodschap is duidelijk: terwijl het hele land in de ban zit van de ontransparante telling van de kiesresultaten hernemen zij hun vijandelijkheden om hun doel onverstoord te blijven nastreven: de ontvolking van Beni.

De statistieken van maandag geven de volgende cijfers: 627 besmettingen, 382 doden en 221 genezingen. Het sterftecijfer is gestegen naar 61%. De grafieken geven een heel flauwe hint van een begin van afvlakking weer, maar de kans is groot dat dit eerder komt door de verstoring van het weerwerk dan door een reële vermindering. Die verstoring komt goed tot uiting in de dagenlange vermindering van het aantal verdachte gevallen vanaf de aankondiging van het uitstel van de verkiezingen in de ebolazone. Het is niet dat er minder verdachte gevallen waren, er konden alleen maar minder verdachte gevallen worden geregistreerd en opgevolgd omdat de weerwerkteams zich niet op het terrein konden begeven. Verontrustend blijft dat slechts de helft van de nieuwe gevallen kan in verbinding worden gebracht met gekende besmettingen. Dat betekent dat ongeveer de helft van alle besmettingshaarden niet gekend zijn. Als indicator van het niet onder controle krijgen van de uitbraak, kan dit tellen!

UPDATE 7 januari 2019

Chinese wetenschappers hebben in een vleermuizensoort een filovirus ontdekt die genetisch voor de helft verwant is met ebola en zich op de evolutionaire tak van de virussen bevindt tussen het ebola- en Marburgvirus. De waarschijnlijkheid dat dit virus ook kan overgaan op andere diersoorten zoals de mens is daardoor erg groot. Het is de eerste keer dat dergelijk virus wordt gevonden buiten Afrika. Hopelijk zijn de Chinezen geen alleseters zoals de Afrikanen, want een virusuitbraak in China zou ook snel catastrofaal kunnen worden.

In Noord-Kivu blijven de cijfers stijgen. Op zondag 6 januari tellen we 625 besmettingen, 377 overlijdens en 220 genezingen. Dat er weer 101 personen verdacht worden van mogelijke besmetting is vooral een indicator dat de weerwerkteams weer normaal aan de slag kunnen gaan. Maar hoelang zal dat duren? De uitgestelde aankondiging van een overwinnaar van de verkiezingen die niet overeenkomt met de verzuchting van de bevolking zal opnieuw verstorend werken door nieuwe protestacties.

UPDATE 6 januari 2019

De uitslag van de protestverkiezingen in Beni en Butembo is bekend gemaakt. Ter herinnering: de kiescommissie had de twee steden en ook ruraal Beni uitgesloten van deelname aan de presidentsverkiezingen, terwijl de wetgevende verkiezingen werden doorgeschoven naar de maand maart. De voorwendsels om dit te doen waren ebola en de onveiligheid. De jongeren hebben dan zelf uit protest informele presidentsverkiezingen georganiseerd zonder stemcomputers, en de resultaten daarvan zijn nu bekend geraakt.

In totaal hebben 23.219 mensen hun stem uitgebracht, en daarvan hebben 22.709 kiezers hun voorkeur uitgesproken voor Martin Fayulu, goed voor bijna 98%. De opvolger die Kabila zelf had gekozen, Emmanuel Shadary haalt 79 stemmen (0,3%) en de andere grote kandidaat van de oppositie, Tshisekedi, minder dan 0,2%. Wat Kabila vreesde wordt dus overduidelijk bevestigd: de politiek bewuste bevolking van het noorden van Noord-Kivu staat als één man achter Martin Fayulu, en hun uitsluiting komt dus neer op het neutraliseren van meer dan een miljoen Fayulu-stemmen.

Intussen heeft de kiescommissie aangekondigd dat de telling vertraging oploopt en dat de voorlopige resultaten niet vandaag maar later zullen worden bekend gemaakt, zonder te verduidelijken wanneer. Nu zijn volgens hen zowat de helft van de stemmen geteld, op een week tijd. Dus zal er minstens nog eens een tweede week voorbijgaan. Intussen delen ze ook niet de tendensen weer.

Dat willen ze ook niet doen, want in werkelijkheid zijn ze intussen bezig met het uitwerken van de best mogelijke strategie voor het Kabilakamp, dat intussen al helemaal in de hoek werd gedrumd en steeds minder opties kan openhouden. Er doen al scenario’s de ronde waarbij ze niet langer Shadary tot winnaar uitroepen, want dat zou een té flagrante leugen zijn, maar onderhandelen met oppositiekandidaat Tshisekedi om hem uit te roepen tot overwinnaar op voorwaarde dat hij Shadary eerste minister laat worden.

Nadien zou zijn legitimiteit worden aangevochten op basis van zijn ongeldige diploma’s (een stok die ze al lang achter de deur houden) en zou de verkiezingsuitslag worden geannuleerd. Back to square one.

Het zou van erg weinig politiek inzicht getuigen mocht Tshisekedi hierop ingaan. Dat zou neerkomen op een bevestiging van het verraad dat ze pleegden tegen de afspraak van één gemeenschappelijke kandidaat naar voor te schuiven vanuit de oppositie. Dergelijke politieke zelfmoord zou zeer spectaculair zijn en Congo nog meer tot risée van de wereld maken.

Welke richting het land de komende dagen zal uitgaan blijft koffiedikkijken. Wat wel steeds duidelijker wordt is dat de kabilie zichzelf toch wel lelijk in nesten heeft gewerkt.

Terwijl heel Congo de adem inhoudt, kan het weerwerkteam weer even aan de slag en kan er wat achterstand ingehaald worden. Na de lage cijfers van de voorbije dagen door het verstoren van de activiteiten, komt de realiteit weer naar boven drijven: zaterdag werden negen nieuwe gevallen vastgesteld (vrijdag één) en nu staan de cijfers op 623 gevallen, waarvan 374 zijn gestorven en 216 genezen. Het sterftecijfer blijft daarmee rond de 60% hangen.

UPDATE 4 januari 2019

Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie en Dr. Jeremy Farrar, voorzitter van de Research and Development Blueprint van de WGO brachten een bezoek aan Beni en Butembo in de periode van 31 december tot 2 januari, meldt het dagelijks persbericht van het ministerie van Gezondheid met een dag vertraging, omwille van het verbod op internet, opgelegd door de regering.

“Ik maak me zorgen over de gevolgen van de recente verstoringen op dit kritieke moment. Deze uitbraak vindt plaats in de moeilijkst denkbare context. Om een einde te maken aan deze uitbraak moet het weerwerk worden ondersteund en uitgebreid, niet verder gecompliceerd. Ebola is onvergeeflijk en verstoringen geven het virus het voordeel”, aldus Dr. Tedros aan het einde van hun bezoek.

“Ik voel me nederig worden door de toewijding van de ebola-bestrijders, maar maak me zorgen over de immense uitdagingen waar zij in een dergelijke complexe omgeving voor staan. Deze uitbraak bevindt zich in een kritieke fase. Het is van vitaal belang dat de internationale gemeenschap dit onderkent en ervoor zorgt dat de DRC en de WGO de steun hebben die nodig is om ervoor te zorgen dat deze uitbraak niet uit de hand loopt,” voegde Dr. Farrar daar nog aan toe.

Wat ze blijkbaar niet durven doen wegens té politiek (of niet willen doen omdat ze weten dat de VN-Veiligheidsraad daar vanavond een standpunt zal over innemen), is een oproep aan het regime om geen verdere olie op het vuur te gooien door vervalste verkiezingsresultaten te publiceren, want dit zal ongetwijfeld verdere spanningen genereren, ook in het ebolagebied, en de strijd tegen ebola verder verstoren. Als het weerwerk hinder blijft ondervinden van onrust in de periode tussen de afkondiging van de voorlopige resultaten en van definitieve, in principe zowat tien dagen, en zeker als dat ook blijft voortduren na de beëdiging van een president die door het volk wordt uitgespuwd, dan komen we in een rampenscenario waar de cijfers van 3 januari, met 613 besmettingen waarvan 371 doden en 212 genezingen, bij zullen verbleken.

Op internet kregen we een staaltje van hoe sommige media communiceren. “Ebola slaat toe in Europa door patiënt die bloed overgevend aankomt in het ziekenhuis”. In andere websites staat vermeld dat de patiënt, die enkele weken in Burundi verbleef, was opgenomen in een Zweeds ziekenhuis en intussen negatief werd getest. OK, het is de stijl van de Daily Star maar vanuit Congolees oogpunt is het toch schokkend dat over één mogelijk ebolageval in Zweden meer lawaai wordt gemaakt dan over de meer dan 600 Congolese besmettingen.

UPDATE 3 januari 2019

Door dezelfde technische problemen als eerder gemeld (het afsluiten van internet door het regime) kon het dagelijks persbericht niet worden gepubliceerd door het ministerie van Gezondheid. Het werd wel aangekondigd voor morgen.

In de Amerikaanse pers gonst het al enkele dagen van de berichten over een arts die in Congo mogelijk is blootgesteld aan het ebolavirus en in quarantaine is gezet in een ziekenhuis in Nebraska. Hij vertoont nog geen symptomen, maar het spreekt vanzelf dat zijn aanwezigheid op Amerikaans grondgebied veel meer tot de verbeelding spreekt dan de meldingen over een veraf gelegen Congo.

Reginald Moreels, oorlogsarts, voormalig voorzitter van Artsen zonder Grenzen en voormalig minister van Ontwikkelingssamenwerking, heeft in De standaard ook zijn verontwaardiging uitgedrukt over de politisering van ebola. Hij vreest verder dat de strijd tegen ebola ten koste gaat van de reguliere gezondheidszorg en van de behandeling van urgente niet-ebolagevallen. Het artikel zit achter een betaalmuur, maar mits registratie kan je 5 gratis artikels per maand lezen.

UPDATE 2 januari 2019

Voor het eerst slaagt de persdienst van het ministerie van Gezondheid er niet meer in om haar dagelijkse persberichten op tijd te versturen. Officieel wijden ze de vertraging zedig aan “technische problemen”. Maar uiteraard wordt dit veroorzaakt door de beslissing van de regering om internet uit te schakelen voor onbepaalde tijd. In plaats van cijfers via e-mail door te sturen, moeten ze nu één voor één telefonisch worden ingezameld. Ook voor de coördinatie van de weerwerk-activiteiten is het afsluiten van internet een lelijke streep door de rekening. Als het regime echt zo bezorgd is om ebola als ze beweerden toen ze de verkiezingen in het ebolagebied uitstelden, dan zouden ze nu minstens er moeten over waken dat internet er perfect blijft werken. Dat ze zonder blozen het internet hebben afgesloten, is alleen maar de zoveelste bevestiging van hun onwaarschijnlijke hypocrisie.

De cijfers van nieuwjaar overschrijden, zoals verwacht, een nieuwe drempel, die van 600 gevallen: we gaan 2019 in met 608 gevallen van ebolabesmetting en een sterftegraad die klimt naar 60,5%. De helft van de nieuwe gevallen kan in verband worden gebracht met gekende contacten, de andere helft dus niet. Dat is een hoog getal aan het begin van de zesde maand van de epidemie. Normaal gezien zou in dit stadium zowat elk nieuw geval moeten kunnen worden gerelateerd aan gekende gevallen. Dat dit niet het geval is, bevestigt dat de epidemie nog absoluut niet onder controle is.

Door alle verstoring veroorzaakt door het uitsluiten van Beni en Butembo uit de presidentsverkiezingen en het uitstellen van de parlementsverkiezingen naar de maand maart, geven de cijfers ongetwijfeld geen echt beeld van de realiteit meer weer, maar enkel van de gevallen waar het team contact mee kan maken. Dat is duidelijk als je ziet dat het aantal verdachte gevallen plotseling gehalveerd werd.

Het resultaat van de politisering van ebola door het regime kunnen we als volgt oplijsten:

• Transitcentrum in Beni vernield

• Zowat duizend contacten konden niet meer worden opgevolgd

• Het ebola-labo van Beni bleef gesloten op 27-28 december nadat de medewerkers in hun privéwoning werden belaagd door woedende betogers

• Ringvaccinaties moesten worden stopgezet

• De communicatie in de gemeenschappen viel tijdelijk stil.

• Waardige en beveiligde begrafenissen konden slechts gedeeltelijk doorgaan.

• Ook buiten Beni worden nieuwe gevallen van vijandigheid tegen ebolabestrijders gesignaleerd: in Komanda, zowat 130 km ten noorden van Beni, in de provincie Ituri, werd een vaccinverlener gewond door mensen uit de gemeenschap.

Het is duidelijk dat de kiescommissie, onder druk van de minister van binnenlandse zaken, een totaal verkeerde beslissing heeft genomen die veel schade heeft berokkend aan de ebolabestrijding en ongetwijfeld zal hebben bijgedragen tot vele nieuwe besmettingen. Die zullen de komende weken de statistieken verder doen stijgen. De minister van Gezondheid moet behoorlijk kwaad zijn op zijn collega van binnenlandse zaken, de president en de kiescommissie om zijn doordachte wetenschappelijke aanpak zulke grote stokken in de wielen te steken. En in de hoofden van de burgers woekert de gedachte verder dat het regime met haar politieke maatregel, bovenop het neutraliseren van hun oppositiestemmen, ook de verdere verspreiding van het virus als doel had. Het vertrouwen in de overheid zit hiermee op haar laagste punt ooit. Wat gaat dat geven bij de afkondiging van kiesresultaten die niet overeenkomen met de keuze van de mensen?

UPDATE 31 december 2018

Aan het jaareinde 2018 is er nog niets te merken van een vermindering van de epidemie. Een eenvoudige manier om dat visueel voor te stellen is het totaalaantal gevallen en het aantal doden samen te tellen per maand en zo in een grafiek te zetten. Het resultaat is schrikbarend. Ebola bereidt zich voor om het nieuwe jaar in te zetten met een aantal besmettingen boven de 600.

Evolutie van ebola per maand: nog steeds een steile klim

Kabila beweerde op de kiesdag voor de camera’s van de internationale pers dat deze verkiezingen vrij en eerlijk zullen verlopen, maar hij heeft niet de eerlijkheid en geeft niet de vrijheid om te communiceren door andermaal internet en SMS te doen afsluiten om 11 uur vanochtend. Dat is in alle geval een duidelijk signaal dat de intenties van het regime niet transparant zijn en dat ze hard aan het werken zijn aan het voorbereiden van de uitslag die ze aan het volk willen opdringen. Het dagelijkse persbericht van het ministerie van Gezondheid blijft gelukkig komen, een bewijs dat het niet vanuit Kinshasa wordt verspreid ofwel vanuit een eigen satellietverbinding.

UPDATE 30 december 2018

De bevolking van Noord-Kivu voelt zich zo opzij geschoven door het hoogmoedige bewind dat ze nog geprobeerd hebben het uitstel van de verkiezingen omwille van ebola en onveiligheid ongedaan te maken. Deze oproep werd nog op internet gepubliceerd:

Maar ze wisten goed genoeg dat daar geen gevolg zou worden aan gegeven. Daarom hebben de jongeren in enkele dagen tijd alternatieve verkiezingen georganiseerd in Beni, Butembo, Kasindi en Oïcha. Uiteraard ging het niet om echte verkiezingen. De stembrieven moesten met de hand worden ingevuld in plaats van met stemmachines. Maar vele honderden burgers vonden het de moeite waard om toch hun stem uit te brengen, om daarmee tegelijk de kiescommissie duidelijk te maken dat verkiezingen organiseren helemaal niet zo moeilijk is en de Kabilie diets te maken dat de voorkeur van het volk duidelijk uitgaat naar Martin Fayulu.

Onze verkiezingen zijn compleet legaal. Onze politici voorbij hun vervaldatum daarentegen…

© cartoonist Kash/actualite.cd

Preventie van ebola werd in acht genomen. Maar door de commotie die het opgelegde uitstel heeft veroorzaakt is het weerwerk nog altijd verstoord. De dagcijfers zijn dan ook als voorlopig te beschouwen, tot de rust voldoende is teruggekeerd opdat de ebolateams weer voluit operationeel zouden kunnen worden. Op 596 besmettingen worden 361 doden geteld en 206 genezingen.

UPDATE 29 december 2018

Er zijn vandaag geen cijfers over nieuwe gevallen omdat de ebolateams nog niet opnieuw voluit aan het werk kunnen. De meeste verdachte gevallen konden niet worden opgevolgd: slechts 21 terwijl er op andere dagen meer dan 100 waren. De labo’s in Beni en Butembo zijn operationeel maar de vaccinaties zijn nu al voor de derde dag op rij stilgevallen. Organisaties zoals Oxfam hebben hun activiteiten officieel geschorst tot nader order. Morgen, uitgestelde kiesdag in Butembo en Beni, zal de spanning ook te snijden zijn en zullen de ebolabestrijders zich niet op straat wagen.

President zonder mandaat Kabila die zich jarenlang als een zwijgende sfinx heeft gedragen verbaast vriend en vijand door nu alle media af te schuimen om daar te gaan uitleggen waarom het uitstel van de verkiezingen in de ebolazones nodig is. In een nooit geziene media-outing (BBC, Deustche Welle, Le Monde, Le Soir, Al Jazeera, Voice of America, New York Times, Financial Times om er maar enkele te noemen), op aanraden van het Israëlische PR en lobby-bureau dat hen vele miljoenen heeft gekost, verdedigt Kabila al zijn recente beslissingen en schuwt daarbij niet de langue de bois. Het is bij wijlen hallucinant hoe hij zonder verpinken weigert de werkelijke situatie in Congo onder ogen te zien (Congo is een land zonder problemen, een paradijs, zei hij aan Le Monde), zich verbergt achter hypocriete soevereiniteit, moeilijke vragen over zijn eigen fortuin met een irritant lachje wegwuift als nonsens. Zijn besluit over zijn persoonlijke toekomst (“the sky is the limit”) terwijl de modale Congolees in armoede wegkwijnt komt behoorlijk hautain over. Kijk maar eens mee naar zijn interview door Al Jazeera:

Gisteren en vandaag hebben de drie zwaargewichten in de kiesstrijd (Shadary, Tshisekedi en Fayulu) onderhandeld met de CENI (onafhankelijke kiescommissie) op verzoek van de SADC (Ontwikkelingsgemeenschap van Zuidelijk Afrika) over een gemeenschappelijk engagement voor vreedzame verkiezingen. Tshisekedi en Fayulu hebben geprobeerd amendementen in te brengen die zouden moeten bijdragen tot vrije en eerlijke verkiezingen, maar daar werd niet op ingegaan. Van hen werd enkel verwacht dat ze geen oproer zouden aanmoedigen en eventuele betwistingen van de uitslag of de procedures via de rechtbanken zouden uitvechten. SADC’s grootste zorg is dus duidelijk hun angst voor ontsporingen en vluchtelingenstromen, niet zozeer het democratisch gehalte van de verkiezingen.

UPDATE 28 december 2018

Link

Interview met Xavier Taveirne, Radio 1,
De Ochtend
Doorspoelen tot 01:09:27

Ik vond het nodig eens een aantal dingen op een rij te zetten over de politisering van ebola in deze verkiezingsweek. In De Ochtend op Radio 1 gaf ik vanochtend een interview aan Xavier Taveirne, maar in amper tien minuten krijg je natuurlijk niet alles uitgelegd. In een apart Mo*-artikel, zodat ook de mensen die mijn ebola-dagboek niet volgen kunnen begrijpen waar het over gaat, leg ik uit hoe de kiescommissie met haar politieke beslissingen het virus in de kaart speelt in plaats van het in te perken.

Vandaag is het inderdaad zo gegaan: door de algemene staking (ville morte) in Beni en Butembo hebben de weerwerkteams geen veldwerk kunnen doen. Maar ze zijn wel vanuit hun schuilplaats in contact gebleven met de lokale veldwerkers, zodat toch nog vijf verdachte gevallen konden worden opgenomen in een behandelingscentrum. In Beni waren noch het labo, noch het ebolabehandelingscentrum operationeel maar de behandelingscentra konden wel doorwerken op halve kracht. De vaccinaties werden evenwel onderbroken.

De minister van Gezondheid kon niet anders dan zijn spijt uitdrukken dat “delinquenten misbruik hebben gemaakt van de betogingen om verschillende gezondheidscentra in Beni te plunderen, vandaliseren en vernietigen. Ook al respecteert de minister het recht op betogen van de bevolking, toch kan dit niet gebruikt worden als voorwendsel om gezondheidscentra en hun personeel te belagen. Bovenop het feit dat dit inbreuken zijn op de wet, stellen deze ernstige wandaden ook nog eens de hele gemeenschap bloot aan een vermenigvuldiging van het ebolavirus.” Geen woord uiteraard over de verantwoordelijkheid van diegenen die de ebola-epidemie hebben gebruikt als voorwendsel om de verkiezingen uit te stellen en de Wanande het recht te ontzeggen om deel te nemen aan de presidentsverkiezingen.

Intussen circuleren op de sociale netwerken foto’s die mijn haren ten berge doen rijzen: bengels lopen rond met de speciale uitrusting die gezondheidswerkers aandoen om ebolagevallen te behandelen, zonder te weten of die wel goed ontsmet was op het moment van de plundering. Voor hen lijkt het speelgoed, maar misschien hebben ze wel een fatale besmetting opgelopen. Gaat dit zich morgen en overmorgen herhalen?

bengels spelen met ebolamateriaal dat misschien wel besmet is…

Bron: sociale netwerken

De dagstatistieken maken gewag van 593 besmettingen waarvan 359 mensen zijn gestorven en 203 genezen.

In Oeganda hebben de veiligheidsdiensten zich aan de grens opgesteld om de verwachte instroom van Congolezen op te vangen. Vele mensen verwachten zondag grote ontsporingen en nu ze toch niet eens kunnen gaan stemmen weerhoudt niets hen ervan om zich voor het week-end in veiligheid te brengen.

UPDATE 27 december 2018

De kiezers van Beni en Butembo zijn nog volop het vergiftigde kerstgeschenk van de regering aan het verteren. Niemand begrijpt dat de kiescommissie zoveel lef kan hebben dat hun verkiezingen worden uitgesteld tot nadat de nieuwe president is ingezworen. Zelfs de bisschop van Beni-Lubero, die zelden uitgesproken standpunten inneemt, vindt de motieven van de kiescommissie ongegrond. Melchisedec Sikuli waarschuwt voor radicalisering en de schade die het weerwerk tegen ebola daarvan zal ondervinden.

Zijn waarschuwing werd meteen geïllustreerd door enkele honderden betogers die deze voormiddag een pas nieuwgebouwd transitcentrum in Beni hebben geplunderd en beschadigd. Resultaat: een twintigtal potentiële ebolapatiënten die er vertoefden zijn gevlucht voor hun leven, nog voor ze zekerheid hadden van de uitslag van hun testen. Als er besmette gevallen tussen zaten zullen ze nu wellicht andere mensen aansteken. Een drietal onder hen was er zo slecht aan toe dat ze niet eens zijn kunnen vluchten. Ze werden intussen overgebracht naar een behandelingscentrum. De anderen hebben gelukkig het gezond verstand zich opnieuw aan te melden na de terugtrekking van de betogers.

De anti-ebolateams moeten verplicht onderduiken, omdat ze gezien worden als de oorzaak van de uitsluiting van de verkiezingen van zondag. Controleposten aan de grens en de ingang van de stad worden verlaten. Expert-expats worden teruggeroepen door hun werkgevers. Het is overduidelijk dat het weerwerk tegen ebola onderbroken wordt en het virus weer de vrije loop krijgt. Hieruit blijkt duidelijk de hypocrisie van de regering: ze heeft aan de kiescommissie gevraagd om verkiezingen in Beni en Lubero uit te stellen uit vrees dat de verkiezingen ebola zullen helpen verspreiden. Maar het omgekeerde is waar: het is nu net de reactie op het uitstel van de verkiezingen dat ten volle bijdraagt aan de verspreiding van het virus. Hadden ze de verkiezingen wel laten doorgaan zoals gepland, met mobiele handwasinstallaties en systematische lichaamstemperatuurmetingen in alle bureaus, dan was alles netjes onder controle gebleven en zou de ramp van vandaag niet hebben plaats gevonden. Als de komende drie weken veel nieuwe gevallen worden vastgesteld zullen we weten waarom.

De vraag is ook nog: vanaf wanneer zal het weerwerk kunnen worden heropgestart? Morgen is in Beni en het hele land een ville morte afgekondigd (een algemene staking) en dan kunnen ze ook niet buitenkomen. Zaterdag en zondag zal het wellicht ook onmogelijk zijn voor hen om te werken wegens voortdurende spanningen. En daarna? Wat staat er te gebeuren bij de afkondiging van de voorlopige resultaten op 6 januari? De definitieve afkondiging op 15 januari? De inzwering op 18 januari? Nogmaals oproer en onderbreking van het weerwerk? Het ziet er dus bijzonder slecht uit voor de bestrijding van het ebolavirus en ik begin te vrezen dat alle inspanningen van de voorbije maanden door deze ondoordachte beslissing van de kiescommissie volledig teniet zullen worden gedaan.

Ondoordacht? Dat is nog maar de vraag: vele cynisch geworden Congolezen denken dat dit met voorbedachten rade is beslist: alle ingrediënten zijn aanwezig om de verkiezingen ongeldig te laten verklaren en het geweld te laten escaleren tot een niveau dat de noodtoestand moet worden uitgeroepen. De kans dat buurlanden als Oeganda en Rwanda dan weer Congo binnendringen onder het mom van hun zelfverdediging wordt zeer reëel. En Kabila zal aanblijven als president bij gebrek aan een opvolger. Tenzij buurlanden als Angola en Zambia via de SADC en de ICGLR de moed zouden hebben om in te grijpen. Op de kiesdag worden op de luchthavens na alle grenzen gesloten en de EU-ambassadeur, de Belg Bart Ouvry, heeft net 48 uur de tijd gekregen om zijn boeltje te pakken en op te hoepelen, officieel als vergelding voor de EU-sancties tegen de baronnen van het regime en hun presidentskandidaat Emmanuel Shadary. De komende dagen beloven dus bijzonder heet te worden.

Vernielde tenten van het transitcentrum

Bron: sociale netwerken

Vernielde tenten van het transitcentrum

Bron: sociale netwerken

Mislukte poging tot brandstichting

Bron: sociale netwerken

UPDATE 26 december 2018

Link

De officiële beslissing van de onafhankelijke kiescommissie om verkiezingen in Beni, Butembo en Yumbi uit te stellen naar maart 2019.

Wat gisteren werd aangekondigd is vanochtend al officieel gemaakt. In Beni stad en territoire, in Butembo (provincie Nord-Kivu) en in Yumbi (provincie Mai Ndombe) mogen de mensen niet mee stemmen op 30 december. De verkiezingen worden er uitgesteld tot ergens in maart. Officiële reden: ebola en onveiligheid. Echte reden: uitsluiten van de stemmen van deze kiesdistricten, want zo goed als niemand is bereid om voor de zelfgekozen opvolger van Kabila te stemmen. Shadary heeft zelfs niet de moed gehad zich in Butembo te vertonen tijdens zijn kiescampagne omdat hij er bijzonder onpopulair is. Dat scheelt al heel wat werk bij het vervalsen van de uitslag als je al die stemmen voor oppositiekandidaat Fayulu kan uitsluiten. Dat haalt het % van Shadary in één klap al een heel stuk naar boven. Op 18 januari zal hij al zijn eed afleggen, bevestigt de officiële beslissing, dus wat de mensen van Beni en Butembo doen zal daar niets meer aan kunnen veranderen. De boodschap van Kinshasa is eigenlijk duidelijk: de burgers van het grote noorden van Noord-Kivu tellen niet mee in het politieke proces. Of en hoe hun stem voor de presidentsverkiezingen zou meetellen wordt zelfs niet meegedeeld in de officiële aankondiging. Dan weet je het wel. Je mag er ook zeker van zijn dat dit een etnische interpretatie zal krijgen: zij zullen niet aarzelen om te beweren dat Kabila de Nande, het volk van le Grand Nord van Noord-Kivu, wil marginaliseren. Ze zullen dat niet zomaar slikken.

Ebola-specialisten hebben nochtans herhaaldelijk gezegd dat mits een goede voorbereiding verkiezingen perfect mogelijk blijven en de minister van Gezondheid heeft dat begin december nog bevestigd. De temperatuur meten van elke kiezer bij aankomst in het kiesbureau en mensen met een verhoging meteen verwijderen, handen wassen voor en na het stemmen, touch screens regelmatig ontsmetten en het virus maakt geen kans. Maar het is natuurlijk een pracht van een voorwendsel om de verkiezingen te verstoren. Bovendien zijn experten het er ook over eens dat ebola tegen maart nog niet onder controle zal zijn. Dus als angst voor ebola de echte reden is, dan stel je de verkiezingen uit met minstens zes maanden, en dan doe je dat ook preventief met de kiescampagne. Maar die is wel probleemloos mogen doorgaan en heeft zo aan het licht gebracht hoe onpopulair de zelfgekozen kandidaat van Kabila wel is. Niet de angst voor ebola maar de angst voor de tegenstemmen zijn de drijfveer van het uitstel. Het is trouwens na een schrijven van de minister van Binnenlandse Zaken aan de kiescommissie, en niet van de minister van Gezondheid, dat deze beslissing “in alle onafhankelijkheid” werd genomen.

In Furu, de heetste wijk van Butembo, is de Boulevard Joseph Kabila al afgesloten uit woede

Bron: sociale media

Het scenario dat nog altijd overeind blijft is dat de bevolking in opstand komt tegen zoveel minachting voor het oosten en tegen het gevoel van etnische uitsluiting dat dit bij hen oproept, dat de uitslag van de verkiezingen wordt gewraakt en verworpen zodat er geen machtsoverdracht kan plaatsvinden bij gebrek aan een opvolger, dat de bevolking wraak neemt tegen het ebolateam dat vanuit Kinshasa wordt aangestuurd en als een handlanger van het regime dreigt te worden gezien met mogelijke gewelddadige represailles tegen hen en onderbrekingen in het weerwerk, dat eventueel zelfs de staat van beleg wordt afgekondigd. Dan blijft Kabila zelf in de presidentszetel zitten, en dat is precies wat hij wil. Hij zal de schuld op de oppositie schuiven en zich trachten te profileren als de redder des vaderlands. En beloven verkiezingen te organiseren zodra de staatskas daartoe zal in staat zijn, over een jaar of twee. Benieuwd hoe de buurlanden vandaag in Brazzaville gaan reageren op deze evolutie.

In de heetste wijk van Butembo, Furu, wordt nu al geprotesteerd en op de Boulevard Joseph Kabila is al geen verkeer meer mogelijk door acties van boze jongeren. Dit is nog maar improvisatie. Wat zal dat worden als de acties grootschaliger worden voorbereid?

UPDATE 25 december 2018

We beginnen een duidelijker inzicht te krijgen in de manier waarop de verkiezingen, die al voor de derde keer werden uitgesteld, zullen worden aangepakt. Zowat iedereen is het erover eens dat het team van de zittende president hard aan het zoeken is naar een strategie om hem nog te blijven laten zitten. Er doen vele geruchten de ronde, maar een bericht dat afkomstig is van enkele presidentskandidaten geeft al één van de vermoedelijke denkrichtingen aan.

De nationale kiescommissie zou hen al hebben meegedeeld dat het niet mogelijk is om verkiezingen te organiseren in Beni en Butembo omwille van de ebola-epidemie. Laat dit nu net twee belangrijke steden zijn in het oosten waar de kandidaat van het regime geen enkele kans maakt om stemmen te krijgen. Omdat al die stemmen van het noorden van Noord-Kivu voor hen verloren zijn, komt het hen beter uit om daar dan geen verkiezingen te organiseren.

In Mai Ndombe in het westen, waar de voorbije dagen openlijke conflicten zijn uitgebroken, zouden de verkiezingen evenmin worden georganiseerd. Het provinciale kantoor van de nationale kiescommissie werd er vernield. Dat klinkt als een erg aannemelijke reden om te verklaren waarom er geen verkiezingen kunnen worden georganiseerd, maar sinds de brand die 8000 stemcomputers vernielde in Kinshasa zonder een berg verwrongen moederborden achter te laten, hebben we een duidelijk idee van de mise-en-scène waar de kiescommissie zelf toe in staat is.

Vernield kantoor van de provinciale afdeling in Mai Ndombe van de onafhankelijke kiescommissie

Bron: sociale media

Bovendien wordt het steeds duidelijker dat de stemcomputers niet alleen maar als printer voor uitgebrachte stemmen zullen dienen, maar wel degelijk zullen verbonden zijn met het internet via SIM-kaarten die in grote hoeveelheden werden aangekocht.

Emmanuel Shadary, de door Kabila persoonlijk aangeduide opvolger, zal dus worden verkozen na uitsluiting van het ebolagebied dat een aanzienlijke reductie van de tegenstemmen zal meebrengen, en manipulatie van de stembusresultaten. Ofwel slagen ze erin die uitslag op te leggen aan de Congolese bevolking, en zal Kabila dus via zijn handpop de komende 5 jaar aan de touwtjes kunnen blijven trekken. Ofwel wordt de uitslag gewraakt en ongeldig verklaard, en dan blijft volgens de grondwet de huidige president in functie. De grondwet voorziet namelijk heel eenvoudig dat een president aan de macht blijft tot die macht wordt overgedragen aan zijn wettelijk verkozen opvolger. De nieuwe verkiezingen worden dan ongetwijfeld opnieuw met minstens twee jaar uitgesteld.

We zullen snel genoeg weten hoe dat afloopt. In afwachting weten we vooral dat de ebola-epidemie verder woekert en dat op kerstavond met vier nieuwe bevestigde gevallen de teller van het aantal besmettingen op 583 staat en van het aantal doden op 354.

UPDATE 24 december 2018

Dat dit na maanden van sensibilisering nog steeds gebeurt, is een reden tot diepe ongerustheid: in Butembo (Katwa) verzet een groep jongeren zich nog steeds tegen de weerwerkploeg wanneer die zieke mensen kwam ophalen om hen te behandelen in het ebolacentrum. Ze gebruikten daarbij fysiek geweld tegen de gezondheidswerkers en deelden ook vlugschriften uit onder de wijkbewoners.

Vernielde handwasinstallatie

Bron: sociale media

Zondagochtend besloot de politie hen op te pakken. Voor dag en dauw, om 5 uur, zijn ze hen gaan uit hun huis halen om hen op te sluiten in de gevangenis. De buurtbewoners begrepen niet wat er precies gebeurde en gingen hun woede koelen op de wijkchef, die ze verantwoordelijk achtten voor de arrestatie. Ze hebben de man lelijk toegetakeld en tot ’s avonds laat gegijzeld. De hele dag bleef de wijk onrustig. Handwasinstallaties werden vernield uit protest tegen de arrestatie van de vier oproerkraaiers. De politie is vastberaden hen te laten veroordelen om een voorbeeld te stellen.

Maar het is het virus dat blijft profiteren van deze tegenstand en dat blijft zich uiten in stijgende cijfers. Met 5 nieuwe bevestigde gevallen en 5 doden tellen we nu al 579 besmettingen waarvan er 352 overleden zijn. De eerstelijnsgezondheidswerkers worden volop gevaccineerd, ook in Butembo, zodat het aantal inentingen intussen meer dan 52.000 bedraagt. Maar het aantal verdachte gevallen brak zondag een nieuw record: zomaar even 213 gevallen zijn in onderzoek. Zowel in Beni als in Butembo werd daarom een ebolabestrijdingscentrum omgebouwd tot een ebola-diagnosecentrum.

UPDATE 23 december 2018

Het was een tijdje geleden dat er nog een ebolabesmetting was vastgesteld ten zuiden van Butembo, maar gisteren zaterdag was het weer zover: in Musienene, op 17 kilometer richting Goma. Samen met zes andere bevestigde gevallen brengt dat het aantal zieken op 574 waarvan 198 het hebben overleefd en 347 er zijn aan bezweken. De angst voor een doorbraak naar Goma blijft dus zeer groot.

Iets gelijkaardigs is trouwens gebeurd naar een nieuwe gezondheidszone: een nieuw geval dat gisteren is vastgesteld na haar dood in de gezondheidszone Nyankunde is besmet geraakt in de zone Komanda en heeft door zich naar die buurzone te begeven het virus helpen verspreiden en er mogelijk ook mensen besmet. Om te beginnen het medisch personeel, want dat bleek nog steeds niet gevaccineerd te zijn. Hopelijk krijgen ze nu snel hun vaccin nog eer het voor hen te laat is. Nyankunde is nu ook opgenomen in de statistieken. Dat brengt het totaal aantal gezondheidszones met bevestigde gevallen op 16, waardoor de bestrijding weer een stukje ingewikkelder is geworden. Ook valt het op dat de officiële statistieken alvast een lijntje hebben voorzien voor Lubero en Goma. De impliciete boodschap hiervan is duidelijk: de vraag is niet of er een doorbraak naar het zuiden komt, maar wel wanneer.

De situatie op 22 december 2018

© 2018 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo. All rights reserved.

Opvallend is ook dat er 161 verdachte gevallen in onderzoek zijn. Ik geloof niet dat ik eerder al zo een hoog getal zag. Het heeft er ook mee te maken dat nu ook in Goma aan permanente monitoring van alle verdachte gevallen wordt gewerkt en overal de waakzaamheid is aangescherpt. Laat ons hopen dat het zich niet vertaalt in een stijging in het aantal besmettingen.

UPDATE 22 december 2018

Zaterdagavond 22 december heeft de zoveelste weekend-aanval op rij plaats gevonden in het noorden van Beni. De wereld is allang gestopt met zich vragen te stellen over deze moordenaars, omdat ze door de overheid steeds maar worden voorgesteld als Oegandese rebellen van het ADF. Maar het is niet te vatten hoe ze denken door Congolese burgers af te slachten een regeringswissel in Oeganda te bekomen. Geen enkele aanslag wordt opgeëist, het leger en Monusco komen zo goed als elke keer te laat. Het dodental kan niet meer worden bijgehouden, maar zeker is dat dit al ver boven de 1.000 ligt. Zoals gewoonlijk komt er geen enkele reactie uit de hoofdstad en voelen de mensen van Beni zich aan hun lot overgelaten.

Het is geen toeval dat de aanvallen van de voorbije weken zich steeds in datzelfde gebied ten noorden van Beni situeren. Dat is immers het deel van de stad van waaruit het weerwerk tegen ebola wordt gecoördineerd en alles wat de strijd tegen ebola kan belemmeren en dus de verspreiding van het virus kan bevorderen past in de kaart van de moordenaars, want als het op moorden aankomt kent ebola zijn gelijke niet. Met een gemiddelde van zowat 60 doden per maand is ebola efficiënter dan de moordbendes die ongeveer de helft daarvan realiseren.

Iedereen houdt zijn hart vast wat dat zal betekenen voor de verkiezingen. Een wachtende rij kiezers vormt een uitgelezen doelwit voor terroristen wiens doel het is om zoveel mogelijk burgers uit de weg te ruimen. Zullen politie, leger en blauwhelmen erin slagen alle stembureaus te beschermen? Eén goed gerichte aanval bij het begin van de stemronde kan al snel tientallen doden opleveren en is genoeg om alle burgers te ontmoedigen om nog te gaan stemmen die dag.

Vindt die aanslag niet plaats, dan is er nog altijd de vraag of de mensen de stemcomputer zullen willen aanraken. Iedereen moet hetzelfde touchscreen gebruiken, wat dus een ideale verspreidingsweg is voor een virus. Er zal alles moeten worden aan gedaan om alle mensen met koorts en andere symptomen eruit te halen, iedereen verplicht de handen te laten ontsmetten voor het betreden van het stembureau en het touch screen zeer regelmatig te ontsmetten. Benieuwd of de burger in zulke omstandigheden zijn stemrecht zal willen laten gelden.

Met 347 doden en 197 genezingen op 567 besmettingen blijven de cijfers klimmen, maar de intensiteit van de epidemie lijkt in Beni toch wat af te zwakken. In Butembo en Komanda is daar evenwel nog niets van te merken. Afwachten wat de komende weken bieden.

UPDATE 20 december 2019

Het daggemiddelde van de nieuwe besmettingen blijft hoog: op 18 december waren er 7 nieuwe gevallen, de dag erop 6. Maar er duiken nog steeds andere besmettingen op die met vertraging worden toegevoegd aan de statistieken: nog eens 5 extra gevallen. Dat brengt het totaalaantal besmettingen meteen op 560 waarvan 336 zieken zijn overleden. Het sterftecijfer is daardoor ook weer gestegen naar 60%. Dat duidt erop dat nog steeds te veel zieken te laat worden gediagnosticeerd, waardoor de experimentele medicijnen niet meer kunnen werken en dus geen invloed hebben op het totale sterftecijfer. Dat is dan ook een indicator van het onvermogen van het weerwerkteam om ebola onder controle te krijgen.

Dat onvermogen springt meteen in het oog als je de grafiek van Ian Mackay bekijkt: dit is een uitbraak die zich lijkt klaar te maken om nog een tandje bij te steken. Dat intussen 50.000 mensen werden gevaccineerd is een mooi resultaat, maar iedereen vreest dat dit een tweede doorbraak niet zal kunnen voorkomen. Hoe langer hoe meer lijkt het erop dat de vraag niet langer is of die er komt, dan wel wanneer.

In buurland Oeganda werd alvast alarm geslagen dat er mogelijk een Kerstdoorbraak komt: het aantal mensen dat de grens met Congo oversteekt zal stijgen van 300.000 naar 500.000 per maand, om vrienden en familie te bezoeken. Het risico dat het virus meereist met mensen die nog zonder symptomen zijn is erg groot omdat er nog zoveel nieuwe gevallen worden vastgesteld en de opvolging van de mogelijk besmette contacten niet voor 100% kan gebeuren.

Het is een magere troost dat de kiescommissie ebola niet heeft ingeroepen als voorwendsel om de verkiezingen uit te stellen. Toch ben ik er niet helemaal gerust in of ze toch niet heimelijk zitten te speculeren op die Kerstdoorbraak. Want dan kunnen ze ineens een nieuw uitstel verantwoorden met minstens een half jaar. Je ziet hoever het met ons is gekomen: na jaren van leugens en manipulaties te hebben ondergaan ga je in alles een machinatie van een machiavellistische regering zien. Dat verklaart waarom er nog zoveel mensen zijn die nog steeds geloven dat ebola zelf moedwillig werd verspreid door de regering en haar president zonder mandaat.

UPDATE 18 december 2019

De wereld maakt zich hoe langer hoe meer zorgen over het niet onder controle krijgen van deze ebola-uitbraak. De cijfers van vandaag zouden een begin kunnen inluiden van een terugval, maar de vermindering is niet lang genoeg om die conclusie te trekken. “Slechts” drie nieuwe gevallen en vier nieuwe doden tegenover 6 genezingen, geef toe, klinkt beter dan de voorgaande dagen. Maar op zich blijven het cijfers die we niet meer willen zien in de vijfde maand van een uitbraak. En morgen kunnen ze weer naar boven schieten. Met 319 doden en 192 genezingen op 542 besmettingen, blijven we wel stijgen. De 96 nieuwe verdachte gevallen van gisteren maandag zijn een indicator van verdergaand risico op nieuwe besmettingen morgen. Verontrustend is ook dat het virus weer opduikt in zones waar het langer dan 21 dagen was verdwenen, wat wijst op een herbesmetting vanuit andere zones.

Dat heeft allemaal te maken met twee grote redenen: de voortdurende onveiligheid door de vermeende Oegandese rebellen van het ADF (maar waarvan de juiste identiteit nooit goed werd vastgesteld) die Beni en Oïcha blijven aanvallen enerzijds, en anderzijds het blijvend verzet van burgers tegen het weerwerkteam, in de overtuiging dat zij die beweren het virus te bestrijden het eigenlijk verspreiden. Zij schuwen daarbij geen fysiek geweld om besmette lichamen te roven of om de ebolabestrijdingsteams aan te vallen.

Steeds luider klinken de oproepen om het mandaat van de blauwhelmen van de MONUSCO te herzien om ook gezondheidswerkers in de regio te beveiligen. Mark Eccleston-Turner, deskundige Internationaal Recht aan de Universiteit van Keele, is daar één van de voorvechters van.

Een NGO als de Aids Healthcare Foundation versterkt die oproep met de dramatische titel: hoeveel mensen moeten er nog sterven eer de Wereldgezondheidsorganisatie tot actie overgaat? Helemaal correct is die titel niet omdat hij suggereert dat de WGO niets doet, terwijl ze zich net heel hard inspant op het terrein. De oproep komt er omdat zij wel het beslissingsrecht heeft om deze uitbraak het statuut te geven van ‘internationale noodtoestand’. AHF is van oordeel dat alle criteria daartoe aanwezig zijn en vraagt zich af waar de WGO op wacht om die stap te zetten. Dat zou zeker helpen om meer middelen vrij te maken om sneller het goedkeuringsproces van het Merck’s vaccin te doorlopen en de strategische stock van amper 300.000 vaccins waar Merck aan werkt te verhogen, gelet op de te verwachten doorbraak van ebola naar Goma en dan naar Rwanda, waar miljoenen mensen bedreigd worden door het virus.

UPDATE 17 december 2019

Volgens optimisten zou dit misschien wel de laatste grote ebola-uitbraak zijn geweest. Er is namelijk goede hoop op een doeltreffend medicijn dat de reproductie van het virus in het menselijk lichaam onmogelijk maakt.

Het ebolavirus dringt, net als andere virussen, gastheercellen binnen en gebruikt ze om zich te vermenigvuldigen, waarbij ze cellulaire processen gebruiken om virale eiwitten te bouwen, die uiteindelijk nieuwe kopieën van het virus worden. In een recente studie werd een bewijs gevonden voor een interactie tussen ebola-eiwit VP30 en het menselijke eiwit RBBP6. Diepgaander onderzoek bracht aan het licht dat een onderdeel van dat eiwit, een peptideketen van amper 23 aminozuren lang, de vermenigvuldiging van het virus kan tegenhouden. Deze kleine groep aminozuren alleen al is voldoende om de levenscyclus van het ebolavirus te verstoren.

Een kleine molecule kan veel beter in cellen doordringen en kan dus ook actief het virus aan banden leggen. De vraag is alleen maar of het ebolavirus niet zal muteren om de hindernis die de peptide vormt te kunnen omzeilen.

Het zal nog wel enige tijd vergen om het middel te ontwikkelen. Intussen blijft deze uitbraak voortwoekeren: met alweer 8 nieuwe gevallen erbij staan er nu 539 gevallen geregistreerd, waarvan er 315 zijn gestorven en 186 genezen. Meer dan 48.000 mensen werden intussen gevaccineerd.

UPDATE 16 december 2018

We mogen hout vasthouden dat de epidemie na vier en een halve maand nog steeds binnen de grenzen van het Noorden van Noord-Kivu en het zuiden van Ituri is gebleven. Dat mogen we ongetwijfeld toeschrijven aan de inspanningen van het weerwerkteam. Maar zij hebben niet alles onder controle in deze moeilijke context en het is maar een kwestie van tijd eer zich een eerste geval zal voordoen in Goma. Dat betekent niet noodzakelijk een ramp, als men er snel bij is en de ringvaccinaties meteen worden opgezet. Maar als het iemand is die onderduikt en tientallen andere mensen kan besmetten vooraleer de diagnose wordt gesteld, dan komen we in een horrorscenario.

Uit de spreiding van de gevallen over de verschillende gezondheidszones leren we een paar interessante dingen:

De situatie op 15 december 2018

© 2018 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo. All rights reserved.

• 60% van de gevallen doen zich voor in een stedelijke omgeving (Beni, Butembo, Katwe)

• Het oorspronkelijke epicentrum Mabalako is allang voorbijgestoken door Beni als jongere en nog steeds actieve infectiehaard. Als we Butembo en Katwa samentellen (want aangrenzende zones in het stedelijke milieu van Butembo), ligt het aantal besmettingen ook al hoger dan in Mabalako. Dat het aantal in groter Butembo minder dan de helft is van die in Beni heeft volgens mij alles te maken met de weerkerende aanvallen op Beni die telkens de bestrijding onderbreken: een duidelijk illustratie van hoe de onveiligheid het virus in de hand werkt.

• Het aantal verdachte gevallen blijft naar de 100 neigen. In principe is binnen de 24 uur bekend of een verdacht geval ook een echt geval is of niet. Dat wil dus zeggen dat er elke dag nog steeds veel nieuwe verdachte gevallen bijkomen en dat de kans dus groot is dat het aantal nieuwe bevestigde gevallen zal blijven stijgen. Dat was alleszins het geval op 15 december, met twee nieuwe bevestigde gevallen en twee overlijdens.

UPDATE 15 december 2018

De ebolatrein blijft maar doorrazen. Met weer 8 nieuwe besmettingen, 5 doden en 1 genezing erbij staan de statistieken van 14 december op 529 besmettingen waarvan 311 mensen zijn gestorven en 183 genezen.

Het blijft belangrijk om steeds nieuwe manieren te bedenken om zoveel mogelijk mensen te kunnen bereiken met sensibiliserende boodschappen. Opnieuw is daartoe beroep gedaan op de bisschop van Butembo-Beni met wie ze een campagne hebben uitgewerkt onder de titel “Gezin zonder ebola”, die zich inschrijft in de bredere campagne “Geen ebola bij mij thuis”.

In een communiqué riep de bisschop op vrijdag 14 december alle gelovigen op om zich te beschermen om hun naasten en hun gemeenschap te beschermen. Hij vroeg ook aan al zijn priesters en andere religieuze animatoren om de sensibilisering op te drijven tijdens de liturgische diensten. Hij zei uitdrukkelijk dat hij het jammer vindt dat het virus zich kan blijven verspreiden omwille van diegenen die zich blijven verzetten. Hij veroordeelde met klem het “onmenselijk en wreed gedrag” van al diegenen die de weerwerkteams verbaal en/of fysiek hebben aangevallen. Hij klaagde evenzeer de praktijken aan van diegenen die de graven schenden van ebolaslachtoffers en daardoor zelf ook besmet geraken. Hij heeft aangekondigd dat elke familie die zich leent tot dergelijke wandaden enige tijd zal geschorst worden van pastorale en liturgische diensten, waaronder de eucharistieviering en de andere sacramenten.

In Congo kan men nog dreigen met religieuze sancties. Laat ons hopen dat ze hier nog wel iets uithalen.

UPDATE 14 december 2018

Aantal opgevolgde contacten

© 2018 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo. All rights reserved.

Elke dag krijgen we ongeveer hetzelfde beeld van de opgevolgde contacten. Het aantal personen dat in contact kwam met besmette gevallen en dat wordt opgevolgd op dagelijkse basis om te zien of ze de symptomen ontwikkelen of niet, wordt immers ook elke dag meegedeeld. Steevast zien we dat die opvolging zelden 100% bedraagt. Zoals op deze grafiek is te zien, zijn er ongeveer 6.600 contacten, waarvan er ongeveer 6.000 worden opgevolgd. Uitgedrukt in % betekent dit dat zowat 90 tot 95% van de contacten worden opgevolgd. Maar als je dat uitdrukt in absolute gevallen, klinkt dat heel anders: om en bij de 600 mensen die potentieel besmet zijn worden dus helemaal niet opgevolgd!

De redenen daarvoor kunnen verschillen (weerstand, ondergedoken, onveiligheid,…), maar het effect is hetzelfde: het gaat om mensen die het virus kunnen doorgeven zonder dat het bestrijdingsteam daar enige weet van heeft! Dat verklaart waarom besmettingen blijven plaatsvinden en er elke dag weer nieuwe gevallen blijven opduiken en waarom er elke dag opnieuw een honderdtal verdachte gevallen zijn, onder wie dan telkens vijf à tien nieuwe gevallen worden bevestigd.

Ook vandaag blijven de cijfers genadeloos omhooggaan. We tellen nu al 521 besmettingen waarvan er 306 zijn gestorven en 182 genezen. Het aantal toegekende vaccins is opgelopen tot 46.000. Omdat de vrees er goed inzit dat het virus verder zal doorbreken naar het Zuiden, is een aanvang genomen met de vaccinatie van de eerstelijngezondheidswerkers in Goma en met de ringvaccinatie in Karisimbi van de contacten van de contacten van de patiënt van Beni, die gisteren werden opgespoord. Goma is een stad van een miljoen inwoners, van waaruit dagelijks duizenden mensen Rwanda in- en uitstromen. Rwanda er heeft dus alle belang bij om zeer nauwgezet toe te zien op het grensverkeer.

UPDATE 13 december 2018

In het persbericht van de minister van Gezondheid wordt vandaag gemeld dat de jongste overlevende ooit uit het ziekenhuis is ontslagen. Het gaat om een meisje dat 6 dagen oud was toen ze in het ebolabehandelingscentrum werd opgenomen. Haar moeder was gestorven bij de bevalling.

De baby werd 24 uur op 24 gevolgd en ze werd vertroeteld door vrouwen die zelf ebola hadden overleefd en daarom veel minder bescherming nodig hadden en de pasgeborene ook lichamelijk contact konden bieden. Zes weken oud en al door het oog van de naald gekropen…

Jongste ebolageval én jongste ebola-overlever!

© 2018 Ministère de la Santé de la République Démocratique du Congo. All rights reserved.

Ik kan goed begrijpen dat de minister zich wil optrekken aan dit soort emotionele verhalen, want zijn andere meldingen zijn helemaal niet bemoedigend: er zijn tien nieuwe bevestigde besmettingen gemeld en ook zeven doden. Met vier nieuwe genezingen erbij tellen we zo 179 genezingen en 303 doden op 515 ebola-besmettingen. Zo is ook weer een symbolische drempel overschreden: die van 300 doden.

UPDATE 12 december 2018

Elke dag brengt nieuwe spanning mee, maar toch blijven de andere steden in Noord-Kivu alsnog gevrijwaard. Hopelijk blijft dat ook zo.

In het hospitaal van Rutshuru, tussen Butembo en Goma, is een patiënt gestorven met tekenen van bloeduitstortingen. Een labostaal gaf evenwel een negatief resultaat voor ebola.

Drie volwassenen en drie kinderen die in contact waren geweest met een bevestigd geval in Beni, moesten worden opgespoord door het weerwerkteam. In twee groepen waren deze mensen naar Goma vertrokken nog voor de resultaten van de labotest bekend waren. Een moeder en haar twee kinderen werden teruggevonden in Kanyabayonga, ongeveer halverwege. Ze konden worden overtuigd om terug te keren om hen daar van dichtbij op te volgen gedurende de observatietijd van 21 dagen. Twee volwassenen en een kind zijn er wel in geslaagd Goma te bereiken. Het kind maakte meteen na aankomst een koortsopstoot en het drietal werd prompt opgenomen in het ebolabehandelingscentrum in Goma. Ook hun test was negatief en ook zij konden worden overhaald om terug te keren naar Goma voor de voorgeschreven observatieperiode.

Dat het virus zich nog lang niet gewonnen geeft tonen de cijfers van vandaag. Met 9 nieuwe doden, 5 nieuwe gevallen en drie genezingen tellen we op 11 december 175 genezingen en 298 doden op 505 gevallen. Het aantal toegekende vaccins is opgelopen tot 45.000.

UPDATE 11 december 2018

Weer is een symbolische grens overschreden: het aantal gekende besmettingen sinds het begin van deze uitbraak staat nu op 500, waarvan 289 mensen zijn overleden en 172 zijn genezen. Het aantal nieuwe gevallen lijkt een voorzichtige tendens tot daling te hebben ingezet, behalve in Butembo. Maar de risico’s blijven huizenhoog.

Dat blijkt uit een melding van het ministerie van gezondheid over drie contacten van een bevestigd geval in Beni die naar Kisangani waren afgereisd (700 km verder) zonder gevaccineerd te zijn. Het weerwerkteam is hen nagereisd, heeft hen snel kunnen vinden, heeft hen en al hun familieleden van Kisangani kunnen vaccineren en is erin geslaagd hen te overtuigen terug te keren naar Beni om hen daar 21 dagen lang van nabij te volgen. Ze vertonen nog geen symptomen en maken dus een goede kans om nadien terug te kunnen keren naar Kisangani.

UPDATE 10 december 2018

Muziek is een krachtig communicatiemiddel. Een reggae-artiest, David Dube (ongetwijfeld geïnspireerd door Lucky Dube) heeft een anti-ebola-lied gecomponeerd dat je voor drie dollar kan downloaden. Met de opbrengst daarvan wil hij een video maken, die de mensen nog meer zal aanspreken.

Met vier nieuwe bevestigde gevallen en 2 nieuwe overlijdens blijft de curve klimmen, nu al tot 498 besmettingen, waarvan 285 doden en 167 genezingen.

UPDATE 9 december 2018

Opnieuw werd een triest record verbroken. Nadat de huidige uitbraak in Oost-Congo sinds 28 november 2018 de tweede grootste aller tijden is geworden wanneer het aantal besmettingen wordt beschouwd, kunnen we nu ook zeggen dat sinds 8 december ze ook de tweede grootste aller tijden is geworden in termen van aantal dodelijke slachtoffers. De tweede grootste killer tot nu toe was de allereerste uitbraak in 1976 in Yambuku, waar van de 318 besmette mensen er 280 overleden. Met een sterftecijfer van 88% bestond toen tegen deze volslagen onbekende ziekte geen enkel verweer. In de huidige uitbraak kon het sterftecijfer met nieuwe geneesmiddelen worden teruggedrongen naar 57%, maar door het hoger aantal besmettingen is het dodental nu toch opgeschoven naar de tweede plaats.

Vergelijking ebola-uitbraken op 8 december 2018

© Ivan Godfroid

Het ministerie van Gezondheid doet alsmaar grotere inspanningen om de bevolking te sensibiliseren via alle mogelijke mediakanalen. Niets is zo overtuigend als het verhaal van een meisje wiens vader eerst weigerde zijn dochter te laten behandelen in een gespecialiseerd ebolabehandelingscentrum, daar na urenlange discussie met de artsen dan toch toelating voor gaf en dan na drie en een halve week behandeling haar gezond en wel terug in de armen kan sluiten. Dit is niet geacteerd, dit is een sterk en overtuigend verhaal. Maar de vraag blijft of de mensen die de grootste weerstand bieden het ook te zien zullen krijgen.

UPDATE 8 december 2018

De slordigheden die werden gevonden in het bijhouden van de statistieken worden beetje bij beetje opgelost. Dat geeft wel ineens onverwachte sprongen in de cijfers. Ook al worden er slechts 4 nieuwe gevallen en 4 overlijdens gemeld, springt het aantal besmettingen ineens naar 489. Het dodental klimt naar 280.

Het ministerie van gezondheid maakt nieuwe digitale berichten in de hoop dat deze zich wijd zouden verspreiden op internet, maar ik zie ze enkel voorbijkomen op de accounts van het ministerie zelf en van de internationale hulpverleners.

De kiescampagne zal ongetwijfeld de aandacht van de bevolking voor het ebolavirus verslappen. Het risico op massaal protest als de uitslag niet beantwoordt aan de verwachtingen van het volk zal samenvallen met een cruciale fase in de ebolabestrijding en nieuwe vormen van onveiligheid zullen het weerwerk bemoeilijken. De combinatie van alle factoren dreigt te culmineren in een gevreesde doorbraak van een magnitude die we in Congo nog niet eerder hebben gezien. De hele wereld houdt de adem in (terwijl er eigenlijk nog weinig aandacht wordt besteed aan ebola in Congo in de media). De stilte voor de storm.

UPDATE 7 december 2018

De verschillen tussen mannen en vrouwen blijven opmerkelijk: 62% van alle ebolagevallen zijn vrouwelijk. Dat heeft natuurlijk alles te maken met hun eerstelijnsrol in ziekteverzorging. Minstens 18 vrouwen waren zwanger op het moment van besmetting. Daarom dat steeds luidere stemmen opgaan om zwangere vrouwen toch op te nemen in de doelgroepen voor vaccinaties, ook al zijn de vaccins nog onvoldoende getest. De vrouwen zelf vragen daarom: “Geef ons dan tenminste zelf de keuze. Nu worden we gewoon de dood ingestuurd.”

Bij zuigelingen liggen de cijfers anders: 27 gevallen zijn jonger dan één jaar en 9 onder hen zelfs jonger dan één maand. Onder hen zijn 70% jongens en hun sterftegraad ligt op 78%. Kinderen jonger dan 15 jaar vormen 24% van de gevallen.

De cijfers van 6 december geven nog geen hoop op verbetering: met 6 nieuwe gevallen komen we uit op 477 besmettingen waarvan 275 zijn gestorven en 151 genezen. Het aantal verdachte gevallen in onderzoek blijft schommelen rond de honderd, wat het risico op hoge besmettingscijfers de dag erop blijft bevestigen.

UPDATE 6 december 2018

Het nieuws uit Oost-Congo wordt er niet beter op. In Mayangose, een dorp in het oosten van Beni, zijn vanochtend opnieuw 12 mensen vermoord door de machete-terroristen die door de regering steevast ‘vermoedelijke ADF-rebellen’ worden genoemd. Het is beslist geen toeval dat die aanval er kwam de ochtend na de doortocht van presidentskandidaat Fayulu. Telkens na de twee bezoeken van president Kabila aan Beni in het verleden vond een nieuwe aanval plaats. Daarmee geven de aanvallers een duidelijk signaal: “ongeacht wie in Congo aan de macht komt, wij eisen dit stuk van Congo op voor onze toekomst”.

Tegelijk is het ook een opgestoken middelvinger aan het adres van het leger en MONUSCO. Op 13 november hebben die de gemeenschappelijke operatie “Usalama” gelanceerd met als doel het vernietigen van de uitvalsbasissen van de vermeende ADF-rebellen. Het leger had zich nog zo op de borst geklopt dat ze de controle hadden veroverd op de dorpen Kididiwe en Mayangose, en uitgerekend daar slagen ze er op 6 december niet eens in om de lichamen te gaan ophalen van de nieuwe burgerslachtoffers: van de 12 lichamen hebben ze er maar twee naar het dodenhuis van Beni kunnen overbrengen. Bij hun andere pogingen werd hen dat verhinderd door het verzet van de moordenaars. Wat een afgang voor de beide legers!

Het virus lijkt zijn natuurlijke bondgenoot te vieren met een nieuwe piek in het aantal nieuwe bevestigde besmettingen: zomaar even dertien op een dag. Het is nog maar de tweede keer sinds het begin van de uitbraak dat zulke hoge score wordt gehaald. Daarmee staan de cijfers nu op 471 besmettingen waarvan er 273 zijn gestorven en 149 genezen.

Opmerkelijk is ook dat in totaal al 44 gezondheidswerkers zijn besmet geraakt (9% van het totaal aantal gevallen), waarvan er 12 zijn gestorven. Zij hebben die nosocomiale besmetting opgelopen in een of andere vorm van gezondheidscentrum, met inbegrip van die van de traditionele geneeskunde. Daarom worden er nieuwe inspanningen geleverd om deze beroepsmensen beter te vormen over de symptomen, risico’s en preventie van ebola.

UPDATE 5 december 2018

Presidentskandidaat Martin Fayulu is vandaag zijn kiescampagne begonnen in Beni, 19 dagen voor de afspraak met de kiezer. Daarmee geeft hij een heel krachtig signaal dat het lot van de mensen van Noord-Kivu hem nauw aan het hart ligt en hij vastbesloten is iets te doen aan de permanente staat van onveiligheid die wordt gecreëerd door de vermeende ADF-rebellen en door de vele maimai-groepen. Hij belooft dat zijn eerste bestuursdaad erin zal bestaan de generale staf van het kamp Kokolo in Kinshasa over te brengen naar Beni om de onveiligheid aan de wortel aan te pakken. Tegelijk hoopt hij zo de condities te creëren om ebola compleet te neutraliseren.

De bevolking reageert enthousiast, met inbegrip van minderheidsgroepen als de pygmeeën en ze laten er geen twijfel over bestaan dat Fayulu, le soldat du peuple, de volle steun krijgt van een grote meerderheid van kiezers. Dat zal morgen ook blijken wanneer hij Butembo aandoet. Vandaag al stonden duizenden mensen hem op te wachten in het stadscentrum, maar door tracassseries van de overheidsdiensten in Goma, waar hij een tussenlanding moest maken, had hij vele uren verloren en kon hij pas kort voor zonsondergang Beni bereiken. Hij wil de Bubolezen graag bij klaarlichte dag gaan toespreken en dus is zijn meeting met een dag uitgesteld.

Misnoegd hebben de mensen van Butembo de verkiezingsaffiches afgescheurd van de burgemeester en van ongelukskandidaat nummer 13 Emmanuel Shadary, de door Kabila persoonlijk gekozen opvolger, allebei kandidaat op de lijst van de FCC, Front Commun pour le Congo, maar intussen al omgedoopt tot Fosses Communes du Congo (Shadary was minister van binnenlandse zaken toen in de Kasaïs honderden mensen zijn vermoord door het leger en in massagraven zijn beland).

Sommige waarnemers vragen zich af of de grote volkstoeloop bij de campagnes geen verhoogd risico inhoudt voor de verspreiding van het ebolavirus. Als je ziet hoe mensen kettingen maken door elkaar de hand te geven om zo hun kandidaten te beschermen terwijl ze door de straten lopen, is dat risico heel reëel, als ze niet heel consequent de handen wassen. Daarvan zullen de gevolgen dan duidelijk af te lezen zijn in de evolutie van de statistieken, nog vóór de verkiezingsdag van 23 december.

De cijfers van gisteren, vandaag bekend gemaakt: er zijn vijf nieuwe bevestigde gevallen, waarvan weer één in Mabalako, de oorspronkelijke uitbraakzone die intussen nochtans ebolavrij werd bevonden en één meer in Komanda, de nieuwe uitbraakzone van de voorbije dagen. Dit is zeker geen gunstige evolutie. Op 458 besmettingen tellen we nu 271 doden. Goed nieuws is dat de vaccinatieteams de kaap van 40.000 inentingen in Congo hebben gerond. Dat de Oegandese minister van gezondheid vandaag naar Goma is gereisd voor een werkvergadering met haar Congolese evenknie toont duidelijk aan dat de vrees voor een regionale doorbraak nog altijd heel reëel blijft.

Op het naambordje van de Congolese minister stond de titel SEM, wat betekent Son Excellence le Ministre. In de Oegandese pers denken nu alle journalisten dat Sem de voornaam van de minister is.

UPDATE 4 december 2018

In Komanda is er duidelijk een nieuwe haard uitgebroken, anderhalf uur ten noorden van Beni. Alle zes nieuwe gevallen aldaar houden verband met een bevestigd ebolaslachtoffer dat vorige week in Beni is gestorven. Dat geeft de cijfers wel weer een nieuwe sprong voorwaarts. Met in totaal negen nieuwe gevallen, acht nieuwe doden en vier nieuwe genezingen tellen we op 453 gevallen nu 268 doden en 144 genezingen.

Het ministerie van Gezondheid put zich uit in het bedenken van acties die de jongeren aantrekken en hen kunnen overtuigen om mee te werken aan ebolabestrijding. Nu proberen ze het met een voetbaltornooi. Twee weken lang zullen 21 ploegen van Butembo en 26 van Beni strijden om de Beker van de Hoop, met een finale op 18 december.

UPDATE 3 december 2018

De angst zit er goed is dat het ebolavirus verder zou doorstoten naar het zuiden. Een collega werd vandaag toegang tot Rwanda ontzegd in Goma omdat hij uit Butembo komt. Zijn argument dat hij werd gevaccineerd maakte zijn geval nog erger, want dan moest hij beslist in aanraking zijn geweest met een zieke. Nochtans is het belemmeren van de mobiliteit in strijd met het voorschrift van de Wereldgezondheidsorganisatie, maar daar trekt de Rwandese migratiedienst zich blijkbaar niets van aan. Voor mijn collega viel zijn regionale uitwisselingsreis in het water.

Diezelfde WGO maakt zich anders wel zorgen om de geringe beschikbaarheid van het ebolavaccin. In totaal werden tot nu toe 42.000 vaccins toegekend, en de aanmaker van het vaccin, het Amerikaanse bedrijf Merck, heeft er zich toe verbonden om een wereldvoorraad van 300.000 vaccins aan te leggen. Het basisidee hierachter is het toepassen van ringvaccinaties, waarbij enkel mensen die in aanraking kwamen met zieken worden gevaccineerd. Maar in gevallen van onveiligheid door terroristenaanvallen of van grote doorbraak van het virus kan het verstandiger zijn om systematisch de hele bevolking te vaccineren. En dan sta je met die wereldvoorraad dus nergens meer. Beni en Butembo samen hebben al 1,2 miljoen inwoners, dus vier keer zoveel als die voorraad. Doe daar nog eens Goma bij met nog een miljoen inwoners, of een doorbraak naar het dichtbevolkte Rwanda met 12 miljoen mensen, en de cijfers van de West-Afrikaanse uitbraak zullen verbleken bij de ravage die het virus hier zou aanrichten.

Merck heeft laten weten dat het hele productieproces zowat een jaar vergt. Ze hebben al wel wat voorraad dat nog in bulkverpakking zit, maar het omzetten van de bulkvoorraad naar injectieflacons alleen al duurt 4 tot 5 maanden. De komende weken zullen dus erg spannend blijven.

De cijfers van vandaag tonen nog geen afvlakking, maar gelukkig ook geen fellere stijging: met vier nieuwe bevestigde gevallen en vijf nieuwe overlijdens telden we gisteravond 260 doden op 444 besmettingen en een sterftecijfer dat rond de 58% blijft hangen.

UPDATE 2 december 2018

Reuters heeft een interessante pagina aangemaakt met grafische voorstellingen van het voorkomen en belang van ebola in Afrika. Hopelijk gaan die leugenverspreiders daar ook eens kijken naar de echte oorzaken van de epidemie. Misschien kan er zelfs in de koloniale archieven worden gezocht naar sporen van die ziekte die toen nog onbekend was maar ongetwijfeld ook al op kleinere schaal moet zijn voorgekomen.

Ian Mackay, een viroloog uit Australië, heeft een vergelijking gemaakt tussen de eerste vier maanden van de laatste vijf ebola-uitbraken, waaronder ook de uitbraak in West-Afrika in 2014, en dat levert dit interessante beeld op:

 

Het lijkt erop of de labo’s in West-Afrika niet optimaal werkten en niet systematisch alle dagen onderzoek konden doen op stalen, maar als je de trapvormige aangroei van de groene curve wegdenkt en naar de tendens kijkt, dan zie je wel dat de aangroeitendens toen hoger lag dan in deze uitbraak (blauwe curve).

Dat heeft dan weer ongetwijfeld alles te maken met het bestaan van een efficiënt vaccin nu, dat trouwens ook in de vorige uitbraak in de DRC werd gebruikt en daar op korte tijd de epidemie kon stopzetten. Dat dit nu niet is gebeurd heeft dus alles te maken met de grotere bevolkingsdichtheid, de argwaan van de bevolking en de niet aflatende aanvallen van de machete-terroristen. Het is uitkijken naar het afvlakken van het aantal besmettingen, maar dat zal niet voor meteen zijn: opnieuw zijn er zes nieuwe gevallen vastgesteld gisteren en het verspreidingsgebied wordt weer wat breder dan de twee steden Beni en Butembo. Met 255 doden op 440 besmettingen is er voorlopig geen beterschap in zicht.

UPDATE 1 december 2018

Vandaag begint de vijfde maand van de ebola-uitbraak in Noord-Kivu. Met het gamma aan genees-en preventiemiddelen waar de minister van Gezondheid gisteren naar verwees, zou deze uitbraak intussen al onder controle moeten zijn. Maar de niet-aflatende reeks terroristische aanvallen op Beni en de aanhoudende weerstand van de bevolking hebben ervoor gezorgd dat er in oktober een doorbraak is gekomen die tot de dag van vandaag voortduurt, zoals blijkt uit deze grafiek die het aantal dagelijks gerapporteerde besmettingen weergeeft.

Waarnemers vrezen dat de spanningen die de verkiezingen van 23 december zullen voorafgaan en opvolgen opnieuw tot ongecontroleerde verspreiding van het virus zullen leiden. Er gaan steeds meer stemmen om Amerikaanse experts terug te roepen naar Oost-Congo. Sinds de aanvallen op Beni kregen ze verblijfsverbod in Oost-Congo en ondersteunen ze de anti-ebola strijd nu vanop afstand. Maar hun specifieke deskundigheid kan daardoor te weinig worden gevaloriseerd.

Net op dat moment gaan er berichten rond dat Amerikanen in Kinshasa het doelwit kunnen vormen van terroristische aanslagen, zelfs in die mate dat vorige maandag de ambassade is dicht gebleven. Het lijkt erop dat sommigen niet wensen dat de Amerikaanse deskundigheid wordt ingezet, alsof ze verkiezen dat ebola langer kan woekeren.

En dan heb je die anderen die de VS er blijven van beschuldigen het ebolavirus te hebben ontwikkeld en verspreid om de bevolking van Afrika te decimeren, om controle over de grondstoffen te krijgen en om zich te verrijken aan de massale aanmaak van vaccins. Vlaams-Ghanees journalist Joel Savage houdt die stelling zonder verpinken vol in zijn artikelenreeks in de Ghanese pers.

Wie zich daar allemaal niets van aantrekt is het ebolavirus. Met 6 nieuwe bevestigde gevallen gisteren, vier doden en zeven genezingen staat de teller op 252 doden en 138 genezingen op 434 besmettingen.

UPDATE 30 november 2018

UPDATE 29 november 2018

Het zat er al een tijdje aan te komen, maar met vier nieuwe gevallen erbij is het dan zover: met zijn 426 besmettingen is de ebola-uitbraak van Noord-Kivu de tweede grootste uit de geschiedenis van de mensheid geworden, en laat de uitbraak in Oeganda van het jaar 2000 met 425 besmettingen achter zich op de derde plaats. In Congo woekert het virus genadeloos verder.

Het blijft een schrikidee dat de uitbraak allures aanneemt die West-Afrika met zijn 28.800 ebolazieken en ongeveer 11.300 slachtoffers van 2014-16 zou overtreffen, maar in de urbane context van Butembo, een stad van naar schatting 800.000 inwoners, zou dat wel degelijk perfect mogelijk zijn.

Geen wonder dat nu beroep wordt gedaan op mensen van alle mogelijke wandel en handel om de oproep tot solidariteit in de bestrijding van het virus te herhalen. De vrouwenbeweging van de stad riep er zelfs de boerinnen van de koffie-coöperaties bij om eensgezind van de daken te schreeuwen dat ebola echt bestaat en een reële bedreiging vormt voor het voortbestaan van de stad.

Als over enkele weken de verkiezingen worden georganiseerd, zullen de stemhokjes en de stemcomputers dan geen uitgelezen overdraagplaatsen worden voor het virus?, vragen de mensen zich af. Er zal in alle geval, als de verkiezingen doorgaan, voldoende materiaal moeten worden beschikbaar gemaakt om aan de ingang van elk stemlokaal de temperatuur van alle kiezers op te meten en de handen te ontsmetten.

De kans dat het verloop of de resultaten van de verkiezingen, als ze doorgaan, tot grootschalige onlusten leiden, is zeer reëel, wat ook het scenario is (nieuw uitstel, disfunctioneren van de stemcomputers, manipulatie van de uitslag, … in elk denkbaar geval is volkswoede voorspelbaar). En we weten op voorhand dat ebola daar zeer zeker weer zal van profiteren.

UPDATE 28 november 2018

Malaria heeft heel wat symptomen gemeen met ebola. Dat brengt mee dat nogal wat mensen ten onrechte worden verdacht van ebola. Meer dan de helft van de verdachte gevallen in Beni blijken enkel maar malaria te hebben.

In vergelijking met vorig jaar blijkt malaria acht keer zoveel voor te komen. Daarom besliste de overheid om een grootschalige campagne tegen malaria op te zetten, met twee doelstellingen:

Door de verdeling van met insecticide geïmpregneerde muskietennetten wil men preventief tewerk gaan. Terwijl een grootschalige behandeling van mensen die al besmet zijn met malaria de verdere verspreiding van de parasiet moet tegenhouden en mensenlevens zal redden. Tegelijk zullen ook de gezondheidscentra, en zeker de ebolabehandelingscentra waar verdachte gevallen worden geobserveerd, kunnen worden ontlast van heel wat werkdruk. De campagne mikt op een doelgroep van 450.000 inwoners.

Wetenschappers hebben een belangrijke doorbraak gerealiseerd in onderzoek naar preventie en bestrijding van ebola. Er bestaan minstens 5 soorten ebolavirussen, waarvan 4 dodelijk zijn voor de mens. Jammer genoeg zitten er grote verschillen op hun oppervlakte-antigenen (glycoproteïnen geheten): de opeenvolging van aminozuren varieert met minstens 50%, wat het moeilijk maakt om een behandeling of een vaccin te ontwikkelen dat tegen alle ebolavirussen tegelijk zou beschermen.

Nochtans wisten de wetenschappers dat er een gemeenschappelijke zwakke plek moest bestaan in de virusstructuur. Een menselijk monoklonaal antilichaam, genaamd ADI-15878, geïsoleerd uit het bloed van een overlevende van de 2013-2016 Ebola virus pandemie in West-Afrika, bleek immers effect te hebben tegen alle bekende leden van het genus Ebola. Waar dit antilichaam zich precies hecht op de oppervlakte-antigenen bleef lange tijd een raadsel. Nu is gebleken dat het antilichaam een verplaatsbaar deel van het glycoproteïne uit de weg kan duwen om zich te hechten aan een onderliggende waterafstotende plaats, die in alle ebolavirussen dezelfde is. Zowat alle andere antilichamen hechten zich op het verplaatsbare deel zelf, dat evenwel erg verschilt van soort tot soort, en daardoor niet door één antilichaam kan worden aangepakt.

Deze ontdekking betekent een grote doorbraak in het onderzoek naar de structuur van ebolavirussen omdat het de sleutel bevat voor een algemene preventie- en bestrijdingsmethode voor alle ebolavirussen.

Vandaag wordt slechts één nieuwe besmetting in Beni gemeld. De gisteren overleden Oegandees bleek negatief te zijn voor ebola, gelukkig. Het totale aantal besmettingen staat op 422. Hopelijk is dit het begin van een afzwakking van de epidemie, maar dat zal de volgende dagen wel heel snel blijken.

UPDATE 27 november 2018

Er was paniek in Fort Portal, Oeganda, toen gisteren een zieke, verdacht van ebola, overleed in het referentiehospitaal. Volgens de patiënten duurde het lang eer het lichaam werd verwijderd en vele vrezen dat ze misschien wel kunnen besmet zijn geweest. Nochtans heeft het Oegandese ebolateam wel voorzorgen genomen en werd het lichaam snel naar Bundibugyo teruggebracht voor een waardige beveiligde begrafenis. Een staal werd opgestuurd naar een gespecialiseerd labo in Entebbe. Zoals gewoonlijk wordt het resultaat beloofd binnen de 24 u, maar bij vorige alarmtoestanden kregen we nadien niets meer te horen. Tot nu toe kon ebola worden weggehouden uit Oeganda, maar hoelang zal dit nog het geval zijn?

In Butembo organiseren de vrouwenorganisaties zich in de strijd tegen ebola. Ze zijn er zich van bewust dat ongeveer 60% van de slachtoffers vrouwelijk zijn en roepen de vrouwen op extra goed te letten op mogelijke ziektegevallen in hun directe leefomgeving. Als een zieke snel genoeg kan worden behandeld, stijgen haar overlevingskansen tot 80%. De organisatrices roepen alle vrouwen op tot een marche in Butembo morgen woensdag, ook om geweld tegen vrouwen aan te klagen.

De cijfers van gisteren die vandaag werden bekend gemaakt, melden twee nieuwe gevallen, zodat het totaalaantal besmettingen op 421 komt te staan. Het is dus niet vandaag dat deze uitbraak de tweede grootste ooit in de geschiedenis wordt, maar wellicht morgen of overmorgen.

UPDATE 26 november 2018

Meer dan ooit reden tot ongerustheid: met zeven nieuwe gevallen en vier nieuwe doden geeft het rapport van vandaag aan dat de situatie van gisteren zondag ongunstig blijft evolueren. Met 240 doden op 419 gevallen wordt dit morgen of overmorgen de tweede grootste uitbraak aller tijden. Dat het ver van gedaan is blijkt duidelijk uit de vaststelling dat de meerderheid van de nieuwe gevallen geen band heeft met gekende gevallen, met andere woorden dat de oorsprong van de nieuwe besmettingen niet kan worden getraceerd naar gekende besmettingen. Er zijn dus actieve besmettingshaarden die niet zijn in kaart gebracht, van waaruit nieuwe besmettingen ongecontroleerd kunnen blijven ontstaan.

Van de zeven nieuwe gevallen zijn er drie in Butembo en twee in Katwa (vlak bij Butembo): voor het eerst overstijgt het aantal nieuwe gevallen in het zuiden het aantal van Beni. Het bevolkingsaantal in Butembo ligt een stuk hoger dan in Beni, dus ook het uitbreidingspotentieel. Dit is absoluut geen goed nieuws! Het ergste moet nog komen. En de wereld, op de specialisten na, lijkt zich hiervan absoluut niet bewust te zijn. Terwijl één blik op de statistieken volstaat om vast te stellen dat ebola onverstoord verder woekert.

UPDATE 25 november 2018

In Katwa, net iets buiten Butembo, heeft gisteren een bende jongeren het lichaam van een ebolaslachtoffer ontvreemd en is er mee naar Rughenda getrokken, een ander stadsdeel. De politie heeft geweerschoten afgevuurd, in de hoop de jongeren te intimideren en tot staan te brengen zonder dat ze hen zouden moeten aanraken, uit smetvrees. Naar verluidt zou dat zijn gelukt, maar het informele bericht is niet erg duidelijk over de afloop.

Wat een schril contrast met dat officiële bericht over Beni, waar de overheid fier verslag uitbrengt over publieke sensibiliseringsacties met inbegrip van een quiz met prijzen, waar blijkbaar de jongeren in uitmunten en vele prijzen wegkapen. Hoeveel hoop hen dat geeft voor de toekomst…

De werkelijkheid blijkt sterker dan het wishful thinking: er zijn gisteren weer negen nieuwe besmettingen vastgesteld en vijf bevestigde gevallen zijn overleden. Het aantal gevaccineerden is opgeklommen tot meer dan 35.000 waarvan een goeie 10.000 eerste lijn gezondheidswerkers zijn. Wat evenwel angst inboezemt zijn de nu al 412 besmettingen en het hoge tempo waaraan dit cijfer groeit, en de 236 doden. Dat zijn cijfers die je verwacht bij het begin van een epidemie, niet na bijna 4 maanden bestrijding. Dit sterkt de vrees dat het ergste wellicht nog moet komen…

In Oost-Congo, waar noch de nationale, noch de internationale gemeenschap duidelijke standpunten hebben ingenomen over de jarenlange moordaanslagen die zelfs tijdens de ebolacrisis onverminderd blijven doorgaan, is het wel heel erg duidelijk dat niemand inzit met de mensen.

In de Huffington post publiceert een arts zijn analyse die de nagel op de kop slaat, onder de titel: “Het belangrijkste middel voor dokters in de strijd tegen ebola in Congo is geen geneesmiddel”. “Als we een gemeenschap ervan kunnen overtuigen dat we er zijn omdat we ons zorgen maken over hen als mensen - en niet alleen als overdragers van ziekten - zullen we een heel andere reactie beginnen te zien”. In Oost-Congo, waar noch de nationale, noch de internationale gemeenschap duidelijke standpunten hebben ingenomen over de jarenlange moordaanslagen die zelfs tijdens de ebolacrisis onverminderd blijven doorgaan, is het wel heel erg duidelijk dat niemand inzit met de mensen.

UPDATE 24 november 2018

Weer is een nieuwe psychologische drempel overschreden: met vier nieuwe bevestigde gevallen en drie overlijdens loopt het aantal besmettingen op tot 403, waarvan er 231 (57%) zijn overleden.

Het Ministerie van Gezondheid heeft nu formeel ingestemd met klinische proeven van de vier nieuwe ebola-geneesmiddelen: mAb114, ontwikkeld in de Verenigde Staten, ZMapp, een intraveneuze behandeling ontwikkeld door Mapp Biopharmaceutical, Remdesivir, een product van Gilead Sciences en REGN-EB3 van het bedrijf Regeneron.

Tot nu toe beslisten de artsen geval per geval welke behandeling ze zouden inzetten. In de klinische proeven zal de behandeling ad random worden beslist, zodat een objectieve vergelijking zal kunnen worden gemaakt van hun effectiviteit.

Tot nu toe zijn 151 patiënten behandeld geweest met één van de vier nieuwe middelen. Daarvan zijn er 76 genezen, 44 overleden en 31 nog in behandeling: een voorlopig mortaliteitscijfer van 37 percent. Van de zieken die geen behandeling hebben gekregen ligt de mortaliteit dicht bij 80%.

De medicijnen laten toe om de mortaliteit met meer dan de helft te laten afnemen, maar zekerheid van genezing is er niet bij.

De minister klinkt wat raar als hij zegt dat de huidige uitbraak niet zal volstaan om tot definitieve conclusies te komen over de doeltreffendheid van de nieuwe medicijnen en dat de proeven zullen worden verdergezet in toekomstige uitbraken. Wat een dubbele boodschap! Niets wijst erop dat deze uitbraak onder controle komt en hij spreekt al over de volgende.

UPDATE 23 november 2018

De onrust groeit. Er komt gewoon geen verbetering in de cijfers, ondanks alle inspanningen. Het virus lijkt alsmaar meer verspreiding te kennen. Het persbericht van vandaag heeft het over zes nieuwe doden en zes nieuwe bevestigde gevallen. Daarvan zijn er twee in Beni en twee in Katwa (Butembo), maar ook één in Oïcha en één in Musienene. Oïcha ligt 60km boven Beni en Musienene op 17 km ten zuiden van Butembo.

Het ministerie van Gezondheid zegt het niet met zoveel woorden, maar maakt zich wel duidelijk zorgen over een verdere doorbraak naar het zuiden. Ze hebben nu ook in Lubero (50 km ten zuiden van Butembo) een bijkomende interventieploeg opgesteld voor preventieve bewaking en opleiding van lokale gezondheidswerkers, die ook de kans krijgen om zich eerst te laten vaccineren.

In mijn ploeg heeft intussen een tweede collega zich laten vaccineren. In tegenstelling tot de eerste collega heeft zij er wel veel last van en moest ze vandaag het bed houden. Het totale aantal gevaccineerden ligt nu iets boven de 34.000, terwijl het aantal doden is gestegen tot 228 op 399 besmettingen. Het wordt bang afwachten wat de volgende dagen brengen. Als het aantal nieuwe besmettingen niet snel naar beneden gaat, dreigt het tegendeel te gebeuren: dat het verder stijgt en uit de hand loopt, zoals voordien in West-Afrika.

Terwijl ik dit schrijf komt een bericht binnen dat op dit eigenste moment (20u30) opnieuw schoten worden gehoord in Boikene, even ten noorden van Beni. De aanvallers maken er een gewoonte van om steevast in het weekend aan te vallen. Zij willen duidelijk de weg vrijhouden voor een verdere uitbreiding van het virus.

UPDATE 22 november 2018

De leden van de gemengde commissie van het ministerie van Gezondheid en van de Onafhankelijke Kiescommissie zijn kaarten aan het opmaken met de precieze locaties van de kiesbureaus in de zones waar ebola nog steeds woekert. Zo kan precies worden gepland waar en hoeveel handwasinstallaties en koortscontroleposten moeten worden voorzien. “We werken nauw samen om aan elke burger de zekerheid te bieden om in heel Noord-Kivu het stemrecht mogelijk te maken”, zei de minister van Gezondheid.

Maar intussen gaat de reeks besmettingen onverminderd verder. Met zeven nieuwe gevallen en drie nieuwe overlijdens tellen we sinds het begin van de uitbraak 222 doden op 393 besmettingen (56%). Met vier nieuwe genezingen erbij zijn er nu 117 mensen die ebola hebben overleefd.

UPDATE 21 november 2018

Eén dag zonder nieuw geval heeft geen betekenis, dat heeft het virus vandaag wel heel duidelijk gemaakt: het hoopvolle teken van gisteren wordt vergruizeld door de 13 nieuwe gevallen in het dagverslag van vandaag. Zo blijven we rond het gemiddelde van de voorbije dagen oscilleren: 5 à 7 nieuwe gevallen par dag. Dit is wel het grootste aantal nieuwe gevallen op één dag sinds het begin van de epidemie. Tot nu toe lag het grootste aantal vastgestelde gevallen op één dag op negen, en dat is drie keer behaald. Dat deze extra hoge piek meer dan drie en een halve maand na de afkondiging van de epidemie verschijnt is een duidelijke indicator dat het de verkeerde kant blijft uitgaan met deze uitbraak. Met 219 doden op 386 besmettingen horen we de alarmbel alsmaar duidelijker rinkelen.

Ook verontrustend is de nieuwe spreiding. Het gaat niet meer om Beni en Butembo alleen, er is een nieuwe uitwaaiering gaande: van de 13 gevallen zijn er 7 in Katwa (Butembo), 2 in Beni, 2 in Kalunguta, 1 in Oicha en 1 in Mutwanga. De besmetting kan worden teruggebracht tot contacten in de twee steden, maar het virus is door hun dragers nu weer verder verspreid geraakt. Mutwanga ligt ook dichter bij Oeganda. Het risico op een regionale doorbraak wordt alsmaar groter. Het enige lichtpuntje is dat intussen 33.000 mensen zijn gevaccineerd.

De kans dat de aanslagen op Beni gaan toenemen, nu de officiële kiescampagne vandaag wordt geopend, is ook reëel: aangemoedigd door het stijgende aantal ebolaslachtoffers zullen de aanvallers nog meer onderbrekingen in de strijd tegen ebola organiseren, want het virus dient ook hun doel: de ontvolking van Beni en omstreken verderzetten. Maar dit is duidelijk met vuur spelen: de kans dat het virus ook in hun eigen rangen vroeg of laat zal toeslaan is er evengoed: het virus kiest immers geen partij. Het aantal Congolezen dat hoopt dat het virus het kamp van de vermeende ADF-rebellen aandoet stijgt met de dag. Het zou in hun rangen een ware ravage aanrichten omdat ze niet zijn uitgerust om het virus te bestrijden.

UPDATE 20 november 2018

Dat was lang geleden, zeven weken om precies te zijn: een dag zonder één nieuw ebolageval. Maar of dit het begin van een wending is, valt te betwijfelen. Daarvoor is het andere nieuws veel te slecht. Alles wijst erop dat het virus zich zal kunnen blijven verspreiden.

Op de wekelijkse parade, dat is een ietwat vreemde naam voor een publieke vergadering met de burgemeester elke maandag waar de veiligheidssituatie in Butembo wordt besproken, is duidelijk gebleken dat de weerstand van de bevolking tegen de ebolabestrijders niet afneemt. Opnieuw heeft een dame die een eerstegraadcontact is van een bevestigde ebolapatiënt geweigerd zich te laten vaccineren. En daar heeft blijkbaar niemand enig verweer tegen. De burgemeester heeft aan zijn medewerkers gevraagd strategieën uit te werken die dergelijk onverantwoord gedrag kunnen beteugelen. Maar de richtlijn daaromtrent is duidelijk: de beslissing tot vaccineren behoort uitsluitend aan de persoon in kwestie (want het is nog altijd een experimenteel vaccin) en de uitvoering ervan gebeurt volgens een gestandaardiseerd proces. Het ministerie van Gezondheid heeft een filmpje gepost om dat aan iedereen nog eens uit te leggen:

In Kyambogho, even buiten Butembo, heeft het ebolateam beroep gedaan op de parochiepriester om een familie, die een kind verloren heeft aan ebola, te overtuigen zich te laten vaccineren. Terwijl ze in het salon van de familie hun argumenten op tafel legden, begonnen de buurtbewoners hen van buitenaf met stenen te bekogelen en het team kon niet anders dan het hazenpad kiezen. De wagen van de priester raakte daarbij beschadigd.

Het blijft onbegrijpelijk dat Afrikanen zelf aan de basis liggen van het verzet tegen de ebolabestrijding. Eén van hen, van Ghanese afkomst, Joel Savage, woont in België en is lid van de Vlaamse Journalisten Vereniging. Dat zijn informatie niet accuraat is (hij beweert dat dit de 17de uitbraak in Congo is, terwijl het de 10de is), is niet het grootste probleem. Wel dat hij manifeste leugens verspreidt die de haat van Afrikanen tegen het Westen voedt.

Zonder verpinken stelt hij dat zelfs de grootste analfabeet weet dat de Amerikanen de Afrikanen willen uitroeien. Volgens hem hebben ze dat eerst met aids geprobeerd. Zijn bewijsvoering stoelt op het gegeven dat volgens hem de zwarte bevolking in Afrika en in Amerika de hoogste infectiegraad heeft. En nu heeft de VS-regering in haar labo’s een nieuw biologisch wapen gecreëerd: ebola.

Zijn artikel wordt zelfs onsamenhangend wanneer hij betoogt dat, mochten Europa en Amerika slagen in hun diabolisch opzet, hun zelfmoordcijfers niet hoger zouden zijn dan in Afrika, terwijl dat nu wel het geval is. Hij roept op tot gerechtigheid voor de slachtoffers van ebola en aids.

Ik vraag me af of de VJV geen beroep kan doen op hun beroepscode om deze man duidelijk te maken dat hij zowat alle deontologische regels van de journalistiek met voeten treedt.

UPDATE 19 november 2018

Ik zit hoofdschuddend naar het scherm te staren: er zijn gisteren weer zeven nieuwe besmettingen vastgesteld. Dat brengt het totaal op 373, waarvan er 216 zijn gestorven. Beni en Butembo blijven de grote infectiehaarden. Het voelt aan alsof de epidemie zich aan het opladen is voor nog een grotere doorbraak.

Een bijdrage op de Health Affairs blog steekt de vinger in de wonde in een artikel met als titel: “Ebola in de DRC zegt meer over de DRC dan over ebola”. Het is geen toeval dat de epidemie telkens weer de kop opsteekt in landen waar het bestuur erg zwak staat. “Keer op keer wordt aangetoond dat epidemieën het beste kunnen worden aangepakt als drie pijlers op hun plaats staan: een sterk eerstelijnszorgsysteem, waarin mensen vertrouwen hebben in de artsen en verpleegkundigen die voor hen zorgen; sterk bestuur, waarin politieke leiders en de overheid effectief kunnen reageren en vertrouwen kunnen wekken; en sterke gemeenschappen, waarin maatschappelijke organisaties, religieuze entiteiten en anderen mensen kunnen mobiliseren om gedrag te veranderen en zich in te zetten voor het gezondheidssysteem.”

Hoe hard de recent aangestelde en vanuit de diaspora in België overgevlogen minister van Gezondheid zich ook inzet vandaag, hij heeft de erfenis van een halve eeuw wanbestuur meegekregen, waardoor hij nu niet anders kan dan aan symptoombestrijding te doen, zo goed en zo kwaad als de omstandigheden het toelaten. Op langere termijn is politieke stabiliteit nodig, en die zal afhangen van de kwaliteit van de verkiezingen van december (de bezorgdheid over het misbruik van de stemmachines is huizenhoog) en of gekende oorlogsmisdadigers zullen kunnen geweerd worden in verkiezingen.

De coördinator van het weerwerk, Dr Ndjoloko Tambwe Bathe, vond het nodig om in een persconferentie duidelijk te maken dat de evacuatie van 20 agenten van de WGO na de laatste aanval op Beni, geen invloed heeft op de activiteiten. Het ministerie van Gezondheid heeft meer dan 900 experten ter plaatse, waarvan 85% lokale mensen zijn die opgeleid werden om deel te nemen aan het weerwerk. De WGO heeft 191 nationale en internationale deskundigen ter plaatse. En dan heb je nog eens honderden andere medewerkers van de andere organisaties. Zijn bedoelingen zijn goed, maar zouden wel eens olie op het vuur kunnen zijn van diegenen die ebola business al geruime tijd aanklagen.

Morgen steek ik de grens over naar Oeganda. Benieuwd hoe dat gaat aflopen. Twee jongeren van Butembo die in het buurland een vriend gingen opzoeken werden aan de grens vastgehouden op beschuldiging van de rangen van de Oegandese rebellen te gaan aanvullen, een compleet uit de lucht gegrepen beschuldiging die alleen maar tot bedoeling had om hen losgeld af te troggelen. Ze hadden geen enkele keuze dan elk 10 dollar op te hoesten. Wanneer ik voorbij zal komen zullen de uniformdragers wellicht heel ernstig kijken om te doen alsof er geen vuiltje aan de lucht is.

UPDATE 18 november 2018

De minister was boos dat sommige media hadden gemeld dat hij na de zoveelste aanval op Beni vrijdagavond het weerwerk zou hebben geschorst. Het team heeft gewoon eerst de tijd genomen om de situatie op het terrein te verifiëren om dan in de namiddag toch alweer op te starten, zij het dan wel zonder de vaccinaties. Die zijn pas vandaag zondag weer hervat.

De teamleden die in het hotel Okapi Palace van provinciegouverneur Kahongya logeren moeten het wel behoorlijk op hun heupen hebben gekregen van het spervuur aan de voordeur. Vandaag heeft de WGO 16 onder hen naar Goma gevlogen om te gaan ontstressen aan de oevers van het Kivumeer.

Het is op zich een klein wonder dat het ebolavirus nog steeds niet de grens met Oeganda is overgestoken. Er is nochtans al meer dan 300 keer alarm geslagen, maar telkens bleven de laboresultaten negatief. Donderdag is in het grensdistrict Hoima nog een taxibrommer gestorven met alle symptomen die naar ebola verwijzen. Dat gaf nogal wat paniek in de stad, maar het was geen ebolageval. Wat het dan wel was, daar wordt zedig over gezwegen.

De minister van Gezondheid heeft op een conferentie in Kampala wel nog eens aan de alarmbel getrokken. Het medisch personeel in de grensstreek is alvast gevaccineerd. En in plaats van de revolverthermometer die individueel per persoon moet worden gebruikt, hebben ze camera’s gemonteerd die honderd mensen tegelijk kunnen screenen op koorts.

Het dagrapport komt aan als een stomp in de maag: weer acht nieuwe gevallen! We stijgen naar 366 besmettingen waarvan er 214 zijn gestorven. Aan dit tempo wordt deze uitbraak over een paar weken de tweede grootste van de geschiedenis van de mensheid.

UPDATE 17 november 2018

Zoals alle vorige keren zijn ook vandaag, na de aanval van gisteren in Boikene, het noorden van Beni, de activiteiten van het weerwerk tegen ebola in de stad stilgevallen. De aanval vond plaats op enkele meter van het ebolacentrum voor noodoperaties en van een hotel waar hulpverleners logeren. Dat is beslist geen toeval. De belagers zoeken actief naar doelwitten die de epidemie kunnen bevorderen.

Overigens is het ook opvallend dat buitenlandse hulpverleners massaal in het hotel van de provinciegouverneur belanden. Ebola business legt hem alleszins geen windeieren.

Een eerste collega van ons team heeft zijn vaccin gekregen. Er was een ebolageval in zijn familie en hij heeft de kans aangegrepen om zich op te geven als een contact. Hij kreeg prompt het vaccin, ook al kostte het hem wel wat tijd om de procedure te doorlopen. In tegenstelling tot anderen voelt hij geen gevolgen van de prik.

Hij verwonderde zich erover dat de centra zich een doelstelling per dag opleggen, en als dat aantal prikken bereikt is, ook al is het bv. nog maar 3 uur in de namiddag, stoppen ze ermee en sturen ze de wachtenden terug naar huis, terwijl ze zoveel meer mensen zouden kunnen helpen.

Dat is alleszins hoe het overkomt bij de mensen. Maar misschien zijn er wel technische redenen die deze manier van werken verklaren. Als je weet dat het vaccin moet worden bewaard op -80 °C zal het wellicht een tijdje op voorhand moeten worden onttrokken aan de koudeketen en klaargemaakt voor injectie. Als je voorraad van de dag dan op is, stop je er mee. Maar daarover worden de mensen niet ingelicht, en dan krijg je allerlei wilde interpretaties die tot geruchten kunnen leiden.

Ik sprak ook verschillende mensen over de gevolgen van de gratis gezondheidszorg, die voor drie maanden is verzekerd door de regering. Dat heeft een ware toevloed veroorzaakt op alle officiële ziekenhuizen. Waar er gemiddeld 20 patiënten per dag op consultatie kwamen, is dat nu aangegroeid tot 140! Dat schept natuurlijk een pak logistieke problemen maar verhoogt ook besmettingskansen, mocht er een ebolageval tussen zitten. Sommige ziekenhuisartsen ontmoedigen hun beter begoede patiënten om naar het ziekenhuis te komen en raden hen eerder privékliniekjes aan, waar je die toestroom niet hebt.

Met alweer zes nieuwe gevallen erbij op vrijdag 16 november en drie overlijdens geven de statistieken nu een totaal van 358 besmettingen aan, waarvan 213 patiënten zijn overleden en 107 de ziekte hebben overleefd.

Dat dit nog altijd erg fout zit, lees je ook uit deze grafiek af: het is nu zes weken geleden dat er nog eens een dag was zonder één nieuw geval. De verslechtering van de situatie blijft dus doorgaan.

Aantal bevestigde gevallen per dag sinds het begin van de uitbraak

© Helen Branswell

UPDATE 16 november 2018

In Beni is vandaag de Vereniging van de overwinnaars van ebola boven de doopvont gehouden. Twee artsen die ebola hebben overleefd zijn verkozen tot voorzitter en ondervoorzitter. Hun doel is om alle overlevenden medische en psychosociale begeleiding te blijven bieden en om de sensibilisering van de bevolking te versterken vanuit hun ervaringsdeskundigheid.

Voorzitter Kakule heeft bevestigd dat de vereniging steun ontvangt van de overheid en de internationale gemeenschap en heeft verzekerd dat hun hele team zeer zichtbaar aanwezig zal zijn op het terrein om de mensen duidelijk te maken dat enkel met de volle medewerking van iedereen de epidemie zal kunnen worden overwonnen.

De statistieken van de dag brengen gemengd nieuws. Er is maar één nieuw geval gemeld gisteren en één overlijden, maar er zijn wel zeven doden in Kalunguta toegevoegd aan de categorie van waarschijnlijke ebolaslachtoffers. Het gaat om mensen die eerder al zijn gestorven zonder dat een staal kon worden genomen wegens de onveiligheid in de mai-mai regio. Zo komen we uit op 352 besmettingen waarvan 210 zijn gestorven. Het aantal verdachte gevallen in onderzoek bereikte een ongeziene piek van 90 gevallen.

Deze week is het leger FARDC met de steun van de MONUSCO blauwhelmen aan een offensief begonnen tegen de belagers van Beni. Die bijten evenwel van zich af. Acht blauwhelmen zijn gesneuveld en een tiental andere gewond. Vanavond zijn ze zelfs in het tegenoffensief gegaan in Oïcha en in Beni.

Via sociale media stuurde iemand vanuit Beni een geluidsopname rond die een duidelijk idee geeft van hoe hevig het eraan toe gaat. Ik heb het ingeladen op Soundcloud om het te kunnen delen:

Opnieuw zullen mensen op de vlucht slaan en krijgt het virus extra kansen. Het is hoogst verontrustend dat twee professionele legers er niet in slagen de belagers te neutraliseren. Dat kan haast niets anders betekenen dan dat de belagers zelf goed uitgeruste en gevormde militairen zijn en niet het zootje ongeregeld dat de ADF altijd zijn geweest.

Over die vermeende ADF heeft de Congo Research Group een nieuw rapport vrijgegeven dat een link aantoont met andere jihadistische bewegingen. Of elke aanval vanuit dezelfde hoek komt is echter allesbehalve duidelijk.

UPDATE 15 november 2018

Het lijkt of er te veel routine in het spel komt, drie en een halve maand na de afkondiging van de uitbraak. Er wordt blijkbaar wat slordiger omgesprongen met cijfers dan voorheen en dan moet er eens een grote opkuisoperatie gebeuren, die nu bezig is. Zo bleken er bij de overlijdens van de bevestigde gevallen maar liefst 16 dubbels te zitten. Dat is op zich best vreemd, want het zijn nu net de bevestigde gevallen die het best zijn gekend en geregistreerd, want ze worden behandeld in de speciale ebolabehandelingscentra.

Het resultaat van deze harmonisering van de cijfers levert uiteindelijk 344 gevallen op (met drie nieuwe bevestigde gevallen erbij blijft dit cijfer ongewijzigd) waarvan er 202 zijn overleden (tegenover 215 in de statistieken van de dag ervoor). Het sterftecijfer zakt daarmee naar 59%. De cijfers van het dagelijks persbericht stroken overigens niet meer met die van het dashboard dat onlangs online werd gezet. En ook dat is toch moeilijk te begrijpen: het nieuwe instrument werd bedacht om de communicatie over de cijfers te verbeteren in real time, maar dan slagen ze er niet in om die belofte waar te maken, en worden de cijfers niet geharmoniseerd met het persbericht. Dat zie je wel vaker in Congo: dat soort instrumenten wordt gezien als een doel op zich. Als het online staat, lijkt het doel bereikt, terwijl het echte doel natuurlijk niet het instrument is maar de real time informatie die het instrument verondersteld is te dragen.

Eén van de drie nieuwe doden van gisteren is een 23-jarige verpleegster van een ziekenhuis van Beni. Ze was gekend als een contact van een ebolapatiënt, maar weigerde het vaccin en wilde niet gevolgd worden. Dat er in dit stadium van de epidemie nog steeds medisch personeel sterft omdat ze een vaccin weigeren is helemaal niet te vatten. Wat kan er sterker zijn dan een medische opleiding, dat gezondheidswerkers bang worden van een wetenschappelijke aanpak? De WGO weet het ook niet en heeft daarom haar team versterkt met twee sociaal-antropologen uit West-Afrika en drie experten in risicocommunicatie.

In Beni hebben ze nu een transitcentrum geopend. Vroeger werden verdachte gevallen opgenomen in het ebolabehandelingscentrum, in afwachting van hun labo-uitslag, maar omdat hun aantal alsmaar aangroeit, tot zowat 30 per dag, konden de 60 bedden, bedoeld voor de verpleging van bevestigde zieken, niet meer alle tijdelijke patiënten opvangen. Nu kan het grootste deel van de nieuwe verdachte gevallen in het transitcentrum geïsoleerd worden tot ze hun resultaat kennen. Dat brengt voor hen ook wat minder stress mee.

UPDATE 14 november 2018

De Wereldgezondheidsorganisatie denkt dat het nog minstens 6 maanden zal duren eer deze epidemie voorbij zal zijn. Als je de verhalen hoort achter de zes nieuwe gevallen van maandag, dan begrijp je gemakkelijk hoe dat komt.

Vier nieuwe gevallen, vastgesteld in Kalunguta, zijn in aanraking geweest met een patiënt die uit Beni was gevlucht toen hij hoorde dat het labo ebola had bevestigd. Hij was ondergedoken in die rode zone, onder controle van mai-mai milities, in de hoop dat het ebolateam hem daar niet zou durven zoeken. Door die onveiligheid kon het team inderdaad niet alle contacten gaan oplijsten. Als ze enige tijd later toch ongehinderd aan het werk mochten gaan, zijn ze begonnen met een geografische vaccinatie, dat wil zeggen dat alle mensen die rond de vastgestelde gevallen wonen systematisch worden ingeënt, bij gebrek aan informatie over de contacten. Voor die vier nieuwe gevallen kwam die ringvaccinatie echter te laat.

Het nieuwe geval van Butembo is een arts die een vrouw had helpen bevallen, waarvan hij niet wist dat ze ebola had. De labobevestiging kwam pas achteraf. Hij werd geïdentificeerd als contact maar had geweigerd te worden gevolgd. Hij had ook eerst de vaccinatie geweigerd, om ze dan toch acht dagen later te aanvaarden, maar intussen waren de eerste symptomen al zichtbaar. Hij is gestorven twee uur nadat hij in het ebolabehandelingscentrum was opgenomen.

Het zesde geval in Katwa, vlakbij Butembo, komt uit een familie waarvan verschillende leden zijn gestorven als vermoedelijke gevallen (zonder dat een labotest kon worden gedaan). Hij stond op de lijst van de contacten, maar had zowel de opvolging als het vaccin geweigerd.

Als zelfs een arts niet inziet dat hij op deze manier ebola helpt verspreiden, hoe kunnen we dat dan van gewone mensen verwachten? Dus blijven de cijfers aandikken, nu al tot 341 gevallen waarvan er 215 zijn overleden.

Gisteren werd weer een drempel overschreden, maar deze keer wel een positieve: het aantal vaccinaties heeft nu de kaap van 30.000 mensen gerond.

UPDATE 13 november 2018

Opnieuw zes nieuwe bevestigde gevallen en drie overlijdens. Een nieuwe symbolische grens werd overschreden: het aantal in een labo bevestigde gevallen is opgelopen tot 301. Het totale aantal staat op 339 besmettingen, waarvan 212 patiënten zijn overleden en 101 genezen.

In Butembo steken ze een tandje bij voor de sensibilisering van de bevolking: het weerwerkteam nodigt de hele bevolking uit om morgen woensdag van 10 tot 12 uur deel te nemen aan een publieke radio-uitzending vanop het centrale ronde punt waar politici altijd hun politieke meetings organiseren. De uitzending zal worden overgenomen door 10 lokale radio’s.

Vanuit Liberia bereikt ons een bericht over een probleem dat ook in Noord-Kivu nog aan de oppervlakte zal komen. Door de jarenlange oorlogssituatie aan het begin van deze eeuw is de bevolking al zwaar getraumatiseerd maar daar bovenop ook nog eens een ebola-epidemie heeft het optreden van heel wat mentale storingen gaande van depressie tot schizofrenie nog versterkt. In Liberia zou meer dan 40% van de bevolking lijden onder een posttraumatische stressstoornis. En dat werd nog eens verergerd door ebola. De bevolking van Beni staat eenzelfde lot te wachten. Maar daarvoor zal geen massale hulp uit het buitenland worden ingevlogen. Als je ziet welke aandacht vandaag aan geestelijke gezondheidszorg wordt gespendeerd, belooft dit weinig goeds voor de toekomst van een stad als Beni.

UPDATE 12 november 2018

Het ebolateam heeft eens grote kuis gehouden in de cijfers. Na grondig onderzoek zijn 11 vermoedelijke overlijdens niet langer beschouwd als ebolagevallen, maar zijn 14 andere overlijdens wel vermoedelijk aan ebola toe te schrijven. Met twee nieuwe besmettingen en een nieuw overlijden erbij, komen we zo vandaag uit op 333 besmettingen waarvan 209 mensen gestorven zijn.

Da vaccinaties zijn vandaag in Beni weer onderbroken geweest door de onrust van de bevolking na de hernieuwde aanvallen aan de rand van de stad.

De euforie over de politieke moed van de oppositie om zich achter één kandidaat te scharen is alweer gesmolten als sneeuw voor de zon: amper 24 uur na de afkondiging hebben twee van de zeven, Tshisekedi en Kamerhe, zich al teruggetrokken. Het is ongelooflijk hoe de UDPS van Tshisekedi er elke keer weer in slaagt om zijn afspraak met de geschiedenis te mislopen, terwijl de UNC van Kamerhe in de feiten weer in de kaarten van de _Kabilie_speelt. Wat een afgang!

De zogezegde onafhankelijke kiescommissie heeft ook laten weten dat er geen sprake kan van zijn dat kandidaten zich terugtrekken. Ze zullen dus toch allemaal op de kiescomputers verschijnen, wat de verwarring voor de kiezer dus nog groter zal maken dan ze als was! De kans dat de verkiezingen echt doorgaan op 23 december wordt op die manier alsmaar kleiner. De kans op oproer in december stijgt weer zienderogen. En dat zal dan weer een invloed hebben op de ebolabestrijding, want vaccinaties, opvolgen van contacten en reageren op meldingen zal er ernstig door bemoeilijkt worden.

Dat het niet de goede richting uitgaat met deze uitbraak zie je nog duidelijker in een grafiek die het aantal gevallen en overlijdens uitdrukt per week. Geef toe, dit is duidelijk een epidemie in volle opmars. Geen enkel teken van afvlakking.

UPDATE 11 november 2018

Terwijl het hele land vandaag de adem inhield of de zeven grootste oppositieleiders er zouden in slagen om een gemeenschappelijke kandidaat te kiezen in eigen rangen, woekeren de twee dodelijke virussen van Noord-Kivu onverminderd verder. Het virus van het terrorisme heeft in verschillende aanvallen weer een vijftal slachtoffers gemaakt terwijl opnieuw verschillende kinderen werden ontvoerd. De trage reactie van het leger ondanks eerdere beloftes om komaf te maken met de aanvallers blijft bijdragen tot de geleidelijke ontvolking van de regio.

Ook het ebolavirus blijft woekeren: drie nieuwe gevallen werden bevestigd in het lab en vier mensen bezweken aan hun besmetting, wat de totalen brengt op 205 doden van 329 besmettingen.

Maar ook dat maatschappelijke virus van de fraude steekt zijn lelijke kop weer op. Op een moment dat de aandacht in de strijd tegen ebola onverminderd zou moeten blijven, zijn de tijdelijke medewerkers die de reizende bevolking in de provincie Ituri zouden moeten controleren en sensibiliseren om de handen te wassen, in staking gegaan. De reden: ze kregen al twee maanden hun premie niet meer uitbetaald. Gegarandeerd dat er weer ergens een hoge piet de geldstroom heeft afgeleid voor andere doeleinden. Hoe lang zal het duren eer er weer nieuwe besmettingen zullen optreden in Ituri, dat intussen nochtans virusvrij was geworden?

Een teken van hoop is dat de pas aangeduide gemeenschappelijke kandidaat van Lamuka (Ontwaak!, de naam van de nieuwe alliantie van de zeven oppositieleiders), Martin Fayulu, op dat vlak een propere lei heeft: hij weigerde zelfs zijn salaris als volksvertegenwoordiger nog op te nemen omdat hij door het verglijden van de kiesdatum vond dat het parlement geen legitimiteit meer heeft. Hij zal ongetwijfeld de strijd tegen ontvreemding van overheidsmiddelen hoog in het vaandel van zijn kiescampagne zetten.

UPDATE 10 november 2018

Bijna elke dag wordt weer een of andere grens doorbroken. Vandaag is dat het dodental dat voortaan boven de 200 ligt, om precies te zijn, 201 nu, na drie nieuwe overlijdens. Met nog eens zeven nieuwe bevestigde gevallen erbij, zijn dat er nu 326. Daarmee is deze uitbraak niet alleen de grootste van Congo maar ook de derde grootste aller tijden geworden, enkel voorafgegaan door de Gulu-uitbraak in Oeganda van het jaar 2000 met 425 gevallen en de monster-uitbraak van West-Afrika van 2013-2016 waar men de tel verloren was en men uitgaat van een schatting van 28.800 gevallen waarvan ongeveer 11.300 patiënten zijn gestorven aan het virus.

De kans dat Noord-Kivu de Gulu-uitbraak nog voorbijsteekt is zeer reëel, zelfs indien het weerwerkteam erin slaagt opnieuw controle te krijgen over het virus. De voorbije dagen zijn immers verschillende besmettingen opgedoken buiten de twee steden Beni en Butembo en de kans dat zo veel mensen zijn besmet geraakt die niet meer tijdig gevaccineerd konden worden ligt hoog.

De richting uitgaan van de West-Afrika-uitbraak is het horrorscenario waar iedereen voor vreest. Gegarandeerd vloeit het virus dan over naar Zuid-Soedan, Oeganda, Rwanda en misschien ook Burundi, Tanzania, Zambia. Het woord ‘catastrofe’ zou dan een eufemisme zijn.

UPDATE 9 november 2018

Het zit er al een tijdje aan te komen, ook al bleven we hopen dat er een nog een ommezwaai zou komen, maar op 8 november is het zover: deze ebola-uitbraak is de grootste ooit geworden in de geschiedenis van Congo, met 319 besmettingen. En helaas zal het daar niet bij blijven. De curven blijven maar stijgen. Weer zeven nieuwe besmettingen op één dag meer dan drie maanden na de afkondiging van de epidemie is een heel slecht teken. De vergelijking tussen de tien uitbraken in Congo geeft het volgende beeld:

Eén troost: in Butembo heeft Dr. Jean-Paul Mundama de bevolking gerustgesteld dat sprinkhanen geen dragers zijn van het ebolavirus. De lekkernij bereikt elk jaar in november de stad in grote wolken, die jong en oud dag en nacht op de been brengen om de eiwitrijke hapjes te plukken waar ze te rapen vallen. Dat geeft altijd een speciale ambiance aan de stad, een soort van feestroes. Zelfs de hele nacht door lopen mensen rond de lampen de beestjes te zoeken die worden aangetrokken door het licht. Het is de enige tijd van het jaar dat de roversbenden niet actief zijn omdat ze altijd heel snel worden opgemerkt en verjaagd door de vele sprinkhanenjagers.

UPDATE 8 november 2018

Het ebolavirus breidt uit naar een nieuwe zone. Een gekend contact van een bevestigd geval had geweigerd zich te laten vaccineren en was voor het einde van zijn observatieperiode gevlucht uit Beni om zich te verschansen aan de voet van de Ruwenzori. Het medisch personeel werd gealarmeerd en is erin geslaagd hem terug te vinden, maar hij vertoonde al duidelijke symptomen. Gelukkig heeft hij aanvaard zich te laten verzorgen in het ebolabehandelingscentrum van Beni. De vraag blijft evenwel of hij in Mutwanga mensen heeft besmet en of daar binnenkort een nieuwe haard zal uitbreken of niet.

Met vier nieuwe bevestigde gevallen op woensdag tellen we vanavond in totaal 312 besmettingen waarvan 191 zijn overleden. Morgen of overmorgen is deze uitbraak officieel de grootste ooit in de geschiedenis van Congo.

UPDATE 7 november 2018

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft in de vierde maand van de ebola-epidemie beslist om een ebola-dashboard online te zetten. Daarop kan je alle actuele info vinden, en zoekfuncties laten toe toe informatie te isoleren per regio. Dat laat ons vandaag toe om sneller een stand van zaken te krijgen dan via het dagelijkse persbericht van het ministerie van Gezondheid.

Je leest het makkelijk af: op 6 november waren er 308 gevallen opgetekend, waarvan 91 intussen genezen zijn en 191 overleden. Het aantal verdachte gevallen blijft toenemen, nu weer zijn er 61 in onderzoek, volgens het dashboard, maar volgens het dagelijkse persbericht, dat intussen binnenkwam, zijn er 39. Daar is dus toch nog betere afstemming nodig.

Een team van 3 agenten voor civiele bescherming en 1 epidemioloog werden gegijzeld door een groep Mai-Mai-rebellen in het dorp Matembo, gelegen op de weg tussen Beni en Butembo, terwijl ze een waardige en veilige begrafenis aan het voorbereiden waren. In het dorp was een gemeenschapsdode gevallen en de familie had de hulpdiensten gebeld. Bij aankomst ter plaatse is het team overgegaan tot ontsmetting van het huis, verwijdering van het lichaam van de overledene en voorbereiding van het lichaam voor een veilige begrafenis. Het was op dat moment dat de rebellen het dorp binnenkwamen en de 4 agenten van het weerwerkteam gijzelden. De veiligheidscommissie werd meteen gewaarschuwd, die vervolgens politieagenten stuurde om de gijzelaars vrij te krijgen. Ze werden gelukkig snel en ongedeerd vrijgegelaten en de laboratoriumtest van het monster bleek negatief te zijn.

UPDATE 6 november 2018

In Butembo is het verplegend personeel vandaag op straat gekomen om hun onvrede te uiten over de manier waarop ze door de bevolking worden onthaald terwijl ze hun leven wagen om zieken te redden of verdere besmettingen te voorkomen. Met een fluit in de mond droegen ze een spandoek rond waarop stond te lezen: “Ebola bestaat en doodt. Allen samen tegen ebola. Neen aan de agressie tegen medisch personeel.”

De cijfers van maandag 5 november geven nog geen hoop op verbetering: met 5 nieuwe gevallen en 3 overlijdens komen we uit op 305 besmettingen waarvan 189 zieken zijn overleden (62%).

Drie nieuwe gevallen zijn afkomstig van Kalunguta. Dat is een dorp onder controle van de mai mai milities waar een zieke heen was gevlucht uit angst voor het ebolateam en waar hij zich beschermd waande tegen wat hij beschouwde als een bedreiging. Zijn vergissing kost het leven aan andere mensen. De dorpsoversten hebben nu wel toegang gegeven aan het weerwerkteam maar het kwaad is geschied. De dag ervoor is de eerste bevestigde dode gevallen maar vermoedelijk waren er eerder al andere die werden begraven zonder labotest. Ook die gevallen zullen worden onderzocht om ze dan eventueel in de statistieken op te nemen als waarschijnlijke besmettingen.

Eén van de nieuwe zieken in Kalungutu is een jongetje van zes dagen oud. Zijn moeder begon de eerste tekenen te vertonen vijf dagen voor de geboorte en ze is zondag overleden. De kans dat het kind het haalt is erg klein.

UPDATE 5 november 2018

Zeven mensen zijn op zondag 4 november genezen verklaard op dezelfde dag! Dat is nooit eerder gebeurd. Maar dat komt ook wel omdat er nooit eerder zoveel mensen tegelijk besmet zijn geraakt als met de aanval van 22 september. Dankzij de experimentele medicijnen zijn de overlevingskansen van patiënten die zich in een vroeg stadium ziek melden aanzienlijk gestegen.

Hopelijk sterkt dit bericht het vertrouwen van de mensen in het team van de riposte wat meer. Want er blijven ook pseudowetenschappers stoorzender spelen op internet en hun kreten worden steevast overgenomen door Afrikaanse media.

Zo heb je ene Shanice Lindsay, directrice van een Britse charity, Starlight Global, die beweert dat veel medische hulp uit het Westen bedoeld is om Afrika te ontvolken. Zo geeft ze als voorbeeld dat de vaccins voor de kinderen het ebolavirus bevatten. Of die vrouw echt bestaat of niet, en of ze die nonsens echt heeft gezegd of niet, is moeilijk te achterhalen, maar een digitale krant als iharare.com geeft aan dit soort berichten kritiekloze verspreiding.

En dan heb je de Nederlander Johan van Dongen. In een voor de rest wetenschappelijk correct artikel verschijnt dan ineens een verklaring als deze: “Ebola is een biologisch wapen dat is ontwikkeld in een laboratorium van de Amerikaanse regering voor de wereldwijde ontvolking en ook voor het verwerven van controle over de natuurlijke hulpbronnen van de landen waar het virus zogezegd in de natuur voorkomt. Dit is wat de nepmedia en valse gezondheidsschrijvers willen dat het publiek gelooft, dat het virus afkomstig is van dieren. De waarheid is dat het gaat om een ingevoerd biologisch wapen.” En weer is het een Afrikaanse krant, Modern Ghana, die spreekbuis speelt, met de titel “Mensapen of vleermuizen zijn niet de oorzaak van ebola in Afrika”. Dat is het soort mensen dat eigenlijk medeplichtig is aan de ontvolking dat ze beweren aan te klagen!

Het meest alarmerend bericht van de dag kwam echter van Directeur Robert Redfield van het Center for Disease Control and Prevention van de Verenigde Staten. Hij vreest dat door de heersende omstandigheden in Noord-Kivu het ebolavirus misschien gewoon niet meer onder controle is te krijgen en het dus endemisch wordt en blijft slachtoffers maken, zonder dat er een einde komt aan deze uitbraak. Bij alle andere uitbraken was er steeds een duidelijk eindpunt, maar hij denkt dat dit deze keer zal uitblijven. Naar schatting 60 tot 80 procent van de nieuwe gevallen hebben geen gekende voorgeschiedenis en kunnen dus niet getraceerd worden tot een bekende bron van besmetting. Dat betekent dat vele bronnen nog actief nieuwe mensen besmetten zonder dat die haarden in kaart kunnen worden gebracht door de onveiligheid. En dit zou zo lang kunnen blijven doorgaan. Dan zal er niets anders opzitten dan te proberen alle mensen te vaccineren. Maar dan hebben we het niet langer over de 26.500 contacten die tot nu toe werden gevaccineerd maar de volle zes miljoen die in Noord-Kivu wonen…

Kan de wereldgemeenschap wanbestuur in een land door de vingers blijven zien als daardoor de gezondheid van de hele regio, misschien zelfs de hele mensheid, wordt bedreigd?

Dat zou dan weer veronderstellen dat er een overheid komt die wel haar verantwoordelijkheid opneemt op alle vlakken en erin slaagt het machettenterrorisme van de ‘vermoedelijke’ ADF-rebellen te neutraliseren en het staatsgezag op het hele grondgebied van de provincie te herstellen. Het is overduidelijk dat dit met de huidige bewindsploeg nooit het geval zal zijn. In vier jaar tijd hebben ze geen enkele ernstige poging ondernomen om hier werk van te maken en er is niets dat erop wijst dat ze dat na hun geforceerde herverkiezing van december zouden overwegen. Zo wordt de slaagkans op de bestrijding van ebola een politieke kwestie van hoog niveau, waar de hele wereld voor ernstige morele dilemma’s komt te staan. Kan de wereldgemeenschap wanbestuur in een land door de vingers blijven zien als daardoor de gezondheid van de hele regio, misschien zelfs de hele mensheid, wordt bedreigd?

Met de twee nieuwe bevestigde gevallen van vandaag en een dode, bereikt het totaal aantal besmettingen nu 300, waarvan 186 mensen zijn gestorven en 88 genezen.

UPDATE 4 november 2018

Vandaag ben ik van Goma naar Kinshasa gereisd. Ik kan er niet van over hoe slordig er wordt omgesprongen met de voorzorgsmaatregelen. In de luchthaven van Goma word je op geen enkel moment uitgenodigd om je handen te ontsmetten, ook niet als je uit ebolagebied komt. In Kinshasa staat er dan wel een handwasinstallatie, maar er is geen laan voorzien die iedereen dwingt er langs te gaan. Er is alleen een ambtenaar die zegt: gelieve eerst uw handen te wassen en dan de vragenlijst in te dienen”. Maar ik zag heel wat mensen die stap overslaan. En zelfs als je geen vragenlijst indiende werd je daar niet op aangesproken. Niemand verhinderde je om meteen naar de paspoortcontrole te gaan.

Even voordien bij het verlaten van het vliegtuig, kreeg ik een vragenlijst in de handen gestopt met daarop de temperatuur van een andere persoon. Mijn temperatuur werd niet gemeten. Weer hetzelfde fenomeen: er zijn geen lanen uitgezet en dus ontsnapt de helft van de mensen aan de controle.

Het is op zich een klein mirakel dat zowel Goma als Kinshasa nog zijn gespaard gebleven van het virus. En laat ons hopen dat dit zo blijft, anders stevenen we af op een dubbele ramp.

Er zijn zaterdag weer 5 nieuwe besmettingen toegevoegd aan de lijst waarvan 4 in Beni en één in Butembo. Ook zijn er vier bevestigde gevallen overleden: drie in Beni en één in Butembo. Het dodental staat op 186 van 298 besmettingen.

UPDATE 3 november 2018

Elke avond, als het verslag van het ministerie van Gezondheid met de cijfers van de dag ervoor binnenkomt, sperren mij ogen zich om een begin van een dalende trend te zoeken. Gisteren was er even een daling (data van donderdag), maar de cijfers van vrijdag die vandaag binnenkomen spreken die meteen tegen: er zijn zes nieuwe gevallen vastgesteld, waarvan de helft in Beni en de andere helft in Butembo. Met ook een nieuw overlijden erbij blijven de curves stijgen naar 293 besmettingen, 182 doden en 81 overlevenden. Over enkele dagen zal dit de grootste uitbraak ooit in de geschiedenis van Congo blijken te zijn.

Prins Emmanuel de Merode, de directeur van het Virungapark, heeft gezegd: “We hopen opnieuw te kunnen openen in januari, al zal dat enkel kunnen als de ebola-uitbraak gestopt is en we in zekere mate de veiligheid kunnen garanderen”.

Ik begrijp dat hij dit vooral als PR zegt, want hij weet natuurlijk evengoed als ik, als hij de epidemie volgt, dat in januari ebola niet onder controle zal zijn, en als hij de politieke evoluties volgt, dat in januari Congo nog veel instabieler zal zijn geworden ofwel omdat de verkiezingen niet hebben plaats gevonden, ofwel omdat ze zwaar gefraudeerd werden.

Wat dikwijls wordt vergeten bij epidemieën als deze is de economische kost: economische activiteiten lijden zwaar onder de eboladreiging en de onveiligheid doet daar nog een schep bovenop. De inkomsten van de staat zijn in vrije val, terwijl er eigenlijk nu net meer middelen naar Beni zouden moeten gaan. Steeds meer mensen vluchten de stad uit, is het niet voor de onveiligheid of de ebola, dan is het wegens de economische implosie en het sluiten van de scholen. De vakbonden van de leerkrachten SYECO en SYNECAT hebben herbevestigd dat hun staking blijft doorgaan tot de overheid de veiligheid kan verzekeren door de massaslachters te neutraliseren. De burgemeester heeft hen niet tot andere gevoelens kunnen brengen.

UPDATE 2 november 2018

Het ebolavirus heeft het gisteren wat rustiger aan gehouden, zo meldt het Ministerie van Gezondheid. Met twee nieuwe gevallen in Beni en een dode in Butembo telt deze uitbraak nu 181 doden en 81 genezingen op 287 gevallen.

Intussen blijft de wetenschappelijke wereld koortsig zoeken naar de wortels van de ziekte om de voorspelbaarheid ervan te vergroten. Twee belangwekkende studies hebben op dat vlak stappen vooruit gezet.

Als het natuurlijke reservoir van een virus goed gekend is, is het mogelijk om preventieve acties op touw te zetten. Met die logica in het achterhoofd doet de Universiteit van Glasgow beroep op digitale technologie om verbanden te zoeken tussen genoomsequenties en gastdier. Doorgaans is het eerste waarover de wetenschappers beschikken de samenstelling van het DNA van een virus. Ze hebben algoritmen ontwikkeld die kunnen leren welke verbanden er bestaan tussen diersoorten en virus-DNA. Het leren gebeurde op basis van 500 soorten virussen, hun gastheer en de vector die de ziekte kan overdragen naar de mens.

Wat de digitale machines daaruit hebben geleerd werd dan toegepast op andere virussen waarvan de natuurlijke gastheer nog niet met zekerheid is gekend. Bij de meeste virussen werden de veronderstellingen bevestigd. Maar van twee van de vijf ebolasoorten, waarvan vleermuizen werden verondersteld het reservoir te zijn, wees het algoritme evengoed, of zelfs meer aan dat primaten een belangrijk reservoir zijn, wat erop wijst dat het jagen op apen wel eens een belangrijke bron van ebola-uitbraken zou kunnen zijn.

In de Lehig Universiteit van Pennsylvania blijven ze ervan overtuigd dat vooral vleermuizen in het oog moeten worden gehouden. Ook zij ontwierpen een computeralgoritme dat rekening houdt met een hele reeks parameters: geboorte- en sterftecijfers van de dieren, hoe ze besmet geraakten, hoe lang het duurde voor ze de besmetting te boven kwamen, naar waar en wanneer de vleermuizen migreerden, beschikbaarheid van voedsel en beschutting, milieufactoren zoals luchtvochtigheid en temperatuur, enz.

Door hun algoritme retroactief toe te passen op de uitbraakplaats van de grote ebola-epidemie in Guinee in West-Afrika, vonden ze in Meliandou een infectiepiek in de maanden van de uitbraak. Pasten ze het algoritme toe op een plaats op 400 km verwijderd van Meliandrou, waar een ander klimaat heerst, dan was daar geen piek te bespeuren.

Daaruit leren we dat omgevingsfactoren een impact hebben op migratiepatronen en infectiesnelheden van de gevleugelde zoogdieren en dus een sleutelrol spelen in de verspreiding van het ebolavirus onder de vleermuizen.

De wetenschappers hopen dat hun model zal helpen om niet alleen ebola-epidemieën te voorspellen en te voorkomen, maar ook die van andere virussen die van dieren op mensen worden overgedragen.

UPDATE 1 november 2018

Exact drie maanden na de eerste afkondiging van de ebola-uitbraak ligt de hoop op een begin van een daling van het aantal gevallen aan diggelen door de cijfers van vandaag: er zijn zes nieuwe gevallen bevestigd (vier in Beni en twee in Butembo) en met een extra dode komen we uit op 180 doden op 285 besmettingen. Daarmee is deze uitbraak opgeschoven van de zesde naar de vijfde plaats van de grootste uitbraken ooit. Het lijkt of alle inspanningen geen enkel effect meer hebben. Ook al is een ringvaccinatie van meer dan 25.000 contacten een indrukwekkend wapenfeit, de resultaten laten op zich wachten.

Buurland Oeganda heeft de schrik van een doorbraak naar het oosten vanuit Congo goed te pakken. Ze hebben aan de WGO toestemming gegeven om te beginnen met een preventieve vaccinatie van het medisch personeel, ook al kreeg het vaccin met de naam rVSV-ZEBOV ontwikkeld door Merck nog geen commerciële vergunning. Het mag worden gebruikt “uit mededogen” omdat er indicaties zijn dat het wel degelijk werkt. Intussen zijn de eerste 2.100 dosissen al ingevlogen.

Maar het is ver van duidelijk of dit wel de beste keuze is. Ook al is er overduidelijk bescherming, een vergelijkende studie met twee andere combinatievaccins toont aan dat die een veel betere immuunrespons op langere termijn geven: 92 en 100% tegen slechts 63% voor het Merck product. In risicogebieden met gevaar op herhaalde uitbraken is dat natuurlijk veel belangrijker. Het is uitkijken naar een onderzoeksjournalist die wil nagaan of lobbywerk misschien niet meer invloed heeft gehad op de keuze dan wetenschap.

Het Ministerie van Gezondheid heeft zich neergelegd bij de gedachte dat de verkiezingen, gepland voor 23 december, nog in volle epidemie zullen plaats vinden. Ze hebben daarom een speciale overlegcommissie in het leven geroepen tussen de coördinatie van het weerwerk tegen het virus en de nationale kiescommissie die de verkiezingen organiseert. Er mag geen sprake zijn van een verstoring van de verkiezingen, aangezien één van de principes van het ebolateam is dat het weerwerk zo weinig mogelijk impact op het gewone leven mag hebben. Dat is de reden waarom markten, scholen en gebedsplaatsen gewoon verder mogen functioneren. Er zullen alleen handwaslavabo’s worden geplaatst en van de kiezers zal de lichaamstemperatuur worden gemeten om de zieken er snel uit te halen. Het ministerie wil duidelijk niet dat ebola zou worden gebruikt als voorwendsel om de verkiezingen uit te stellen.

Vanaf vandaag 1 november wordt ook de medische zorg in Butembo gratis voor iedereen. Sinds 20 augustus was dat al het geval in Beni, Mabalako en Oicha. De bedoeling is om de drempel voor het opzoeken van medische zorg zo laag mogelijk te houden. De Wereldbank zal de kosten dragen.

De vraag is of deze maatregel ook wel effectief wordt toegepast. Enkele weken terug bleken de zorgverleners in Mabalako daar niet toe in staat bij gebrek aan medicijnen. De consultatie was dan wel gratis, maar de patiënten werden wandelen gestuurd met een voorschrift, waar ze dan elders de medicijnen mee moesten gaan kopen.

In de vorige uitbraakzone in Congo, Bikoro, brachten jonge journalisten ook perverse effecten van gratis gezondheidszorg aan het licht: “Omdat de gezondheidszorg gratis is, duurt het uren om door een van de artsen van het ziekenhuis te worden gezien. U kunt om 8 uur ‘s morgens aankomen met een ernstig ziek kind, maar hij of zij wordt pas ‘s middags behandeld, ongeacht de ernst van de zaak.

Uit gesprekken met zorgverleners blijkt dat zij sinds de verklaring van gratis gezondheidszorg geen premie meer ontvangen. Vroeger werd die door het ziekenhuis aan hen uitgekeerd op basis van de vergoedingen die patiënten betalen voor hun raadpleging of behandeling. Overwerkt en beroofd van een deel van hun inkomen, zijn dienstverleners niet langer gemotiveerd om te werken. Ze laten de patiënten urenlang wachten voordat ze voor hen zorgen. In Bikoro lijdt de bevolking, en met name de kinderen, onder deze praktijken en worden ze vastgehouden tot ze zich kunnen vrijkopen.

Wanneer je het referentiehospitaal van Bikoro voorbijrijdt, zie je dat patiënten urenlang in hun stoel zitten zonder gezien te worden. Door nalatigheid kunnen kinderen zonder behandeling sterven.

Nog ernstiger, hoewel de overheid en haar partners de gezondheidszorg van medicijnen hebben voorzien, ontbreekt het de bevolking aan medicijnen. Hoewel ze beschikbaar en gratis zouden moeten zijn, zeggen zorgverleners dat ze die niet hebben.”

UPDATE 31 oktober 2019

Voor het eerst in lange tijd is er nog eens een ziektegeval vastgesteld buiten de steden Beni en Butembo. Vuhovi ligt halverwege tussen beide steden, maar de besmetting blijft wel stedelijk: het gaat om de echtgenoot van een vrouw die op 26 oktober in het behandelingscentrum van Butembo is gestorven. Hijzelf had een opname geweigerd en zelfs alle opvolging. Hij is in een lokaal gezondheidscentrum overleden, waar wel nog een staal kon worden genomen, dat de besmetting kon bevestigen.

Met drie nieuwe besmettingen, vier overlijdens en zeven genezingen staat de teller nu op 279 besmettingen waarvan 179 zijn gestorven en 81 zijn genezen verklaard.

Er is ook een verklaringen gekomen waarom sinds een paar dagen het aantal verdachte gevallen zo hevig is gestegen. Onderzoek had aangetoond dat vele traditionele medicijnmannen te laat aangifte deden van besmette patiënten. Daarop werd een nieuwe strategie ontwikkeld: voortaan gaat een medewerker van het ebolateam één keer per dag langs in elke sanitaire instelling van de stad Beni. Ze bekijken de klinische beelden van elke patiënt en nemen ook het register van de buitenpatiënten door, om verdachte gevallen eruit te lichten. In totaal gaat het om 140 verschillende gezondheidsstructuren, en dat levert dus heel wat extra verdachte gevallen op.

UPDATE 30 oktober 2019

Gisterochtend tijdens een vergadering met een koffie-coöperatie, kreeg een collega ineens een koortsopstoot. Hij vertelde erbij dat hij die ochtend zijn ontbijt niet had kunnen binnenhouden. En ik zag dat zijn oogwit er nogal rood uit zag. Ik kan je verzekeren dat je daarvan schrikt!

Maar het is altijd goed helder te blijven denken. Zijn standplaats ligt veel noordelijker dan de huidige ebolahaarden, en om ons een week eerder te vervoegen in Mambasa was niet hij, maar waren wij doorheen twee haarden gereden. Dus wisten we dat we ons geen zorgen hoefden te maken, dat zijn koorts een andere oorzaak moest hebben.

Ik ben toch voor alle zekerheid mijn thermometer en een paar pillen perdolan gaan halen. Woow, 39° koorts!. Maar met een zeer snelle reactie op de paracetamol.

Vanochtend moesten we dan na het volbrengen van onze opdrachten terugkeren naar onze respectievelijke standplaatsen. Om te voorkomen dat ze hem zouden tegenhouden heb ik hem nog een paar extra perdolans meegegeven, te nemen een half uur voor hij de controlepost passeert. Als ze daar koorts vaststellen, pikken ze je erut en ga je naar het ziekenhuis voor onderzoek en een labotest, Ik wacht nog steeds op bevestiging van zijn aankomst.

Een andere collega en ik zijn teruggekeerd naar Butembo. Tot onze verbijstering vonden we verschillende controleposten onbemand. Omstaanders beweren dat de controleposten in staking zijn gegaan uit onvrede met hoe ze worden behandeld. Ik zoek nog naar bevestiging of dat waar is, dan wel of het om gewoon postverzuim ging.

Net toen we aan het doorkruisen van de rode zone begonnen haalden we met onze dienstwagen een patrouille van de Blauwhelmen in. Wat een meevaller! We zijn er 20 kilometer lang braafjes op hun tempo blijven achterrijden, van Eringeti tot Mbau. Moest je om een escorte vragen, je zou er geen krijgen. Soms helpt het toeval toch wel veel!

Bij aankomst in Butembo horen we het zoveelste gruwelverhaal.

De echtgenote van een brommertaximan had al een keer een miskraam gehad en nu leek dit weer te gaan gebeuren, dus repte hij zich met haar naar hun gebruikelijke medische post. Die zijn verplicht om elk geval van bloedverlies te melden. De familie van de vrouw wilde dat niet. De familie beweerde dat als hun dochter naar het universitair ziekenhuis zou worden gebracht ze er niet meer levend zou uitkomen. De reden van het bloedverlies was bekend, een miskraam en geen ebola, dus smeekten ze hen geen melding te doen, maar ze deden het toch, omdat dit hun plicht is.

Het ebolateam heeft haar meegenomen, en ze is daar gestorven, zoals de familie had gevreesd, zonder dat er veel uitleg werd bij gegeven. Daarop zijn ze ook de taximan zelf gaan ophalen, onder gewapende politie-escorte. Vermoedelijk dus toch een ebolageval. Maar duidelijke communicatie blijkt te moeilijk te zijn. De toegesnelde mensen werden kwaad en gooiden de ruiten in van het medisch centrum. Ze hebben ook geprobeerd brand te stichten. De taximan zou nu ook in het ziekenhuis liggen. De familie vreest het ergste en kan niet aanvaarden dat dit om ebola zou gaan.

Sommige cijfers geven wat hoop vandaag, maar niet allemaal. Er zijn “maar” twee nieuwe gevallen in Beni en één nieuw overlijden. Maar het aantal verdachte gevallen in onderzoek is gestegen naar 65, het hoogste ooit! De kans dat we morgen weer hoge cijfers van bevestigde gevallen krijgen ligt ook hoog. De cijfers van gisteren staan geboekstaafd als 74 genezingen en 175 doden op 276 gevallen.

De VN-Veiligheidsraad heeft vandaag resolutie 2439 (2018) aangenomen waarin de aanvallen van gewapende groeperingen in de Democratische Republiek Congo en hun rol bij het verergeren van de aanhoudende ebola-epidemie in het land worden veroordeeld, en waarin wordt aangedrongen op volledige, veilige, onmiddellijke en ongehinderde toegang voor het humanitaire en medische personeel dat zich inzet om levens te redden en te voorkomen dat het virus zich over de regio verspreidt. Veel indruk maakt dergelijke resolutie niet op de Congolezen. Het blijven uiteindelijk maar woorden die geen moer veranderen aan de situatie op het terrein, waar zowat om de andere dag weer een nieuwe aanval wordt ingezet, waar leger en MONUSCO even machteloos (of willoos) als altijd blijken te zijn… De ontvolking van Beni gaat gewoon verder, met of zonder VN-resolutie, geen verschil.

UPDATE 29 oktober 2018

Nadat eerder in Beni het onderwijzend personeel in staking is gegaan tot de veiligheid is hersteld, volgen sinds vandaag maandag ook alle scholen in Butembo. De leerlingen hebben dat moeten vaststellen toen ze zich vanochtend voor een gesloten schoolpoort meldden. Het motief van het onderwijzend personeel is: solidariteit met Beni. Ze denken dat doorgaan met lesgeven in Butembo de mensen van Beni zal aanmoedigen om Beni te verlaten. Zo zouden ze dus effectief bijdragen tot de ontvolking van Beni en de agressoren in de kaart spelen.

Vermoedelijk zijn ze bang van de grote toestroom van tijdelijke leerlingen, wat inderdaad een onmogelijk op te lossen probleem zou stellen, gelet op de aantallen. Anderzijds brengt het sluiten van de scholen een verminderde controle mee op ebola, als kinderen weer vrijuit gaan rondlopen.

De burgemeester van Butembo heeft alles geprobeerd om hen op andere gedachten te brengen. “Butembo moet een terugvalbasis blijven voor de gezinnen van Beni. De leerkrachten zouden beter verder gaan met les geven terwijl intussen de regering oplossingen zoekt voor hun eisen.”

Ik vermoed dat het dat laatste zinnetje is dat er teveel aan was. De afgelopen vier jaar heeft de regering absoluut niets ernstigs ondernomen om de onveiligheid op te heffen. Er zijn vooral indicaties dat ze die hebben verergerd. Dan sta je als politicus tegenover je bevolking uiteraard volledig machteloos.

Ebola raast maar door: volgens het laatste rapport van het ministerie van Gezondheid zijn er zondag weer 7 nieuwe gevallen vastgesteld, waarvan 4 in Beni en 3 in Butembo. Dat bevestigt nog maar eens dat het virus een stedeling is geworden. Met ook 4 nieuwe doden erbij en 3 genezingen komen de statistieken vandaag uit op 73 genezingen, 174 doden en 274 besmettingen. Beide stedelijke milieus blijven broeihaarden voor de gevreesde ziekte.

UPDATE 28 oktober 2018

Een 26-jarige man is in Kanungu-district in West-Oeganda gestorven nadat hij zowat alle symptomen van ebola vertoond had. Toch gaf de labo-uitslag een negatief resultaat voor ebola. Gelukkig. Maar welke hemorragische koorts het dan wel kan zijn geweest, is nog niet geweten. Ik hoop dat ze daar niet te licht over gaan, want er zijn nog andere meer dan akelige ziektes in de natuur!

Het is wel duidelijk dat zowel Oeganda als Rwanda heel erg op hun hoede blijven en elke mogelijke indicatie van een ingevoerde uitbraak heel ernstig nemen. In Rwanda werden enkele dagen geleden nog breed gemediatiseerde simulaties georganiseerd, als oefening voor een echte uitbraak.

Vandaag is er “slechts” één nieuwe besmetting vastgesteld, in Butembo, en zijn twee gekende gevallen overleden. Een verademing na de 9 nieuwe gevallen van gisteren, maar van een ommekeer kunnen we zeker nog niet spreken. Daarvoor zou de daling zich meerdere dagen na elkaar moeten bevestigen.

We krijgen integendeel alsmaar meer berichten over situaties die bevestigen dat nieuwe besmettingen zich nog elke dag volop voordoen en dat er van een uitdoving nog absoluut geen sprake is.

Luisteraars van Radio Moto van Butembo berichtten over een familie waarvan één van de zonen, een jongeman van 19 jaar, in Butuhe alle symptomen van de ziekte vertoonde, maar beweerde vergiftigd te zijn geweest. Hij werd na zijn dood begraven zonder laboproef om eventueel ebola uit te sluiten. Zin twee broers en hun moeder zijn daarna ook ziek geworden. Het ebolateam werd gealarmeerd door omwonenden, maar de drie zieken kozen het hazenpad met onbekende bestemming. Het ebolateam kan enkel maar vaccins toedienen aan al wie met hen in aanraking kwam. Het vaccinatiecijfer is intussen opgelopen tot 23.791, maar ondertussen gaan de besmettingen onverminderd verder. Van de 267 bevestigde en vermoedelijke gevallen zijn er 170 overleden en 70 genezen.

UPDATE 27 oktober 2018

Met in één klap negen nieuwe bevestigde gevallen erbij (7 in Beni en 2 in Butembo), is deze uitbraak de derde grootste van Congo geworden en de zesde grootste ooit.

Het aantal verdachte gevallen in onderzoek stijgt de laatste tijd boven de veertig, haast elke dag, wat een voorteken is van nog verdere te verwachten stijgingen. Het is enkel in het begin van de uitbraak twee keer voorgekomen dat op één dag negen nieuwe gevallen werden opgetekend. Bijna drie maanden na het begin van de uitbraak zijn we dus weer helemaal naar vakje 1 teruggestuurd op het ganzenbord van de ebola.

UPDATE 26 oktober 2018

Het zoveelste incident in Butembo toont aan dat sommige jongeren blijven geloven in de slechte bedoelingen van de ebolabestrijders. Francine Nziavake was een 29-jarige vrouw die bekend stond om haar mentale stoornissen. Regelmatig ging ze door sombere perioden die door haar omgeving werden toegeschreven aan demonen. Soms verdween ze een tijdje zonder dat iemand wist waar ze verbleef. Vermoedelijk doolde ze dan doelloos door de stad. Ze had zelfs geweigerd haar baby te zogen twee weken na de geboorte.

Haar dode lichaam werd gevonden door voorbijgangers. Het ebolateam was snel ter plaatste zoals bij elk verdacht overlijden. Ze werd afgevoerd naar een hospitaal waar stalen werden afgenomen voor onderzoek, en ze bleek positief te zijn voor ebola.

De mensen uit haar wijk wilden dat niet geloven en eisten dat haar lichaam zou worden vrijgegeven. Drie uur lang hebben jongeren stenen gegooid en geprobeerd de kist te roven, tot het weerwerkteam erin geslaagd is in de late namiddag een beveiligde en waardige begrafenis voor haar te organiseren.

Hoeveel mensen zijn door een dolende zieke weer besmet geraakt? De cijfers blijven stijgen. Met 6 nieuwe bevestigde gevallen en 2 overlijdens erbij tellen we nu 164 doden op 257 besmettingen.

UPDATE 25 oktober 2018

In Beni heeft het ministerie van Gezondheid een duizendtal studenten op de been gekregen om in de stad hun steun te uiten voor de strijd tegen ebola. Een betoging konden ze dat niet noemen natuurlijk want die zijn verboden, dus heette het officieel “een vredevolle mars voor het betonen van steun aan de weerwerkacties”. Een gratis petje en T-shirt waren een interessant aantrekkingsmiddel. Laat ons hopen dat de jongeren echt begrijpen waarom een strikt respect van de voorzorgsmaatregelen zo nodig is. Ik denk dat de echte weerstanders niet behoren tot de studentenpopulatie en geen affiniteit voelen met de doorgaans beter begoede studenten. We zullen snel genoeg voelen of er een omslag werd gemaakt of niet.

Hoe ebola en politiek ook in de USA gelinkt zijn, wordt uitgelegd in een artikel in vox.com. Zolang de Republikeinen de uitbraak in West-Afrika in 2014 konden gebruiken om de kiezer bang te maken (en dus hem te overtuigen een rechtse stem uit te brengen) was ebola een hot item in de Amerikaanse pers. Maar wanneer het electoraal belang voorbij was, verdween meteen ook de persaandacht.

De uitbraak in Congo valt samen met midterm elections terwijl de Republikeinen aan de macht zijn, dus kan ebola niet meer worden gebruikt om mensen bang te maken. Daarvoor zijn migrantenstromen uit Midden-Amerika vandaag veel nuttiger. Dus over ebola in Congo vandaag komt de doorsnee Amerikaan in zijn media maar weinig te weten. Onafhankelijke media? Forget it!

De ebolareeks klimt onverstoord verder naar 251 besmettingen waarvan 162 doden en 67 genezingen. Het sterftecijfer blijft dus rond de 65 % hangen. 22.326 personen kregen het vaccin.

UPDATE 24 oktober 2018

Het gebeurt niet vaak dat er in Europese media aandacht gaat naar de ebola-uitbraak, buiten wat via de grote nieuwsagentschappen wordt overgenomen. Deze week zijn daar twee uitzonderingen op: de Groene Amsterdammer brengt getuigenissen over de interferenties tussen politici in pre-electorale koorts en ebolakoorts. Het blijft altijd riskant om zelf niet te worden meegesleurd in onwaarheden die worden verteld. Dat dorpelingen geld hadden gekregen van de oppositie om een ambulance aan te vallen, klopt niet. Die aanvallen komen er vanuit een echte overtuiging dat ebola een uitvindsel is, en dat ze dat zullen kunnen bewijzen door de kist open te maken en aan te tonen dat de lichamen werden beroofd van organen of de mensen waren omgebracht.

France24 brengt ook een artikel dat zich baseert op journalistieke inbreng vanuit de regio zelf. Zij zijn de eersten die het diepgravende journalistieke werk van Merveille Saliboko hebben opgemerkt dat in Mo* is verschenen.

De dagstatistieken vermelden drie nieuwe besmettingen, 2 nieuwe doden en 2 nieuwe genezingen. Alles speelt zich nu af in de stedelijke milieus van Beni en Butembo. In de landelijke gebieden is de periode van 21 dagen voorbij zonder doorbraak. Nu moet alles op alles worden gezet om in de twee steden de strijd te winnen. Niet alleen tegen ebola maar ook tegen de aanvallers. Zoniet gaan de aanvallers blijven proberen de strijd tegen ebola te dwarsbomen.

De voorlopige tellers staan nu op 159 doden en 65 genezingen op 247 besmettingen.

UPDATE 23 oktober 2018

De epidemie woekert verder in Beni, en blijft daar dragers voor vinden. Eén van de jongeren die een tijdje geleden in Beni betrokken was bij een incident met het team van de riposte en zich niet wilde laten vaccineren is overleden aan ebola. Maar daar trekken andere jongeren blijkbaar geen lessen uit.

In een kleine gezondheidspost is weer een patiënt overleden voor hij naar een ebolabehandelingscentrum kon worden gebracht. Het team is het lichaam komen opbaren voor een veilige begrafenis en heeft het hele dispensarium ontsmet. Net op dat moment is een bende jongeren de kist komen roven om ze naar het huis van de overledene te brengen. Daar hebben ze zich opgesloten en de kist opengemaakt om te verifiëren of het lichaam intact was. De politie die probeerde hen te overhalen om het lichaam terug te geven werd verjaagd. De bende is dan samen met de familie het lichaam gaan begraven.

Hoeveel onder hen zijn weer besmet geraakt? Hoeveel gaan tot inkeer komen en zich tijdig laten vaccineren. Beni wordt een immense tijdbom.

De cijfers van gisteren, die vandaag werden gepubliceerd liegen er niet om: weer 6 nieuwe gevallen en 2 overlijdens. Dat brengt ons naar 244 besmettingen, 157 overlijdens en 63 genezingen. Aan dit tempo wordt deze uitbraak over enkele weken de grootste die Congo ooit meemaakte (318 besmettingen in 1976).

UPDATE 22 oktober 2018

Deze week roept de plicht op het terrein. Ik zal dus niet meer in staat zijn om even nauwgezet verslag uit te brengen van ebola in Butembo, omdat ik er 300 km van verwijderd ben. Om daar te geraken zijn we door Beni moeten rijden. Het stadje zag er gepokt en gemazeld uit door de spontane protestbetogingen van gisteren. Het postkantoor is uitgebrand en de voorruiten van het stadhuis zijn ingeslagen.

De statistieken van zondag vertonen een daling maar dat kan ook liggen aan het feit dat de activiteiten omwille van de spanningen op een laag pitje bleven. Een nieuw geval en twee overlijdens werden in Beni geregistreerd, wat het totaal brengt op 155 overlijdens op 238 besmettingen.

UPDATE 21 oktober 2018

Een afgrijselijk bericht op de smartphone, bij het ontwaken: een groep van 22 jongeren heeft een paar dagen geleden op enkele kilometer buiten Butembo ’s nachts een pas begraven lichaam weer opgegraven, om na te gaan of de organen er niet waren uitgehaald. Het ebolaslachtoffer was de dag ervoor begraven met inachtname van alle voorschriften voor een waardige en veilige begrafenis.

Zonder enige bescherming hebben ze de kist opengemaakt, de biohasard zak opengescheurd en het lichaam ontkleed. Uiteraard hebben ze zichzelf blootgesteld aan het virus, dat na een overlijden massaal migreert naar de huid.

Verrast dat er geen organen bleken te zijn weggenomen, moeten ze hebben besloten dat ebola dan toch echt is, want ze hebben zich de dag erop laten vaccineren. Als dat maar niet te laat is! De meeste van die jongeren zijn taxichauffeurs en overdag vervoeren ze duizenden mensen in een stad als Butembo. In principe zijn ze pas besmettelijk zodra ze zelf uitwendige tekenen vertonen. Maar als ze zich niet helemaal hebben ontsmet kunnen ze ook in de uren na hun wandaad het virus van de overledene nog doorgeven.

Ik hoopte nog even dat dit verhaal het product is van een zieke geest, zoals er hier veel rondlopen, die zich rot amuseren met het bang maken van mensen. Maar het werd intussen bevestigd in een officieel persbericht van het ministerie van Gezondheid. In het onstabiele Congo is op dit moment werkelijk echt alles mogelijk!

In Beni is de bevolking vanochtend opnieuw massaal op straat gekomen om haar woede over de nieuwe zware aanval van gisteravond uit te schreeuwen over de daken. De lichamen van twee burgerslachtoffers hebben ze op de drempel van het gemeentehuis gelegd. De politie, zoals gewoonlijk, heeft echte kogels en traangas afgevuurd om de spontane manifestatie uiteen te slaan. Als tegenreactie worden overheidsgebouwen in brand gestoken.

Het middenveld meldt al 13 doden en ongeveer evenveel kinderen ontvoerd, terwijl het zoeken naar meer slachtoffers van de aanval verdergaat. Op dit moment houdt het middenveld beraad over wat er nu best te gebeuren staat. Hoe kan je gericht actievoeren met een woeste bevolking in de straten en zonder de strijd tegen ebola opnieuw stil te leggen? Dat is de vraag die nu hoog op de agenda prijkt. Maar vandaag zal het weerwerkteam alleszins niets kunnen ondernemen.

Zondag 22u10. Het dagelijks verslag van het ministerie, dat elke avond laat wordt vrijgegeven, beschrijft hoe de ploegen door de aanval in hun werking zijn verstoord geweest:

De meerderheid van de weerwerkagenten moest hun dagen doorbrengen in hun respectievelijke hotels. De eerste teams die voor 8 uur ‘s ochtends vertrokken waren, vluchtten in het Algemeen Referentieziekenhuis van Beni tot het einde van de betogingen. Zij konden om 13.00 uur naar het hotel terugkeren. Alle vaccinatie- en bewustmakingsactiviteiten werden op zondag opgeschort. De communautaire surveillanceactiviteiten zijn traag verlopen en werden uitgevoerd via de telefoon met focal points in de buurt. De zorgteams werkten in het ebolabehandelingscentrum en 5 waardige en veilige begrafenissen konden in de namiddag worden uitgevoerd.

Vandaag zijn twee nieuwe gevallen bevestigd, is één patiënt overleden en zijn er twee andere genezen verklaard. Zo komen we uit op 153 overlijdens en 63 genezingen op 237 besmettingen. Het aantal inentingen is intussen opgelopen tot 20.789. Het aantal controles aan de in- en uitgangspunten van de epidemiehaarden heeft de kaap van 10 miljoen controles gerond.

UPDATE 20 oktober 2018

De sociale netwerken staan weer stijf van de alarmberichten. Opnieuw een nieuwe zware aanval in Beni, alweer in een weekend, weer in het stadsdeel dat al voor 70% is leeggelopen na de aanval van 22 september. Niemand moet er nog aan twijfelen: hier zit systematiek achter. Het doel is duidelijk: het gebied ontvolken, inpalmen en aan het gezag van Kinshasa onttrekken.

Ebola is de objectieve bondgenoot van de aanvallers: de ontvolking gaat er een stuk sneller door. We zitten nog middenin de tweede besmettingsgolf, veroorzaakt door de vorige aanval of ze proberen al een derde te ontketenen. Ze weten perfect hoe lang de incubatietijd duurt. Het kan voor hen niet snel genoeg gaan.

De statistieken van vanavond zullen hen alleszins verheugen: we komen uit op 152 doden van 235 besmettingen. Gisteren kwamen er dus acht nieuwe besmettingen bij, waarvan zes in Beni en 2 in Butembo, vijf nieuwe overlijdens waarvan 4 in Beni en één in Butembo. Ebola heeft zich in de steden genesteld en is daar blijkbaar niet klein te krijgen.

Er zijn nog steeds veel mensen die niet geloven dat ebola echt een ziekte is. Gisteravond in Butembo waren er een vijftal reizigers die aan de toegangspoort tot Butembo weigerden hun handen te wassen. Allemaal flauwekul, vonden ze. Toen ze met enige aandrang werden verzocht dat toch te doen, haalden ze wapens boven, schoten twee ongewapende politiemannen dood van de UMIR (Medische eenheid voor snelle interventie), en sloegen aan de andere kant van de slagboom op de vlucht. Het ging om een gerichte actie, zei het ministerie van Gezondheid achteraf. Niemand werd aangehouden. De politiemannen zijn al begraven. De politie beweert dat de daders maimai zijn, een lokale militie onder controle van plaatselijke chefs. Maar eigenlijk hebben ze daar geen enkel bewijs voor. En zoals gewoonlijk zullen we achteraf nooit nog iets vernemen van deze killers.

Sinds de ebola-uitbraak proberen heel wat communicatoren manieren uit om de complexiteit van de situatie hier in Noord-Kivu aanschouwelijk voor te stellen. Dit is zo een poging die op twitter circuleert. Kijk even mee.

In een normale epidemie-bestrijding zou ebola in het midden staan en rondom rond alleen maar rode pijlen gericht op ebola. Zo kan je de gemeenschappelijke vijand bestrijden. Maar in Oost-Congo is ebola voor sommigen de bondgenoot. Bovendien zijn er ook nog actoren die niet zichtbaar zijn, de echte opdrachtgevers van de moordpartijen. Neen, de slaagkansen om een overwinning te behalen op ebola zien er niet goed uit. Er zijn te veel groepen die ebola liever zien winnen omdat ze daar baat bij hebben. En er zijn teveel mensen die een verband leggen tussen het opduiken van ebola, net in de regio die de indringers proberen in te palmen. En, eerlijk waar, hoe nauwer ik toekijk op wat er dag aan dag gebeurt in deze regio, hoe beter ik begrijp dat zoveel mensen die link leggen.

UPDATE 19 oktober 2018

Wetenschappers breken zich het hoofd over een verschijnsel dat ze voor het eerst hebben waargenomen in een ebola-uitbraak: van de nieuwe besmettingen in de maand oktober blijken bijna 60% kinderen te zijn jonger dan 16. Sommigen zijn zelfs nog baby’s.

De enige verklaring die ze tot nu toe konden bedenken is deze: we zijn nu in volle regenseizoen. Dan kunnen muggen zich ongebreideld voortplanten in allerlei poelen en plassen, en daar profiteert de malariaparasiet mee van.

Kinderen zijn zeer gevoelig aan malaria. Ze kunnen daar erg ziek van worden. Vele ouders brengen hen dan naar de traditionele genezer of een lokaal dispensarium. Als daar kort voordien iemand met ebola was onderzocht, kan het virus snel overgaan naar alle volgende patiënten. En wat blijkt? Vele van de kinderen waren inderdaad kortelings op auscultatie geweest.

Er zou nog een ander verband bestaan tussen malaria en ebola. In eerdere uitbraken was al opgevallen dat nogal wat patiënten tegelijkertijd besmet waren met de malariaparasiet Plasmodium falciparium en het ebolavirus. Er is al langer een vermoeden dat de dubbele infectie een invloed heeft op de overlevingskansen van de patiënt.

Het verband tussen de twee ziekten zal nu nader worden onderzocht. De werkhypothese is dat mensen met een recente, actieve malaria-infectie meer kans maken om ebola te overleven. Patiënten die een chronische vorm van malaria hebben zullen sneller het loodje leggen. De verklaring zou zijn dat een immuunsysteem dat al helemaal op scherp staat door een malaria-aanval veel kordater een filovirus zou aanpakken.

Ik twijfel er echter aan of dat ook voor kleine kinderen opgaat. Malaria is de doodsoorzaak van 20% van alle kindersterfte in Afrika, zonder dat daar nog eens een dubbelinfectie van ebola bijkomt. Mijn boerenverstand zegt me dan dat een immuunsysteem dat al zwaar strijd heeft geleverd tegen malaria aan veerkracht heeft ingeboet en al gedeeltelijk ontwapend is tegen ebola.

Het virus trekt zich intussen geen snars aan van al dat mensengedoe. Vandaag zijn weer vier nieuwe besmettingen aan het licht gekomen en zijn drie mensen aan ebola bezweken. Zo zijn er nu dus 147 doden op 227 besmettingen, een sterftecijfer dat rondt de 65% blijft hangen. Aan de cijfers is er weinig te merken van een betere overlevingskans tijdens het malariaseizoen.

Studentenvertegenwoordigers van 17 hogescholen en universiteiten van Beni hebben op hun verzoek van het ebolateam vorming gekregen over ebola. Bedoeling is dat ze aan het einde van hun atelier zouden materiaal aanmaken waarin jonge mensen duidelijk een engagement opnemen in de strijd tegen ebola en tegen de geruchtenmolen. De eerste memes beginnen te circuleren.

UPDATE 18 oktober 2018

Als je elke dag cijfers van slachtoffers te verwerken krijgt, treedt er een bevreemdende vorm van gewenning op. Alsof het gaat om een natuurverschijnsel waar een weerstation de gegevens van registreert. Maar dat verandert helemaal als er iemand sterft die je persoonlijk kent! Dan dringt de rauwe werkelijkheid van de gruwel die ebola is opnieuw tot je door.

De cijfers blijven stijgen. Gisteravond stond de teller op 144 doden van 223 besmettingen. Dat zijn weer drie nieuwe gevallen erbij in Beni, waarvan twee buiten het ziekenhuis zijn overleden. Gelukkig werd wel beroep gedaan op het weerwerkteam om hen een veilige en waardige begrafenis te geven. Er zijn 46 verdachte gevallen in onderzoek, één van de hoogste cijfers ooit. Laat ons hopen dat dit ligt aan de verscherpte controle en niet aan de verhoging van het aantal besmettingen. Het aantal vaccinaties is intussen opgeklommen tot 19.000.

Minister van Gezondheid Ilunga is vandaag in Beni zijn nieuw ebolaplan komen voorstellen. Dat is gebaseerd op een diepgaande evaluatie van de eerste twee maanden van de epidemie. Hoedje af voor de minister, eerlijk waar. Je ziet ze niet vaak in Congo, maar hij bewijst dat het kan: dat een politicus wel degelijk zijn verantwoordelijkheid opneemt en zijn mandaat ter harte neemt. Congolezen zeggen me dat dit komt omdat hij zolang in België heeft meegedraaid. Hij heeft in Namen en Leuven gestudeerd, en was opgeklommen tot directeur van Europe Hospitals in Brussel toen hij in december 2016 werd aangesteld als minister. Anderzijds hoor ik dan weer dat hij zijn hele familie heeft tewerkgesteld. Zijn zoon is kabinetsmedewerker en zijn dochter is persattaché. Haar naam prijkt zonder blozen op het dagelijkse persbericht op enkele centimeter van die van haar vader. Maar het moet gezegd: ze levert goed werk. We zijn blij met haar dagelijkse persbericht. Sinds 1 augustus is ze er slechts één keer niet in geslaagd dat vóór het slapengaan vrij te geven.

De minister is ambitieus: zijn nieuwe doelstelling is om tegen uiterlijk eind november de epidemie een halt toe te roepen en tot eind januari nazorg te leveren onder de vorm van psycho-sociale begeleiding, ondersteuning van gemeenschapsinitiatieven, preventie en toezicht houden op mogelijke infecties in de hele getroffen regio. De verankering van het weerwerk in het lokale gezondheidssysteem kan al meteen beginnen, samen met een geleidelijke overdacht van alle activiteiten aan de lokale actoren, die heel blij zullen zijn dat ze niet meer overrompeld zullen worden door de kinois en de expats.

De minister laat zich vergezellen door Leila Zerrougui, hoofd van de MONUSCO en Kim Bolduc, adjunct speciale vertegenwoordiger van de Secretaris -generaal van de VN en coördinatrice van de humanitaire acties in de DRC.

Mevrouw Zerrougui heeft veel kwaad bloed gezet gisteren, niet alleen door de inertie van de MONUSCO te vergoelijken met de ebolacrisis, maar ook omdat ze voorstelde om te gaan onderhandelen met de ADF-rebellen. Hoe kan je nu gaan onderhandelen met moordenaars die meer dan tweeduizend doden en een onbekend aantal ontvoeringen op hun geweten hebben? Om welke toegevingen te gaan doen? Dit is volgens alle mogelijke ethische normen totaal onaanvaardbaar en getuigt van weinig inlevingsvermogen. De eerste kreten die om haar ontslag vragen zijn dan ook al geslaakt.

Ook haar discours van vandaag komt eerder vreemd over bij de Congolezen. Lees even mee:

“Ik weet dat de bevolking soms zijn woede uitdrukt, en dat is omdat ze willen dat we meer doen, het is omdat ze weten dat de FARDC, onze blauwhelmen en humanitaire teams samen met de overheid de enigen zijn die iets kunnen doen. Ze zijn soms een beetje hard voor ons, maar ik begrijp dat wel. Vandaag zeg ik hen, als je wilt dat mensen meer doen, moet je ze aanmoedigen, als ze goede dingen doen moet je dat erkennen, en als ze dingen doen die beter zouden kunnen, moet je ze corrigeren. We zijn samen, we hebben geen recht om te falen, het is een uitdaging die we samen moeten winnen.”

Mij geeft dit eerlijk gezegd een gevoel van: “jullie mogen niet stout zijn hoor kinderen”. Komt dat omdat ik al zolang tussen de slachtoffers van die waanzin leef en me hun gevoeligheden heb eigen gemaakt? Of voel jij dat zelf ook zo aan, als je dit leest?

UPDATE 17 oktober 2018

De baas van de Wereldgezondheidsorganisatie heeft vandaag in Genève een comité samengeroepen dat zich moest uitspreken over de vraag of de ebolacrisis in Oost-Congo moet worden uitgeroepen tot een noodtoestand van internationaal belang voor de volksgezondheid of niet. Het antwoord is: niet. Omdat het risico op een regionale uitbreiding nochtans heel reëel blijft, worden buurlanden opgeroepen om versneld werk te maken van voorbereiding op een eventuele doorbraak. Ze zouden al werk moeten maken van de vaccinatie van gezondheidswerkers en frontlijnpersoneel zelfs zonder dat er al sprake is van besmetting.

Ze hebben hun bezorgdheid geuit over de te geringe voorraad vaccins en de kwestie van de licenties zou moeten worden aangepakt opdat meer labo’s aan de slag zouden kunnen gaan en het aanmaken van de vaccins in grotere hoeveelheden zou kunnen gebeuren.

Opvallend ook is dat ze het bijzonder belang benadrukken om internationaal reizen en handel niet te belemmeren. Wel hebben ze opgeroepen om bijzondere aandacht te schenken aan de twee actieve besmettingshaarden Beni en Butembo, ook om de betrokkenheid van de bevolking in het weerwerk van dichtbij te blijven monitoren. Verontrustend daarbij is dat er blijven gevallen opduiken zonder enig aantoonbaar verband met bevestigde zieken, wat erop wijst dat diverse infectiehaarden blijkbaar nog niet zijn in kaart gebracht, ook al worden er op dit moment bijna 5.000 contacten van nabij opgevolgd.

Uit onderstaande grafiek van de WGO blijkt dat er dagen zijn waar gaten vallen in de opvolging door de onveiligheid. En met de stijging van het aantal gevallen zien we ook dat het aantal niet gevolgde gevallen toeneemt. Heel geruststellend is dat allemaal niet!

Jeremy Farrar van de Wellcome Trust sprak zijn ontgoocheling uit over het niet afkondigen van een noodtoestand van internationaal belang. Volgens hem had dit wel nuttig geweest om snel meer fondsen, personeel, veiligheidsdiensten en infrastructuur te mobilizeren. Ik zal dat maar niet aan mijn Congolese vrienden laten zien, want de beschuldigingen over de belangen van Westerse NGOs in Ebola Businesss zouden weer de pan uit rijzen.

Dat beide stedelijke haarden actief blijven blijkt uit de cijfers van vandaag over de situatie van gisteren: er zijn vier nieuwe gevallen bevestigd, waarvan drie in Beni en één in Butembo. Ook zijn er in Beni weer drie mensen gestorven. Dat brengt het dodental op 142 van 220 besmettingen.

UPDATE 16 oktober 2018

Hoopvol nieuws van het ebolafront: er zijn maar twee nieuwe gevallen genoteerd en niemand is overleden. Wel zijn er weer twee mensen genezen verklaard. Dat geeft 57 genezingen en 139 doden op 216 besmettingen. Het aantal gevaccineerden is aangegroeid tot 18.000.

In Tchomia, aan de oevers van het Albertmeer, waar twee gevallen van besmetting werden bevestigd, zijn alle contacten nu voorbij de incubatieperiode van 21 dagen, zonder dat het virus het meer heeft kunnen oversteken naar Oeganda. Vanuit dat buurland kwam een rapport dat in totaal 220 verdachte zieken waren getest en allen bleken ze negatief voor ebola. Eén van hen, een 48-jarige Congolese dame, vertoonde nochtans duidelijke bloedingen. Ze werd behandeld tegen malaria en is aan de beterhand.

Dat is een duidelijk resultaat van de grote inspanningen van het weerwerkteam om met ringvaccinaties het virus zo snel mogelijk te isoleren. De methode werkt dus wel degelijk, mits de nodige veiligheid om geconcentreerd te kunnen werken en de volle medewerking van de bevolking.

Ook in Beni blijken alsmaar meer mensen te begrijpen wat medeverantwoordelijkheid betekent in tijden van ebola. Het weerwerkteam deed vandaag het verhaal van een brommertaxi van Beni. Hij kreeg een cliënte achterop zijn brommer die hem vroeg haar naar Butembo te brengen, maar hij zag verdachte tekenen aan haar. Bij het buitenrijden van de stad sloeg hij alarm bij de bewakingsploeg die alle reizigers controleert, en zij hebben haar kunnen overtuigen zich te laten testen. De labo-uitslag was positief en ze werd meteen opgenomen in een behandelingscentrum. Moest ze door de controlepost zijn geraakt om dan in Butembo te komen sterven, zou het nu weer paniek zijn in onze stad.

Nadat een zieke een hele tijd geleden al meteen na een positieve labotest was weggevlucht naar een zone die onder controle van de maimai staat, zonder dat hij kon worden opgespoord, werden de lokale gezondheidswerkers gevormd in het herkennen en behandelen van ebola. Maar ze bleven wel onderhandelen met de gewapende milities, en die hebben er nu eindelijk in toegestemd om zich door het weerwerkteam te laten vaccineren.

Met al dat goede nieuws was het een beetje een afknapper om MONUSCO zich te horen verschuilen achter ebola voor hun gebrek aan inzet tegen de moorddadige ADF-rebellen. Alsof ebola in oktober 2014 al woedde. De epidemie is pas op 1 augustus 2018 uitgeroepen, terwijl het ADF-debacle toen al bijna 4 jaar bezig was! En dan die zelfopofferende toon: “we hadden in ons budget geen centiem voor het weerwerk tegen ebola, maar we stellen al onze middelen ter beschikking van de overheid in haar strijd tegen ebola”. De mensen rondom mij, die weten dat MONUSCO per dag 2,7 miljoen euro kost, schudden met het hoofd als ze dergelijke uitspraken lezen.

UPDATE 15 oktober 2018

Met drie nieuwe gevallen in Beni en vier overlijdens (met inbegrip van de drie nieuwe gevallen) blijft het virus maar zijn moordende pad verderzetten: 139 doden op 214 besmettingen. Daarmee stijgt het sterftecijfer weer naar 65%.

Het Ministerie van Gezondheid toont fier de statistieken van het aantal oproepen voor mogelijke besmettingen en geeft er als uitleg bij: de grafiek toont de verhoging van het aantal oproepen in de stad Beni, wat wijst op een verbetering in het toezichtsysteem en op een betere samenwerking met de gemeenschap die steeds vaker beroep doet op de urgentieteams. Zelf ben ik daar toch niet zo gerust in. Als het aantal gevallen stijgt door de chaos van de aanval zal ook zonder een wijziging in de houding van de bevolking het aantal oproepen stijgen. Ik zou niet weten hoe je die verbeterde samenwerking hieruit kan aflezen als je die niet kan uitdrukken in een % van het aantal reële gevallen.

UPDATE 14 oktober 2018

Wat een opluchting dat het gerucht van gisteren niet werd bevestigd! Maar dat wil niet zeggen dat alle gevaar geweken is. Wel integendeel. Gisteren werden in het ebolabehandelingscentrum van Butembo tenten bijgezet om de opvangcapaciteit te verdubbelen. Dat doen ze niet omdat ze denken dat het ergste voorbij is…

De statistieken tonen aan dat het virus zijn gang blijft gaan: met 4 nieuwe bevestigde gevallen en 5 overlijdens komen de totale cijfers nu op 211 besmettingen en 135 dodelijke slachtoffers tegen 55 genezingen (één extra vandaag).

Over de weerstand van de bevolking tegen het ebolateam hebben onderzoekers vorige week in The Lancet een rapport uitgebracht. Het zijn de resultaten van een enquête die in augustus al werd gehouden. Ik heb de grafiek vertaald en de kleuren aangepast om beter te zien wat wenselijk is (groen) en wat moet worden vermeden (rood). Misschien denk je dat het rood nog wel meevalt. Maar als je erover nadenkt begrijp je wel dat zelfs als maar 10% van de mensen in het rood zitten, hun gedrag zeer ernstige gevolgen kan hebben en de definitieve uitschakeling van het virus voor lange tijd kan uitschakelen. Dat is wat in 2014-2016 in West-Afrika is gebeurd. Hopelijk krijgt dat scenario in Noord-Kivu geen kans! Maar ik vrees dat, moest men in Beni deze enquête vandaag overdoen, dat er meer rood zou verschijnen, in plaats van minder. Dat is één van de redenen waarom Beni nu Mabalako, het oorspronkelijke epicentrum van de epidemie, heeft voorbijgestoken in termen van aantal bevestigde gevallen (73 in Beni en 71 in Mabalako).

UPDATE 13 oktober 2018

“Maar” twee nieuwe bevestigde gevallen in het rapport van vandaag (dat de situatie van gisteren beschrijft) en geen overlijdens: nu zijn er dus 207 besmettingen geteld waarvan 130 patiënten zijn gestorven. Maar er doen geruchten de ronde dat er vandaag in Beni zomaar even 17 nieuwe gevallen zouden zijn opgetekend. Die zouden dan in het rapport van morgen komen. Maar ik probeer al sneller te weten te komen of het waar is, want dat zou wel eens een voorbode kunnen zijn van een gevaarlijke doorbraak.

De minister van Gezondheid heeft toegegeven dat de meerderheid van de nieuwe gevallen van de maand oktober geen contacten zijn van gekende gevallen. Eigenlijk zou ik moeten zeggen: geen gekende contacten van gekende gevallen. Want de onderzoeksteams zijn er door alle verstoringen van de voorbije weken onvoldoende in geslaagd om de oorsprong van elke besmetting te reconstrueren, zodat ze vandaag niet voor elk geval met zekerheid kunnen zeggen of het om een gekende besmettingslijn gaat, dan wel om een nieuwe. Het is daarom van groot belang dat ze alsnog inspanningen doen om dat te weten te komen.

De minister heeft daarom zijn strategie bijgesteld om de weerstand bij de bevolking in te dijken en korter op de bal te kunnen spelen. Eindelijk stelt hij multidisciplinaire ploegen samen met een diversiteit aan competenties die veel beter op alle mogelijke situaties zullen kunnen inspelen. Bovendien heeft hij de stad Beni ingedeeld in 18 operationele zones, en elke zone beschikt nu over zijn eigen weerwerkteam dat bij het minste alarm kan uitrukken.

UPDATE 12 oktober

Grote opschudding vandaag: er is een bevestigde ebolabesmetting onder het MONUSCO-personeel in Beni. Dat is alleszins een passende herinnering dat niemand buiten schot blijft.

Het gaat om een loodgieter van de klusjesdienst van de Congolese nationaliteit die bij een traditionele genezer op consultatie was gegaan kort nadat daar een patiënt was langs geweest die nadien positief testte voor ebola. Hij werd meteen opgenomen in het ebola behandelingscentrum. Het hele hoofdkwartier van de blauwhelmen diende te worden ontruimd voor een grondige ontsmetting. Al zijn collega’s worden morgen gevaccineerd. Voor alle zekerheid krijgen ze ook allemaal 21 dagen betaald verlof (de maximale incubatietijd).

Ook vandaag tikt de teller verder: 5 nieuwe bevestigde gevallen, 5 nieuwe overlijdens, een nieuwe genezing brengen de cijfers op 54 genezingen en 130 doden op 205 besmettingen. Het aantal gevaccineerden loopt op tot 16.200 terwijl stalen van 32 verdachte zieken worden getest in het ebolalab. Nu de doorstart van het virus bewezen is, schat de Wereldgezondheidsorganisatie in dat de uitbraak minstens nog 3 tot 4 maanden zal moeten worden bestreden om ze onder controle te krijgen. Dat betekent ook dat de mogelijkheid erin zit dat deze uitbraak, die nu al de vierde grootste is op de tien uitbraken in Congo, de grootste van allen wordt. Dat record staat nu op 318 besmettingen en was de allereerste uitbraak in Yambuku in 1976.

UPDATE 11 oktober

Maandag dacht ik dat we tegen het weekeind aan 200 besmettingen zouden komen. Het gebeurt nog sneller dan ik inschatte: donderdag, vier dagen later is het al zover. Met weer 6 nieuwe bevestigde gevallen erbij (waarvan 5 in Beni) en 3 overlijdens, staan de cijfers nu op 200 besmettingen en 125 doden. In de laatste zeven dagen zijn er 35 nieuwe besmettingen vastgesteld, waarvan 29 in Beni. De aanvallers van de stad hebben het virus flink geholpen. We weten nog altijd niet wie dit zijn. Het leger beweert dat er een nieuwe rebellengroep is ontstaan, maar rebellen vechten voor een doel, en er is nog altijd geen enkele eis bekendgemaakt. Zolang die moorden onverklaard blijven, denken de mensen dat de daders zich binnen het officiële leger zelf bevinden en daar dubbel spel spelen.

Het ministerie gaf vandaag de officiële versie van het incident van gisteren: de familie van de overleden vrouw had gevraagd dat één van hen de lijkwagen zou mogen besturen en dat 5 anderen de beschermende uitrusting zouden mogen dragen om de kist ten grave te dragen. Het team van de riposte had ingestemd, op voorwaarde dat de lijkwagen zou worden gevolgd door een politiewagen.

Op weg naar het kerkhof veranderde de chauffeur van de lijkwagen plots van route en begaf zich met grote snelheid naar het huis van de overledene. Daarop heeft een groep jongeren meteen de politie, die in de achtervolging was gegaan, verjaagd. Later die dag zijn ze tot inkeer gekomen en hebben ze de 5 familieleden toegestaan om de afgestorvene op het kerkhof te gaan begraven.

De dag erop hebben verschillende familieleden zich spontaan aangeboden voor vaccinatie. Ze hebben verzekerd dat niemand de kist noch de zak heeft opengemaakt. De wijkbewoners hebben een spoedvergadering belegd en hebben een verklaring afgelegd waarin ze hun excuses aanboden aan het ebolateam. De jongeren hebben beloofd dat dit niet meer zaal gebeuren in hun wijk.

Tot daar de officiële versie. Het klinkt allemaal wat afgeborsteld. In werkelijkheid blijven veel mensen weerstand bieden.

UPDATE 10 oktober

De reeks gaat onverminderd verder. Er zijn vandaag weer 6 nieuwe besmettingen gemeld in Beni. Drie van hen zijn gestorven zonder ooit bekend te zijn gemaakt bij het team van de riposte. Die kunnen dus veel andere personen hebben besmet. Er is ook een vierde persoon overleden, en twee zijn genezen. Dat brengt de cijfers naar 122 sterfgevallen op 194 besmettingen en 53 genezingen. Het aantal nieuwe personen in onderzoek blijft boven de 20.

Er is op dit moment een parlementaire informatiemissie in Beni, om zich te informeren over de aanvallen en daar dan in Kinshasa verslag over uit te brengen. En wellicht zo hun geweten te sussen. Want van eerdere parlementaire informatiemissies hebben we nooit enig resultaat van betekenis gezien. Wat nuttig zou zijn is een parlementaire onderzoekscommissie, die ook verantwoordelijkheden kan uitspitten en aanklagen, maar dat werkt uiteraard alleen maar als je een sterk parlement hebt, en niet dat zootje makkelijk om te kopen broodstemmers.

Drie van hen hebben zich publiekelijk laten vaccineren om de sensibilisering mee te ondersteunen. Jean-Chrystostome Vahamwiti, één van hen, gaf daarbij de volgende commentaren: “Ik kreeg mijn eerste vaccin zowat 50 jaar geleden al. Niet te geloven dat er in 2018 nog mensen zijn die daarvoor op de vlucht slaan. Dat ligt niet in de culturele aard van de Nande, wij zijn een beschaafd volk. Van aids werd vroeger verteld dat het om een ingebeelde ziekte ging, om slippertjes te ontmoedigen. De gevolgen op het vlak van verlies aan mensenlevens waren niet te overzien. Als er iemand denkt dat het vaccin tegen het ebolavirus een gevaar inhoudt, moet die meteen onder psychiatrische controle worden geplaatst.”

Wat denkt u? Zou het u kunnen overtuigen?

De mensen van Beni blijkbaar niet. Vanavond circuleerde dit bericht op whatsapp: “de familieleden van een patiënt die aan ebola is bezweken hebben zijn lijk geroofd en hebben het naar hun huis gebracht. Het ebolateam heeft daarop een strenge beslissing moeten nemen. Geen kwestie meer van nog tijd te verliezen met onderhandelen met mensen die weigeren het gevaar van het virus in te zien ernaar te handelen. We zitten dus nu in Beni stad met een biologische bom door dit idiote gedrag.”

Wat die strenge beslissing dan is, werd niet meegedeeld. Dat lezen we dan wellicht morgen in het officiële verslag van het ministerie.

UPDATE 9 oktober

Nu is er niet meer de minste twijfel: het ebolavirus is aan zijn doorstart bezig. Vandaag zijn er weer zeven nieuwe gevallen opgetekend, waarvan zes in Beni. Drie van hen zijn kinderen, behandeld in éénzelfde gezondheidscentrum, die begraven werden zonder toezicht. Dat betekent dat er nu 118 overlijdens op 188 besmettingen staan geboekstaafd. Gelukkig gaat het vaccineren door: er zijn weer 6.480 dosissen ingevlogen en intussen staat de teller op meer dan 15.000 inentingen.

Bovenop de stijgende tendens zijn er nog andere redenen tot ongerustheid: zo duurt het 5 tot 7 dagen gemiddeld eer een zieke die symptomen begint te vertonen, wordt opgenomen. Dat betekent dat minstens vijf dagen lang de overzetting van het virus vrijwel ongehinderd kan verdergaan. Die periode moet absoluut kunnen worden ingekort!

Ook zijn er een dertigtal begrafenissen geweest van verdachte overlijdens, die niet konden worden bevestigd en waarvan de mogelijke contacten dus ook niet worden opgevolgd. Hoogst verontrustend.

In Goma namen de traditionele chefs van het zuiden van Noord-Kivu op een bijeenkomst zelf een initiatief. Ze offerden 6 hanen en een geit aan de voorouders door hun bloed in het Kivumeer te laten vloeien. Ook al trekken wij onze wenkbrauwen op bij het te verwachten resultaat, toch mag de impact ervan op de mensen niet worden onderschat. De chefs zouden zoiets nooit doen moest ebola niet echt zijn. Dat is dus de belangrijkste boodschap: de chefs treden in actie, dus de vijand, het ebolavirus, is een reële bedreiging. Hun ritueel is daarom van zeer groot belang en wordt wijd gecommuniceerd.

UPDATE 8 oktober

Weer 4 nieuwe bevestigde gevallen, waarvan 2 in Beni en 2 in Butembo. Twee nieuwe overlijdens ook, verdeeld over dezelfde steden. Dat wil zeggen dat nu 115 van de 181 besmette mensen zijn gestorven. De opstoot van nieuwe besmettingen zet zich dus verder. Aan dit tempo schieten we tegen het einde van de week voorbij de 200 besmettingen. Niet echt een verrassing, maar wel een bron van grote ongerustheid.

Zelf was ik vandaag in Beni de hele dag. Toen we om kwart voor vijf in de late namiddag Beni verlieten, was de controlepost waar iedereen hoort handen te wassen en temperatuur te laten meten, al verlaten. Voor het ministerie van Gezondheid is de toename van het aantal verdachte gevallen in Beni het resultaat van verscherpt toezicht op de bevolking. Dan toch niet door die controlepost!

Zo ziet de grafiek van een doorstartende epidemie eruit. Van de verhoopte afvlakking van de curve, die de WGO een paar weken geleden voorzichtig aankondigde, is niets meer te merken.

De incidenten met het ebolateam blijven zich opstapelen. In de wijk Ngongolio van de stad Beni begaf het team zich naar het kerkhof voor een waardige en beveiligde begrafenis van een nieuw ebolaslachtoffer. Plots dook een groep verhitte jongeren op voor de terreinwagen met de kist. Ze zijn erin geslaagd de kist eruit te sleuren en open te wrikken, roepend dat de kist geen lichaam bevat, dat ebola een grote leugen is.

Toen de biohasard bag met een lichaam erin zichtbaar werd, deinsde de snel aandikkende massa toeschouwers achteruit. Niemand durfde de zak openmaken. De twijfel sloeg toe. Dat heeft aan de experten van het team toegelaten om het stoffelijk overschot weer veilig aan boord van het voertuig te nemen, voor de ogen van de perplexe, nu gekalmeerde menigte.

De stedelijke overheid reageerde snel op het incident. De burgemeester tekende meteen een besluit dat aan het ebolateam afdwingbare rechten geeft om alle nodige maatregelen te nemen die de besmettingsketen kunnen doorbreken, in het belang van de bevolking.

Al wie het team van de riposte nog een strobreed in de weg legt, zal schuldig worden bevonden aan rebellie en op staande voet worden aangehouden. Burgemeester Nyinyi Bwanakawa: “We eisen dat iedereen de maatregelen van het response team respecteert (handen wassen, geen handen schudden,…). Het ebolateam moet vrije toegang krijgen tot alle verdachte zieken om stalen te kunnen nemen zonder dat de familie daarover moet gaan ruziën. Het is merkwaardig dat iedereen bereid is te geloven dat iemand door vergiftiging is gestorven zonder enig onderzoek, terwijl de gratis analyse van een staal toelaat om de ware doodsoorzaak vast stellen. De politie zal dus niet alleen ingrijpen om het team in staat te stellen een staal van het lichaam te nemen voor onderzoek, maar ook en vooral om de leiders van dit verzet, die beschuldigd zullen worden van rebellie, te arresteren.”

Of dit een goede wending is, durf ik betwijfelen. Rebellie is in de context van Beni een wel erg beladen woord en verbreedt in één klap de al wijd gapende kloof tussen bevolking en overheid. Ik begrijp niet hoe de WGO met al haar ervaring er niet in slaagt om werkmethodes uit te werken, samen met lokale sociologen, psychologen en mensenkenners, om in dialoog te gaan met de bevolking, eerder dan de logica van agressie en tegenagressie aan te nemen. Een geweldspiraal voeden klinkt inderdaad steeds meer als een scenario voor een ‘perfect storm’. De fout die ze maken is om de dialoog te scheiden van de acties van het ebolateam. De capaciteit tot dialoog, conflictpreventie en -beheersing moet verankerd zijn in de operationele teams, op het terrein. Men kan zo nog tientallen dialoogsessies organiseren in een conferentiezaal, terwijl de echte heethoofden zich op het terrein bevinden. Het is heus geen toeval dat de adjunct burgemeester Modeste Bakwanamaha weken geleden al zijn bezorgdheid uitdrukte dat het operationele team niet weet hoe zich te gedragen tegenover een verhitte bevolking. En toch trekt niemand daar blijkbaar de juiste lessen uit.

UPDATE 7 oktober

Steeds meer gevolgen van de chaos van twee weken geleden komen bovendrijven. Gelinkt aan de 5 nieuwe gevallen van gisteren in Beni, werden drie andere gevallen opgespoord van overledenen die vermoedelijk aan ebola zijn bezweken en stiekem werden begraven, zonder beschermende maatregelen. Er zijn ook twee nieuwe gevallen bevestigd, waarvan één in Beni en de andere in Butembo. Twee bevestigde gevallen zijn overleden, één in Tchomia (Ituri) en één in Beni. Dat verandert de cijfers als volgt: 113 overlijdens op 177 besmettingen en 50 genezingen (eentje extra vandaag).

Het is ontzettend moeilijk voor een onafhankelijke journalist om in deze ebolacontext de resultaten van onderzoeksjournalistiek gepubliceerd te krijgen. Merveille Saliboko wou meer te weten komen over de drijfveren van parlementslid Mbindule achter zijn boude uitspraken en de virulentie waarmee zijn politieke tegenstanders hem blijven aanvallen. Maar geen enkele radio noch website was geïnteresseerd. “Wij mogen niet het risico lopen onze subsidies van de ebolapot te verspelen door de naam van Mbindule te laten vallen! Het hele ebolateam is daar hyperallergisch aan. Sorry, we kunnen je niet publiceren…”.

Gelukkig dat er nog echt onafhankelijke media bestaan. Zoals Mo* bijvoorbeeld. Ik maak dan ook graag ruimte vrij voor Merveille als gastblogger. Wekenlang spookte dit artikel door zijn hoofd en na vele interviews en aftoetsen van hypotheses, staat het nu online:

Ebola, enjeu politique en RDC

UPDATE 6 oktober

De groeicurve van het aantal besmettingen wordt vandaag een stukje steiler: 5 nieuwe besmettingen, allemaal in Beni, ongetwijfeld het gevolg van de veelvuldige moordaanslag van 22 september en het tijdelijk stilvallen van de riposte. Het is van 21 augustus geleden dat zich dit nog eens heeft voorgedaan en we dachten dat dit nooit meer zou gebeuren. Dat klinkt dus als een heropflakkering van het virus. Er zijn ook twee overlijdens, waarvan één in Butembo: 108 doden op 172 besmettingen geeft een sterftegraad van 63%. In totaal werden 56 patiënten behandeld met één van de nieuwe medicijnen, en daar zien we een heel ander beeld: van de 56 behandelde patiënten zijn er 27 genezen verklaard en 14 gestorven, terwijl de resterende 15 nog in behandeling zijn. Op de 41 patiënten waarvan we de uitkomst kennen zijn er dus 14 gestorven, dat is 34%. Of, afgerond: zonder behandeling sterven 2 op 3 mensen, met behandeling nog 1 op 3. De medicijnen redden dus één derde van de anders ten dode opgeschreven zieken.

Dat is mooi, maar eigenlijk nog steeds beangstigend. Het virus is zo destructief dat het op zeer korte tijd zoveel schade kan aanrichten dat voor één patiënt op drie niets meer kan baten. Dat benadrukt nogmaals het grote belang om verder onderzoek te blijven doen naar strategieën ter preventie. En dan komen we weer uit bij de vraag die parlementslid Mbindule nog altijd doet mokken dat hij niet wordt begrepen.

Hij stelde luid de vraag naar de oorsprong van het virus en kreeg van niemand antwoord, zelfs niet van de minister. Voor hem redenen genoeg om te blijven volhouden dat ze iets te verbergen hebben en dat ze zijn recht op parlementaire controle niet ernstig nemen.

Tot Dr. Jean-Paul Mundama van ’t weekend op een persconferentie zo verstandig was om eropin te gaan, zonder de naam van de député te vernoemen. Hij verwees naar een Afrikaanse rat die in galerijwouden leeft. Dat zijn lintvormige wouden die langs rivieroevers groeien en zo een grensoverschrijdend netwerk vormen waardoor de ratten, die een gezonde drager van het virus kunnen zijn, de ziekte over grote afstanden kunnen verspreiden.

Eigenlijk is de wetenschap er nog steeds niet met zekerheid achter gekomen wat het natuurlijke reservoir is van het levende virus. Meest van al worden vleermuizen vernoemd. De Wildlife Conservation Society doet er onderzoek naar omdat de populatie van mensapen de voorbije jaren erg geleden heeft onder voorgaande ebola-uitbraken. En haar onderzoek is uiteraard ook voor de menselijke geneeskunde van groot belang.

Sarah Olson van WCS spitst haar onderzoek in Congo toe op de hamerkopvleermuis, een hoogst merkwaardig schepsel dat je op de foto vreemd aanstaart. Het virus heeft geen vat op de vleermuis maar blijft erin overleven. De vraag is hoe het virus nu wordt overgedragen naar andere zoogdieren. De mens die een vleermuis slacht voor consumptie, kan ongetwijfeld vlot besmet geraken. Maar het zou wel eens kunnen dat er snellere en gevaarlijkere manieren zijn, via de urine en de uitwerpselen en zelfs via een stuk fruit waar een vleermuis een hap uit beet en op de grond liet vallen en dat dan door een kind wordt opgeraapt en opgegeten. Je moet haar verhaal zelf maar eens beluisteren, in het Engels, in een podcast van Mongabay.

UPDATE 5 oktober

Van deze ebola-uitbraak was lange tijd gevreesd dat hij op een bepaald moment een steile vlucht zou nemen. Ook al zijn er al vele incidenten geweest die dat mee hadden kunnen bewerkstelligen, toch is die explosieve doorbraak er niet gekomen. Een snelle bedwinging, zoals de vorige uitbraak in West-Congo is het evenmin geworden. Als je de grafiek bekijkt, zie je een zeer geleidelijke maar vastberaden stijging, die niet de minste intentie vertoont tot verminderen. En dat op zich is beangstigend. Want het geeft het gevoel dat het virus niet verzwakt, integendeel zelfs mogelijk kracht opbouwt om alsnog die gevreesde doorbraak te plegen.

In de periode van 14 tot 21 september zag het er goed uit: er was een afvlakking van de curve van de nieuwe gevallen en het aantal verdachte gevallen per dag werd kleiner en vertoonde veel minder bokkensprongen. Maar dan kwam de moordende aanslag op Beni, gevolgd door de volkswoede en de stakingen en dat heeft voor het virus nieuwe kansen gecreëerd, die je zo kan aflezen in de blauwe grafiek (nieuwe besmettingen), terwijl de groene (aantal verdachte gevallen in onderzoek) weer begint te dansen. De komende tien dagen zullen wellicht beslissend worden, als er geen nieuwe aanvallen de strijd tegen ebola komen doorkruisen. Dat gevaar blijft zeer reëel. Zowel gisteren als vandaag was er een aanval op Oïcha, een stadje zowat 60 kilometer ten noorden van Beni. Steeds meer mensen vluchten van daaruit richting Beni.

De cijfers van vandaag staan al aangevuld op de grafieken: twee nieuwe bevestigde gevallen, waarvan één in Beni en de andere in Butembo, maar overgekomen vanuit Beni. Geen nieuwe overlijdens, wel een nieuwe genezing. Dat geeft 106 overlijdens op 167 besmettingen en 47 genezingen, een sterftegraad van 63,5 %. Door het systematisch gebruik van de recent uitgebrachte medicijnen zie je dus het sterftecijfer gestaag zakken, wat er op wijst dat alsmaar meer zieken de ziekte overleven. Dat zie je ook duidelijk aan de afvlakking van de zwarte curve van de overlijdens, terwijl de blauwe curve van de nieuwe besmettingen maar blijft stijgen.

De minister heeft begrepen dat de gemoederen voor een deel zullen kunnen worden bedaard door al die herrie over het financieel beheer van de strijd tegen ebola de kop in te drukken. Nogal wat verdachtmakingen gaan in de richting van medisch personeel dat zich verrijkt dankzij de ellende van de ebolaslachtoffers en vermoedens dat hier, zoals in alle andere sectoren, volop misbruik wordt gemaakt van “opérations retour”, dubbele loonlijsten of spookwerknemers op de loonlijsten. Vandaag kondigde hij nieuwe procedures aan die een grotere transparantie en traceerbaarheid moeten garanderen van de financiële middelen die ter beschikking worden gesteld van de nationale kaders en lokale dienstverleners. Het bedrijf Blue Square heeft een computerprogramma ontwikkeld dat aan controleurs toelaat om op eenvoudige tablets de precieze identiteitsgegevens en geografische locatie van elke dienstverlener re registreren. Dat maakt het mogelijk om snel na te gaan of eenzelfde persoon niet werd opgenomen op de loonlijst van andere organisaties die betrokken zijn bij het weerwerk tegen het virus. Zo kunnen dubbelbetalingen meteen worden opgespoord en uitgesloten.

Het gebruik van mobiel bankieren via smartphones is in Noord-Kivu al wijd verbreid onder de stedelijke bevolking en de meeste dienstverleners verkiezen die betalingswijze omwille van haar veilig karakter. Maar ze laat meteen ook toe om veel preciezer toe te zien op de geldstromen.

Intussen zijn al 2.000 medewerkers digitaal geregistreerd en worden 1.432 onder hen al via mobile banking betaald. Weer een goed doordachte aanpak van de minister van Gezondheid, die uitstekend werk verricht om de rust en de eensgezindheid in de strijd tegen de gevaarlijke onzichtbare vijand terug te brengen.

UPDATE 4 oktober

Vanavond krijgen we de cijfers vroeg binnen. Weer een persoon genezen, nu al 47 in totaal, maar wel drie bevestigde nieuwe gevallen, waarvan twee in Beni.
Opvallend is ook het aantal verdachte gevallen dat klimt naar 24 waarvan 16 in Beni: de gevolgen van de aanval van 12 dagen geleden en de daaropvolgende staking laten zich nu in de cijfers lezen. De kans is groot dat de komende dagen dus ook het aantal bevestigde gevallen zal toenemen.

Terwijl in Vlaanderen de Pano-reportage van Stijn Vercruysse over bushmeat in Congo veel stof doet opwaaien, maken de mensen die de laatste grote apen van Congo beschermen in Oost-Congo zich zorgen over de ebola-dreiging. Het virus zet zich even vlot over van mens naar aap als omgekeerd. Mensapen blijken er bijzonder gevoelig aan te zijn, waardoor hele populaties op korte tijd kunnen uitgeroeid geraken. In de vier laatste decennia heeft ebola een derde van de wereldpopulatie van chimpanzees en gorillas gedood, waarvan er vandaag minder dan respectievelijk 300.000 en 95.000 overblijven.

Ik durf over deze vrees voor het lot van de primaten niets te zeggen aan mijn collega’s. Hun reactie is voorspelbaar: we weten al langer dat voor het Westen levens van dieren belangrijker zijn dan die van mensen. Kijk maar hoe ze nu al vier jaar lang schouderophalend toekijken op de niet aflatende stroom slachtpartijen in en rond Beni. Dat ze nu komen ebola bestrijden is niet omdat ze zo inzitten met Congolese levens, maar omdat ze bang zijn dat het virus zou uitbreken tot bij hen in het Westen. Ik hoor het hen al zeggen. Vanuit hun oogpunt gezien is dat ook verstaanbaar. Zeker ook als je weet, zoals de reportage overduidelijk toont, dat zijzelf heel weinig geven om een apenleven, ongeveer even weinig als de Vlaming om het konijn dat in zijn stoofpot samen met de pruimen staat te pruttelen, zoals Stijn het verwoordde.

Het dichtst bijzijnde gorillareservaat ligt op 66 kilometer in vogelvlucht ten zuidwesten van Butembo, vier en een half uur met de wagen: het natuurreservaat van Tayna. Daar werd een paar jaren terug GRACE gebouwd, het Gorilla Rehabilitatie en Conserveringseducatiecentrum. In dat reservaat overleven nog 300 Grauer’s gorillas, zowat 8% van de resterende populatie. Veel bezoekers zullen ze daar niet krijgen, want het ligt in volle mai-mai gebied, en als die even langskomen, dan is het niet uit dierenliefde. Ik ben er dus nog nooit geweest en zal er wellicht ook nooit geraken, te oordelen naar de alsmaar verslechterende veiligheid in het binnenland. Maar wetenschappers zeggen dat de primatenpopulaties in Noord-Kivu door stroperijen intussen zo zijn uitgedund dat het virus niet de kans zou krijgen om grote schade te veroorzaken. Wat een cynische vaststelling: door het stropen zijn de overlevende apen nu beter beschermd tegen ebola!

UPDATE 3 oktober

Een medewerker van het Rode Kruis team kon me vandaag bevestigen dat bij het incident gisteren de kist van de overleden vrouw niet open was geweest en er dus ook geen besmetting kon zijn geweest. Wat een geruststelling! In overleg met de familie werd ze vandaag onder politiebewaking in alle rust begraven.

Politici werden opgetrommeld om tegengewicht te bieden aan de desinformatie. Negen provincieraadsleden hebben eerst een bezoek gebracht aan het oorspronkelijke epicentrum van de uitbraak in Mangina, waar nu nog slechts één patiënt wordt verzorgd. Daarna zijn ze doorgereisd naar Beni, en daarna Butembo. Hier hebben ze zich laten vaccineren. Ze deden een publieke oproep om geen geloof te hechten aan de praatjes van sommigen (zonder iemand bij naam te noemen).

«We mogen onze bevolking niet laten bedotten. In Butembo zijn er vele vijanden die de dood van onze bevolking willen. Om te tonen dat wij dat niet willen, zijn we naar hier gekomen om ons te laten vaccineren. Wij zijn de vertegenwoordigers van het volk en wij moeten het voorbeeld geven. De mensen moeten goed beseffen dat ebola wel degelijk bestaat», verklaarde provincieraadslid voor Butembo, Simon Kazungu.

Vandaag waren we mede-organisator van de internationale dag van de koffie in Butembo. De officiële datum is eigenlijk 1 oktober maar in Butembo werken vele dingen met vertraging. Het belangrijkste is dat alle koffie-actoren elkaar kunnen ontmoeten om van gedachten te wisselen en dat hangt niet af van een datum maar van ieders beschikbaarheid. Om meer gewicht te geven aan het gebeuren hadden we de stadsburgemeester gevraagd om de conferentie plechtig te openen. Maar hij stuurde zijn divisiehoofd. Die wist te melden dat de burgemeester verhinderd was door een nieuw bezoek van de gouverneur van Noord-Kivu. Julien Paluku Kahongya is een oud-burgemeester van Butembo en moet dus met de nodige égards worden onthaald. Ook hij heeft zich laten vaccineren en dat uitgebreid laten documenteren in een fotoshoot die nu de ronde doet op de sociale netwerken.

Hij heeft uitgebreid tijd genomen om in te gaan op de houding van parlementslid Mbindule, die overigens voor hij werd verkozen nog raadgever is geweest van de gouverneur.

“We moeten ons schamen om de bevolking te vertellen dat Ebola een uitvinding van de Congolese staat is, alsof het in Guinee en Sierra Leone, waar duizenden mensen aan deze ziekte zijn gestorven, ook steeds om de centen draaide. De volksvertegenwoordiger werd gevaccineerd, maar laat de bevolking in totale onwetendheid achter, waardoor jongeren nu de lijken van Ebola aanvallen. Ik nodig u uit om de strikte regels van hygiëne te respecteren om deze plaag te vermijden,” zei hij.

J. Paluku zei dat het zijn plicht is om informatie over de ebola-epidemie die voor politieke doeleinden wordt verdraaid aan de kaak te stellen. “Ik ben er trots op een zoon van Butembo genoemd te worden. Wij, de intellectuelen van deze stad, moeten alle andere zonen van Butembo die onze universiteiten in de regio willen devalueren, aan de kaak stellen. Het is onvoorstelbaar dat in volle 21e eeuw, een inwoner van bij ons die academische diploma’s heeft behaald, erin slaagt om het bestaan van ebola te ontkennen of gelooft dat het in Beni of Butembo is dat dit virus is gelanceerd voor politieke doeleinden.”

Een nieuw bevestigd geval in Beni brengt het totaal aantal besmettingen nu op 162. We mogen ons verheugen op een nieuwe genezing, nu 46 overlevers in totaal. Weer 17 verdachte gevallen worden onderzocht. Onder hen geen enkel in Butembo.

UPDATE 2 oktober

Gelukkig! De verdachte gevallen in Oeganda zijn negatief! De twee Congolezen die daar waren opgemerkt hadden inderdaad wel deelgenomen aan een begrafenis aan de andere oever van het Albertmeer, maar het ging absoluut niet om een ebolageval. Oeganda kan weer even bekomen van de paniek, maar moet wel alert blijven!

In Butembo wordt het verhaal alsmaar ingewikkelder. De vrouw die door parlementslid Mbindule werd verborgen gehouden tot hij inzag dat ze wel erg ziek was geworden en hij zelf het ebolateam tot haar heeft geleid, is gisteren gestorven. Vandaag zou ze worden begraven. Maar dan circuleert plots deze vreemde tekst op de sociale media: Groot schandaal in Butembo. Het ebolateam is deze namiddag rond 14u aangevallen door de bevolking. Het team werd betrapt op het kerkhof van Ngese waar ze deden alsof ze de dame gingen begraven die in contact was met Mbindule. Door de waakzaamheid van de bevolking kwamen we er achter dat in de doodskist enkel lakens en stenen zaten, wat meteen aanleiding gaf tot een psychose. Twee leden van het team werden ernstig gewond. De politie heeft hen kunnen bevrijden door in de lucht te schieten.

Vanavond kwam dan een bericht van een gekend journalist van een lokale radio. Hij had alles nagetrokken en volgens hem stond er een groep mensen het ebolateam op te wachten op het kerkhof. Die wisten dus duidelijk wat er ging gebeuren. Ze hebben het team aangevallen, twee Rode Kruismedewerkers vastgehouden en bedreigd dat ze levend verbrand zouden worden, en ze probeerden ook het lijk van de vrouw uit hun handen te rukken. Daarop heeft de burgemeester er een politieteam op afgestuurd, dat er is in geslaagd om het lichaam te recupereren. Maar de vrouw werd dus nog steeds niet begraven. Hoeveel nieuwe besmettingen zal dit weer hebben opgeleverd? Is dit gebeurd in opdracht van het parlementslid of niet?

Rond 22 uur vanavond weer een bericht: Dringend! Een jeep vol soldaten is net aangekomen op het kerkhof van Kitatumba. Ze doorzoeken het hele kerkhof met een zaklamp terwijl wij ze vanuit de verte observeren. Wat komen die op dit uur op een kerkhof zoeken?

Het wordt er dus zeker niet rustiger op, en dat zal de perceptie van de mensen weer in alle richtingen sturen.

De vrouw waar ik het over had, staat vandaag in de statistieken: 1 overlijden, maar geen nieuwe gevallen: 106 doden op 161 besmettingen en 18 verdachte gevallen in onderzoek. Meer dan 13.500 mensen gevaccineerd.

UPDATE 1 oktober

Twee maanden geleden sloeg het nieuws van een nieuwe ebola-uitbraak in Noord-Kivu in als een bom, amper een week nadat de vorige uitbraak in West-Congo was afgesloten verklaard. Er is nog geen vooruitzicht op afsluiting deze keer. Integendeel, we houden onze adem in voor wat er morgen weer gaat gebeuren. Het kan echt nog alle kanten uit.

Het verhaal van parlementslid Mbindule neemt steeds raardere wendingen. De media pikken het alleszins gretig op. Vandaag heeft hij ontkend dat hij een ‘contact’ is, dus dat hij de zieke vrouw zou hebben aangeraakt. Hij zegt dat enkel maar zijn auto werd gebruikt om haar te vervoeren omdat ze weigerde in de ambulance te stappen. Zijn auto werd nadien gedesinfecteerd door het ebolateam, maar hij heeft er sindsdien niet meer mee gereden. Hij ontkent ook dat hij de vrouw zou hebben verborgen. Volgens hem zijn dat allemaal leugens die de minister verspreidt omdat hij weet wat voor een actieve parlementariër Mbindule, volgens eigen zeggen, wel is op het vlak van parlementaire controle. Als hemorragische koorts en kieskoorts elkaars pad kruisen, krijg je vreemde toestanden. De vrouw in kwestie is vanavond laat gestorven en zal daarom pas morgen in de statistieken verschijnen. Hopelijk laat het de ‘honorable’ (zoals hier elk parlementslid wordt aangesproken) toch niet ongevoelig. Het zijn weinig eerbare daden die hij heeft gesteld.

Het ebolateam zelf heeft de balans opgemaakt van de gevolgen van de algemene staking die in Beni vorige week werd afgeroepen uit protest tegen de zoveelste dodelijke moordaanslag. Labos konden geen testen meer doen. De controles bij het binnen- en buitengaan van de stad konden niet worden uitgevoerd. In totaal kregen 243 contacten van 2 nieuwe bevestigde gevallen hun vaccin met enkele dagen vertraging toegediend: dat kan het verschil maken tussen leven en dood!

Het duurt verdacht land eer we nieuws krijgen over de twee verdachte gevallen in Oeganda. In Bunia zijn er ook twee in onderzoek. Alle vier zijn ze gelinkt aan de dame die aan de oever van het Albertmeer is gestorven. Mochten die allemaal bevestigd worden, krijgen we een nieuwe geografische uitbreiding van de ziekte. Oeganda zou er ook een zware terugslag van krijgen, gelet op het belang van het toerisme voor het land. Toeristen zullen hun gepland bezoek ongetwijfeld massaal afzeggen.

Ik vernam vandaag dat de mensen die het vaccin krijgen er echt vier, vijf dagen lang slecht bij lopen. Dat draagt natuurlijk bij tot al het negatieve dat de mensen over dat vaccin denken. Maar als het je leven redt heb je dat er uiteraard voor over. We mogen echter niet vergeten dat dit nog altijd een experimenteel vaccin is dat door de WGO uitzonderlijk werd goedgekeurd voor brede toepassing, ondanks het onvoldoende testen van het vaccin. Wat de praktijk van West-Afrika en nu ook Oost-Congo leert, is dat het vaccin inderdaad beschermt tegen de ziekte tijdens een uitbraak, maar niemand weet hoelang die bescherming duurt. Er is nog nooit een uitbraak geweest op een plaats waar eerder al mensen werden gevaccineerd. En uiteraard kan je niemand gaan besmetten om te zien of hij nog immuun is! Het zal dus nog even duren eer we daar zicht op hebben.

Waar we wel zicht op hebben zijn de cijfers van de dag: opnieuw twee bevestigde gevallen waarvan één is overleden, wat betekent dat er op 161 besmettingen 105 doden zijn gevallen. Beiden zijn afkomstig uit Beni. Het waren allebei gekende contacten die geweigerd hadden gevolgd te worden en het nu zwaar bekopen. Ebola kan je niet om de tuin leiden.

UPDATE 30 september

Vandaag is gebleken hoe de minister zich schromelijk heeft vergist in zijn statement van gisteren. “Butembo’s laatste verzetshaard” is allesbehalve opgeheven. Wel integendeel. Het Parlement Debout van Furu, de verzetshaard waar hij het over had, is ooit begonnen als een echte basisorganisatie die volksverheffing nastreefde door hen inzichten te leren verwerven in wetteksten als de grondwet en de kieswet. Sinds de verkiezingen van 2011 is de informele organisatie echter verwaterd tot een zootje stoottroepen van hun idool, toen nieuwverkozen député Mbindule. Deze kreeg na zijn ongelukkige uitspraken over ebola enkele weken terug natuurlijk bakken kritiek over zich heen. In plaats van nu zijn fout te erkennen en zich publiekelijk achter de strijd tegen ebola te scharen, gaat hij in de kramp, nu dat iedereen weet dat hij werd gevaccineerd en liet hij zijn PDF een tekst verspreiden waarin ze opnieuw frontaal in de aanval gaan, in plaats van de gemoederen te helpen bedaren. De aanleiding is de opname in het ziekenhuis van de dame die Mbindule negen dagen lang verborgen hield nadat haar zoon in Beni aan ebola was gestorven, ze het vaccin had geweigerd en nu zelf ziek was geworden. Om de psychologie van het heerschap goed te begrijpen, vertaal ik hun tekst integraal, inclusief de veelzeggende titel:

SOS van het PDFuru: Ebola en haar suïcidale verspreidingsstrategie!

Het ebolateam had geweigerd om deze dame te vaccineren terwijl ze haar zoon die was besmet met het ebolavirus, bijstond in zijn laatste uren. Het was dankzij het PDF dat ze verhuisde naar de wijk Katwa, vlakbij het ziekenhuis. Maar de mensen in de wijk wilden niets weten van het ebolateam. Daarom heeft dit response team ons gesmeekt om hen tot bij haar te leiden. Wij hebben ermee ingestemd om deze service gratis aan te bieden, terwijl anderen voor diezelfde service worden betaald. Helaas heeft deze humanitaire geest die ons bezielt tijdens deze periode van het Ebola-virus ons een heleboel kritiek opgeleverd. In de korte tijd die we hebben doorgebracht met dit in de hele stad Butembo gehate response team, ontdekten we te veel gefoefel.

Daarom informeren we de bevolking dat als dit response team niet van dichtbij wordt opgevolgd, de hele regio een hoog risico loopt en ebola zich zal verspreiden en in onze regio zal blijven voortbestaan omdat sommigen meer geld willen verdienen dan mensenlevens redden. Elk contact moet immers meteen gevaccineerd worden voor preventie. Maar om de ziekte in Beni-Lubero te helpen verspreiden, wordt deze procedure niet gevolgd. Immers, elk nieuwe bevestigde ebolageval verlengt automatisch hun contract met 21 dagen. Mensen in Beni die in contact zijn geweest met bevestigde gevallen werden aan hun lot overgelaten en die zijn dan naar Butembo verhuisd. Dit is de aanklacht van Furu tegen het response team, de gouverneur en het ministerie van Volksgezondheid, die er niets beters op konden verzinnen dan in de media en op sociale netwerken mensen in te huren om het PDFuru en parlementslid Mbindule te bespuwen.

Inderdaad, wanneer deze contacten het vaccin aanvragen, wordt hun de toegang tot het vaccin ontzegd. Toen de gisteren opgenomen dame uit Wayene het vaccin vroeg na de dood van haar zoon in Beni, gaf het reactieteam haar alleen maar geld om naar Butembo te komen om de rouw te organiseren in plaats van haar te vaccineren. Terwijl de norm is dat deze dame gevaccineerd had moeten worden na contact met haar dode zoon in Beni. Wanneer haar familie en entourage zich later verzetten tegen elke behandeling, deed het response team beroep op PDFuru en parlementslid Mbindule om haar te overtuigen. Aan de bevolking van Wayene heeft dit response team zelfs hun collega’s van Beni verontschuldigd voor het vrijgeven van de vrouw zonder haar eerst te vaccineren en zo Wayene in gevaar te brengen. Daarop vroegen de mensen om eerst de motorrijder die de vrouw had vervoerd en haar familie en buren, waaronder enkele leden van PDFuru, te vaccineren. Dat was hun voorwaarde om hen naar de zieke vrouw te leiden. Helaas is het response team op deze voorwaarde niet ingegaan. Het was uiteindelijk pas vrijdagmorgen dat de familie bekende waar de vrouw zich bevond in Katwa.

Toen diezelfde arts zich aandiende om haar daar op te halen, werd de bevolking kwaad. De vrouw vertoonde nu duidelijke tekenen van de ziekte en was overduidelijk besmet, maar ze wilden haar niet met de ambulance laten weghalen. Om de levens te redden van de jonge mensen die totaal opgewonden de vrouw weer uit de ambulance wilden sleuren, was het nodig om een manier te vinden om haar te vervoeren zonder dat iemand haar aanraakte. Zijzelf gilde dat ze niet in de ambulance wilde uit angst dat ze haar onderweg een gif zouden injecteren om haar af te maken. De bevolking steunde haar en eiste dat Parlementslid Mbindule haar met zijn privéwagen zou vervoeren.

Omdat de waarheid hardnekkig is, benadrukken we nu dus dat response teams weigeren om contacten van patiënten te vaccineren, want als deze contacten niet gevaccineerd zijn, ontwikkelen ze de ziekte binnen 2 tot 21 dagen en worden ze bevestigde gevallen, zodat het financieringscontract niet wordt verbroken.

En we denken ook dat het voor dokter Mukoko een van de redenen was om de jongeren van Katwa-Bwinongo in opstand te brengen, zodat ze de vrouw met Ebola-symptomen uit de ambulance zouden sleuren en zo het aantal contacten te verhogen en dus ook te hopen nieuwe besmettingen te veroorzaken.

We geloven dat onze betrokkenheid bij de respons als aparte groep de bevolking zal helpen begrijpen waarom de ziekte in de regio voortduurt en zich zo gemakkelijk verspreidt. De kritiek van degenen die baat hebben bij deze epidemie zal ons niet doen terugdeinzen, want het is in het belang van de gemeenschap dat we ons leven in gevaar brengen.

De contacten van deze vrouw zijn niet spontaan ingeënt maar enkel dankzij de druk van PDFuru en parlementslid Mbindule. Het is het resultaat van onze strijd voor meer humanisme. De taxichauffeur die de vrouw had vervoerd werd uiteindelijk ook gevaccineerd, nadat de artsen hem meer dan een week lang volgden zonder hem te vaccineren. Ze hoopten natuurlijk dat ook hij een nieuw geval zou worden, maar dankzij onze inzet hebben we dat kunnen voorkomen.

De zieken die wij overtuigd hebben, eenmaal genezen, zullen getuigenis afleggen over ons goede werk. We zijn vastbesloten om te strijden voor gratis gezondheidszorg zoals in de Evenaarsprovincie en opdat de watervoorzieningsmaatschappij REGIDESO de bevolking van Butembo gratis van water zou voorzien om effectieve preventie mogelijk te maken.

Furu heeft zijn manier van werken onder alle omstandigheden en ondanks jaloerse mensen.
Wij zullen altijd degenen aan de kaak blijven stellen die ons willen uitroeien.

Als het response team niet meteen alle onzin tegenspreekt die nu over ons de ronde doet, zullen we alles wat we over hen weten aan de grote klok hangen en grootschalige protestacties opzetten.

Getekend PDF

De repliek van de directeur-geneesheer van het ziekenhuis van Katwa was ogenblikkelijk:

Wij hebben de eed van Hippocrates afgelegd om ten dienste van de zieken te staan en laten daarbij zelfs onze familie in de steek ten voordele van onze patiënten. Als je Ebola niet goed kent, moet je vragen stellen in plaats van je voor te doen als een kenner. In de Bijbel werd al van mijn volk gezegd dat het omgekomen is door gebrek aan kennis. U weet heel goed dat uw groep van PDF mij in het uitvoeren van mijn taken fysiek heeft aangevallen. Over Ebola doen allerlei geruchten de ronde. Ik weet niet of u de West-Afrikaanse epidemie hebt gevolgd die meer dan 11.000 doden heeft kunnen maken puur door de mentaliteit van de bevolking die de ziektebestrijders niet accepteerde. Daardoor heeft die uitbraak 2 jaar geduurd met alle gevolgen van dien. Als u wilt dat we Ebola stoppen in Butembo, hou dan op met jullie intoxicatie over de oorsprong van de ziekte, en dat het response team weigerde het vaccin toe te dienen aan de contacten. Integendeel, we zoeken actief contacten op om ze in te enten. Door zijn misplaatste ijver heeft het parlementslid zichzelf tot contact gemaakt en hebben we hem ingeënt nadat hij zijn toestemming gaf. Je kan niemand dwingen om gevaccineerd te worden. Als het PDF menens is met de bescherming van de bevolking van Butembo, moet het aansluiten bij het response team zonder financiële of communicatieve eisen te stellen. Samen zullen we Ebola in Butembo stad kunnen verslaan.

De hele stad praat over niets anders meer. Het blijft opvallend hoeveel jonge mensen niets geloven van wat de wetenschappers zeggen over ebola. Zelfs de vaccinatie van Mbindule doen ze af als verzinsels om de politicus in een slecht daglicht te plaatsen. Butembo blijft over het geval Mbindule diep verdeeld en er zal nog lang over gepalaverd worden. Maar intussen moet de strijd tegen ebola wel onverminderd blijven doorgaan!

Dat tonen ook de dagcijfers duidelijk aan: in Beni zijn er weer twee doden, kennissen van elkaar. De ene is kort na zij opname overleden, de andere is gisteren al gestorven en begraven zonder voorzorg. Dat brengt ons op 104 doden en 45 genezingen van de in totaal 159 gevallen, een sterftecijfer van 65%

UPDATE 29 september

Parlementslid Crispin Mbindule heeft een levensles van formaat gekregen. Het verhaal dat gisteravond de ronde deed op de sociale media is vandaag officieel bevestigd. Niet alleen heeft hij uiteindelijk zelf het ebolateam moeten oproepen om de vrouw te redden die hij verborgen had in de waan haar zo te beschermen tegen de ebola-moordenaars, maar bovendien heeft hij zelf het vaccin aanvaard dat hij iedereen had ontraden, samen met zijn groep militanten, om hun eigen leven te redden. De kans dat hij en zijn maten besmet raakten is immers heel erg groot, door de wijze waarop zij die vrouw hadden rondgezeuld. Hij zal nog drie bange weken doormaken eer hij zeker zal zijn dat hij geen ebola heeft opgelopen. En zijn politieke reputatie staat nu op een steile helling. Ik geef geen cent meer voor zijn herverkiezing in december.

Hopelijk zal hij nu zelf willen meehelpen aan de sensibilisering. Het officiële communiqué van het Ministerie van Gezondheid eindigt fijntjes met deze woorden: “De betrokkenheid van het parlementslid en zijn pressiegroep is een belangrijke stap voorwaarts in de sociale mobilisatie en betekent het opheffen van Butembo’s laatste verzetshaard.”

Link

t “Ebola” door Réponse Ngunza

Hij kan alvast beginnen met het promoten van een ebolalied dat vandaag in Goma werd gepubliceerd en gratis kan worden verspreid. De artiest heet Réponse Ngunza. Het klinkt alsof die naam is verzonnen voor deze campagne. Hij zingt over de ernst van de virale ziekte en wat je moet doen om je er tegen te beschermen. Je kan het hier ook beluisteren.

De cijfers die vandaag worden gepubliceerd tonen aan dat de strijd verre van gestreden is. Twee nieuwe bevestigde gevallen werden opgetekend, maar ook 23 verdachte gevallen. Die zouden in de komende dagen wel eens kunnen stijgen in Beni en Butembo door alles wat er de voorbije week is voorgevallen. De vrouw die Mbindule had verborgen gehouden, vertoonde al sinds 20 september symptomen, wat haar besmettelijk maakte, en ze is pas gisteren opgenomen. Negen dagen lang heeft ze dus mensen kunnen besmetten door de stommiteiten van een député. Als dat maar goed afloopt…

De WGO heeft het verschillende keren herhaald de voorbije week: de kans op een regionale verspreiding van het virus is enorm toegenomen. Vandaag werden in Oeganda twee mensen opgenomen in het ziekenhuis met ebola-symptomen. Hun stalen zijn voor onderzoek naar Kampala gestuurd. Ze zijn in contact geweest met twee Congolezen die in Tchomia de begrafenis van het gevluchte ebolaslachtoffer hadden bijgewoond en nadien het Albertmeer zijn overgestoken. Naar die twee Congolezen wordt nu met man en macht gezocht om te voorkomen dat ze nog andere mensen besmetten.

UPDATE 28 september

Kasindi is het grensstadje langs waar alle trafiek van mensen en goederen van en naar Oeganda loopt vanuit Beni en Butembo. Vanmorgen waren de scholen pas begonnen met les geven, wanneer er plots een golf van spanning over het stadje rolde. Iemand had het gerucht verspreid dat vandaag een vaccinatiecampagne tegen ebola zou plaatsvinden in de scholen. De prik zou worden toegediend in de tong, de borsten of de billen. Dat was genoeg voor de ouders om in paniek naar de scholen te hollen om hun kroost daar weg te halen nog voor de vermeende campagne zou beginnen.

De schooldirecties werden overrompeld, de jammerende ouders wilden geen verklaring geven voor hun lemmingengedrag. Op korte tijd waren de scholen leeggelopen. De overheden, eenmaal gealarmeerd, konden enkel nog de leegloop vaststellen. Later op de dag heeft het Nationaal Programma voor Hygiëne aan de Grenzen schooldirecties, artsen, oudercomités en traditionele chefs bijeengeroepen om het voorval te bespreken. Er bestaat geen systematische vaccinatie tegen ebola, dus het ging wel degelijk om een bewust rondgestrooid bericht met de bedoeling de orde te verstoren. Het parket heeft een onderzoek geopend in een poging de bron van het gerucht te identificeren en aan te houden.

In Beni hield de gouverneur een vergadering met het middenveld, in de hoop hen te overtuigen de ville morte (algemene staking) op te heffen. Omdat er geen eensgezindheid kwam, verhief de gouverneur de toon en riep hij uit dat door die aanpak de steden achteruitgaan. Waarop het hele middenveld kwaad opstapte onder de kreten: “bedoel je misschien dat het uitmoorden van onze broers en zussen wél de steden helpt vooruitgaan?”. De vijfde en laatste dag bleef de staking dus totaal. Ze dreigden zelfs ermee door te gaan zolang de 14 medestanders van Butembo niet zouden worden vrijgelaten.

Gisteren zijn 14 jonge mannen te voet van Butembo naar Beni gestapt, als een vorm van solidariteit met de slachtoffers van de laatste moordaanval. Nog voor ze Beni konden bereiken werden ze opgepakt en aangehouden. Ze hebben dus totaal niets misdaan maar werden wel een nacht opgesloten. Officieel konden ze nergens van beschuldigd worden, informeel klonk het dat ze ervan verdacht werden mai mai te zijn. Bij gebrek aan bewijzen en onder druk van het middenveld werden ze vanmiddag dan toch vrijgelaten.

De voorzitster van de boerinnenbond van Butembo was naar het crisiscentrum gestapt om raad te gaan vragen over welke bijdrage haar organisatie zou kunnen leveren voor de sensibilisering tegen ebola. Nog voor ze een woord kon uitbrengen werd ze al toegesnauwd: “waarvoor kom jij geld vragen, madammeke?”. “Ik kom helemaal geen geld vragen”, had ze nog gestameld. Maar het heerschap raasde maar door over hoe iedereen maar denkt dat ebola een grabbelton is of een boom met dollarbiljetten als blaadjes die je zomaar kan plukken, zodat ze compleet geïntimideerd onverrichterzake is teruggekeerd.

De dagcijfers dan: 1 nieuwe zieke en 1 zieke overleden, allebei in Beni. Dat brengt de totalen naar 102 doden en 45 genezingen op 155 besmettingen. Acht mensen zijn in behandeling terwijl 15 verdachte gevallen worden onderzocht. In Masereka, waar 1 ebolapatiënt is overleden, is vandaag de periode van 21 dagen achter de rug, zonder nieuwe gevallen. Die zone kan dus weer als veilig worden beschouwd.

Vanavond laat verspreidt onverwachts nieuws zich als een virus! Parlementslid Mbindule, die zich herhaaldelijk liet opvallen door zijn onverantwoorde standpunten over ebola en daardoor mee aan de basis ligt van de weerstand van heel wat mensen, is nu zelf mogelijk besmet. Hij had een vrouw uit zijn buurt, wiens zoon overleden is aan ebola, helpen onderduiken uit vrees voor de vaccinatie, maar de dame is ziek geworden en vertoonde zoveel duidelijke symptomen van ebola, dat Mbindule zelf het urgentieteam heeft opgebeld, hij die beweerde dat ebola niet bestaat! De labotest bevestigde haar besmetting. Daardoor is Mbindule een ‘contact’ geworden, een persoon die met een zieke in aanraking is geweest en zelf besmet kan zijn geraakt. Als hij het vaccin weigert (wat logisch zou zijn, gezien zijn eerdere uitspraken) zal hij als een gangster worden geschaduwd, opdat hij niet zou proberen ongemerkt de stad te verlaten, wat dan zou hij het virus zelf nog kunnen helpen verspreiden. Hoe een dubbeltje rollen kan!

UPDATE 27 september

Mijn collega Carole bracht vandaag haar zieke dochtertje van twee jaar naar het ziekenhuis voor onderzoek. Het kind had koorts, geen eetlust, hangerig, kloeg van buikpijn. Welk kind heeft dat niet meegemaakt? Maar in een ebolazone is dat natuurlijk anders: al die symptomen komen overeen met symptomen van ebola, terwijl ze evengoed door een onschuldig virus zouden kunnen zijn veroorzaakt. Carole was er nogal gerust in: haar zoontje van 5 had net hetzelfde doorgemaakt en had duidelijk zijn zusje aangestoken. Toch nam de arts geen risico en stuurde hij stalen naar het labo. Haar kind verschijnt dan even in de statistieken als een ‘verdacht geval’. Maar de uitslag was, zoals verwacht negatief.

Heel even beeldde ik me in wat het zou geven moest ze positief zijn gebleken. Heel haar familie, al onze collega’s meteen gevaccineerd, kantoor van onder tot boven ontsmet, verschillende keren daags controle over de vloer, drie weken lang in quarantaine, bang aftellen en je lichaam goed in het oog houden. Het zou wat zijn!

Het is diezelfde angst die het ziekenhuis in Butembo heeft veranderd in een spookgebouw. Normaal is een ziekenhuis een plek waar voor elke zieke verschillende familieleden rondhangen, terwijl gewone zieken in grote getallen aanschuiven voor hun onderzoek. De anders zo drukke ziekenhuiscompound is tegenwoordig leeg. De vrees voor het ebolavirus is ongetwijfeld de eerste oorzaak, maar evengoed de angst om gevaccineerd te worden.

De gouverneur van Noord-Kivu is naar Beni gevlogen. Enkele uren nadat zijn president in New York zijn souvereiniteitsliedje was gaan zingen en aan MONUSCO zijn vooropzeg gaf, maakte de gouverneur gebruik van een MONUSCO-toestel. Als tegenstelling kan dat tellen.

Opnieuw heeft de gouverneur gezegd dat hij sancties zal nemen tegen wie nog valse waarheden durft verkondigen in de media over ebola. Parlementslid Mbindule had gisteren een interview gegeven van een half uur aan een bevriend journalist, die hem had gevraagd om zijn eerdere standpunt te verduidelijken (zie updates 29 augustus en 15 september), maar die vond geen enkel radiostation bereid om dat uit te zenden. “Ben je mal?”, kreeg hij te horen. “Wij worden betaald door UNICEF om informatie over ebola uit te zenden. Mbindule nu een stem geven op onze zender is financiële zelfmoord, man!”

Mbindule wilde vandaag te voet van Butembo naar Beni stappen, in een protestmars. Maar hij werd aan de uitgang van de stad onderschept. Daarop heeft hij iets vreemds gedaan. Samen met zijn féticheur heeft hij op één van de grote ronde punten van de stad een kip de keel overgesneden. Voor hem was dit een gebaar om zijn leedwezen met Beni uit te drukken. Om zijn solidariteit uit te drukken met de mensen die in Beni worden de keel overgesneden, snijdt hij de keel van een kip over in Butembo. Soms heb ik het gevoel dat ik geen inzage krijg in de donkere ziel van sommige Congolezen.

Toch was vandaag een bijzondere dag in Butembo: de dag van de eerste genezingen in onze stad! Twee vrouwen werden genezen verklaard en kregen daarbij tijdens een ceremonie een attest van genezing uitgereikt (zo typisch Congolees!), samen met een kit voor re-integratie in het leven. Allebei werden ze aangeworven voor de sensibilisering van de bevolking. Als ervaringsdeskundige ben je natuurlijk zoveel geloofwaardiger!

In Beni is de strijd tegen ebola weer volledig op peil. Eigenlijk is er zelfs een inhaaloperatie bezig. In de recalcitrante wijk Ndindi zijn de mensen tot inzicht gekomen en bieden contacten van overledenen zich nu zelf spontaan aan voor vaccinatie.

Helaas zijn er vandaag weer drie nieuwe bevestigde gevallen in Beni. Twee van hen zijn gekende contacten die eerder een vaccinatie hadden geweigerd, maar nu bij de eerste symptomen zich spontaan zijn komen aangeven. Geen nieuwe sterfgevallen: 101 doden op 154 besmettingen (66%). Gisteren werd de kaap van 12.000 vaccinaties gerond.

UPDATE 26 september

In Beni is het ebolateam weer ongestoord aan de slag kunnen gaan, ook al ging de _ville morte_onveranderd door. In Butembo is een pressiegroep van mijn wijk samen met de politieke oppositie erin geslaagd Butembo volledig lam te leggen, uit solidariteit met de slachtoffers van Beni. Enkele jongeren werden opgepakt omdat ze straten hadden afgezet, en er werden wat kogels en traangasgranaten verspild, maar verder zijn er gelukkig geen gewonden.

Geen nieuwe gevallen vandaag. Wel 17 verdachte zieken wiens stalen worden geanalyseerd.

UPDATE 25 september

De uitspraak van de WGO-baas voor noodinterventies, dat alle condities voor een ‘perfect storm’ zich aan het opbouwen zijn, heeft veel stof doen opwaaien. Verschillende Europese media hebben geprobeerd me te contacteren, maar ik was de hele dag druk bezig in een rekruteringspanel dat een nieuwe leidster voor de boerinnenbond van Oost-Congo moet helpen selecteren. Het is vanop afstand misschien moeilijk voor te stellen, maar toch gaat het leven voor ons gewoon door!

De ebolabestrijders hebben ook vandaag niet kunnen werken in Beni, waar de tweede stakingsdag goed werd opgevolgd. Meer dan 80% van de mensen die in aanraking kwamen met een zieke en op de voet zouden moeten kunnen worden gevolgd bleven zonder begeleiding. De noodhulporganisaties vrezen voor de veiligheid van hun leden en zijn zich druk aan het beraden over het delokalizeren van hun teams, die zich hoofdzakelijk in Beni bevinden. Hen wegtrekken uit het land zou een wandaad zijn en vele duizenden mensen aan hun lot overlaten. De aanval van zaterdag had ongetwijfeld dat als bedoeling: het virus vrij spel geven en door vluchtelingenstromen laten verspreiden over een veel groter gebied nog dan nu. Dat zou apocalyptische afmetingen aannemen. Maar vanavond werd bevestigd, na een dag lang onderhandelen met de lokale overheid en het middenveld van Beni, dat een akkoord werd bereikt over het hernemen, morgen woensdag, van de ebolabestrijding, terwijl de staking voor alle anderen gewoon kan doorgaan. Hopelijk zal de veiligheidssituatie dat nu ook toelaten!

Gisteren maandagavond was er ook een nieuwe aanval in Oïcha, ten noorden van Beni. Er viel maar één slachtoffer, maar 14 kinderen werden ontvoerd, waaronder de dochter van een majoor. Ook dat incident heeft weer vluchtelingenstromen veroorzaakt waar het virus kan van profiteren. Het effect daarvan zal over 2 tot 21 dagen zichtbaar worden, want dat is de duur van de incubatie van een ebolabesmetting.

Voorlopig gaat het filovirus gewoon aan hetzelfde ritme verder: vandaag één dode en één bevestigd geval, 101 op 151 dus. De teller van de genezingen staat op 41 en die van de vaccinaties op 11.773.

UPDATE 24 september

De zware aanval op Beni zaterdagavond heeft het werk van de ebola-ploeg zondag onmogelijk gemaakt, maar ook vandaag maandag bleek dat niet mogelijk. Middenveldorganisaties hebben een ville morte uitgeroepen, een algemene staking die goed werd opgevolgd. Na overleg hebben ze nadien besloten die staking door te trekken tot en met vrijdag. Ze eisen dat de militaire operaties worden geëvalueerd en bijgestuurd voor meer efficiëntie, en dat de overheden van Kinshasa zich ter plekke begeven om oplossingen te zoeken samen met hen. Zoniet dreigen ze ermee dat de bevolking “se prendra en charge”, een uitdrukking waarmee ze bedoelen dat ze alle autoriteit zullen weigeren en zelf hun lot in handen zullen nemen. Sommigen roepen nu al op tot het ontslag van de burgemeester van Beni en tot het vervangen van alle generaals en hun troepen wegens incompetentie.

Ze zeggen uitdrukkelijk dat ook alle activiteiten in verband met de riposte tegen ebola moeten worden gebannen tot de vrede terugkeert. “Liever nog sterven aan ebola dan te worden afgeslacht door de aanvallers”, verklaarde de woordvoerder van het middenveld van Beni, met een vreemde gedachtenkronkel.

Dat is nog maar eens een bewijs dat ze het gevaar van een nieuwe ebola-doorbraak zwaar onderschatten, alsof die maatregelen niet over hen gaan maar over de regering alleen. Aan het virus een week lang vrij spel geven komt neer op het overboord gooien van alle inspanningen die tot nu zijn geleverd, en die al niet volstonden om de ziekte, ondanks duidelijke resultaten, volledig onder controle te krijgen.

De minister van gezondheid heeft dan ook een dringende oproep gelanceerd in de volgende bewoordingen:

De ervaring van de Ebola-epidemie in West-Afrika van 2014 tot 2016 heeft aangetoond dat een epidemie die in een dorp begint, hele families, dorpen, buurten en zelfs steden kan decimeren. Meer dan 11.000 mensen zijn omgekomen. Een dergelijke tragedie kunnen we in ons land niet laten gebeuren. Daarom is het van essentieel belang dat de gemeenschap zich bewust wordt van de ernst van de situatie en de voortdurende respons vergemakkelijkt door samen te werken met de gezondheidsautoriteiten.

Ik wil u persoonlijk verzekeren dat, ondanks de ongelukkige gebeurtenissen van de afgelopen dagen, het ministerie van Volksgezondheid zich volledig blijft inzetten voor uw gemeenschap.

Uit respect voor de rouwende bevolking hadden we tijdelijk een aantal veldactiviteiten opgeschort, waaronder de bezoeken aan de getroffen huishoudens die voor zondag 23 september waren voorzien.

Wij informeren u echter dat alle pijlers van de respons volledig operationeel blijven en dat de teams klaar staan om te reageren in geval van nood:

• Het Ebola Treatment Center ven Beni blijft open voor patiënten

• De gratis gezondheidszorg in alle erkende gezondheidscentra blijft van kracht, ook voor slachtoffers van geweld

• Noodteams blijven beschikbaar om waarschuwingen te ontvangen en te onderzoeken

• Vaccinatoren zijn ook bereid om door te gaan met vaccineren en

• Psychologen zijn bereid om de families van de slachtoffers te ondersteunen.

Wij delen uw verdriet. Laten we ons niet door deze tragische gebeurtenissen laten verdelen. Laten we eensgezind en solidair blijven, want de enige manier om een einde te maken aan de epidemie van het ebolavirus blijft de mobilisatie en de inzet van de gemeenschap naast de gezondheidsautoriteiten.

Tussen de regels klinkt duidelijk de vrees dat het nu verkeerd gaat lopen in Beni. De zieke geesten die deze aanval hebben gepland en uitgevoerd zullen zich in de handen wrijven. Terwijl iedereen op 1 augustus had gehoopt dat het virus de ADF-rebellen zou treffen en neutraliseren, gebeurt het omgekeerde en gebruikt de ADF nu geweld om het virus een bredere verspreiding te geven.

Opvallend is dat de gouverneur van Noord-Kivu vandaag in een interview een oproep deed voor buitenlandse expertise om het rebellenprobleem te helpen aanpakken, een heel ander discours dan het borstgeroffel tegen buitenlandse inmenging van Kabila en zijn kliek. Of de internationale toeschouwers deze keer verder zullen gaan dan hun leedwezen uit te drukken blijft evenwel nog steeds de vraag.

De echtgenoot van de dame die in Tchomia is gaan sterven staat nu ook geregistreerd met een bevestigde ebolabesmetting. Het virus houdt van ronde cijfers vanavond: op 150 besmettingen zijn er nu 100 doden gevallen.

UPDATE 23 september

Op initiatief van de actiegroep van de jongeren in mijn wijk, die zich ‘Veranda Mutsanga’ noemen, gaf Dr. Mundama een voorlichtingsnamiddag over ebola. Hij is één van de spilfiguren in de stad in de strijd tegen ebola. Interessanter nog dan zijn voorstelling, waren de vragen die de jongeren stelden. De hele resem vooroordelen werd er door gedraaid. Dr. Mundama was nochtans ingeleid als een ‘kind van Butembo die geen geheimen voor ons heeft, die de volle waarheid zal vertellen’. Uit de vragen bleek duidelijk dat ze ook hem niet vertrouwen.

Ik zet de strafste op een rij:

• U zegt dat de vaccinatie enkel met instemming van de patiënt gebeurt, en toch hebben wij weet van opgedrongen vaccinaties. Waarom doen verplegers dat?

• Dit is de tiende uitbraak in Congo. Ik eet al heel mijn leven gerookt wildvlees en ben er nooit ziek van geworden. De Pygmeeën ook niet. Waarom zegt u de echte oorzaak van de ziekte niet? Is het niet om ons, Nande, uit te roeien, dat die ziekte werd verspreid?

• Hoeveel geld is er al uitgegeven aan de bestrijding van de ziekte, van waar komt dat geld en naar wie gaat dat?

• Waarom komen er zoveel expats, die de taal niet kennen, de ebola bestrijden terwijl wij, Nande massaal werkloos zijn?

• In Butembo sterven er al jaren mensen door de koevoet-inbrekers, die naast deuren en ramen kraken, hun instrument ook gebruiken om schedels in te slaan. Waarom heeft niemand daar ooit wat aan gedaan? Dat heeft in Butembo al veel meer levens gekost dan ebola! Idem voor Beni, waar de ADF-rebellen lelijk huishouden.

Aan de ene kant hoor je vragen die hun onwetendheid illustreren, aan de andere kant stellen ze zich wel heel terechte politieke vragen. Ik ben niet zeker dat de antwoorden hen gerust hebben gesteld en dat de jongeren morgen hun volle medewerking zullen verlenen.

Nog nooit heeft een politieke suggestie van mij zoveel effect gehad. Wat ik op 8 september in het oor fluisterde van de nationale coördinator voor ebolabestrijding Dr. Ndjoloko, om het bewust verspreiden van desinformatie als een criminele daad te beschouwen (want ze leidt tot verlies van levens) heeft nu ook de gouverneur van Noord-Kivu bereikt, die dat vandaag in die exacte bewoordingen heeft afgekondigd.

De cijfers van de dag bevestigen nogmaals hoe dodelijk dat gedrag inderdaad is. Er is weer een ebola-dode in Butembo en twee nieuwe besmettingen werden geïdentificeerd. Het dodental heeft nu dus de 100 bereikt, op 149 besmettingen. Er is een besmette patiënt teruggevonden, die had weten te vluchten voor hij naar het ebolabestrijdingscentrum kon worden gebracht. Hij is ondergedoken in Kalunguta, een zeer onveilig gebied waar mai-mai huishouden. Onderhandelingen met de dorpsoversten zijn gaande om hem eruit te halen en terug naar Beni te brengen.

Dor de zware aanval van de ADF in Beni de voorbije nacht zijn alle anti-ebola activiteiten de hele dag stilgelegd. De bevolking wilde haar woede uiten over het onvermogen van de overheid om korte metten te maken met deze vijand. Tegen ebola vechten was in die omstandigheden niet mogelijk. Dat de rebellen erin geslaagd zijn door te dringen tot het stadscentrum is enerzijds onbegrijpelijk, met al die blauwhelmen en legertroepen die er zijn gebaseerd, anderzijds lijkt het erop alsof ze bewust ebola een handje willen helpen, door de mensen in paniek door de stad te jagen.

UPDATE 22 september

Elke donderdag is het vismarkt in Tchomia. Vanuit 14 verschillende aanlegplaatsen in Oeganda komen vishandelaars elke week naar Tchomia. Een uitwaaierend rampenscenario wordt het, als het virus meereist op hun bootjes. De ringvaccinaties zijn daarom aan volle snelheid begonnen: 56 contacten hebben zich al gemeld voor vaccinatie.

Een nieuwe genezing! Dat is het enige nieuwe cijfer in de dagstatistiek: 40 mensen zijn nu aan de eboladood ontsnapt. Om ons gerust te stellen heeft het Ministerie van Gezondheid gemeld dat er in Kinshasa 4.320 extra vaccins zijn aangekomen. Die zullen nodig zijn in Tchomia en omgeving! Intussen werd de kaap van 11.000 vaccinaties gerond.

In Beni hebben een 500-tal verplegers en verpleegsters een optocht gehouden om hun gevallen collega’s te gedenken en hun vertrouwen in de riposte uit te spreken. Het aantal gezondheidswerkers dat besmet raakte lag uitzonderlijk hoog in deze uitbraak, en dat willen ze in de toekomst vermijden door meer vorming over het voorkomen van intrahospitaalbesmetting.

UPDATE 21 september

De gevolgen van de weerstand van een deel van de bevolking tegen de ebolabehandeling beginnen zichtbaar te worden. Gisteren is in Tchomia een vrouw van 32 jaar overleden, op 200 km van Beni, waar ze de besmetting had opgelopen. Ze had in de wijk Ndindi, inmiddels berucht om zijn weerstad, twee begrafenissen bijgewoond van vrouwen die achteraf bleken te zijn gestorven aan de gevolgen van ebola. Meteen werd alle contacten van de overledenen opgespoord om hen te vaccineren, en deze vrouw werd ook geïdentificeerd. Maar ze weigerde de vaccinatie en wilde niet worden opgevolgd. Dus dook ze onder en verdween ze naar Tchomia waar ze is bezweken aan haar besmetting.

Het is meteen alle hens aan dek. Een ebola-team is uitgerukt om ook daar weer alle contacten op te sporen en te vaccineren. Maar het is maar zeer de vraag of dat zal lukken. Vanuit Tchomia, dat aan de oevers van het Albertmeer ligt, vertrekken dagelijks boten die het meer oversteken naar Oeganda. Mensen op de vlucht voor ebolabestrijders geraken probleemloos aan de overkant van het meer. Het buurland heeft nu rood alarm geslagen en alle grensposten staan op scherp. We houden ons hart vast voor de komende weken.

In Beni zijn er ook drie nieuwe bevestigde gevallen, waarvan één overleden. De telling van de dag levert dan in totaal 147 gevallen op, waarvan 99 zijn overleden en 39 genezen. De vaccinatieploegen hebben intussen 10.944 personen kunnen overtuigen een prik te aanvaarden.

UPDATE 20 september

Een bevriende arts, een leeftijdsgenoot, één van de sleutelfiguren in de ebolabestrijding, zei me vandaag meewarig: “herinner jij je nog “La Peste” van Albert Camus? Je moet dat beslist ook hebben gelezen, dat was verplichte lectuur in onze schooltijd.

Er is sedertdien niets veranderd. In elke epidemie heb je drie soorten mensen: de vluchters die uit pure angst alles achterlaten, de profiteurs, die uit de ellende van anderen geld willen kloppen, en de goeie zielen die zich inzetten voor hun medemens. “Ik kom ze hier alle dagen tegen in Butembo.”

Hij rekent de minister van gezondheid tot diegenen die zich met hart en ziel inzetten. Gisteren was die trouwens op bezoek in Butembo en heeft hij verklaard dat ebola in onze stad goed onder controle is nu, en dat, als alles goed gaat, we over een week of vier de epidemie kunnen afblazen.

De Wereldgezondheidsorganisatie rekent hij ook tot deze categorie. Maar dan, en hij citeert verrassend verschillende organisatie waarvan de namen klinken als de bekendste onder de NGOs en noodhulporganisaties, heb je de profiteurs.

“Toen we erachter kwamen dat de hoofdreden waarom patiënten niet in de ebola-behandelingscentra blijven is, dat ze daar geen eten krijgen, heeft de minister afgesproken met de kerk dat zij alle dagen voor hen zouden een maaltijd bereiden. Een kerkelijke NGO kreeg die opdracht van de bisschop en de middelen van het crisisteam. Binnen de kortste keren stond op de lijst van de rechthebbenden een hele rits namen van mensen die niets met de patiënten te maken hebben. Nu moeten we die dus eerst weer uitwieden tot haar essentie, willen we dat het systeem draaiende blijft!”

“Een andere NGO kreeg een budget voor het plaatsen van handwasinstallaties met gechloreerd water. Gelet op het aantal bezoekers hebben ze daarvoor minstens twee vaten nodig met een capaciteit elk van 200 liter. Wat hebben ze geplaatst? Twee mobiele lavabo’s van 20 liter elk. Op een uur tijd zijn die allebei leeg, terwijl de NGO twee keer in de week langskomt om ze weer bij te vullen. Wat voor nonsens is dat? In wiens zakken is de rest van dat geld verdwenen?”

Diegenen die kritiek geven op hoe vele NGOs proberen misbruik te maken van de epidemie voor hun zelfverrijking, hebben dus niet helemaal ongelijk. Menselijke parasieten kunnen blijkbaar overal probleemloos binnendringen om hun slag te slaan. Dit is helaas van alle landen en alle tijden.

De cijfers van de dag vallen vroeg vandaag:

Al meteen vier dagen na mekaar zonder nieuwe gevallen zou te mooi geweest zijn: in Butembo kregen we er een 6de bevestigde geval bij vandaag. Maar er is ook een extra genezing. Met 39 genezingen en 97 overlijdens op 143 besmettingen, kan je gemakkelijk berekenen dat er op dit moment nog 7 patiënten in behandeling zijn.

De Oegandese buren hebben voor alle zekerheid alles in gereedheid gebracht om een besmetting vanuit Congo meteen in te dijken. Er staat al een behandelingscentrum klaar aan hun kant van de grens, en de koude keten voor de vaccins staat nu ook paraat. Het verplegend personeel werd goed gevormd over hoe je ringvaccinaties moet aanpakken. En nu maar hopen dat dit allemaal voor niets nodig was.

UPDATE 19 september

Het was gisteren de eerste keer sinds de uitbraak dat de statistieken van de dag ‘s avonds niet werden bekend gemaakt. Pas vanochtend kregen we ze te zien. Maar het was het wachten waard. Het is immers ook de allereerste keer dat er twee dagen op rij geen nieuwe gevallen noch overlijdens worden gesignaleerd. Maar dat betekent uiteraard niet dat de uitbraak achter de rug is. Waakzaamheid is meer dan ooit geboden.

De reacties op de uitspraken van de bisschop van gisteren lieten niet op zich wachten. Hij wordt op sociale media verketterd al een meeheuler met het genocidaire regime, als een vijand van het volk. Alle remmen worden losgegooid op internet. De standpunten die worden verkondigd laten je sprakeloos. Maar zij vinden net zo goed mensen zoals ik, die wel geloven dat ebola een publiek gevaar is, en dat de riposte wel degelijk nodig en nuttig is, naïef en medeplichtig. Lees even mee:

Ik doe geen enkele poging om hun namen te verbergen, ze moeten maar de volle verantwoordelijkheid dragen van hun uitspraken. En zo vind je geen honderden, maar duizenden berichten.

Twee dingen hebben die uitspraken allemaal gemeen: hun totale onbesuisdheid, dat is één, en twee, het systematisch afschilderen van de overheid als leugenaars en moordenaars. Dat is het mentale virus dat de leiders van dit land generaties lang in de hoofden van de mensen hebben geplant. De breuk tussen bevolking en overheid is zo diep dat ze liever ten onder gaan aan ebola dan te doen wat de overheid vraagt. Die heeft nooit iets goeds voor ons gedaan, is hun redenering, dus zal ook dit geen goeds zijn. Ik vrees dat de overheid en de buitenlandse hulpverleners het probleem onderschatten. Zij spreken alleen maar over geruchten die worden rondgestrooid, angsten die door oppositiefiguren worden rondgebazuind in de hoop er electoraal voordeel uit halen. Ze zien niet in dat deze vertrouwensbreuk door geen enkele affichecampagne kan worden opgelost. Integendeel, die pogingen worden gezien als een bevestiging dat de waarheid moet worden verdoezeld en hebben dus precies het omgekeerde effect.

Het Internationale Rode Kruis heeft wellicht nog het meest realistische zicht op het probleem. Zij hebben 150 vrijwilligers uit de getroffen gemeenschap opgeleid en ontplooid in het hele gebied. Maar zal dat volstaan? Het lijkt echt wel een onmogelijke opdracht om al dat decennialang gesedimenteerde wantrouwen nu op enkele dagen tijd te proberen los te schrapen en af te voeren.

Vanavond zijn de statistieken wel klaar op het gebruikelijke uur, en voorwaar, een derde dag op rij zonder nieuwe gevallen noch overlijdens, alleen nog 9 verdachte gevallen in onderzoek. We mogen zachtjes beginnen hopen dat het pas opgerichte ebola-behandelingscentrum van Butembo geen patiënten meer zal te behandelen krijgen.

UPDATE 18 september

Zo hoog als de hoop is dat ebola weldra nog slechts een nare herinnering zal zijn, zo laag is het vertrouwen van de bevolking vandaag gezakt. De hulpverleners worden er moedeloos van. Toch mogen ze de moed niet laten zakken. Er moet worden ingegaan tegen de vele oproepen van verzet.

De grap van de gevangene die ontsnapte door zich in te smeren met runderbloed, vond de overheid een reactie waard:

Veel machtelozer staat ze tegenover de ouders die hun kinderen nog steeds niet willen naar school sturen uit angst dat ze daar een spuitje zouden krijgen. Op whatsapp kreeg ik een bericht van een vrouw die in het Swahili vertelde hoe haar zus al heel haar volwassen leven wat last heeft van bloedverlies, maar dat ze daar perfect heeft leren mee leven. Tot toevallig een dokter daarop uit is gekomen en haar meteen heeft laten opnemen in een ziekenhuis, waar ze enkele uren later is overleden, en waar haar organen werden geroofd om door te verkopen in het Westen.

Met enkele vingerbewegingen zit dat bericht in de smartphone van vele duizenden mensen en dat krijgt niemand nog ongedaan.

Op Facebook verscheen deze namiddag nog een ander bericht: op nog geen 2 kilometer van ons kantoor is een jonge vrouw van 20 jaar gestorven. Uiteraard wordt dan prompt aan ebola gedacht. Het mobiele team was meteen ter plaatse om stalen te nemen en het lichaam te beveiligen in afwachting van de laboresultaten. Maar de bevolking liet hen niet doen. Ze begonnen stenen te gooien. Een voorruit van de wagen sneuvelde. Pogingen tot dialoog mislukten. En weer die beschuldiging dat lichaamsdelen worden ontvreemd.

Zelfs de kerken lopen leeg. Als indicator in een land waar de kerk jarenlang de enige sterkhouder is gebleven, kan dat tellen. Geen doopsels of vormsels meer. Er is zeker de angst om daar elkaar te besmetten, er is de opluchting dat missen worden uitgezonden zodat ze thuis kunnen bidden. Maar daar is ongetwijfeld ook de groeiende overtuiging dat de kerk hier niet tegen opgewassen is. Dat een nooit eerder gekende ziekte van dien aard wel het resultaat moet zijn van een vloek of boze geesten. Dat vaccins en dokters hier niet tegenop kunnen. Dat je beter de hoogste registers van geloof én bijgeloof kan opentrekken om tegen dat diepe kwaad een kans te maken.

Dus moest de kerk nog maar eens in het tegenoffensief gaan. De bisschop van Butembo, Monseigneur Sikuli Paluku Melchisédech, heeft in Beni vandaag alle priesters van het getroffen gebied bijeengeroepen om uitgebreid van gedachten te wisselen over de beste strategie van de kerk.

Na afloop gaf hij in een radio-interview een loeiharde sneer naar alle politici die leugens verspreiden: “een parlementslid dat de mensen komt wijsmaken dat ebola met opzet is binnengebracht? Voor mijn part draaien ze die meteen de gevangenis in. Dàt is pas een boze geest! Pak zijn parlementaire onschendbaarheid meteen af! Hij misbruikt die alleen maar!”

Zonneklaar dat de bisschop het heeft over Chrispin Mbindule, het parlementaire oppositielid dat dergelijke nonsens inderdaad in volle daglicht is komen verklaren in de straten van Butembo. Hij is al enkele dagen niet meer gezien en geruchten doen de ronde dat hij werd aangehouden. Maar hij is vermoedelijk alleen maar teruggegaan naar Kinshasa waar de laatste parlementaire zitting van het jaar net is geopend. En hij is beslist niet de enige van wie je niet verwacht dat dergelijke intox zou rondstrooien. Vandaag nog publiceerde een Nederlandse arts, een microchirurg, Johan van Dongen, op zijn website een artikel dat expliciet bevestigt dat ebola een biologisch wapen is uit de westerse oorlogslabos. Natuurlijk dat twijfelaars zo over de streep worden getrokken…

UPDATE 17 september

Vandaag geen nieuw geval en geen enkel overlijden, en slechts 7 nieuwe gevallen in onderzoek. Dat gaat de goede richting uit. Maar dat dit elke dag weer kan omslaan is duidelijk geworden door die patiënt die, onderweg naar Beni, halt hield in Komanda, meer dan 100 kilometer naar het Noorden, vooraleer in Beni te komen overlijden. Meteen is een team uitgerukt om zijn pad te reconstrueren en alle mensen waarmee hij in aanraking is gekomen te identificeren en te vaccineren. Maar de desinformatie heeft sporen nagelaten, vooral in gebieden waar nog niet eerder een concreet geval was gesignaleerd, zoals in Komanda.

Het team werd erg vijandig onthaald door de bevolking. Gelukkig zag een lokale chef de ernst van de situatie in en kon hij een deel van zijn mensen geruststellen, en zo konden toch al 25 contacten worden opgespoord en gevaccineerd. Maar de gedachte dat er slechts één is die zich niet aangeeft en de besmetting heeft opgelopen, en ongemerkt andere mensen besmet in Komanda, blijft een nachtmerrie: Komanda ligt op een T-punt, waar elke dag vele honderden reizigers voorbijkomen op weg naar Beni in het zuiden, Kisangani in het westen of Bunia in het oosten. Dit is een doorgeefluik voor een gebied met een diameter van 800 kilometer.

In Beni breekt regelmatig paniek uit in de scholen. Het volstaat dat het gerucht de ronde doet dat de overheid de kinderen komt vaccineren, of de ouders reppen zich naar de school om ze er weg te halen. Kinderen worden opgehitst om stenen te gooien naar de wagens van hulpverleners. Diverse radio’s doen oproepen om daar mee te stoppen.

UPDATE 16 september

De leugenmachine draait maar door op de sociale netwerken. Een meisje zou in een ebolabehandelingscentrum zijn opgesloten nadat ze haar maandstonden kreeg en er gestorven zijn…

Het blijft de bedoeling om mensen bang te maken. Zou dit het soort aanslag zijn dat de dreigers bedoelen? Een virtuele aanslag? Een gericht campagne van desinformatie om zoveel mogelijk mensen te doen panikeren en zo de ebolabestrijding te laten ontsporen?

De overheid gaat op dezelfde netwerken in het tegenoffensief. Maar als het echt gaat om informatiesabotage zal er meer nodig zijn!

De statistieken van de dag brengen ook geen goed nieuws. Twee nieuwe besmettingen waarvan nu de 5de in Butembo en twee gekende zieken zijn gestorven: 97 doden op 142 besmettingen en 38 genezen overlevers nu.

UPDATE 15 september

Ter dood veroordeeld wegens doodslag, ziet een gevangene van Beni zijn kans schoon dankzij ebola.

Zijn vrouw slaagt erin bij een bezoek vers runderbloed binnen te smokkelen. Zodra ze vertrokken is, vraagt hij toestemming aan de bewaker om naar het toilet te mogen gaan. Achter de toiletdeur smeert hij zijn mond, oren en billen vol met bloed. Hij strompelt naar buiten en roept de bewaker dat hij bloed kotst en schijt. De bewaker gebiedt dat hij niet mag bewegen, of hij schiet. Hij belt het groene nummer en meteen rukt het ebolateam uit om hem naar de ziekenboeg te brengen om hem af te zonderen, tot het labo uitsluitsel zou brengen. Aangekomen bij het ziekenhuis, zet de ‘zieke’ het ineens op een lopen en verdwijnt in het niets, onder de verbaasde blikken van de omstaanders.

Dat is het verhaal dat de ronde doet op sociale media. Is het waar of niet, dat zal nog moeten blijken, ik ben nog aan het rondvragen. Het klinkt eerder als een mop. Een paar weken geleden ging er al een bericht rond met het advies om, als de verkeerspolitie je voertuig staande houdt om je papieren te controleren, je alleen maar moeten zeggen: “officier, ik ben op weg naar het ziekenhuis omdat ik denk dat ik ebola heb”. Je zal meteen ongestoord je weg kunnen verderzetten.

Dat doet denken aan het verhaal in de Bijbel, van de herdersjongen die zijn makkers beet neemt door te roepen dat er een wolf is. Hij herneemt die grap verschillende keren, tot op een dag er echt een wolf de kudde aanvalt en niemand zijn hulpgeroep nog ernstig neemt. Ebola is een harder te duchten vijand dan een wolf!

Gevaarlijker ook dan een wolf is het effect van de leugenspeeches van onder meer volksvertegenwoordiger Chrispin Mbindule. Steeds meer mensen lijken zijn grondloze beschuldigingen van een moedwillige besmetting te slikken en raken zo besmet met zijn mentaal virus, dat zich uit door boodschappen op sociale media zoals deze: “Beste humanitairen, we weten dat jullie miljoenen dollars verdienen aan uw fameuze ebola. We kennen het plan om de ziekte te verspreiden overal waar Kabila er niet in is geslaagd om de hele bevolking uit te roeien. Wij gaan ons tegen u keren. Beste Congolezen, aanvaard hun vaccin niet. Hoe zinloos is het om te vaccineren tegen een ziekte die niet kan worden genezen? Bij ons in Katwa doorzien we jullie spel. Zet je maar schrap, binnenkort openen we het offensief tegen jullie.” Anderen gaan daarin nog veel verder door te beweren dat ebola niet bestaat, maar een uitvindsel is om mensen naar de ziekenhuizen te lokken, waar ze dan met een spuitje worden afgemaakt. Wat een verwrongen geest moet je hebben om niet in te zien dat dergelijke houding precies het aantal doden zal doen toenemen! Blijkbaar heeft mijn pleidooi van vorig weekend dan toch zijn effect bij de burgemeester niet gemist. Hij heeft deze week immers afgekondigd dat al wie nog leugens verspreidt, en zeker als dat een politicus is, zal worden aangehouden en bestraft.

Intussen is het voor iedereen duidelijk geworden dat de voornaamste oorzaak van weerstand bij de bevolking domweg het slijk der aarde is. Heel vaak draait het in Congo altijd daar weer op uit. De grote horden werkloze jongeren zien internationale NGOs en experten uit West-Afrika en Kinshasa neerstrijken en slaan groen uit van jaloezie over de middelen die royaal worden ingezet, en waar ze zelf geen graantje kunnen van meepikken. Integendeel, de aanvallen van de ADF-rebellen blijven gewoon doorgaan, wat ook nog eens hun frustratie versterkt: voor meer dan 2.000 doden van de slachtpartijen geeft de internationale gemeenschap geen krimp maar voor nog geen 100 eboladoden is ineens de hele wereld gemobiliseerd. Hun woede is ergens wel te begrijpen, maar daarom gaan beweren dat ebola niet bestaat of een creatie van een labo is, is natuurlijk een brug te ver. Hoewel op internet natuurlijk ook wel dergelijke beschuldigingen te horen zijn, en de jongeren hebben daar toegang toe. Het verhaal van deze amerikaan bv. volstaat om een jonge, boze Congolees helemaal te overtuigen: de uitbraak in West-Afrika was volgens een deskundige geprogrammeerd en het supervirulente virus was artificieel gecreëerd.

Het ebolateam doet grote inspanningen om hun kwaadheid tegen te gaan met rationale argumenten en organiseert infokaravanen in Beni en een quiz waar je kan prijzen mee winnen. Maar of ze de weerstand volledig zullen kunnen overwinnen, blijft twijfelachtig. Alleen het einde van de uitbraak zou de gemoederen kunnen bedaren. Maar daar zijn we nog niet aan toe.

Volgens de cijfers van vandaag zijn er, met een nieuwe dode, nu 95 overledenen op 140 gevallen. Het sterftecijfer blijft dus schommelen rond de 68%. Er zijn geen nieuwe besmettingslijnen gemeld en dat geeft hoop, tenzij een verdacht geval in Mahagi over enkele uren in het labo een positief resultaat zou geven.

UPDATE 14 september

Onze hoop om naar het einde van deze week toe de terugval van de uitbraak te zien gebeuren, wordt door de cijfers van vandaag de kop in gedrukt. Met drie nieuwe bevestigde gevallen en twee doden blijven de curves stijgen: 94 doden op 140 besmettingen. Ook de nieuwe verdachte gevallen blijven zich voordoen; weer 13 erbij, waarvan 5 in Butembo. Gelukkig zijn de mobiele labo’s erg performant en krijgen de betrokkenen snel uitsluitsel. Binnen de drie uur is geweten of je een virus hebt opgelopen en binnen de 24 uur kan de differentieeldiagnose vaststellen of het om ebola gaat dan wel het Marburgvirus, Rift Valley Fever, Crimée-Congo koorts of een arbovirus (gele koorts, West Nijl virus, Zika, Dengue of Chikungunya).

UPDATE 13 september

Het went door den duur wel om in een ebolagebied te leven. Mensen zijn geneigd om over te gaan tot de orde van de dag en de voorzorgsmaatregelen uit het oog te verliezen. Maar dan komt het virus zelf er ons aan herinneren dat het nog wel degelijk een bedreiging vormt: 4 nieuwe bevestigde gevallen vandaag, waarvan weer één in Butembo. 92 doden op 137 besmettingen en 37 genezingen. Acht besmetten zijn in behandeling. Er zijn ook weer 17 nieuwe verdachte gevallen, dus de tellers gaan alsnog gewoon blijven doorlopen. En dus moeten ook de vaccinaties onversaagd doorgaan: 8.738 personen kregen de prik. En er is nog een voorraad van zowat 3.000 dosissen, die voortdurend wordt bijgevuld.

De gedachte dat DNA van een virus zich nestelt tussen het genetisch materiaal van een hogere diersoort, en dat dit een gunstig effect heeft, is moeilijk te vatten. En toch zijn daar bewijzen voor. Syncytine is de naam van een eiwit dat van vitaal belang is voor de ontwikkeling van de moederkoek bij de mens, maar is eigenlijk een gen dat was overgenomen van een virus, miljoenen jaren geleden. Virussen hebben geen moederkoek, en toch bleek een virusgen een essentiële rol te gaan spelen in de ontwikkeling ervan.

In een recente studie van 15 vleermuizensoorten werd vastgesteld dat ze allemaal in hun genen erfelijk materiaal hebben ingebouwd dat afkomstig is van een oervorm van ebola. Normaal gezien zal toevallig binnengedrongen DNA, als het geen positieve werking heeft, en zeker als de werking negatief is, in de loop der eeuwen verdwijnen of verwateren. Bij de vleermuizen is dat gen echter 18 miljoen jaren lang zo goed als onveranderd gebleven. Dat zou er kunnen op wijzen dat het gen voor de vleermuizen een belangrijke rol vervult. In ebola is het nu net dát gen dat een eiwit aanmaakt dat het reactievermogen van antilichaampjes aantast. Het zou wel eens kunnen dat ditzelfde gen nu ook voor de vleermuizen een beschermende functie opneemt. Misschien zal dit ooit kunnen verklaren waarom vleermuizen drager van ebola kunnen zijn zonder zelf ziek te worden? Vriend en vijand, het ligt allemaal zó dicht bijeen.

UPDATE 12 september

Butembo heeft een nieuwe bevestigde besmetting: één van de verplegers van een eerdere zieke. Geen nieuwe keten dus. Op 133 zieken 92 overlijdens en 37 genezingen.
Maar ziet deze grafiek eruit alsof er een einde aan komt? Die stijging neemt niet af. En het aantal verdachte gevallen blijft te hard dansen. Vandaag zijn er weer 19.

UPDATE 11 september

Eén nieuw slachtoffer vandaag, maar geen nieuwe besmettingen. De geruchten over een besmetting in Goma bleven onbevestigd. Er zijn voortdurend mensen die worden afgezonderd tot het labo uitsluitsel brengt over de oorzaak van hun koorts. Zo zijn er weer nog 9 personen in onderzoek. En 8.190 mensen kregen nu in totaal een vaccinatie.

Nader onderzoek naar de groeiende weerstand van de bevolking tegen de ebola-ploegen toont aan dat dit te maken heeft met het verlies van familiebezittingen die verbrand worden. De WGO heeft beloofd een strategie in te voeren die de integrale vergoeding of vervanging van de verloren bezittingen voorziet, zodat de mensen niet àlles kwijt zijn. Als ze dat van bij hun aankomst in een getroffen familie ook zo meedelen, zullen de verwanten ongetwijfeld al veel meer bereid zijn om samen te werken.

Met de paniek van gisteren in Kisangani zijn de mensen tot het inzicht gekomen dat over de hele weg van Bunia tot Kisangani, toch een goeie 700 km, nergens controle wordt uitgevoerd op ziektebeelden, terwijl er elke dag meer dan 1000 mensen die weg gebruiken. Wel zijn er tientallen barrières van evenveel overheidsdiensten waar de bestuurder van elke wagen iets moet achterlaten, wil hij zijn weg ongestoord kunnen verderzetten. Het zegt veel over hun prioriteiten natuurlijk. De WGO heeft in ieder geval beloofd ook langs die weg verschillende medische checkpoints in te richten.

UPDATE 10 september

Grote paniek in Kisangani. Een meisje van 15 is er vandaag overleden met symptomen die aan ebola doen denken. Ook haar twee zussen zijn ziek. Ze kwamen net terug van een vakantie in Mambasa, dat net ten noorden van de eerste uitbraakhaard ligt. Gelukkig bevestigde vanavond Peter Salama van de WGO dat de labotesten negatief zijn. Maar vanavond circuleert weer een alarm over een verdacht geval in Goma. Daar is het nog wachten op de resultaten. Veel emoties in ebolagebieden!

In Butembo is er vandaag een nieuwe besmetting vastgesteld. Zijn bloed testte negatief, maar het ebolavirus werd aangetroffen in zijn sperma. Zijn echtgenote was één van de eerder bevestigde gevallen in Mandima. Hij was in augustus ziek geworden en opgenomen in een lokaal gezondheidscentrum, maar had geweigerd zich te laten verhuizen naar het ebolabehandelingscentrum in Mangina. Hij was naar Butembo gevlucht en heeft het overleefd. Tijdens zijn herstel is zijn vrouw hem komen bezoeken. Daarna is zij ziek geworden en nu in behandeling.

Met ook nog een dode er bij in Beni zien de cijfers er vandaag zo uit:

De sterfteratio blijft hangen op 69%. De vaccinatieteller staat nu op 7.780. In totaal hebben 36 mensen ebola overleefd.

Er doet zich een vreemd verschijnsel voor in de media. De berichten over ebola in Oost-Congo splitsen uiteen in twee tegenovergestelde richtingen. In de ene groep berichten klinkt optimisme dat vaak zelfs expliciet wordt verwoord als ‘de ebolacrisis is overwonnen’. In de andere zindert dan weer paniek door: de ebolabom gaat barsten in Butembo, in rebellengebied woekert het beest ongezien verder tot het straks weer opduikt, in Dar es Salaam maken ze zich zorgen dat het virus tot bij hen geraakt. Die eerste groep blijkt toch vooral te gaan om een al te optimistische interpretatie van wat de minister dit week-end in Kinshasa verklaarde: dat ebola in het primaire epicentrum (Mangina) onder controle is. Als een journalist daar snel overheen leest en in het primaire epicentrum niet tot zijn brein doordringt, dan krijg je dit. En dan merk je meteen hoe journalisten ongelooflijk veel van elkaar overschrijven. Onwaarheden gaan direct een eigen leven leiden. Dat Butembo 1,4 miljoen inwoners telt bijvoorbeeld, gaat tot de dag van vandaag nog altijd mee, hoewel het in werkelijkheid maar de helft is. Dat cijfer is gevallen in één van de allereerste ophefmakende ebola-artikels en sindsdien heeft het zich verspreid als… een virus! Je vraagt je dan snel af wat je van al die andere berichten eigenlijk mag geloven…

“We betalen de prijs voor de slechte kwaliteit van de diploma’s van artsen en verpleegkundigen” - Minister van Gezondheid Oly Ilunga Kalenga

In zijn persconferentie stak de minister heel eerlijk de vinger in de wond: “we betalen ook de prijs voor de slechte kwaliteit van de diploma’s van artsen en verpleegkundigen. Wij zijn het land met het grootste aantal verpleegscholen en medische faculteiten. Maar er zijn kwaliteitsproblemen en dit resulteert in weerstand tegen de maatregelen of gebrek aan reactiviteit. Dit is een belangrijke uitdaging die moet worden benadrukt en waaraan in de toekomst moet worden gewerkt”. Dat fenomeen van verderschrijdend kwaliteitsverlies doet zich in alle onderwijsrichtingen voor en is nauw gelieerd aan het algemene probleem van ondermaats bestuur, maar laat zich in de medische sector natuurlijk op de meest schrijnende manier voelen. Dat zoveel personeel besmet raakte (16 gevallen) en dat ook besmet verplegend personeel op de vlucht slaat uit angst voor de behandeling, is eigenlijk onvoorstelbaar, en olie op het vuur van allerlei complottheorieën.

UPDATE 9 september

Zondag, rustdag, ook voor ebola: geen nieuw geval, geen overlijden. De tweede keer op korte tijd! De stand blijft dus 90 doden op 131 besmettingen. Wel zijn er 20 mensen in onderzoek, dat wil dus zeggen dat er van 20 mensen stalen zijn afgenomen om te zien of het ebola is dan wel een andere ziekte zoals malaria of griep. Morgen weten we daar meer over. Het aantal gevaccineerden werd opgetrokken naar 7.409.

UPDATE 8 september

Meer dan vierhonderd mensen in een zaal en een ebolateam van meer dan tien experten, onder leiding van de DG van de directie van de strijd tegen de virale ziekte, Dr. Bathé Ndjoloko: vandaag hadden we in Butembo een afspraak met hen om meer te vernemen over hun plannen in de strijd tegen ebola in de grote stad Butembo.

Mijn critici zullen me weer verdenken van onaangepast cultureel gedrag, maar ik kan er maar niet aan wennen, aan dat oeverloos te laat komen. De uitnodiging vermeldde duidelijk 10 uur. Om 10 voor 12 werd het eerste woord uitgesproken. En dan verloren ze nog zeker 20 minuten met geknoei aan het scherm en de projector. Hadden ze nu maar een goeie reden gegeven waarom ze zoveel te laat kwamen, het zou voor ons makkelijker te aanvaarden zijn. We moesten ons tevreden stellen met excuses en haast onzichtbare projecties op een schuin deel van het plafond van de zaal die niet kan verduisterd worden, bij gebrek aan gordijnen. Is dit de straffe communicatieploeg waar iedereen het over heeft?, vroeg ik me af.

Veel nieuws viel er niet te rapen. Vooral de discussies na de voorstellingen waren interessant. Enkele punten zijn wel het melden waard:

• 5 ambulances zijn op weg naar Butembo vanuit Bukavu. Die zijn nodig om alle verdachte gevallen, die de komende dagen zullen worden gemeld, meteen op te halen om ze te isoleren. Ze drukten ons op het hart dat we niet moeten schrikken als de ambulance zal voorbijrijden, want het grootste deel van de verdachte gevallen zal negatief zijn. Ze moeten gewoon op zeker spelen. Twee groene nummers werden gedeeld voor alle meldingen.

• De burgemeester, tot ieders verwondering, kaartte zelf de kwestie aan van de staking van het personeel in juli, en hoe die leidde tot late herkenning van de ziekte. Hij vroeg zich ook wat er gaat gebeuren als het medisch personeel zijn dreiging met staking nu, wegens wanbetaling, uit zal voeren.
  De repliek van de DG was ietwat ontnuchterend. “Herinner je wat je vroeger op school leerde: je moet oorzaak en gevolg van elkaar onderscheiden. Zijn er ooit stakingen geweest die tot ebola hebben geleid? Hein? De zaal viel stil, diep nadenkend wat hij bedoelde. Maar hij draafde gewoon door om niemand de kans te geven te argumenteren dat dit niet de vraag was, wel dat er veel tijd is verloren gegaan door een staking die perfect had kunnen worden vermeden door het personeel correct te betalen. Net zo goed als de stakingsaanzegging van nu meteen zou worden opgelost door gelijk loon voor gelijk werk te betalen aan iedereen. Maar dan moet de verantwoordelijkheid van de staatsstructuren worden erkend, en dat is blijkbaar nog altijd not done in Congo. “Geloof me”, en hij richtte zich tot de burgemeester, “al die mensen hebben de eed van Hippocrates afgelegd en wij gaan ze allemaal stuk voor stuk opvorderen. Niemand zal hier staken!”. Typisch Congolees…

• Dan ging hij uitgebreid in op de vele kritieken die hun team krijgt over Ebola business. De mensen moeten ophouden ons ervan te verdenken dat we het allemaal doen voor ons eigen profijt. Een dame vroeg gisteren nog op een volksbijeenkomst in Beni: moeten jullie nu echt zoveel wagens aanschaffen? Waarop hij triomfantelijk antwoordde: maar dat zijn onze wagens niet. Die behoren toe aan jullie broers, nonkels en neven. Wij huren die alleen maar voor de duur van de crisis. Plaatselijke restaurants die vroeger tien klanten hadden, hebben er nu tachtig. Hotels die tot voor kort drie kwart leeg stonden zijn nu volgeboekt. Wie wint er in de eerste plaats? Dat zijn toch wel jullie!

• Een vraag die zichtbaar moeilijk lag, is deze: hoe komt het dat er, op zo korte tijd, miljoenen dollars worden opgehoest voor enkele tientallen eboladoden, terwijl al vier jaar lang meer dan tweeduizend mensen het leven lieten door de terroristische moordaanslagen van de ADF-rebellen, waartegen niemand wat onderneemt? Hij maakte er zich snel vanaf door te zeggen dat hij geen militair is, dat de strategieën om tegen ebola te vechten voor hem veel duidelijker zijn, en dat, mocht hij van ebola geen prioriteit maken, er wellicht veel meer slachtoffers zouden vallen.

Er was geen tijd genoeg om op alle vragen in te gaan, dus glipte ik met de DG mee naar buiten om, ook voor de ogen (en oren) van de burgemeester en de adjunct-commissaris van de politie mijn vraag te stellen. De DG had immers gezegd dat hij daags na de maffe verklaring van parlementslid Mbindule, dat ebola in een labo is gekweekt om de bevolking van Noord-Kivu uit te roeien, op de radio alles had weerlegd. Maar ik vind dat niet ver genoeg gaan. Ik zei hem dat er nog vele andere stoorzenders zijn die ongehinderd blijven doorgaan, onder meer in sommige protestantse kerken. Dat desinformatie in tijden van ebola een misdaad is, omdat dit menslevens gaat kosten. Tot daar was hij het roerend met mij eens. Maar toen ik hem zei dat die desinformatie niet een kwestie is van individuen, maar dat er een systeem achter zit, en dat dit enkel kan worden gestopt door gerechtelijke vervolging, keek hij naar de wolken en antwoordde: vriend, dat is mijn vak niet. Waarop ik repliceerde: daarom dat ik het zeg waar de burgemeester en politie het ook horen. Maar die trokken de DG al aan de mouw, want er stond hen een drankje te wachten in een zijvertrek. In Congo staatsdiensten verantwoordelijkheden zien opnemen die ten goede komen aan de bevolking? Het blijft een zeldzaamheid.

Vanavond zijn de statistieken van de dag vroeg binnen gekomen, iets na 19uur al. Meestal is dat pas na 23 uur. Na de rustdag van gisteren stijgt de reeks verder: 2 nieuwe bevestigde gevallen en een overlijden in Beni. In totaal dus 131 besmettingen en 90 doden. Daarmee is deze uitbraak officieel de achtste grootste uitbraak aller tijden. De uitbraak van Bundibugyo in Oeganda telde ook 131 besmettingen maar met slechts 42 doden. Dus heeft Congo die nu voorbijgestoken.

Weer 2 nieuwe genezingen, dus 35 mensen hebben ebola overleefd. Het aantal verdachte gevallen stijgt weer naar 14, omdat nu ook in Butembo patiënten worden getest op ebola. Maar ook het aantal gevaccineerden blijft goed vooruitgaan: nu al 7.069 mensen.

Wat betreft de behandeling die alsnog enkel met experimentele medicijnen kan gebeuren: 26 patiënten werden behandeld met mAb 114, Zmapp of Remdesivir. Van deze 26 patiënten, zijn 15 genezen, 6 overleden en 5 nog in behandeling. Met een voorlopige sterfteratio van 29%, in vergelijking met de algemene sterfteratio van 69%, zullen we zeker mogen besluiten dat die medicijnen levens redden. Ze moeten evenwel binnen de eerste zeven dagen van het verschijnen van het ziektebeeld kunnen worden toegediend. Nadien is er niet veel meer aan te doen.

UPDATE 7 september

Na alle commotie van de voorbije dagen eindelijk nog eens goed nieuws. Vandaag geen enkel nieuw geval en geen enkel overlijden! Dat is de eerste keer sinds de uitbraak, denk ik. Ook een nieuwe genezing erbij, zodat nu in totaal 33 personen genezen zijn verklaard. Wel worden nog 9 verdachte gevallen onderzocht. Maar toch, het is even een verademing!

In Butembo hebben de tracing teams al 280 contacten geïdentificeerd, dat zijn mensen die in aanraking kwamen met de twee zieken. Van hen werden al 170 mensen gevaccineerd. Ook in Masereka, de andere uitbreidingszone, is de ringvaccinatie opgestart.

Eindelijk heeft het ebola-team oog voor de taxibrommers! Dat lijken me nochtans hoogst efficiënte overdragers van virussen, zodat ik niet begrijp waarom ze zo lang hebben gewacht. Ook al mag het reglementair niet, je ziet heel vaak taxibrommers passeren met drie of vier passagiers achterop. Die moeten dan zo dicht aansluiten om er niet af te vallen, dat het voor een virus een koud kunstje is om daarvan te profiteren. De verenigingen van taximannen kregen dus onderricht in wat ebola is, hoe het virus zich verderzet, hoe je het kan herkennen. Op de tank van hun brommers kleven nu stickers met de gratis nummers die je moet bellen als je denkt een geval te kennen. Hun vertrek- en aankomstparkings aan de vier kanten van de stad werden uitgerust met handwasinstallaties.

Ik heb vandaag wat rondgevraagd, en het blijkt dus inderdaad dat de protestantse pastors overal spreken van een samenzwering tussen wat ze noemen de laboratoria van de ‘mondialisten’ en de duivel in hoogsteigen persoon, met als doel allerlei virussen aan te maken om de bevolking van Afrika uit te roeien en zo vrij spel te krijgen op het continent. Ook in Bukavu, en zelfs in Nairobi! Nu moet ik nog natrekken of volksvertegenwoordiger Mbindule ook protestant is of niet. Het kan niet anders dan dat hierover door de protestantse hiërarchie overal instructies werden gegeven! Dit is georkestreerde desinformatie! Morgen wordt er in Butembo een wetenschappelijke conferentie voor het middenveld georganiseerd over de laatste innovaties in diagnostiek en behandeling van patiënten. Hopelijk zullen ze het ook hebben over het bestrijden van desinformatie. Zoniet kaart ik het wel aan.

UPDATE 6 september

Angst is een slechte raadgever. Gezond verstand is zijn eerste slachtoffer. Mensen gaan steeds meer dingen doen die het tegenovergestelde bereiken van wat ze zouden willen.

De bewoners van de wijk Ndindi in Beni, sinds die werd uitgeroepen tot nieuw epicentrum van de ebola-uitbraak, slaan in paniek. Ze vluchten alle kanten uit. Ze doen dat bij voorkeur ‘s nachts, omdat ze niet willen worden gezien. Ze willen niet worden tegengehouden. Ze willen niet worden beschouwd als een mogelijke zieke, want ze zijn als de dood voor de ziekenboegen. De verhalen daarover worden alsmaar straffer. Wie daar binnen sukkelt, wordt beroofd van al zijn organen voor de internationale organenmarkt, en je lijk wordt daarom begraven door een met maskers onherkenbaar gemaakt team dat de familie verhindert om de schade door de organenroof vast te stellen. Zover is het gekomen. Dit klinkt als een scenario voor een rampenfilm, maar het is realiteit geworden in Beni.

In Butembo zit de schrik er ook goed in. De verpleger die de eergisteren overleden dame had helpen onderduiken is intussen vandaag zelf overleden. In totaal zijn 195 mensen geïdentificeerd die met hen in aanraking zijn gekomen en die zo snel mogelijk moeten worden opgespoord en gevaccineerd. Daarvoor moet een speciaal team van Beni komen. Vanochtend konden die echter niet tot in Butembo geraken omdat een groep maï maï slaags was geraakt met het leger ter hoogte van Mataba, halverwege de twee steden. Een dag verloren dus door de onveiligheid. Hopelijk wordt er nu snel een permanent team in Butembo zelf gevestigd, want er zal veel werk aan de winkel zijn!

De gouverneur van de provincie Noord-Kivu, Julien Paluku Kahongya, ziet de ernst van de situatie ook in. Maar of zijn manier van communiceren nu het alternatief is waar hij toe oproept, daar heb ik zo mijn twijfels bij. Zijn bericht leest eerder als “ik weet het ook niet meer”.

De statistieken van gisteravond zijn net vrijgegeven: 2 nieuwe bevestigde gevallen, twee nieuwe doden. In totaal dus al 89 doden op 129 besmettingen. Het sterftecijfer stijgt zo naar 69%. Eén van de nieuwe bevestigde gevallen is opgedoken in weer een nieuwe zone: Masereka. Het gaat om een verpleger die in Beni heeft gewerkt, in contact was geweest met een zieke, een vaccin geweigerd heeft en niet wou worden opgevolgd. Zo iemand zou toch beter moeten weten! Door zijn onprofessionele bange reactie opent hij een nieuw gebied voor besmetting!

De inentingen werden toegediend aan 6.486 mensen die in aanraking kwamen met zieken. Onder hen 70 in Butembo. Dat cijfer gaat nu snel moeten stijgen. Vandaag bracht de minister van Gezondheid een mobiel labo naar onze stad, zodat verdachte gevallen snel kunnen worden uitgeklaard.

UPDATE 5 september

Wanneer een Ebolageval wordt bevestigd in een stad met 1 miljoen mensen, zou niemand in de hele wereld vannacht goed mogen slapen - Peter Salama, WGO

Wat we al zolang vrezen is vandaag gebeurd: er is een eerste bevestigd geval van ebola vastgesteld in Butembo. Peter Salama, adjunct-directeur van de WGO tweette: “het goede nieuws is dat het geval snel werd gedetecteerd en dat meteen alle contacten worden opgespoord.” Maar dat is niet wat wij hier horen. Wat verteld wordt, klinkt helemaal anders. Een dame die ziek was geworden in Mangina, het epicentrum van de uitbraak, wilde niet in de gespecialiseerde ziekenboeg belanden, omdat daar de wildste verhalen worden rond verteld. “Wie daar eenmaal binnengaat komt er niet meer levend uit”. Vreemd want zij die het hebben overleefd komen allemaal uit die speciale ETC (Ebola Treatment Centers). Goed bewust dat ze mogelijk ebola had opgelopen, koos ze er toch voor om te vluchten naar Butembo, waar ze onderdook in een klein dispensarium, in de hoop zo onder de radar te blijven van het ebolateam. Zeven dagen later is ze daar gisteren overleden. De verpleger, die een zware deontologische fout had gemaakt, probeerde die nog te verbergen door het lijk op een brommer vast te binden en naar het universitair ziekenhuis te sturen. Daar konden ze alleen het overlijden vaststellen, een staal nemen en een ebolabesmetting bevestigen. Wat er met de brommer is gebeurd, de bestuurder en de persoon die mee achterop zat, daarover vernemen we niets. Stel je voor dat die taximan gewoon nog passagiers rondrijdt…

Het valt op, in de vele persberichten, hoe de cijfers over de bevolking van Butembo variëren van een half miljoen tot 1,4 miljoen. De WGO neemt dan maar het gemiddelde van 1 miljoen. Tekenend is dat, voor de slordigheid van de Congolese overheid. De laatste bevolkingstelling dateert van 1984 en sindsdien heeft niemand er nog een idee van hoe groot de bevolking nog is. Dat zegt ook veel over hoe belangrijk de bevolking is voor de overheid. Zelf heb ik ze ook niet geteld, maar ik schat ze op zowat 700.000 mensen in Butembo. In ieder geval meer dan volk genoeg voor een virus om eens zijn lekker zijn gang te gaan. Laat ons hopen dat het zover niet komt.

In Mabalako en Mangina, de eerste uitbraakregio’s, nemen de spanningen toe. De scholen gaan nog niet van start. Waar de leraars niet staken, weigeren de ouders hun kinderen naar school te laten gaan, ondanks herhaalde oproepen van de overheden. Er is een groeiend wantrouwen naar gezondheidswerkers toe, en dat heeft ongetwijfeld alles te maken met de onverantwoorde uitspraak van parlementslid Mbindule enkele dagen geleden (zie update 29 augustus). In de hoofden van de mensen wint de complottheorie door zijn gebazel aan belang en zoeken steeds meer zieken te ontsnappen aan de medische overheid. Volgens hem is ebola een variant op de massaslachtingen en dus ook aangestuurd dor de centrale overheid in Kinshasa om de bevolking in le Grand Nord uit te roeien. Diezelfde overheid dus die de tegenaanval tegen ebola leidt. Die zouden dus in feite ebola verspreiden in plaats van bestrijden. Uiteraard dat iedereen dan wegvlucht als de mobiele ebolabestrijdingsteams langskomen! Ik snap echt niet dat hij nog niet publiekelijk werd tot de orde geroepen.

De intersyndicale coördinatie van de gezondheidssector in het getroffen gebied maakt zich boos over wat ze een niet te verantwoorden discriminatie van de lokale gezondheidswerkers noemen. Ze krijgen maar een fractie van de premies en vergoedingen waar hun collega’s, die vanuit Kinshasa werden ingevlogen, van genieten, terwijl ze evengoed hun leven wagen. Ze wijzen het ministerie van Gezondheid met de vinger en eisen een externe audit omdat ze vrezen dat sommige hooggeplaatste ambtenaren met hun geld aan de haal gaan. Ook al dreigen ze met staking, tegelijk herhalen ze hun oproep, nu ook speciaal aan Butembo, om steeds overal alle voorzorg te blijven nemen: vooral goed en vaak de handen wassen, voor wie zich in de stad heeft begeven.

Ook nog de balans van de dag: 3 nieuwe bevestigde gevallen en 2 overlijdens (waaronder die van Butembo) brengen het totaal aantal besmettingen op 127 en overlijdens op 87. Het aantal gevallen in onderzoek is teruggevallen op 4.

UPDATE 4 september

De wijk Ndindi in de stad Beni is op dit moment de belangrijkste besmettingshaard van de epidemie geworden, goed voor 70% van de laatste 20 gemelde bevestigde gevallen. Deze situatie hangt samen met het verzet van de gemeenschap in deze buurt om samen te werken met de gezondheidsautoriteiten. Sommige gezinnen hebben lang zieke mensen verborgen gehouden, verzetten zich ertegen dat zorgverleners hun familieden naar het Ebola Treatment Center (ETC) zouden brengen en weigerden zich te laten vaccineren. Er waren ook verschillende gewelddadige incidenten gemeld tegen medisch personeel en gezondheidszorgfaciliteiten. Om de spanningen te verminderen, werd een gemeenschapsdialoog gelanceerd tussen de responscoördinatie en de leiders van de Ndindi-gemeenschap. Daarnaast is er een lokaal coördinatiecomité van buurtleiders opgericht en is er een communautair actieplan ontwikkeld.

Dat is ook te merken aan de cijfers van vandaag: 2 nieuwe bevestigde gevallen in Beni, 1 vermoedelijk geval in Beni (de dode werd begraven door de familie zonder dat een staal kon worden afgenomen) en drie overlijdens, waarvan 2 in Beni en één in Mabalako. De teller staat nu op 124 besmettingen waarvan 85 patiënten zijn overleden. 16 verdachte gevallen worden nog onderzocht. In totaal werden 22 patiënten behandeld met de nieuwe geneesmiddelen. De helft onder hen is genezen, 4 zijn overleden en 7 zijn nog in het ziekenhuis maar maken vorderingen. De medicijnen maken dus wel degelijk een verschil! Hopelijk geldt dat ook voor de vaccins, want 6.134 mensen kregen intussen een prik.

Gisteravond was er een nieuwe aanval van de ADF in een buitenwijk van Beni. Het blijft onbegrijpelijk dat ondanks de de zware aanwezigheid van blauwhelmen en het leger toch nog aanvallen kunnen plaats vinden zo dicht bij het stadscentrum. WGO-directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus noemde dit onaanvaardbaar en deed een oproep om samen het virus te bestrijden in plaats van elkaar.

In Zambia is een ebola-alarm gelukkig weer afgeblazen. De journalist moet alleen zijn huiswerk wat beter maken en juiste cijfers citeren.

UPDATE 3 september

Het voelt toch weer anders aan als ebola dan plotseling toch dicht op je vel blijkt te zitten. Vanochtend hebben twee ebolabestrijders op het stadhuis van Butembo bekend gemaakt dat één van de pas in Beni bevestigde gevallen van ebola kort daarvoor in Butembo had deelgenomen aan een traditioneel feest voor de overhandiging van een bruidsschat voor een aanstaande bruid. Meteen is een vliegende brigade uitgerukt om in onze stad alle mensen te identificeren met wie hij in aanraking kan zijn geweest. Snel konden 37 mensen worden opgelijst, maar daarvan konden tot nu toe slechts 15 mensen worden gevaccineerd. De overigen konden nog niet worden opgespoord.

In tegenstelling tot wat gisteren werd gemeld is de vakbond van leerkrachten dan toch gaan staken, zowel in Mangina als in Oïcha. Ze vragen uitstel van de opening van het schooljaar met een maand en willen dat intussen alle leerkrachten en leerlingen worden gevaccineerd. Er zijn trouwens nog maar weinig inschrijvingen voor dit jaar. Maar ook buiten de ebolazone voert de vakbond actie: SYECO eist de toekenning van het statuut van staatsambtenaar aan alle leerkrachten en de betaling van alle achterstallige loon. Ze hebben de regering tot zaterdag gegeven om hier een antwoord op te geven. Er dreigt dus binnenkort een algemene schoolstaking.

Tenslotte nog de cijfers voor vandaag: 1 nieuw bevestigd geval in Beni, 1 dode, ook in Beni, 2 genezingen, 14 verdachte gevallen in onderzoek. Op 121 besmettingen, nu dus 81 overlijdens. Nog geen keerpunt in zicht dus. Het aantal personen beschermd door een vaccin is opgelopen tot 5.946.

UPDATE 2 september

Lees je niet graag cijfers en heb je liever een visuele indruk van het verloop van de epidemie? Dan doen we weer beroep op onze viroloog van ‘Down Under’ Ian McKay.
In één oogopslag zie je dat deze uitbraak gewoon zijn moordende curves verderzet.

En toch geven de cijfers van vandaag weer hoop: geen enkel nieuw geval vandaag, weer 5 patiënten genezen verklaard, maar wel 12 verdachte gevallen in onderzoek. Ook twee nieuwe overlijdens, zodat nu 80 van de 120 besmette patiënten zijn overleden. In totaal kregen 5.773 mensen een prik en werden 1.739.648 reizigers gecontroleerd op 36 verschillende controleplaatsen.

Uit Oïcha kwam het nieuws dat de vakbond van de leerkrachten een lang onderhoud had gehad met de verschillende religieuze leiders, inrichtende machten van de scholen, die hen hebben kunnen overtuigen om toch ook daar de scholen te openen morgen. Uiteindelijk zijn kinderen beter beschermd op school dan wanneer ze rondzwerven zonder controle. De eerste schooldag zal dus op het hele grondgebied van Congo plaatsvinden morgen.

UPDATE 1 september

Een dubbele verjaardag vandaag: de ebola-uitbraak in Noord-Kivu is een maand oud, en de eerste ebola-uitbraak ooit, ook in Congo, is precies 42 jaar oud. Sommigen beweren dat de middeleeuwse pest in werkelijkheid ebola was, maar we zullen dat maar op rekening van een rijke fantasie zetten. Want hoe zou het virus eeuwenlang kunnen onderduiken om dan ineens in Afrika weer boven te komen?

Alle gekende uitbraken ooit zijn samen op een kaart gebracht, om deze verjaardagen te gedenken.

Veel te vieren, is er nochtans niet. Het virus zet zijn moordend pad gewoon verder aan hetzelfde ritme: 2 nieuwe bevestigde gevallen erbij in Beni (weer in Beni!) en 1 overledene, dat maakt 78 doden op 120 besmettingen. In het labo worden weer 7 nieuwe gevallen onderzocht. In totaal zijn er 11 in onderzoek. Dit is de negende grootste uitbraak van alle uitbraken ooit, maar als dit ritme zich verderzet zal hij zeker de 2007 uitbraak in Bundibugyo voorbijsteken. Daar waren toen 131 besmettingen opgetekend.

Ik kreeg een ooggetuigenverslag van hoe het er tegenwoordig aan toegaat aan de grens met Oeganda in Kasindi. Aan de grens zijn drie nieuwe overheidsdiensten opgedoken waar iedereen langs moet gaan, enkel en alleen maar om een duit in het zakje te doen. Terwijl de onder-de-tafel-tarieven van de reguliere diensten fors omhoog zijn gegaan. Hun logica? Vermoedelijk iets van: in een ebolazone lopen wij als ambtenaren meer gevaar en daar moeten we voor vergoed worden. Waanzin natuurlijk: misbruik maken van een epidemie om de reizigers te melken! Noem mij één ander land waar dit kan bestaan. Ik ken het niet.

UPDATE 31 augustus

Morgen zal het een maand geleden zijn dat de ebola-uitbraak officieel werd aangekondigd. Tijd voor een voorlopige balans. WHO adjunct-directeur Peter Salama (what’s in a name? Salama in Swahili betekent veilig, behouden. Wat een ongewone naam voor een Australiër!) gaf een uitgebreid interview aan IRIN. Hij is gematigd optimistisch dat de uitbraak onder controle is, maar blijft rekening houden met de mogelijkheid dat in de ‘driehoek van de dood’, waar rebellen het normale leven verstoord hebben, mogelijk toch besmettingen ongeïdentificeerd zijn gebleven, van waaruit nieuwe besmettingsgolven kunnen uitwaaieren tot in Oeganda. Anderzijds heeft de inmiddels opgedane ervaring wel degelijk geholpen om snel te reageren. Bovendien werden in deze uitbraak voor het eerst medicijnen gebruikt die een grotere overlevingskans bieden. Ook al gaat het maar om een twintigtal patiënten, toch zijn er duidelijke indicaties dat de vijf gebruikte geneesmiddelen in meerdere of mindere mate een verschil hebben gemaakt. Nader onderzoek zal moeten uitmaken welk van de vijf het meest efficiënt is. Het vaccin dat in de Evenaarsprovincie voor het eerste werd gebruikt, en nu voor de tweede keer, blijkt ook de verwachtingen in te lossen. De hoop groeit dat Congo zo op termijn in staat zal zijn om zelf nieuwe uitbraken aan te pakken.

Vandaag is er weer geen dode gevallen, wel twee nieuwe besmettingen vastgesteld, 118 in totaal nu. En toch nog weer 13 verdachte gevallen in onderzoek. Het einde van de besmetting is nog niet in zicht, maar hopelijk is de dalende trend daarmee ingezet. Als dat zich bevestigt zal deze uitbraak de vierde grootste van Congo blijven.

Om de groeiende weerstand van de bevolking tegen te gaan heeft de Minister van Gezondheid nu aan alle 30 wijkchefs van de stad Beni een mobiele telefoon gegeven, zodat ze meteen als nodig alarm kunnen slaan. De twee overlijdens midden in de stad Beni drie dagen geleden, zonder dat de diensten op de hoogte waren van hun besmetting, mogen zich niet herhalen. Dat zou fataal kunnen worden. Daarom dat de chefs geresponsabiliseerd worden. Ze kregen ook een rondleiding in het ebola-behandelingscentrum, zodat ze zelf kunnen getuigen dat dit niet bedoeld is om de zieken af te maken, zoals sommige geruchten beweren.

UPDATE 30 augustus

In tegenstelling tot de getroffen dorpen in Beni, waar de opening van de scholen op 3 september werd bevestigd, heeft het syndicaat van de leerkrachten van Congo, SYECO, antenne van Oïcha, eenzijdig beslist om daar in Oïcha niet aan het werk te gaan. Ze deden een oproep aan de ouders om hun kinderen thuis te laten.

Ze geloven niet dat enkel het wassen van de handen van de kinderen de ziekte zal buiten de scholen houden. Zij pleiten voor een vaccinatie van alle leerkrachten en leerlingen, zelfs van de hele bevolking. Ze lijken niet te beseffen dat dit wel eens vele maanden zou kunnen kosten, als je ziet dat er sedert 8 augustus nog geen 5.000 mensen konden worden gevaccineerd.

Er circuleren trouwens bizarre geruchten op sociale media over de vergoeding van de ploeg vaccinverleners. Volgens één bron krijgen diegene die uit Kinshasa komen 150$ per dag, terwijl lokale vaccinateurs maar 15$ per dag krijgen. Als die protesteren krijgen ze een ‘hoepel op’-antwoord.

Volgens een andere bron worden verplegers helemaal niet betaald voor hun diensten en rommelt het over een mogelijke staking. Een staking in volle crisissituatie! Omdat er weer ergens iemand in de betalingsketen het geld in zijn eigen zak steekt? Het zal toch niet waar zijn! Laat ons hopen dat dit geruchten zonder grond zijn, hoewel een mens zich in Congo echt aan alles kan verwachten.

Vandaag kwam er ebola-alarm uit een onverwachte hoek: het Meri vluchtelingenkamp voor Zuid-Soedanezen in het uiterste noordoosten van Congo. Er is helemaal nog geen duidelijkheid rond of het wel ebola is. Mocht dat toch het geval zijn, dan zou dit mogelijk om een nieuwe uitbraak kunnen gaan, want Soedanese vluchtelingen hebben in principe geen middelen om te reizen en onderweg besmet te geraken. Afwachten dus wat het labo zegt. Maar zo leeft Congo dus van de ene onzekerheid naar de andere, alsof de permanente politieke onzekerheid nog niet volstond voor dit mismeesterde land.

Dan nog de dagcijfers: 116 besmettingen (+1), 77 overlijdens (status quo), 23 genezingen (+1), 4.851 personen gevaccineerd.

UPDATE 29 augustus

Sinds vorige week wordt volgend bericht gretig gedeeld op whatsapp en andere sociale media:
Ebolavirus: het eten van ajuin wordt aanbevolen.
Een Afrikaans onderzoeker wiens naam we hier niet willen onthullen, zei met overtuiging dat de ui de oplossing voor de ebola-ziekte zou zijn.
Volgens hem volstaat het om de patiënt gedurende 3 tot 7 dagen het volgende recept te laten eten: een ui goed vermalen of pletten in de mortier, men voegt er een theelepel geconcentreerde melk aan toe en een theelepel koffiepoeder (Nescafé). Roer de drie ingrediënten goed om en laat de patiënt dit opeten.
Wat betreft mensen die nog niet ziek zijn, om zich tegen het virus te beschermen, geeft dezelfde onderzoeker aan dat ze dagelijks 1 tot 2 verse uien moet eten.
We hebben het hier niet over propaganda, maar over een oplossing die wordt voorgesteld aan de bevolking van een land dat wordt bedreigd door een epidemie zonder vaccin die nog steeds slachtoffers eist.
NB: De consumptie van uien vernietigt het virus.
Een verwittigd man is er velen waard, geef de boodschap door….
Ik heb gewoon gekopieerd en geplakt, ik bevestig niets hé.

Wat een bizar gevoel voor humor, was het eerste wat in mij opkwam toen ik het bericht binnenkreeg. Maar blijkbaar nemen er zoveel mensen dit bericht ernstig, dat het ministerie van Gezondheid het nodig vond er een poster aan te wijden. Die sturen ze nu rond, samen met het volgende commentaar: Op sociale media doet het gerucht de ronde dat ajuinen eten beschermt tegen ebola. NIET WAAR! Behalve een vieze adem, die misschien mensen op afstand zal houden, geven ajuinen geen enkele bescherming!

Vandaag kende Butembo een vroeg begin van de kiescampagne. Volksvertegenwoordiger Crispin Mbindule had twee dagen lang uitgebreid laten rondroepen via microfoonwagens dat hij meteen na zijn aankomst aan het begin van zijn parlementair verlof een publieke meeting zou houden in het centrum van de stad. Hij staat gekend als een progressief en geëngageerd politicus, maar wat hij vandaag vertelde aan de massa maakt van hem een gevaarlijke populist. Hij riep in zijn speech de minister van gezondheid op om te kennen te geven vanwaar deze ebolabesmetting kwam. In de Evenaarsprovincie was dat van een besmette aap die iemand had opgepeuzeld. Maar hier in Noord-Kivu ziet het er naar uit dat het virus werd gefabriceerd in een labo. Volgens hem. En dat vertelt hij op een moment dat er steeds meer weerstand komt van de bevolking tegen de getroffen maatregelen. Waar stuurt hij op aan? Wil hij de regering beschuldigen het virus te hebben verspreid onder de bevolking van Noord-Kivu? In de VS heb je ook critici die beweren dat ebola een opgeklopte hype is om de mensen zo bang te maken dat ze er hun regeringen zouden toe brengen om de hele bevolking in te enten. Dat zou de vaccinlabo’s van medische multinationals als Merck natuurlijk steenrijk maken. Sommige precedenten in die sector maken dat zelfs nog redelijk plausibel. Maar de beschuldiging van de “Honorable” (zo laat elke volksvertegenwoordiger zich hier noemen vanaf het moment dat ze op de kieslijst staan. Zelfs als ze niet worden verkozen blijven ze met die titel pronken) houdt geen steek. Benieuwd hoe daar morgen zal worden op gereageerd! De strijd tegen ebola treedt deze week in een cruciale fase. Het is nu erop of eronder. Dan kunnen uitspraken als deze worden gemist als kiespijn.

Waarom sterven er meer vrouwen dan mannen aan ebola? Neen, niet omdat ze minder weerstand hebben. Wel omdat ze vaker besmet worden. Het lichaam van een overledene opbaren is vrouwenwerk. De kans dat zij worden besmet ligt dus een pak hoger dan bij mannen. Zo zien we in de statistieken dat van alle bevestigde gevallen 58% vrouwen zijn en van alle gevallen samen (dus inclusief de vermoedelijke gevallen die niet tijdig konden worden bevestigd door een labotest) is dat 60%.

De cijfers van de dag tenslotte (die komen altijd na 23 uur binnen): 1 nieuwe positieve laboproef en 2 overlijdens in Beni buiten een ziekenhuis, vermoedelijke ebolagevallen. In totaal geeft dat 115 besmettingen, waarvan 77 mensen zijn overleden en 22 zijn genezen verklaard. De anderen vechten nog voor hun leven. Ook zijn er weer tien nieuwe te onderzoeken verdachte gevallen. He virus valt dus nog bijlange niet stil. Daarom gaan de vaccinaties onverdroten verder: nu al 4.645 mensen kregen de prik.

UPDATE 28 augustus

Het aantal incidenten met weerbarstige dorpelingen neemt vreemd genoeg toe in plaats van af. In Bela, Ituri, werd een gezondheidscentrum vernield door familieleden van een vrouw van rond de dertig, die werd opgenomen met verdachte symptomen en meteen werd verplaatst naar een gespecialiseerd verpleegcentrum in Mangina, waar ze is overleden. Volgens de familie had ze helemaal geen ebola. Het centrum is nu noodgedwongen gesloten. Twee politiemannen raakten gewond bij het incident. De houten opstelling van de politie op de rotonde werd in brand gestoken. De vaccinatiecampagne, die hier vandaag had moeten beginnen, werd uitgesteld.

Je zou verwachten dat door de volgehouden sensibilisering en communicatie de mensen steeds beter gaan begrijpen waar het om gaat en waarom de genomen maatregelen nodig zijn. Sommige zieken worden verborgen gehouden uit vrees dat ze in de ziekenboeg slecht zullen worden behandeld. De bisschop van Butembo kwam vandaag met een verklaring. Hij bracht voor de tweede keer een bezoek aan Mangina, de getroffen regio, om de mensen het hart onder de riem te steken. Hij liet zich ook in het openbaar vaccineren om de mensen meer vertrouwen te geven in de verpleegteams. Daarbij drukte hij zijn bezorgdheid uit over de houding van een aantal pastors die volgens hem de mensen misleiden in hun preken. In Noord-Kivu woedt al meer dan een eeuw een concurrentieslag tussen de protestantse en de katholieke godsdienst. Vreemd toch, dat ebola dat nu weer doet opwellen.

Een internationale onderzoekscommissie naar de slachtpartijen vond niemand nodig, laat staan er middelen voor op te halen. Daar worden alleen schouders voor opgehaald.

We hebben het hier in Congo ook vernomen: “Vlaanderen neemt zijn internationale verantwoordelijkheid op en maakt 150.000 euro vrij om deze zorgwekkende epidemie te helpen bestrijden en verdere verspreiding te voorkomen. Met deze tweede Ebola-uitbraak op drie maanden tijd is capaciteitsversterking van het Rode Kruis Congo absoluut noodzakelijk”, aldus minister-president Geert Bourgeois. “We steunen hiermee de internationale noodoproep en het actieplan van het Rode Kruis (IFRC). De Vlaamse bijdrage wordt niet geoormerkt opdat deze zo efficiënt mogelijk ingezet kan worden”. Dergelijk teken van solidariteit is goed nieuws voor de bevolking en daar ben ik zelf ook blij mee. Al blijft er toch wel een bittere ondertoon hangen. Het honderdtal ebolagevallen kan immers een wereldwijde bedreiging worden. Dus komt er vlot buitenlands geld over de brug. De meer dan tweeduizend doden die in vier jaar tijd zijn gevallen door repetitieve slachtpartijen die zelfs nu nog steeds blijven doorgaan, daar heeft de internationale gemeenschap nooit naar omgekeken. Die vormden voor de buitenwereld immers geen bedreiging. Een internationale onderzoekscommissie op afsturen als reactie op de inertie en een vermoeden van medeplichtigheid van de Congolese regering, vond niemand nodig, laat staan er middelen voor op te halen. Daar worden alleen schouders voor opgehaald.

Een expertencommissie geleid door UNICEF heeft zich over het verzoek van het middenveld gebogen om de scholen in de regio niet te laten opengaan voor het nieuwe schooljaar. Ze hebben er evenwel voor gekozen om de 250 scholen wel te laten opengaan. Overal zullen mobiele lavabo’s worden ingezet met chloorwater (6 per school), elke school wordt uitgerust met 2 koortsthermometers en ouders, leerkrachten en kinderen zullen extra voorlichting krijgen om zich te beschermen tegen besmetting. Werk voor de boeg!

De laatste cijfers dan: één nieuwe besmetting (totaal 112), géén dode (blijft staan op 75), drie extra mensen genezen verklaard (21 nu al), 4.511 inentingen, maar wel een stijging van het aantal potentiële besmettingen in onderzoek. Het einde is nog niet in zicht.

Wie het vierde situatieverslag van de Wereldgezondheidssituatie wil inkijken, kan daarvoor hier terecht.

UPDATE 27 augustus

Vandaag werden geen nieuwe besmettingen genoteerd! Wel drie overlijdens (75 doden nu) en 4 mensen genezen verklaard (nu al 18 in totaal), waaronder drie gezondheidswerkers. Het aantal gevaccineerde mensen groeide aan tot 4.130.

Door de stijgende spanningen met familieleden van overledenen vond vandaag in Beni een grote vergadering plaats met de burgemeester, de notabelen, de traditionele chefs, de wijk- en celhoofden, de jongerenorganisaties en de koepel van het middenveld. Meer dan 350 aanwezigen kregen detailinformatie over de ziekte en het waarom van de getroffen maatregelen. In een sessie die 4,5 uur duurde, konden alle vragen en bezorgdheden openlijk worden besproken. Dat leidde uiteindelijk tot een gedeeld engagement onder de vorm van een actieplan rond de drie grote knooppunten: alarm slaan bij vermoedelijke besmetting, opvolging van de mensen die in contact kwamen met een zieke en dus potentieel ook besmet kunnen zijn (op dit moment 2.445 mensen!), en hoe een waardige en beveiligde begrafenis organiseren. Hopelijk zal dit de spanningen wegnemen.

UPDATE 26 augustus

Social Science in Humanitarian Action, een platform voor ontwikkelingscommunicatie, heeft tot doel netwerken van sociale wetenschappers met regionale en thematische expertise op te zetten om snel op de vraag naar toegankelijke inzichten, analyses en adviezen te kunnen inspelen, met het oog op een betere opzet en uitvoering van de sociale en communicatiedimensies van noodmaatregelen. Nadat eerder al een briefing verscheen over de context van de provincie Noord-Kivu, is er nu een tweede briefing uitgebracht over de risico’s die verbonden zijn aan de plaatselijke gebruiken bij begrafenis en rouw.

De dagcijfers bevestigen nog maar eens dat het virus niet versaagt. Vier nieuwe besmettingen en twee overlijdens. In totaal 111 zieken waarvan 72 het niet hebben overleefd. Het aantal gevallen in Beni groeit: een slecht teken. In het dichtbevolkte stedelijke milieu, waar ook zowat 30.000 interne vluchtelingen onderdak hebben gevonden bij vrienden en families, zal het moeilijk zijn het virus snel uit te roeien.

Vandaag raakte bekend dat er gisteren een incident is geweest in Bunia met de familie van een man die was overleden nadat hij bloed had overgegeven. De familie wilde het lichaam recupereren, maar het ziekenhuis wou dat niet vrijgeven zolang de laboresultaten niet bekend waren. Er ontstond een handgemeen waarbij de politie waarschuwingsschoten en traangas heeft moeten schieten om de gemoederen te bedaren. De laboresultaten van vandaag toonden aan dat het niet om ebola ging en het lichaam kon worden vrijgegeven, ook al ging ook dat niet zonder geweld. In regio’s die verder afliggen van het epicentrum is er dus nog veel werk aan de winkel om de mensen goed in te lichten over de risico’s en de do’s and don’ts. Je mag er niet aan denken wat er had kunnen gebeuren indien de patiënt wel was overleden aan ebola en de familie er was in geslaagd het lichaam naar buiten te sleuren…

UPDATE 25 augustus

Het wordt stilaan voor iedereen duidelijk dat de “goede werking van het bewakingssysteem dat werd opgezet door de directie-generaal ” van het ministerie, zoals in de eerste nota van de minister stond, een flagrante leugen was. De WHO heeft een grafiek vrijgegeven die overduidelijk aantoont dat er drie maanden zijn overheen gegaan eer dat bewakingssysteem doorhad dat er een nieuwe uitbraak aan de gang was! Op dat moment werd in de Evenaarsprovincie volop strijd geleverd tegen een andere uitbraak. De eerste dode dateert van eind april. Pas op 1 augustus ging de alarmbel. Laat ons hopen dat iedereen daar de juiste lessen uittrekt, en dat er op dit moment geen uitbraak is in de Haut-Katanga, die over drie maanden pas zal worden gedetecteerd.

En dan hebben we nog de statistieken van de dag: twee nieuwe gevallen, drie overlijdens en weer drie patiënten genezen verklaard. Zo komen we aan 107 gevallen, waarvan er 70 overleden zijn en 14 genezen. De 23 anderen vechten nog voor hun leven. De vaccinaties gaan stevig door: 3.481 mensen kregen een prik. Maar het wordt blijkbaar toch nog even afwachten tot de resultaten van de ringvaccinaties zich ook gaan vertalen in het stilvallen van het aantal nieuwe besmettingen.

In een dispensarium van de gezondheidszone Beni waar drie gevallen werden gerapporteerd, zat er niets anders op dan de hele inboedel te verbranden en het gebouw grondig te ontsmetten om de omwonenden te behoeden tegen besmetting.

UPDATE 24 augustus

Vandaag 4 nieuwe doden erbij, waarvan één niet door een labo kon worden bevestigd. Het totaal aantal overlijdens komt zo op 67 te staan. Ook zijn er 10 nieuwe verdachte gevallen in onderzoek.

In totaal zijn nu 11 van de 77 bevestigde ebola-besmetten genezen verklaard, terwijl 39 onder hen zijn gestorven. Het aantal gevaccineerden bereikte vandaag het aantal van 2.957.

De Wereldgezondheidsorganisatie gebruikte het geval van een besmette arts van Oïcha om haar vrees gestalte te geven. Dit stadje ligt nog wel aan de grote weg, maar krijgt heel frequent een aanval van de rebellen te verwerken. Er is vandaag een ploeg naartoe getrokken onder zware bewaking van leger en blauwhelmen en ze vonden de zieke dokter, die intussen met 97 mensen in aanraking was gekomen. Die allemaal opsporen met die permanente dreiging van een aanval is wel erg stresserend werken. Wat ze vooral wilden onderlijnen is dat er mogelijk in de ‘driehoek van de dood’, waar de rebellen actief zijn, op dit moment nog besmette mensen zijn die ongeweten het virus doorgeven. De WGO is er absoluut niet gerust in en vreest dat er nieuwe gevallen zullen blijven opduiken vanuit contacten met niet gelokaliseerde en onbereikbare zieken in de gevarenzone. Sommige artsen denken daarom dat het wel eens vele maanden zou kunnen duren eer deze epidemie zal stilvallen.

Er was weer even paniek in Oeganda. Velen dachten dat het eerste ebolageval Kampala had bereikt, maar het ging ‘slechts’ over een geval van Krim-Congo hemorragische koorts. Nog een virale ziekte met 40% kans op overlijden… En toch is iedereen opgelucht. Behalve de familie van de afgestorvene natuurlijk…

UPDATE 23 augustus

De eerste dag dat er geen nieuw geval wordt gemeld! Zou dit het begin kunnen zijn van de afvlakking van de curve? Wel 6 nieuwe verdachte gevallen, terwijl die van de dag ervoor nog niet uitgeklaard zijn. Weer zijn er twee bevestigde gevallen overleden, zodat de teller voor de eboladoden nu al op 63 staat. En 2.613 mensen in totaal kregen een vaccin. De voorraad was er bijna doorgedraaid. Gelukkig is er net op tijd een nieuw lot geleverd van 6.480 nieuwe vaccins.

Het georganiseerde middenveld van de stad Beni deed een oproep om op 3 september de scholen in het getroffen gebied nog niet te openen. “De leerlingen verplaatsen zich om naar school te gaan en kunnen het virus zo verspreiden. Kinderen zitten vaak met 3 of 4 samengeperst op een bank. Tijdens de speeltijd wordt er geravot en kan niet worden voorkomen dat er lichamelijk contact is. Dan is het beter alle kleuter-, primaire en secundaire scholen te sluiten tot het officiële einde van de uitbraak wordt afgekondigd.”

In Colorado, USA, werd een man, die enkele dagen geleden is teruggekeerd uit Congo, in quarantaine gelegd nadat hij onwel werd. Het is nu wachten op de laboresultaten, maar de kans dat het effectief ebola zou zijn, lijkt redelijk klein.

UPDATE 22 augustus

Weer twee doden en een zieke verpleger erbij. Dat maakt 103 besmettingen waarvan er 61 zijn overleden. De mobiele labo’s kunnen nu voor alle verdachte gevallen binnen de 24 u uitsluitsel geven. De vaccinaties schieten eindelijk wat beter op: 2.179 mensen kregen een spuitje.

De ministerraad van Congo heeft vanochtend beslist om sensibiliserings- en preventieacties uit te breiden naar alle regionale transportcorridors. Je mag er niet aan denken dat een besmettelijke vrachtwagenchauffeur zijn dodelijk spoor zou trekken in de regio…

EU Ambassadeur Bart Ouvry, de adjunct speciale vertegenwoordigster van de SG van de VN Kim Bolduc en Minister-Raad voor ontwikkelingssamenwerking van de Belgische ambassade Annelies De Backer hebben een bezoek gebracht aan Beni waar ze de verzorgende teams hebben ontmoet en een ebola-behandelingscentrum hebben bezocht. Goed dat de Belgische en Europese overheden ook hun betrokkenheid tonen.

UPDATE 21 augustus

Dit is toch wel heel bijzonder nieuws!

Professor Jean-Jacques Muyembe, de directeur-generaal van de INRB (Nationaal Instituut voor Biomedisch Onderzoek), zei dat tot nu toe 10 patiënten een behandeling (mAb114) hebben gekregen via een infuus. Dat duurt maar één uur. Alle tien patiënten zijn aan de beterhand en er is al sprake van dat de eerste over enkele dagen het ziekenhuis zal kunnen verlaten. De actieve stof mAb114 werd ontwikkeld in de Verenigde Staten van een bloedstaal van een ebola-overlevende in Kikwit, DRC, in 1995 en was 100 percent efficiënt wanneer getest op apen. Nu dus blijkbaar ook op mensen, hoewel het nog te vroeg is om nevenwerkingen te kunnen uitsluiten. Muyembe zei ook dat nog vier andere behandelingen door de WHO zijn goedgekeurd (Zmapp, Regeneron, Remdesvir en Favipiravir) en zullen worden uitgetest. Dit zou wel eens een levensreddende doorbraak kunnen worden!

En dat zou zeer welkom zijn. De medische statisticus Ian Mackay is er weer in geslaagd een erg sprekende statistiek te bedenken. Een vergelijking van de curves van deze uitbraak met de vorige in de Evenaarsprovincie, gewoon wat betreft het aantal door een labo bevestigde besmettingen. Je ziet in één oogopslag dat deze nieuwe uitbraak nog volop aan zijn opmars bezig is en nog niet aan afvlakken denkt!

De cijfers van vandaag staan daar nog niet bij: weer 6 nieuwe bevestigde gevallen en 4 overlijdens van eerder bevestigde gevallen. De teller staat nu op 102 gevallen waarvan 75 bevestigd door een labo (de grafiek hierboven blijft dus even hard stijgen) en 59 overlijdens. In totaal zijn al 13 gezondheidswerkers besmet geraakt waarvan er één is overleden.

UPDATE 20 augustus

De cijfers van de dag komen hard aan. Vijf nieuwe verdachte gevallen en vijf overlijdens van bevestigde gevallen. In totaal zijn nu dus 96 besmettingen opgetekend waarvan er 55 overleden zijn.

Gelukkig is er ook goed nieuws: in totaal zijn inmiddels 5 mensen genezen verklaard. Die zijn door het oog van de naald gekropen.
De vaccinaties gaan onverdroten verder en nu werden in totaal al 1.273 mensen ingeënt.
Voor het eerst hebben de labos alle achterstand weggewerkt. Alle gevallen die nog in onderzoek zijn, zijn nu nieuwe gevallen.
De verdachte gevallen van Goma zijn allemaal negatief gebleken, zodat die kolom terug uit de tabel kon verdwijnen.
Tenslotte: vanaf vandaag zijn alle gezondheidszorgen in de zeven gezondheidscentra van Mabalako effectief gratis. De andere zones volgen snel. Dat zal de zieken aanmoedigen om zich snel te laten verzorgen.

UPDATE 19 augustus

Weer een nieuw bevestigd geval en een overlijden, allebei in Mabalako. Dus zijn er 91 besmettingen waarvan 50 mensen gestorven zijn.

De tabel toont dat het aantal nog te onderzoeken patiënten blijft dalen. Laat ons hopen dat dit een voorteken is van de daling van het aantal nieuwe gevallen. Het Ministerie meldt dat van enkele historische overlijdens intussen kon worden aangetoond dat het niet om ebola ging. De cijfers zullen later dus worden aangepast. Maar dat betekent ook dat de mensen die met hen in contact kwamen kunnen worden geschrapt van de lijst van potentiële besmettingen. Hun aantal is zo gedaald van 2.157 naar 1.609. Onder hen zijn er 26 die zich in de rode zone bevinden. Zij worden toch ook wel opgevolgd door lokaal gezondheidspersoneel, die hun toestand telefonisch doorgeven.

In twaalf dagen tijd werden intussen 873 mensen gevaccineerd.

In de groupement Baswagha-Madiwe maken de mensen zich zorgen dat er bij hen nog geen mobiel lab staat opgesteld. De mensen van Mangina komen zich bij hen bevoorraden aan levensmiddelen, maar er is geen controle, zoals dat op andere plaatsen wel het geval is. Vorige vrijdag was er in het zuiden van de provincie Ituri al een plaatselijke betoging tegen de traagheid waarmee patiënten werden overgebracht naar verzorgingsruimtes en voorzien van voedsel.

Het blijft afwachten welke richting deze uitbraak nu verder zal uitgaan.

UPDATE 18 augustus

Ebola blijft onverdroten zijn opmars verderzetten. Vandaag staat de teller op 90 besmettingen waarvan er 49 zijn overleden.

Twee punten van troost: alle nieuwe gevallen situeren zich in de kring van mensen waarvan bekend was dat ze in aanraking kwamen met het virus. Opnieuw is er een gezondheidswerker onder hen. Maar er zijn dus geen nieuwe haarden van uitbraak. En het tweede punt is dat het nieuwe verdachte geval van Butembo negatief is gebleken. Hout vasthouden!

Nu er ook in Goma verdachte gevallen worden gesignaleerd, heeft het grote referentiehospitaal een isoleerruimte voorzien voor de duur die nodig is om uitsluitsel te krijgen van de labotesten. Een ooggetuige die er 48 uur moest verblijven, trekt in de media aan de alarmbel over de uiterst onhygiënische toestanden in de geïmproviseerde ruimte: “daar moet je wel ziek worden!”. De journalist vraagt zich af wie het geld, bedoeld voor deze ruimte, in zijn eigen zak heeft gestoken.

UPDATE 17 augustus

De Wereldgezondheidsorganisatie is niet zeker dat alle besmettingskanalen van ebola al zijn opgespoord en in kaart gebracht. Koortsig wordt verder gezocht naar mensen die in contact kwamen met bevestigde besmette patiënten. De vrees blijft reëel dat het virus verder woekert in zones die té onveilig zijn om te betreden, zonder dat we ons daar van bewust zijn. In totaal zijn er nu al 2.157 mensen opgetekend. Terwijl die allemaal van zeer nabij moeten worden gevolgd om snel in te grijpen bij de eerste symptomen, moet het team van meer dan 100 medewerkers ook alert blijven voor nieuwe gevallen en de vaccinaties verderzetten. Meer dan 500 mensen kregen intussen hun spuitje.

Opnieuw zijn er verdachte zieken gesignaleerd in Goma, Beni en Butembo. Dat wordt weer afwachten wat het wordt. Fingers crossed.
Het aantal bevestigde gevallen stijgt nu snel, vooral in Mabalako. Twee van de negen zijn gezondheidswerkers. Er zal een nieuwe behandelingseenheid moeten worden bijgezet, want de bestaande heeft een capaciteit van 50 bedden.
In total zijn er nu al 87 gevallen gesignaleerd, waarvan 47 zijn overleden.

In Zimbabwe was er ook even paniek. Een vrachtwagenchauffeur die een maand geleden in Congo was, is ineengestuikt op een parking en overleden. Ebola werd meteen gevreesd maar het bleek om meningitis te gaan.

UPDATE 16 augustus

Het derde laboresultaat uit Oeganda is ook negatief! Nog één.
En drie verdachte gevallen op het eiland Idjwi in Zuid-Kivu testten ook negatief.
Het is elke keer toch weer bang afwachten!

In Butembo heeft de burgemeester beslist dat alle mensen die de stad binnenkomen langs de hoofdwegen verplicht worden zich de handen te wassen en de temperatuur te laten meten. Eerder had de bisschop al beslist dat tijdens de erediensten de vredesgroet, waarbij kerkgangers hun medegelovigen handenschuddend vrede toewensen, tijdelijk verboden is.

De cijfertabellen die ik eerder publiceerde laten geen visuele indruk achter. Je moet echt de cijfers lezen en gaan puzzelen om ze te interpreteren. Ian Mackay, een Australische viroloog, vond het nodig om die cijfers te laten spreken. Hij bedacht een manier om in één oogopslag een idee te krijgen van de situatie. Vele anderen hebben ook al allerlei grafieken bedacht, maar die van hem zijn geniaal. Kijk maar even mee aan de rechterkant: apart per locatie tekent hij de grafieken uit van de verdachte gevallen, de waarschijnlijke, de bevestigde en de dodelijke, en ook het totaal. Waar de lijnen dicht bij mekaar liggen, krijg je een indruk van orde en controle. En inderdaad, in Mandima en Butembo is alles behoorlijk onder controle. Het beeld straalt rust uit.

In Beni wilden de lijnen eerst gaan uitwaaieren, maar na een kleine week kwamen ze weer samen: daar is de controle herwonnen.
In Mabalako daarentegen, het epicentrum, waaieren de lijnen nog naar alle kanten uit. Er zijn nog veel verdachte gevallen waar het nog steeds wachten is op de laboresultaten en er komen elke dag vele verdachte onbevestigde gevallen bij. En dat uit zich ook in het beeld: daar is het nog volop crisis. Echt knap bedacht, om aan mensen zonder wiskundegevoel en medische kennis met een eenvoudige voorstelling een impressie te geven van de mate waarin de uitbraak onder controle is.

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft haar reisadvies gepubliceerd voor Oost-Congo. Verrassend en geruststellend voor ons: ze blijft zich verzetten tegen een negatief advies voor reizigers of handel drijven, in tegenstelling tot bv. de Belgische ambassade die een uitgesproken negatief advies geeft: “Er wordt afgeraden zich naar Beni en de getroffen regio te begeven. Als preventieve maatregel wordt de Belgische onderdanen die niet professioneel betrokken zijn bij de strijd tegen de epidemie, aangeraden om de regio te verlaten.” Ieder zijn insteek natuurlijk: diplomaten willen altijd liever de risico’s op problemen zo klein mogelijk houden, terwijl de WGO daar een nuchtere wetenschappelijke kijk op heeft. Blij dat de WGO het met me eens is: gewoon goed de hygiëneregels blijven volgen en uit de buurt van zieken of lijken wegblijven.

En dan nog de cijfers van de dag: de dodentol staat nu op 44. Er zijn 5 nieuwe positieve gevallen bijgekomen, maar het gaat allemaal om mensen waarvan al geweten was dat ze in aanraking waren gekomen met een zieke, waardoor ze ook al werden gevolgd.
Sinds het begin van de vaccinaties op 8 augustus zijn nu al 316 mensen ingeënt.

UPDATE 15 augustus

Twee laboresultaten van Oeganda zijn al binnen: NEGATIEF! Oef!!
Maar er is wel een vierde verdacht geval gesignaleerd in Kasese. Toch nog even afwachten dus…

In Oost-Congo zijn er in één klap 7 nieuwe gevallen bevestigd en viel er weer een dode, de 43ste al. De cijfers tonen nog geen tendens tot afzwakken. Het blijft spannend…

UPDATE 14 augustus 2018

“We staan aan de rand van een epidemiologische afgrond”, zei Peter Salama, onderdirecteur van de Wereldgezondheidsorganisatie. De uitbraak zal eerst nog verslechteren vooraleer ze zal verbeteren.”

“We staan aan de rand van een epidemiologische afgrond. De uitbraak zal eerst nog verslechteren vooraleer ze zal verbeteren.”

Hij deed deze uitspraak toen het tot hem doordrong hoe lang het eigenlijk heeft geduurd, door die staking, eer de eerste ziektegevallen werden doorgegeven. Daardoor zijn vele gezondheidswerkers in contact gekomen met zieken zonder zich te realiseren dat ze zelf het virus doorgaven aan hun patiënten die voor andere kwalen raad zochten. Meer dan 70 gezondheidswerkers werden nu op non-actief gezet, in observatie, tot de 21 dagen incubatietijd voorbij zijn. Zeven van hen zijn intussen positief getest, een achtste wordt onderzocht.

Dat hij wel eens gelijk zou kunnen krijgen werd duidelijk door de eerste vermoedelijke ebola-gevallen die vandaag in Oeganda werden gemeld. Twee Congolezen werden in het grensstadje Mpondwe afgezonderd met hoge koorts en een zwangere Oegandese vrouw is overleden in een ziekenhuis. We wachten in spanning op de laboresultaten.

Ook elders groeit de angst. In de provincie Ituri, waar vandaag een tweede bevestigde ebola-dode is gevallen naast twee verdachte overlijdens, heeft de gouverneur alle jacht op wilde dieren en alle handel in en consumptie van gerookt vlees streng verboden. In Goma heeft de overheid dan weer het dragen van een helm op de taxibrommers tot nader order verboden. Die helm wordt immers van klant tot klant doorgegeven en is dus een uitstekend vehikel voor een virus.

Met 15 bewezen en 27 vermoedelijke ebola-overlijdens is het dodental in Congo nu opgelopen tot 42. ‘Vermoedelijk’ betekent dat het lichaam van de overledene werd begraven zonder dat stalen konden worden afgenomen ter bevestiging, maar dat de symptomen die voorafgingen aan de dood conform zijn aan die van ebola.

UPDATE 13 augustus 2018

Zondag 12 augustus was het paniek in onze wijk. Het lichaam van een overleden man werd weggehaald door volledig ingepakte verplegers. Meteen vlogen de whatsapp-berichten in het rond dat ebola was uitgebroken in Butembo. Maar de dag erop volgde gelukkig het bericht dat laboproeven negatief gaven voor ebola.

Sommige mensen willen beginnen victorie kraaien over het snelle indijken van de ebola en dat de overwinning is behaald. Toch vind ik dat voorbarig. Het bewijs werd vandaag geleverd: een eerste bevestigd ebola-sterfgeval werd opgetekend in Mandima (Ituri): een man die zich wegens hartklachten was gaan laten verzorgen in Mangina en dan terugkeerde naar Ituri. Elke dag komen er toch wel enkele verdachte zieken bij, en elke dag sterven er één of twee zieken. Het is gelukkig niet de gevreesde grote uitbraak geworden, maar het gevaar ligt duidelijk nog overal op de loer en we mogen nu onze waakzaamheid niet verliezen. Zo ziet de situatie er op dit moment uit:

Goed nieuws is dat de eerste patiënte die ebola heeft overleefd genezen is verklaard: een meisje van 13. De familie krijgt psychosociale begeleiding voor haar reïntegratie.
Nog goed nieuws is dat voor het eerst in Congo een aanvang wordt genomen met het uittesten van een therapeutische molecule, Mab 114, resultaat van het onderzoek van Professor Jean-Jacques Muyembe op het bloedserum van een overlever van de ebola-uitbraak van Kikwit in 1995. Vier andere molecules van andere labos wachten nog op goedkeuring door de ethische commissie. Tot nu toe bestaat er geen remedie tegen ebola. Mocht hier een werkzame stof uitkomen, dan zou de ebola-uitbraak van Beni ook een doorbraak op farmaceutisch vlak meebrengen.

Niet ver van het epicentrum van de uitbraak blijven de killers van Beni aanvallen. Zondag vielen nog 7 doden (5 vrouwen en 2 jongelingen, totaal verminkt) en werden 39 mensen ontvoerd en 88 geiten geroofd. Het lijkt wel of de moordenaars het virus een handje willen helpen door vele mensen op de vlucht te doen slaan en zo de verspreiding te bespoedigen…

UPDATE 11 augustus 2018

Geen nieuwe overlijdens vandaag. Enkel de bevestiging dat nu officieel in totaal 22 zieken bewezen ebola-gevallen zijn. In Mabalako is er één meer dan gisteren. De dodentol blijft staan op 38.

Het platform van mensenrechtenorganisaties in Butembo, REDHO, maakt zich zorgen over het feit dat de mensen van Beni en Butembo zich niet houden aan de hygiënevoorschriften in de strijd tegen ebola. “We bezochten de gevangenissen en ontdekten dat de hygiënemaatregelen in de gevangenissen nog niet werden gerespecteerd omdat de gevangenen elkaar de hand geven bij het begroeten, de mensen die de gevangenen komen bezoeken raken hen ook aan bij het begroeten, ze eten zonder hun handen te wassen. We hebben de grote en kleine markten van Beni en Butembo bezocht en er worden geen hygiënevoorschriften in acht genomen. De mensen kopen voedsel, eten, raken elkaar aan en begroeten elkaar alsof er niets aan de hand is”, zei Meester Muhindo Wasivinywa, coördinator van deze organisatie.

“We bezochten de leiders van een aantal religieuze denominaties die geloven dat ze met gebed de ziekte kunnen genezen en dat houdt uiteraard een groot gevaar in. We willen dat religieuze leiders en media gezamenlijke sensibiliseringsprogramma’s uitvoeren. Wij geloven dat de mensen de regels van hygiëne zullen respecteren als ze begrijpen waarom die zo belangrijk zijn,” beveelt Muhindo Wasivinywa aan.

De overheid is klaar om een experimentele behandeling genoemd mAB114 op ebolapatiënten voor het eerst te gebruiken, meldde Steve Ahuka, een viroloog bij het Nationale Instituut voor Biomedisch Onderzoek (INRB) in de hoofdstad Kinshasa. De behandeling werd ontwikkeld in de Verenigde Staten en is gebaseerd op de antilichamen van de overlevende van een uitbarsting van het Ebola-virus in de westelijke Congolese stad Kikwit in 1995 en was 100 percent efficiënt wanneer getest op apen. De ethische commissie gaf haar instemming voor de experimentele behandeling, die over enkele dagen al kan opstarten. Ook andere experimentele behandelingen, met inbegrip van ZMapp, een gelijkaardige antilichamenremedie die door Biopharmaceuticals Mapp in San Diego wordt gemaakt, zou ook kunnen worden gebruikt.

Het Ministerie van Gezondheid heeft met de steun van de Wereldbank een systeem uitgewerkt waardoor aan de bevolking van het getroffen gebied gratis medische zorgen kunnen worden aangeboden. Het is erg belangrijk dat de mensen niet geremd worden door financiële overwegingen als ze symptomen beginnen te vertonen, zowel om hun eigen overlevingskansen te verhogen als om de besmettingsrisico’s beter te kunnen indijken.

UPDATE 10 augustus 2018

Vandaag is weer een zieke overleden in Beni. Dat brengt de dodentol op 38.
Bij 4 verdachte gevallen werd de ziekte officieel vastgesteld. Er werd een labo ingericht in Mangina zodat de testen nu sneller zullen kunnen gebeuren.

UPDATE 9 augustus 2018

Vandaag was het medialandschap in Congo volledig in de ban van de bekendmaking van de kandidaat voor de verkiezingen, gekozen door president Kabila. Daardoor ging er weinig aandacht naar ebola.

IRIN heeft een briefing gepubliceerd met een stand van zaken van de ebola-crisis.

In Burundi heeft de administratie van de grensgemeente Kabarore alle wegen die van Rwanda komen laten afsluiten uit angst voor ebola. De administrator werd meteen de risée van de Rwandezen.

Het Europees Centrum voor Preventie en Controle van Ziektes stelt ons gerust in deze woorden: “De kans dat inwoners van de EU/EEA die leven of reizen in de door ebola getroffen zone in aanraking komen met de ziekte is klein, zolang ze de aanbevolen voorzorgsmaatregelen respecteren.” We gaan er vanuit dat dit dan ook geldt voor Congolezen ;-)

Toch maken we ons zorgen over de toename van het aantal verdachte gevallen in de stad Beni.
Vandaag is ook het 37ste slachtoffer overleden in Mabalako. Goed nieuws kwam er uit Goma: de 2 verdachte gevallen in de grensstad met Rwanda gaven een negatieve labotest.
Zo zien de statistieken er vandaag uit:

UPDATE 8 augustus 2018

Vandaag zijn de zorgverleners gevaccineerd. De ringvaccinaties rond de infectiehaarden zullen nu snel volgen.

Oeganda maakt zich zorgen over besmetting vanuit Congo en heeft 20 artsen opgesteld aan alle grensovergangen om preventief te werk te gaan. Sinds begin 2018 hebben al 92.000 Congolese vluchtelingen de grens met Oeganda overgestoken en het gevaar dat het virus meereist is reëel.

UPDATE 7 augustus 2018

De analyse van de genensequentie van het virus is eindelijk voltooid. Daaruit blijkt dat het virus niet afkomstig is van de de uitbraak in de Evenaarsprovincie in de maand mei. Was dat wel het geval geweest, dan had het virus wellicht een 2.500 km lang spoor dwars door Congo getrokken, met alle gevolgen van dien. Gelukkig is dat dus niet het geval.

Daardoor ook kan de vaccinatiecampagne in principe morgen van start gaan. De koudeketen is intussen geïnstalleerd. Twaalf ploegen staan in de startblokken.
Een duizendtal mensen die met de zieken in aanraking zijn gekomen zijn alvast geïdentificeerd en komen als eerste in aanmerking voor vaccinatie.
De WHO heeft bevestigd dat het op korte termijn kan zorgen voor 300.000 extra vaccins. Prompt roept het georganiseerde maatschappelijk middenveld op om iedereen te vaccineren.
Dan hebben we het evenwel over andere cijfers. Volgens de recente gegevens van OCHA telt de provincie Noord-Kivu zowat 9,3 miljoen inwoners!
Dat is onbegonnen werk en eigenlijk ook niet verantwoord met een vaccin dat nog niet voldoende kon worden uitgetest.

Vandaag zijn nog twee zieken gestorven, de eerste in Beni en de andere in Mabalako, wat het dodental op 36 brengt.

Via een SMS kregen we het volgende bericht van het Ministerie van gezondheid: “Ebola is een gevaarlijke en besmettelijke ziekte veroorzaakt door een virus. Raak een ziek of doodgevonden dier nooit aan en eet het niet op”.
Geen haar op mijn hoofd dat daar aan denkt!

UPDATE 6 augustus 2018

De statistieken bleken niet zo betrouwbaar. Enkele sterfgevallen blijken nog te leven, terwijl er in Mabalako 4 mensen vandaag zijn overleden.
Dat geeft de volgende bijgewerkte tabel:

UPDATE 5 augustus 2018

Het Ministerie van Volksgezondheid begint op 8 augustus met de vaccinatie van de gezondheidswerkers en van de 879 mensen die in aanraking kwamen met de gekende ziektegevallen. Zij zullen 21 dagen lang van nabij worden gevolgd (de incubatietijd van het ebolavirus duurt van 2 tot 21 dagen).

UPDATE 4 augustus 2018

De eerste gevallen zijn gesignaleerd in de steden Beni en Butembo. Ook in Mambasa, een kleinere stad ten noorden van de oorspronkelijke infectiehaard.

Van de 43 zieken zijn er al 33 overleden.

d