“‘Journalistiek in Congo’
Twee dagen lang vertoeven we bij de studenten Journalistiek van de Université de Lubumbashi, kortweg de UNILU. We wisselen er onze bedenkingen over journalistiek in België en Congo uit.
De UNILU heeft verschillende campussen, waarvan Media er een is. De aula ‘s zijn gevestigd in lage gebouwen, omgeven door grind en sporadisch een beetje gras waar gepauzeerd wordt. Buiten de gebarsten muren, waardoor soms eens een vogel komt piepen, om ziet de aula er ongeveer uit zoals bij ons. De lector praat door een microfoon die bevestigd is op een betonnen blok, dat dienst doet als bureau.
De opleiding komt ongeveer overeen qua duur. Hier is het wel de gewoonte dat de studenten voor een master gaan, wat betekent dat ze vijf jaar op de schoolbanken zitten. De meesten werken wel al als journalist tijdens hun studies, bijvoorbeeld bij een lokale radio. Hun enthousiasme en motivatie om te kunnen werken is enorm, om naar op te kijken.
De Congolese studenten spreken ons meteen aan. Ze zijn heel vriendelijk en nieuwsgierig en vrijwel meteen worden nummers uitgewisseld. Onze collega’s luisteren aandachtig naar alles en stellen veel kritische vragen, zoals het echte journalisten betaamt. Het is hier de gewoonte dat iedereen zich voorstelt wanneer hij een vraag wil stellen. Als een meisje opstaat en zegt « Bonjour, je suis Bellefille », klinkt er gelach door de zaal. Door Belgen en Congolezen. De sfeer is meteen gezet.
Eerst volgen we een seminarie over de universiteit zelf, gebracht door verschillende leraren en studenten van de richting. Het gaat er allemaal heel officieel aan toe. Overal in Congo, zullen we nog ontdekken. De kerngedachte van de journalistieke opleiding hier is « l’information est un droit pour tous les citoyens », wat wij Belgen alleen maar kunnen aanmoedigen. Alleen hebben ze hier jammer genoeg niet de middelen om het volk die informatie te bieden. Gefascineerd kijken de studenten naar onze geëquipeerde camera’s en fototoestellen, waar zij niet mee kunnen werken. Informatie is hier ook veel minder toegankelijk, omdat de overheid een grote impact heeft. Persvrijheid is hier een relatief begrip.
Bernadette Kapend, de verantwoordelijke van de luisterclub van Katanga, waar ik het later nog uitgebreider over zal hebben, heeft het ook over de beperkte informatietoegankelijkheid. Mensen worden niet genoeg over actuele alsook over sociale problemen. Het belang daarvan is nochtans groot, aangezien volgens haar het aantal aidsslachtoffers beperkt zou kunnen worden dankzij goede communicatie. Gemeenschapsradio’s zijn noodzakelijk, maar die zijn enkel in grote steden van de provincie van Katanga gevestigd. De invloed van de politiek is ook volgens haar te groot. Radio’s melden de bevolking niet wat ze willen, maar zijn beïnvloed door de autoriteiten. Ook stelt zij het begrip ‘citoyen responsable’ voor, want de Congolese burger moet zelf op zoek gaan naar informatie en erom vragen, alsook die informatie in vraag stellen in plaats van ze klakkeloos aan te nemen. Niet alles wat mevrouw Kapend, een vurige vrouw met een hevige spreektstijl, zegt, valt in goede aarde bij onze medestudenten. Ze gaan sterk in de aanval en discussiëren erop los. Daar kunnen wij nog iets van leren.
Tijdens de lunch op de hoofdzetel van de UNILU, waar we de zesde verdieping met de trap bereiken wegens een liftdefect, praten we met de studenten over ons dagelijkse leven. Ze zijn goed op de hoogte van de Belgische politiek en we proberen hen zo goed mogelijk onze communautaire problemen uit te leggen. Ze snappen niet dat wij Vlamingen wel Frans spreken met hen, maar het niet kunnen vinden met de Walen in België.
Als we het hebben over religie, snappen ze niet dat wij niet geloven. Later zullen we ontdekken dat discussiëren daarover nodeloos is, dus we proberen duidelijk te maken dat wij vooral geloven in onze naaste omgeving, onze familie. In Congo is iedereen gelovig. Er zijn zoveel religies hier, alleen al de protestantse kerk heeft tientallen onderverdelingen. Niet geloven in God is onmogelijk. Het eerste grote cultuurverschil dat we tegenkomen op onze reis, en waarmee we nog veel geconfronteerd zullen worden.
Met acht uitverkoren studenten van de UNILU zullen we bezoeken brengen aan verschillende mediastations in Lubumbashi. Meer daarover in het volgende blogbericht.