“‘Wat kan jij doen voor nieuwkomers? ‘Onverschilligheid kan niemand zich permitteren’’

Pexels (CC0)

Ze botst er vaak mee op muren, maar sinds OKAN-leerkracht Lies Gallez met haar blogberichten de wereld waarin vluchtelingen en migranten leven dichter bij ons brengt, krijgt ze evengoed regelmatig de vraag van mensen of ze ook iets kunnen doen. En daarop zegt ze volmondig ‘Ja!’.

Begin 2019 schreef ik mijn eerste blog voor MO* over de ervaringen die ik had met de asielprocedures en vluchtverhalen van niet-begeleide minderjarigen. En ik bleef schrijven, want er blijven verhalen bij me binnenstromen via mijn job als OKAN-leerkracht. Het zijn vaak verhalen waarvan ik vind dat iedereen ze moet horen.

Nadat de blogs online staan, stellen mensen, zowel bekenden als onbekenden, me vaak de vraag of ze ook iets kunnen doen? Of ze kunnen helpen? Ik word altijd blij van die vragen. En wil ik hier volmondig ‘ja’ zeggen. Iedereen kan iets doen. En met elke ja en elke grote of kleine actie die daarop volgt, kunnen we meer doen dan we denken. Niet dat we zo de hele wereld zullen veranderen, maar we kunnen in ieder geval iemands wereld veranderen, en dat is heel veel.

Erover praten is een mogelijk begin

In de eerste plaats kun je over de verhalen, de blogs en de artikels die je gelezen hebt praten. Deel de verhalen met elkaar. Deel ze met jouw wereld en alle mensen die daarin bestaan: je familie, je kinderen, je buren, je vrienden, je leerlingen, je baas, je collega’s. Wat er gebeurt als je deelt, is dat je op die manier de vele vooroordelen en clichés rond asiel- en migratie jouw wereld uithelpt.

Onverschilligheid kan niemand zich permitteren als het over mensenlevens gaat.

Een bijkomend gevolg is dat jij je met de verhalen verbindt en op die manier onrechtstreeks een symbolisch, maar noodzakelijk hart onder riem steekt voor de asielzoekers, niet-begeleide minderjarigen en mensen op de vlucht.

In het delen zal je, net zoals ik, op muren botsen van mensen die het liever niet horen, niet geloven en niet willen weten. Mensen die het liefst de andere kant op blijven uitkijken. Mensen die vanuit angst handelen en praten. En mensen die al een mening hebben zonder de feiten te kunnen.

Heb in dat geval begrip voor die angst, in de kern ervan zit vaak onwetendheid. Onwetendheid is een manieer om de wereld buiten houden. Wanneer je deelt, breng je de wereld en dus de feiten steeds opnieuw bij jezelf en de andere binnen.

Muren en andere meningen

Ik wil daar graag aan toevoegen dat het uiteraard frustrerend, moeilijk en soms zelfs ook pijnlijk is om op die muren te botsen. Maar wanneer de menselijkheid en de menswaardige behandeling van asielzoekers en vluchtelingen op het spel staat, is het blijven botsen met andere meningen – door het delen van hun verhalen – een prijs die ik zonder aarzelen wil betalen.

Ik bedoel, als ik niet over de verhalen zou schrijven, zou ik op den duur een onverschillige houding beginnen aannemen tegenover de verschrikkelijke lijdensweg van sommige mensen op de vlucht. Onverschilligheid kan ik me niet permitteren als ik het over mensenrechten heb. Onverschilligheid kan niemand zich permitteren als het over mensenlevens gaat.

Wat nu een muur is, kan door mijn enthousiasme een deur worden. En dus blijf ik delen.

Zelf geef ik vaak lezingen in hogescholen aan toekomstige leerkrachten. Ik vertel hen hoe het eraan toegaat in de OKAN-klas, hoe ik lesgeef, welke leerlingen ik in de klas heb. Ik heb het over de uitdagingen die mijn job met zich meebrengt. Ik neem hen als het ware mee in mijn wereld en dus ook in die van mijn leerlingen.

Vijf jaar geleden merkte ik dat er studenten waren die nog nooit in contact waren gekomen met een anderstalige, vandaag ontmoet ik steeds meer studenten die voor een diversiteitsstage hebben gekozen en die me achteraf vaak veel vragen stellen. Dat stemt me optimistisch. Er ontstaat een dialoog.

Ook dan zijn er soms muren, maar van onverschilligheid tijdens een lezing is er in ieder geval geen sprake. Ik denk ook altijd: wat nu een muur is, kan door mijn enthousiasme een deur worden. En dus blijf ik delen.

Zelf voogd of buddy worden

In de tweede plaats kun je voogd of buddy worden van een asielzoeker of nieuwkomer. Als voogd doorwandel je samen met een niet-begeleide minderjarige zijn of haar asielprocedure en integratietraject. Als buddy, in ieder geval zo is het voor de buddy’s die ik ken, help je het Nederlands aan te leren door samen af en toe een uitstapje te maken en ondersteun je de nieuwkomer bijvoorbeeld bij schoolwerk. Hier staat begeleiding van het integratietraject van de nieuwkomer centraal.

Er zijn mogelijkheden genoeg om een verschil te maken voor mensen op de vlucht. Ken een naam, een leeftijd, een vluchtverhaal. Ken al die feiten. Met feiten leg je de realiteit zoals ze is bloot, meningen verdoezelen net dat wat je er liever niet over weet.

En weet ook dat wat we delen met mensen op de vlucht zoveel is, en in het bijzonder delen we het feit dat we allemaal een hart hebben. Laat er alle mensen en verhalen die je leest en deelt in wonen. Zolang dat nodig is. Elke dag opnieuw. Te beginnen bij vandaag, nu bijvoorbeeld.