“‘De ene invasie is de andere niet’

Verpopte larven van de (volstrekt onschuldige) apenvlieg Spalgus Epius

Haneesh KM (CC0)

Het nieuws sloeg in als een raket. Een onbekend maar zeer giftig insect was begin februari vanuit Oeganda het grondgebied binnengedrongen en verspreidde zich nu snel. Het werd gevonden op maniokbladeren, die een zeer populaire groente zijn in Oost-Congo en als gerecht sombe wordt genoemd. Nadien ook op bladeren van de mangoboom en nog verschillende andere gewassen.

Tien jaar geleden waren ze ook al eens gesignaleerd en toen hebben ze papaja’s vernield, wist iemand te melden. Het is vooral de gelijkenis tussen het insect en een menselijk gezicht die iedereen de schrik om het hart deed slaan. Dat kon toch alleen maar kwaad inhouden? Niet aankomen en vooral niet opeten, was de raad die iedereen doorgaf langs alle mogelijke kanalen.

Bladgroenten veranderen in dodelijk gif

Algauw kwamen er getuigenissen van hoe dodelijk het insect wel is als het per ongeluk toch wordt ingeslikt. Geen enkel medicijn is er tegen bestand en je sterft in gruwelijke pijnen. De markt van maniokbladeren stortte in elkaar. Niemand wilde dat risico lopen. Vrouwen die leven van de verkoop van verse maniokbladeren verloren hun inkomen. Ook andere bladgroenten werden niet meer gekocht. De overheid werd opgeroepen om klaarheid te brengen.

De landbouwinspecteur van het getroffen gebied nam eindelijk op 23 februari het woord. ‘Dit insect is als elk ander dat planten eet’, stelde hij de mensen gerust. ‘Insecten in een land kunnen zich mee verplaatsen met reizigers of dieren en zo in een ander land terechtkomen. Dat is helemaal niet ongewoon. Beweren dat het insect eruit ziet als een mens slaat nergens op. Zorg gewoon dat je de groenten goed wast vooraleer ze klaar te maken en verwijder elk insect dat je ziet.’

Hij voegde er nog aan toe dat een plant die te lijden heeft onder de invasie in een paar dagen uitdroogt. ‘Om de verspreiding van deze insecten een halt toe te roepen, moeten maniokboeren alle aangevallen planten ontwortelen en verbranden’, adviseerde nog een landbouwingenieur.

Apenvlieg

De dag erop bracht de wetenschap opheldering. Een onderzoeker van de wetenschappelijke universiteit van Ruwenzori bevestigde dat het insect op geen enkele manier schadelijk is voor de mens. Dat het ook geen nieuw onbekend insect is, maar al door vele mensen in voorbije jaren werd waargenomen. Een migrerend vlindertje, waarvan de rups zich verandert in een pop die aan de bladeren kleeft tot de volwassen vlinder uitbreekt.

‘Het ergste kwaad van dit vlindertje is dat het planten verorbert. Ik heb het zelf al vaak aangeraakt en geen last van ondervonden. In deze eeuw van de technologie volstaat het dat iemand op internet een onwaarheid lanceert, en iedereen neemt het aan als waarheid, zonder enige verificatie.’

De zo gevreesde vijand blijkt een bondgenoot te zijn!

Die opmerking interpelleert me. Ik ga zelf op zoek op het internet, met de wetenschappelijke naam van het beestje, die intussen ook in whatsappgroepen was opgedoken: Spalgus epius.

De vernaculaire naam in het Engels blijkt apefly te zijn, apenvlieg. En dat heeft alles te maken met het apengezicht dat je zelfs zonder veel verbeelding inderdaad ziet in de ongewone vorm van de vlinderpop. Maar wat me nog meer verbaasde is hoe iedereen zo grondig fout kon zijn wat betreft de risico’s die het insect meebrengt.

Geen vijand maar een bondgenoot

Ik kom meteen te weten dat het insect helemaal geen planten eet, maar wel een vijand van de planten: wolluizen. De rupsen zien er zelf een beetje uit als wolluizen, ze hebben diezelfde witte wasachtige substantie op hun lichaam en kunnen gemakkelijk door leken worden gezien als wolluizen, terwijl ze eigenlijk de wolluizen opeten.

Het insect eet helemaal geen planten, maar wel een vijand van de planten: wolluizen.

Haneesh K M (CC0)

Je bent wat je eet, blijkt ook hier uit te komen. Als de papajabomen vol wolluizen zitten trekt dat de vlinder aan die er zijn eieren komt leggen. Enkele weken later vinden de mensen de poppen onderaan de papajabladeren en associëren die met de schade, terwijl het vlindertje net de schade heeft beperkt. Hoe oneerlijk!

Er loopt al enige tijd onderzoek naar de inzetbaarheid van de vlinder in de strijd tegen wolluizen, niet alleen op papaja, ook in koffie en mangoplantages. De zo gevreesde vijand blijkt een bondgenoot te zijn! Ook al is dat nog niet tot de agronomen in Congo doorgedrongen. Hopelijk hebben niet al te veel boeren hun advies gevolgd om de maniokplanten uit te trekken want dat was volstrekt onnodig.

Die andere invasie

Poetin wil de Moskou-gezinde Orthodoxe kerk van Oekraïne beschermen. Voor wie gaat God nu partij kiezen?

Nu zit ik voor mijn scherm te staren naar die andere invasie die begon op de dag dat duidelijk werd dat de insecteninvasie geen gevaar betekende. Ook hier is de waarheid de eerste die sneuvelt. De schuld van de aanval ligt bij de aangevallene. Het motief van de inval overtuigt niet. Poetin heeft jarenlang in redevoeringen benadrukt dat de soevereiniteit van elk land onschendbaar is. Blijkbaar mag alleen hij de soevereiniteit van Oekraïne wel schenden.

De Russische pletwals blijk evenwel niet zo snel te vorderen als ze wilden laten geloven. Dodencijfers en materiaalschade worden verzwegen. Dat voedt vooral de geruchtenmolen. Doelwitten zijn enkel militair, benadrukt Poetin. De beelden tonen overduidelijk hoe ook dat een leugen is.

Rondom mij zie ik mensen reageren vol afschuw. Zij begrijpen dat een nucleaire oorlog in Europa ook hier in het hart van Afrika onnoemelijke gevolgen zou hebben. Ze bidden tot hun God dat hij de Satanraket van Poetin zou tegenhouden. Die zal het beslist wel voor hen opnemen. Ze weten niet dat Putin voor zijn invasie ook religieuze argumenten heeft gehanteerd. Hij wil de Moskou-gezinde Orthodoxe kerk van Oekraïne beschermen. Voor wie gaat God nu partij kiezen?

Meerderheid

Anderen zijn blij: het is niet alleen in Afrika dat bloeddorstige leiders foute beslissingen nemen die schadelijk zijn voor de gewone mensen. Dat ze in het Westen nu maar zelf eens bewijzen dat ze vrede kunnen brengen.

Nog anderen laten zich inspireren door de oorlogsretoriek en moedigen president Tshisekedi aan hetzelfde te doen met Rwanda. Hij moet zich ontpoppen tot een Afrikaanse Poetin en zo het veel kleinere Rwanda een lesje leren dat het voor eens en voor altijd moet afgelopen zijn met al dat gestook aan de grenzen.

De botste commentatoren in mijn omgeving winden er geen doekjes om: laat Poetin met zijn kernwapens afmaken wat covid is begonnen, en de witten uitdunnen tot wij zwarten in de meerderheid zijn. Zonder enig benul van de schade die een kernoorlog aan de mensheid en de planeet zou toebrengen, ook aan Afrika, ook aan henzelf.

Ik zoek een foto van Einstein en combineer die met zijn bekende uitspraak waarvan ik hoop dat ze meer indruk maakt dan mijn betoog. Dat stuur ik voortaan op aan iedereen die me via internet zijn steun betuigt voor de nodeloze, nutteloze, harteloze invasie van Oekraïne en Poetins herhaalde dreigementen met kernwapens.