“‘Homeparty in Teheran’

Sami, mijn vriendin, had een uitnodiging van Bahar - haar vriendin uit Teheran - gekregen. Bahar hield een welkomsfeestje om haar nieuw appartement in te wijden. Het appartement van Bahar ligt in een chique, hippe wijk in Noord - Teheran, Sa’adat Abad. Wij kwamen bij Bahar aan rond 18:00u waar de drank en het opgeruimde appartement ons verwelkomden. Sami, Bahar en twee vriendinnen van de gastvrouw die hielpen met de voorbereiding van het feestje trokken zich al snel terug in de slaapkamer om zich op te maken voor het feest. Perzische dames maken zich graag op en nemen daar uitgebreid hun tijd voor.

De redenen om zich mooi te maken zijn uiteenlopend. Een eerste reden is dat Iraanse dames in het publiek verplicht zijn om een hoofddoek en bedekkende kledij te dragen. Dus wordt het gezicht van dames heel belangrijk omdat dit het enige is wat zij kunnen en mogen accentueren. Een andere reden is dat cafés, discotheken en danslocaties in het openbare leven niet bestaan en dus krijgen zulke homeparty’s een extra betekenis, men kan er namelijk als vrouw op een normale manier omgaan met mannen of je kan je eens echt mooi opmaken, gewoon voor jezelf. Nog een andere reden is dat zich op- en mooi maken ingebed is in de Iraanse schoonheidscultuur, dat gaat al ver terug. Het gevolg van al die esthetische, culturele en historische fenomenen was dat ik een klein uurtje alleen in de woonkamer zat, te wachten op Facebook dat er maar niet kwam vanwege de krakkemikkige internetverbinding en op de koop toe zonder aperitief, men was mij dat vergeten in te schenken.

De gastvrouw in actie, op een ander feestje (Teheran, 25/02/2016)

© MO*/Jonas Van Weerst​

Ondertussen hoorde ik giechelen, lachen en gieren in de kamer naast mij. Ik had even genoeg van het boek op mijn e-reader en dus besloot ik mij te ergeren aan het trage internet. Toen Sami haar hoofd eens buiten de slaapkamer stak, knarste ik er een ‘Wel niet heel beleefd hé’ uit. ‘Je weet dat dit belangrijk en leuk voor de dames is, heb je geen Facebook ofzo?’ antwoordde ze. ‘Of lees een beetje in je boek?’ Toen ik een kwartiertje later de vier prachtig uitgedoste dames zag, was ik al wat gekalmeerd. Ik bemerkte bij de twee vriendinnen van Bahar veel goud, luipaard en make – up.

Het feestje komt op gang

Ondenkbaar dat eten ontbreekt op een Iraans huiskamerfeestje. Massa’s, in veel te grote hoeveelheden, op het decadente af. Aangezien alcohol drinken in de publieke ruimte niet mag, concentreert de bevolking zich op eten. Eten, te eten hebben, ingrediënten van eten benoemen, het bereiden van eten, het aankopen van eten, zijn staatszaken die men overal in de samenleving aantreft. De mama van Sami vraagt me constant of ik wel voldoende gegeten heb, of ik nog honger heb, of ik nog iets moet hebben om te eten of wat ik morgen misschien zou willen eten. Wanneer ik ’s avonds een gewone boterham eet, maakt de mama zich druk en vraagt aan Sami waarom ze in godsnaam niet voor mij aan het koken is.

Eten en feesten, een gouden combinatie (Teheran, 24/02/2016)

© MO*/Jonas Van Weerst​

Een even interessant en veel voorkomend verschijnsel en ik weet niet of het enkel voorkomt in Iran of in Teheran of dat het iets typisch Midden - Oosten is, is dat mensen hier graag hun mooie dingen laten zien. Eigenlijk een beetje stoefen dus en daar is niets mis mee. Combineer het eten met het stoefen en je komt tot de slotsom dat onze gastvrouw en haar twee vriendinnen het geserveerde eten piekfijn uitstalden, het was een lust om naar te kijken en eigenlijk zonde om sommige gerechten aan te snijden. Ik moet er niet bij vertellen dat meer dan de helft van het geserveerde eten overbleef.

Eén van de eerste gasten waarmee ik aan de praat geraakte was Puja. Puja’s vader was van het zuiden van Iran en zijn moeder van het noorden, maar omgekeerd kon ook. Ze hadden elkaar leren kennen in Teheran en hadden daar Puja gemaakt. ‘Iedereen leert elkaar kennen in Teheran, het ligt in het midden van het land’, grapte hij nog. We kwamen op het onderwerp dat ik de enige buitenlander op het feestje was en dat het voor Sami spannend was geweest om haar vriend aan haar ouders voor te stellen.

Puja’s nicht had ook zoiets meegemaakt. Die nicht kwam van het noorden van Iran, had haar zwarte man in Zwitserland leren kennen en nam hem na een aantal jaar mee naar haar dorp, in de Shomal (de Kaspische kuststreek, ten noorden van Teheran). Wel, daar begon de grap, in haar dorp hadden ze nog nooit in levende lijve een zwarte mens gezien. Zijn nicht heeft zich de volle drie weken dat ze er logeerden, doodgeschaamd. Mensen kwamen aanbellen bij haar ouders om de zwarte man te mogen zien. Allemaal goedbedoeld en vriendelijk en Sami, Puja en ik moesten er eveneens hartelijk om lachen.

Het dansen en het praten

Het feestje ontwikkelde zich, mensen begonnen te praten, muziek werd luider en men viel het eten aan. Bahar had twee flessen Aregh (zelfgestookte drank op basis van druiven) voorzien, twee flessen wodka, twee flessen whisky en twee flessen rode wijn. Dat had haar omgerekend tweehonderdvijftig euro gekost. Alcohol is beduidend duurder hier dan in Europa. Net zoals in België hadden de gasten ook iets mee, bloemen, een flesje wijn of een zelfgemaakt cadeau. Ik kon er niet aan doen, maar ik bemerkte op het feestje een zekere posh - atmosphere. Normaal gezien zijn de mensen iets nieuwsgieriger naar mij, stellen ze meer vragen, zijn ze oprecht geïnteresseerd en komen ze zich spontaan voorstellen. Hier was dit niet het geval, het kon ook aan mijn ego liggen. Achteraf bleek dat Sami hetzelfde gevoel had. Wij zijn van Teheran en jij van Europa, so what, zoiets. Uiteindelijk raakte ik aan de praat, omdat dit nu eenmaal één van mijn specialiteiten is. Zet me naast een telefoonpaal en het zal niet lang duren vooraleer ik er tegen begin te praten, hoor ik vaak van vrienden en familie.

Eten in overvloed, een must op een Iraans huiskamerfeestje (Teheran, 24/02/2016)

© MO*/Jonas Van Weerst​

Eerst had mijn muziek opgestaan, maar Mulatu Astatke, the Kings of Leon en Emir Kusturica met zijn Non Smoking Orchestra hadden weinig succes. De gastvrouw zette opzwepende Iraanse muziek op en de eerste dansers lieten zich gaan. De 25 mensen die er waren begonnen groepjes te vormen en het aantal van die groepjes beperkte zich tot twee. Ik had bijgevolg weinig keuze: me begeven tussen de dansers of me mengen met de praters. Aangezien ik de specifieke dans op Iraanse muziek niet beheerste en ik ook geen zin had me die op dat moment te laten aanleren, was ik veroordeeld tot de praters. Evenmin sprak ik de Iraanse taal en dus creëerde ik geheel op mezelf een nieuwe groep: mijn groep keek naar de dansers, vergezeld met een drankje. Jammer van die gelimiteerde keuze. In België heb je altijd nog de coke - snuivers (meestal in een zijkamertje), de wietrokers (alomtegenwoordig), de over-Game-of-Throne-praters, of de lui die naar de nachtwinkel gaan.

Dansen, dansen, dansen

Ik vond het allemaal uitermate interessant want ik was hier deelachtig aan mijn eerste Iraans huiskamerfeestje. Het dansgebeuren voltrok zich voor mijn ogen maar algauw begon mijn ergste nachtmerrie vorm te krijgen: men vroeg mij om mee te komen dansen. Ik wil de lezer hier duidelijk maken dat ik niets tegen dansen heb (verre van) maar zoals elke mens heb ik een aantal stokpaardjes en dit was er een van: de autonome keuze om te beslissen of ik wil dansen of niet. In Europa ben ik een fervente danser, echter op mijn eigen voorwaarden. Het moet bij voorkeur techno of funk zijn, ik moet gemarineerd zijn in een bepaalde hoeveelheid alcohol en dat proces moet dan ook nog eens allemaal in zijn plooien vallen en dit liefst in cumulatieve volgorde. Kortom, het zit hem in de details. Als die plooien niet goed vallen of de details zijn onvoldoende ingevuld, dan dans ik niet. Ja, dat zelfbeschikkingsrecht op dansen zit er bij mij echt ingebakken, ik weet niet waar dat vandaan komt.

De Iraanse opvatting over dansen zou niet misstaan in een boek als de Bijbel en komt neer op: ‘Gij zult dansen.’

Iraniërs, en bij uitbreiding veel volkeren uit de wijde omgeving van Iran, hebben er een geheel ander idee over. De Iraanse opvatting over dansen zou niet misstaan in een boek als de Bijbel en komt neer op: ‘Gij zult dansen.’ Mensen nodigen elkaar voortdurend uit om te komen dansen, jutten elkaar op, ja, verplichten elkaar zelfs om - als is het maar voor even - te komen dansen op de dansvloer. Ik zag die bui dus hangen en was op mijn hoede. De pientere lezer heeft het al door: mijn plooien en de details, die waren respectievelijk niet goed gevallen en onvoldoende ingevuld. Het onvermijdelijke kwam al gauw op me af in de gedaante van de gastvrouw die me al lachend de hand vroeg om mee te komen dansen. Ik sloeg het aanbod met een vriendelijke glimlach af zonder verder gevolg, maar met het donkerbruine vermoeden dat deze uitnodiging niet de laatste zou zijn. Hoe ze mij verder nog het hof ging maken om te komen dansen, wist ik niet, ik moest op alles voorbereid zijn. Volgende verzoeken zouden waarschijnlijk dwingender verlopen en dat die dwang positief gecorreleerd ging zijn met haar steeds stijgende alcoholgebruik zag een blinde aankomen. Ik had het helaas bij het rechte eind.

Let the beast go (Teheran, 24/02/2016)

© MO*/Jonas Van Weerst​

Ondertussen amuseerde ik me met het observeren van de dynamiek van het feestje en van de interacties tussen de Iraniërs. Mijmerend in mijn analyse van de interacties, was ze daar plotseling opnieuw, de gastvrouw. Ze was potverdorie stilletjes dichterbij geschuifeld en vroeg me een tweede keer - iets formeler nu - om mee te komen dansen met het groepje dat zich op de dansvloer had gevormd. Nu wilde ik echt dat ik tien jaar geleden niet had besloten om te stoppen met roken. Ik zou me dan op het terras bevinden, samen met de rokende praters om te babbelen over de Iraanse gastvrijheid, de zomer in België of vrijheid in Noord Korea. Opnieuw slaagde ik erin om niet mee te gaan naar de dansvloer, deze keer echter bemerkte ik een teleurstelling op haar gezicht.

Ze liet het er daarom niet bij. De derde en tevens meest dwingende poging volgde al heel snel op de tweede. Die derde poging tot dans was meer een poging tot ontvoering, geheel gepaard met trekken aan mijn armen en met de plechtige bezwering dat het haar feest was en dat zij wilde dat ik danste. Het probleem waar ik nu mee worstelde was dat hoe langer ik het aanbod afsloeg, hoe groter de verwachtingen werden en hoe feller de op mij gerichte spot op de dansbühne zou worden. Zuchten, zweten, afzien.

Ik sloeg haar aanval opnieuw af, hoe weet ik niet meer, maar hij was afgeweerd, ik begon hem echter nu echt te nijpen. Hoe moest het nu verder? Ik had geen verdedigingsplan en was op exotisch terrein. De plooien en de details, weet je nog, die waren er niet en zaten er niet aan te komen. De aanvallen volgden zich nu in hoog tempo op, ze had gezien dat ik verzwakt was en ze rook haar kans. Ik hield stand en wel met een beproefde tactiek: blijven zitten waar ik zat en me nog een zoveelste Aregh inschenken.

De vierde poging kwam dan toch, met een tussenpauze weliswaar, maar ik had me versterkt met de Aregh. Ze had het door en wendde een nieuwe tactiek aan, die van de repressie godbetert. Plots verlangde ze van iedereen - inclusief mijzelf – om in het gareel te lopen, iedereen moest komen dansen. Sluw en listig van haar. Ze zweepte iedereen op om zich naar de dansvloer te begeven om op die manier de druk op mij tot een onhoudbaar niveau te tillen. Ik kon niet anders dan respect hebben voor haar gewiekstheid. Mijn besluit stond vast en trok me strategisch terug, naar het toilet, om te veinzen dat ik moest gaan kakken. Alweer een veldslag overleefd en daarmee de oorlog gewonnen, ook al wist ik dat toen nog niet. Want na mijn toiletbezoek op bedrieglijke gronden, deed  de gastvrouw geen poging meer en gaf daarmee impliciet en stilzwijgend haar nederlaag toe. Het zelfbeschikkingsrecht had verdiend gewonnen en dit in een land met een repressief regime dat heel wat dictatoriale trekjes had, zoeter kon een uitoverwinning niet zijn.

Structuur van een Iraans huiskamerfeestje

De mogelijkheid bestaat dat men concludeert dat ik me niet amuseerde op het feestje, maar niets was minder waar. Heel wat zaken waren leuk, het eten was lekker, de drank ging vlot binnen, het gezelschap was initieel afstandelijk maar uiteindelijk heb ik veel gelachen en leuke gesprekken gevoerd. Het allerbelangrijkste van de avond was echter dat ik in het feestje een structuur ontwaarde die ik kon toepassen op latere feestjes.

De structuur zag er zo uit:

Dames maken zich op – volk komt toe – men stelt zichzelf voor – men begint te drinken – men begint te eten – muziek verandert van westers naar Iraans – de eerste dansers doen hun ding – de rest volgt (behalve één Belg die zich focust op de plooien en de details) – de gehele groep danst zich nu te pletter – kleine pauze in het dansen, meestal gepaard met een tweede aanval op het eten – dansen gaat verder – dansen eindigt – er wordt dessert gegeten en thee gedronken – het feestje is officieel gedaan.

Rond twee uur, drie uur of vier uur ’s nachts loopt het op zijn einde en drinken we thee. Het feit dat de feestjes ’s nachts aflopen en dat het feest meestal niet in de ochtend terechtkomt, komt volgens mij omdat men er geen feestverlengende middelen inneemt, waar dat in België of in Europa in veel gevallen de norm is. Het ontbreken van die middelen heeft een gezellig effect en een positieve invloed op de kwaliteit van de gesprekken en op de mate van herinneringen de dag nadien. Ook de combinatie van eten en drinken tegelijk heeft enkel maar voordelen: men kan namelijk veel meer drinken alhoewel je dat ook als een nadeel kan zien als je de prijzen van sterke drank hier in je achterhoofd houdt.

Food, Persian style (Teheran, 24/02/2016)

© MO*/Jonas Van Weerst​

In alle geval, het feestje was gedaan en vier personen bleven over: de gastvrouw, Sami, Soso en ikzelf. Soso (of Sohrab) was een Iraanse jongeman die gewoon nog wat zin had om met mij Aregh shots achterover te slaan. Een persoonlijke gast van de gastvrouw zijnde en bovendien nog eens Europees opgevoed, begon ik die shots te combineren met duchtig alles op te ruimen en weg te zetten, zelfs hier en daar iets af te wassen. Soso was in de war, die had dat niet zien aankomen en vroeg zich waarschijnlijk af wat die gekke Europeaan nu uitsteekt. Ook de gastvrouw vond het eerder merkwaardig en wist niet goed hoe ze met de situatie diende om te gaan. Ze bedankte me de ganse tijd. Ik vertelde haar dat gezamenlijk opruimen na een feestje in mijn vriendenkring normaal was en dat ik er zelfs aan dacht om snel even te dweilen, iedereen had zijn schoenen immers aangehouden. Nu verslikte Soso zich echt in zijn Aregh – shot. Hijzelf zei dat het was omdat hij zich teveel had ingeschonken, maar ik wist wel beter, hij had nog nooit een voorstel tot dweilen aangehoord uit de mond van een man. Niet alle Iraanse mannen zijn zo hoor, ik heb al veel andere exemplaren tegengekomen. Uiteindelijk gingen Sami en ik slapen - na nog een vijftal shots te hebben gedronken. Ik had de dag nadien immers nog een feestje te doen.

Ze mogen er zijn, die Iraanse home party’s.