“‘Hoe een land met elf officiële talen kan bestaan (en waarom België dat niet kan)’

Voor alle duidelijkheid: op een Zuid-Afrikaans gemeentehuis liggen enkel papieren in het Engels. Moeilijk voor mensen die het niet spreken. Maar kom, een kniesoor die daar moeilijk over doet en verbazingwekkend: bijna niemand doet er moeilijk over. Maar daarover later meer.

Laten we het eerst eens even over taal hebben.

Veel mensen hebben het – foute – idee dat er in Zuid-Afrika vooral van dat grappige Nederlands gesproken wordt (officieel heet die taal trouwens ‘Afrikaans’). Woorden als heisbakkie (lift) of rekenaar (computer) vallen hier wel eens, maar niet veel. Wij wonen immers in Zulugebied en daar spreken ze vooral Zulu (wat had je gedacht?). Het Afrikaans bestaat wel, maar wordt dus niet in heel Zuid-Afrika gesproken.

Grappig feit is dat we gewoon Nederlands kunnen spreken tegen de Afrikaners en dat zij op hun beurt Afrikaans kunnen terug spreken. Het is zoals praten tegen een West-Vlaming: niet altijd even simpel, maar met een beke nen effort gaat het perfect (al dan niet met ondertitels dus). En pas op: dan is een Afrikaner soms nog gemakkelijker te verstaan dan een West-Vlaming.

Maar ze spreken in Zuid-Afrika dus ook 10 andere talen. Als je in een nieuw gebied komt, is een van je eerste vragen: wat spreken ze hier? En alhoewel we niet willen pretenderen om die 10 al-dan-niet kliktalen te kunnen spreken, is het toch leuk om ‘hallo’ te kunnen zeggen in de plaatselijke taal.

Dus: wie spreekt wat? Om dat te kunnen inschatten moet je de Zuid-Afrikaanse geschiedenis er eens op nalezen lezen, want de talen zijn hier een doorslagje van het verleden.

Bijvoorbeeld

• De Nederlanders (‘Afrikaners’) zijn doorheen de geschiedenis weggetrokken van de Kaap en hebben zich gesettled in de provincies die nu de Freestate en North-West zijn. In die provincies spreken de meeste blanken dus Afrikaans.

• De Engelse blanken hebben in hun zucht naar goud en diamant iedereen verslagen die ze konden vinden en kregen zo uiteindelijk de heerschappij over heel Zuid-Afrika. De meeste andere blanken en zeker de blanken in Zulu en Xhosa-gebieden spreken Engels.

• De zwarte, coloured en Indische bevolking spreken de overige 10 talen, waarvan het Zulu veruit het belangrijkste is. Maar veel mensen spreken ook gewoon Engels hoor.

Om die 10 verschillende ‘niet-blanke’ talen wat te kunnen managen, hebben de inwoners een soort Esperanto ontwikkeld. Maar dan een succesvolle variant daarvan: de Sisatale (je moet het me vergeven als ik het fout schrijf). Het is vreemd soort mengelmoes waar ik soms ook iets van begrijp omdat er ook af en toe een Engelse woord in opduikt.

Conclusie is dus: kom je ons bezoeken in Rietvlei, dan spreek je Zulu tegen de zwarte bevolking en Engels tegen de blanke. Maar kom: de opgeleide Zulu spreken ook een aardig woordje Engels. En je geraakt altijd een heel eind weg met handen, voeten en een glimlach.

Een smeltpot van talen dus, en dat geeft nooit problemen.

• En toch vloeit in Zuid-Afrika ook geld van de rijke naar de arme provincie.

• En toch krijgen mensen hier administratieve papieren in een taal die ze niet begrijpen.

• En toch worden mensen geregeerd door politici die hun taal niet spreken

En toch heb je hier nooit een Brussel-Halle-Vilvoorde. Nooit een Vlamingen-Walendiscussie.

En weet je waarom? Omdat ze hier andere problemen hebben.

• Hier speelt de tegenstelling blank-zwart.

• Hier heeft 37% van de 15-30 jarige vrouwen in Kwazulu-Natal HIV.

• Hier leven mensen in krottenwijken zonder water en elektriciteit.

• Hier zien vaders hun gezin een jaar niet omdat ze moeten gaan werken in de mijnen om een beetje geld te verdienen.

• Hier zijn op een bevolking van 33 miljoen werkbekwame mensen, 14.5 miljoen mensen niet economisch actief. De werkloosheidsgraad is 30%

Een discussie over taal? Daar lachen ze eens smakelijk om.

Domme Belgen, waarom zou je daarover discussiëren? Hebben jullie dan geen echte problemen?

• Auteur: Toon Verlinden: about.me/toonverlinden

• Blog: Hangmatdagboek.be / thefloorisyours.be