“‘Koeien beschermen, vrouwen controleren’

Kranten lezen, het is een van de minder exotische onderdelen van de reisreportage, maar zeker niet de minst belangrijke. En ja, de meeste kranten kan je ook thuis, op je computer lezen -maar wie doet dat? Wie in Vlaanderen leest elke dag The Indian Express, The Hindustan Times, The Hindu, The Times of India, The Statesman?

Op de voorpagina’s van de kranten van dinsdag stond overal de in oranje kurta geklede nieuwe Chief Minister van de deelstaat Uttar Pradesh, Yogi Adithwanath, die dik twee weken na zijn eedaflegging eindelijk een kabinetsraad gehouden had. Het grote nieuws was dat zijn regering voor meer dan 360 miljard roepies (5 miljard euro) uitstaande schulden van boeren kwijtscheldt. Zo’n 100.000 boeren zouden daarvan genieten. De andere punten op de agenda gingen over slachthuizen, de bescherming van koeien en de formele goedkeuring van de anti-Romeo-brigades. Over dat laatste, zo dadelijk meer.

Gisteren pikte ik een mij onbekende krant op: DNA (Daily News & Analysis), een krant uit Delhi die in haar titel zowat hetzelfde dna claimt als onze eigenste MO*. Twee opvallende verhalen in het achtergrondgedeelte van de krant. Bladzijde 13 kopt: Women in Tajikistan rebel against Islamic clothing. Bladzijde 14 heeft bovenaan: Now, Kerala bishop wants girls to avoid short clothes.

Het is niet dat we bij MO* profetische gaven claimen, maar soms zitten we er wel boenk op. Met het lentenummer van het magazine, bijvoorbeeld, en het centrale thema van de politiek-ideologische strijd om het vrouwenlichaam. Een citaat: ‘Vanuit diverse hoeken – met stip aangevoerd door de extreem-conservatieve religieuze strekkingen, maar hun ongelovige tegenpolen laten zich niet onbetuigd - wordt voortdurend ingezet op het lichaam, de publieke aanwezigheid, de vrijheden van vrouwen. Zij worden met veel passie gewezen op hun verantwoordelijkheid om de eigenheid van geloof of cultuur te bevestigen of de eer van de gemeenschap te vrijwaren –met of zonder de instemming van die vrouwen.’

De drie verhalen tonen overigens elk op hun eigen manier dat ook de berichtgeving er mee voor zorgt dat de stem van vrouwen over hun eigen lichaam of uiterlijk niet gehoord wordt, of ten minste vervormd wordt.

De inleiding onder de titel van het Tadzjikistan-verhaal maakt meteen duidelijk wat het eigenlijk betekent dat ‘vrouwen rebelleren’: ‘Met de strijd van overheden tegen de hijab, kan de aanbeveling van de regering om te kiezen voor de traditionele Atlas in plaats van de hijab van het vrouwenlichaam een cultureel en politiek slagveld maken.’ De Tadzjiekse overheid is namelijk heel erg bezorgd over de radicalisering van een deel van de bevolking, en daar zijn goede redenen voor: zie de betrokkenheid van Tadzjieken, Oezbeken en Kirgiezen bij Islamitische Staat, zowel in het Midden-Oosten als bij aanslagen in Rusland en Turkije.

De vrouw die de regering voorstaat als alternatief voor de hoofddoekdragende moslima, is de traditionele, gezagsgetrouwe mama. Niet de geëmancipeerde vrouw.

Er zijn ook minder goede redenen: de regering misbruikt die dreiging immers ook om alle oppositie en dissidentie uit te schakelen. De prachtige, kleurrijke zijden ikat-stoffen worden aangeprezen met een verwijzing naar de moeder van president Rakhmon, die ze uiteraard ook droeg. Tadzjikistan veranderde internationale vrouwendag enkele jaren geleden ook in Moederdag. De vrouw die de regering voorstaat als alternatief voor de hoofddoekdragende moslima, is de traditionele, gezagsgetrouwe mama. Niet de geëmancipeerde vrouw.

Het pleidooi van de bisschop van Idukki, Kerala, is dan weer een heel klein beetje geuanceerder dan de titel laat uitschijnen. De bisschop vraagt namelijk dat meisjes die vooraan in de kerk lezingen komen doen een kleed of een rok dragen tot onder de knieën. Hij wil ook dat meisjes een apart stel kleren hebben voor kerkbezoek -en hij of het artikel maakt niet duidelijk waarom dat niet zou gelden voor jongens. Een van zijn priesters gaat wat dat betreft véél verder. Hij zou gezegd hebben dat vrouwen die jeans en t-shirts dragen best in zee verdronken worden. Welke bijbelse ronden hij aanvoert voor die stellingname, wordt niet vermeld.

In een parkje in New Delhi kan het nog wel, in Uttar Pradesh worden koppeltjes lastiggevallen door anti-Romeo brigades

CC Gie Goris (BY NC 2.0)​

De anti-Romeo-brigades, dan. Officieel hebben deze groepjes politiemensen de opdracht om meisjes te beschermen tegen opdringerige mannen, eve-teasers zoals ze hier genoemd worden. Is dat een probleem? Dat is een écht probleem en vrouwengroepen maken er al jaren een punt van. Maar alle berichten maken duidelijk dat de politiemensen, die eerder optreden als vigilantes dan als wetsdienaren, zélf meisjes en hun vriendjes of vrienden lastigvallen.

Volgens de radicale hindoenationalisten proberen moslims namelijk de hindoemeerderheid te ondermijnen door een voor een de meisjes te verleiden en ze dan via huwelijken tot bekering te dwingen.

Sommigen zien er een manier in om ervoor te zorgen dat de kastetaboes in de liefde gerespecteerd worden, anderen linken deze inzet van de politie met het verhaal dat de hindoenationalisten al een hele tijd bezighoudt: de love jihad. Volgens de radicale hindoenationalisten proberen moslims namelijk de hindoemeerderheid te ondermijnen door een voor een de meisjes te verleiden en ze dan via huwelijken tot bekering te dwingen. Ook hier dus: politieke, patriarchale controle over vrouwen en de vrouwelijke seksualiteit.

De krant van donderdag bericht overigens over een standpunt van 22 vrouwenactivisten uit Delhi die oproepen om de anti-Romeo-brigades af te schaffen. Hun suggestie aan de overheid van Uttar Pradesh: ga eens praten met vrouwenorganisaties die al langer bezig zijn met de strijd tegen seksueel geweld en die mechanismes opzetten om een einde te maken aan dat soort zaken. Want: ‘De brigades leggen hun eigen agressieve en arbitraire normen op door morele ordehandhaving. We zagen al in heel wat gevallen dat deze brigades zelf een nog grotere bron van angst en last werden voor vrouwen en mannen.’